خوزتوریسم

چاپ کتاب «واکاوی گردشگری بوم‌گرا در روستاهای عرب‌نشین خوزستان»

کتاب «واکاوی گردشگری بوم‌گرا در روستاهای عرب‌نشین خوزستان» (با تاکید بر هنر، معماری و بافت روستایی) چاپ و منتشر شد.

این کتاب نوشته گروهی از نویسندگان شامل عبدالله جاسمی، (دانش‌آموخته موسسه آموزش عالی جهاد دانشگاهی خوزستان)، محمدعلی کاظم‌زاده‌رائف (عضو هیات علمی موسسه آموزش عالی جهاد دانشگاهی خوزستان) و صبا میردریکوندی (مدرس علمی موسسه آموزش عالی جهاد دانشگاهی خوزستان) است.

به گزارش ایسنا، نویسندگان در معرفی و ضرورت انتشار این کتاب نوشته‌اند:

«در این کتاب سعی شده که به عوامل زمینه‌ساز گردشگری بوم‌گرا در روستاهای عرب‌نشین در بخش جلگه‌ای خوزستان اشاره گردد. هنر، معماری بومی و بافت روستایی از اساسی‌ترین عوامل سازنده زیرساخت‌های این نوع گردشگری محسوب می‌گردند. با توانمندسازی معماری و بافت روستایی، می‌توان زمینه‌ساز ارتقای کیفی گردشگری بومگرا گردی که تبعا به پایداری اقتصادی و توسعه آن منطقه منجر خواهد شد. از این رو معماری بومی به عنوان گزینه‌ای پایدار و مستمر همراه با بستر خود، می‌تواند امکان و فرصت مناسبی برای جذب گردشگران فراهم نماید. بر این اساس، بررسی و واکاوی گردشگری بوم‌گرا در روستاهای عرب نشین خوزستان با تأکید بر هنرها، معماری و بافت روستایی، بیش از پیش ضرورت می‌یابد و زمینه و فرصتی را در جهت ارتقای سطح گردشگری بوم‌گرا و حفظ محیط زیست و احیای و رونق معماری محلی و بافت روستایی، در بخش جلگه‌ای خوزستان فراهم می‌سازد. روستاهای عرب‌نشین خوزستان با قرابت طبیعی با جلگه‌ای تاریخی بین‌النهرین استقرار دارند. این روستاها، دارای جامعه‌ای با قالب سنتی و پایبند به روابط عشایری و ساختار اجتماعی قومی قبیله‌ای در زمینه بافت فرهنگ بومی ـ سنتی می‌باشند. در روستاهای جلگه‌ای عرب‌نشین خوزستان، سنت‌های شاخص بومی، متعدد هستند که از میان آن‌ها آداب و رسوم معاشرت، آداب مهمان‌نوازی، آداب صرف نوشیدنی‌های محلی، آداب بازی و شادمانی و حل و فصل اختلافات عشیره‌ای، از اهمیت و اولویت ویژه‌ای برای این مردمان برخوردار می‌باشند. در میان این مردم، هنرهای زیبا نظیر شعر و ادبیات، هنرهای کاربردی مانند صنایع دستی و معماری بومی و حرفه‌های محلی من جمله زراعت، باغ‌داری، دام‌داری و ماهی‌گیری، رونق و کاربرد بسیار دارند. جلگه خوزستان دارای هورها، تالاب‌ها، رودها و ماسه‌زارهای مختلفی است که روستاها در میان آن‌ها بالاخص در تالاب‌ها و مجاور رودها شکل گرفته و توسعه یافته‌اند و به دلیل نوع طبیعت جغرافیایی انواع گیاهان بومی و جانوران از انواع چرندگان، خزندگان، پرندگان و آبزیان در محیط و اکوسیستم طبیعی این مناطق وجود دارند. مردم روستاهای جلگه‌ای خورستان، دستاوردهای هنری و معماری زیادی به وجود آورده‌اند که از هنرهای زیبا می‌توان به موسیقی فولکلور و خالکوبی سنتی بدن، از هنرهای کاربردی می‌توان به بیت‌القصب یا ساختمان نیئین، از صنایع دستی می‌توان به حصیربافی، توربانی، بوریابافی، نمد و قالی‌بافی، زرگری و میناکاری به عنوان هنرهای شاخص و پررونق اشاره نمود. در نشانه‌ها و نمادهای هنر محلی از انواع گیاهان و جانوران بومی نظیر نخل، شتر، اسب و از انواع نقوش انتزاعی هندسی مثل حرکت اسپیرال و زیگزاگ، الگو گرفته شده است. بافت‌های روستاهای عرب‌نشین خوزستان بر اساس اینکه در موضِع هور، ساحل رودخانه یا موضع تالاب شکل گرفته باشند، معمولا دو راه آبی و خاکی (زمینی) دارند که بنا به نوع استقرار جغرافیایی ممکن است در برخی از روستاها، راه آبی و در برخی دیگر راه خاکی اهمیت بیشتری داشته باشد. با عنایت به اهمیتی که فرهنگ محلی و تبعا دستاوردهای هنری، معماری و بافت روستایی آن از یک سو برای نسل‌های این دوره و دوران آتی به عنوان میراث فرهنگ بومی ایران از جنبه هویت و تجارب ارزشمند تاریخی و از سوی دیگر زیبایی و ظرفیت‌های طبیعت آبی، زمینی، گیاهی و جانوری این روستاها دارند، امکان بوم‌گردی بناها و بافت‌ها از جمله بوم گردی دهکده‌ها و روستاها در این بخش جلگه‌ای، قابل بررسی و برنامه‌ریزی می‌باشد. به نظر می‌رسد جهت تقویت، توانمندسازی و احیای این روستاها جهت جذب گردشگران لازم است در چند زمینه نظیر توانمندسازی اقتصادی، آبادانی و توسعه ضابطه‌مند کالبدی، تقویت تجهیزات و مبلمان بافت روستایی، کاربرد فناوری‌های نوین و بهره‌مندی از تجارب توانمندسازی در سایر روستاهای ایران و جهان اقدام صورت پذیرد.»

کتاب «واکاوی گردشگری بوم‌گرا در روستاهای عرب‌نشین خوزستان» را انتشارات سیمای دانش در ۱۷۲ صفحه با قیمت ۴۵۰ هزار تومان به کتاب‌فروشی‌ها رسیده است.

به‌همّت فرهنگستان زبان و ادب فارسی:

گنجینۀ گویش‌های ایرانی استان خوزستان شهرستان بهبهان وشوشتر چاپ شد

کتاب گویش شوشتری، تألیف احمد بهنامی، عضو هیئت علمی فرهنگستان زبان و ادب فارسی منتشر شد. این کتاب دومین کتاب از گویش‌های استان خوزستان است که در مجموعۀ گنجینۀ گویش‌های ایرانی به همت گروه زبان‌ها و گویش‌های ایرانی فرهنگستان در دسترس علاقه‌مندان قرار گرفته است.

کتاب حاضر، دربردارندۀ داده‌های گردآوری‌شدۀ گویش شوشتری است که از جمله گویش‌های فارسیِ رایج در خوزستان است و امروزه در شهر شوشتر و برخی از روستاهای اطرافِ این شهر و همچنین در بین گروه‌های بزرگ مهاجر شوشتری در اهواز، خرمشهر، مسجدسلیمان و سایر شهرهای خوزستان متداول است. احمد بهنامی، مؤلّفِ این اثر، داده‌های این کتاب را به صورت میدانی و با انجام گفت‌وگو با گویشوران شوشتری تهیه کرده است. در مقدّمۀ این کتاب، وضعیت کنونی شوشتر توصیف شده است که شهری است با فاصلۀ ۷۸۰ کیلومتر از تهران و ۹۲ کیلومتر از اهواز. جمعیتِ شهرستان شوشتر برابر آخرین سرشماری، ۱۹۲ هزار نفر است. در مقدّمه همچنین تاریخ شوشتر به‌صورت مختصر و با استفاده از منابع کهن بیان شده است و محصولات و هنرهای این شهر و نیز فهرستی از برخی از مشاهیرِ آن آمده است.

بخش بعدی مقدّمه، دربارۀ گویش شوشتری و پیشینه و تاریخچۀ آن و مختصری از پژوهش‌های پیشین دربارۀ گویش شوشتری است. سپس به دستور این گویش پرداخته شده است و مباحثی نظیرِ واج‌شناسی (همخوان‌ها و واکه‌ها)، تغییرات واجی نسبت به فارسی معیار، صرف در گویش شوشتری شامل مبحث‌های اسم (شمار، معرفه و نکره، حاصل‌مصدر، اسامی خاص)، صفت، ضمیر، قید، حرف اضافه، حرف ربط، نقش‌نمای مفعول مستقیم، نقش‌نمای اضافه، فعل (تکواژ نمود استمراری، وند مجهول‌ساز، وند مصدری، ماضی ساده، ماضی نقلی، ماضی استمراری، ماضی بعید، مضارع اخباری، مضارع التزامی، شناسه‌ها در مضارع، فعل امر و فعل نهی، فعل دعایی، فعل باشیدن)، نحو (مفعول مستقیم و غیرمستقیم، ندا)، در آن طرح شده است.

بخش بعدی کتاب واژه‌نامۀ گویش شوشتری است که در آن ۱۸۵۰ واژۀ این گویش درج شده است. در این واژه‌نامه مؤلف به آوردن مترادف فارسی برای واژه‌های شوشتری دست زده است و در مواردی که واژه‌ای شوشتری، معادلی در فارسی نداشته، به تعریفِ واژه پرداخته است.

در بخش بعدی کتاب، پیکره‌ای از این گویش در ۱۷۰ صفحه درج شده است که شاملِ ۱۸ حکایت و خاطره، دو گفت‎‌وگو، ۶۷ ضرب‌المثل، ۴ قطعه شعر از دورۀ قاجار و صد جملۀ پایه، براساس «راهنمای گردآوری گویش‌های ایرانی» مصوّبِ فرهنگستان زبان و ادب فارسی است. در پایان، نمایۀ فارسی واژه‌نامه درج شده است.

کتاب گویش شوشتری، تألیف احمد بهنامی، در ۲۸۶ صفحه و قیمت ۲۰۰هزار تومان در سال ۱۴۰۳ در نشر آثار فرهنگستان زبان و ادب فارسی منتشر شده است.

همچنین کتاب گنجینۀ گویش‌های ایرانی استان خوزستان (۱) (شهرستان بهبهان)، تألیف گویش‌پژوه و نویسنده، سعادت فرهیخته در انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی منتشر شد. در این کتاب گویش‌های بهبهانی، بُوُلی‌ها، زیدونی، طیّبی‌ها، بهمئیها، زنگوایی‌ها ـ اُولامیرزالی‌ها گردآوری شده ‌است.

به گزارش روابط‌عمومی فرهنگستان زبان و ادب فارسی؛ در ادامۀ فعالیت‌های علمی فرهنگستان زبان و ادب فارسی به‌منظور شناسایی و ثبت اطّلاعات مربوط به زبان‌ها و گویش‌های ایران و با هدف تهیۀ فرهنگ‌های تخصّصی در زمینۀ زبان‌ها و گویش‌های ایران؛ دستیابی به شناختی بهتر از تحّولات تاریخی و جغرافیایی زبان فارسی و دیگر زبان‌ها و گویش‌های در معرض نابودی؛ تهیۀ فرهنگ‌های تخصّصی در زمینۀ زبان‌ها و گویش‌های ایرانی از دهۀ هفتاد در دستور کار گروه زبان‌ها و گویش‌های ایرانی قرار گرفته است.

فرهنگ گویش استان خوزستان (شهرستان بهبهان) جدیدترین کتاب این مجموعه است که به‌همّت «سعادت فرهیخته» تدوین شده است که خود یکی از گویشوران شهرستان بهبهان است و با هدف تلاش علمی برای حفظ گویش زبان قومی خود، سال‌ها به گردآوری و تدوین واژه‌های و اصلاحات این گویش پرداخته است.

مؤلف افزون‌بر گویش بهبهان گویش‌های بولی، زیدونی، طیّبی، بهمئی، زنگوایی ـ اولامیرزالی نیز در این گنجینه گردآوری کرده است. این کتاب در فرهنگستان زبان و ادب فارسی منتشر شده است.

بهبهان یکی از شهرستان‌های استان خوزستان است که مرکز آن، شهر بهبهان است. بهبهان به گواه تاریخ از پیشینه ۱۰هزار ساله برخوردار است. طوایف بهبهانی، قنواتی و بولی‌ها از مردم قدیمی و بومی بهبهان هستند.

مؤلف این کتاب از همکاری،۴۲ نفر از گویشوران بهبهانی، ۳۸ نفر از گویشوران بولی، ۳۳ نفر گویشور زیدونی، ۵۰ نفر گویشور طیّبی، ۳۳ نفر گویشور بهمئی،۳۳ نفر گویشور زنگوایی ـ اولامیرزالی نیز برای به‌سرانجام‌رساندن بهره‌ برده است و برای استفادۀ بیشتر علاقه‌مندان، علاوه‌بر تلفّظ واژه‌ها، معنای هر واژه در زبان فارسی نیز درج شده است.

مقدمه، واژه‌نامه (پیکرۀ اصلی متن)، مقالۀ مفصّلی دربارۀ شناساندن سرزمین پژوهیده، پیشینه‌شناسی، جغرافیای شهرستان بهبهان، گویش‌شناسی، ویژگی زبانی (واج‌شناسی و دستور گویش‌ها) واژه‌نامه، جمله‌ها، متل‌ها و منابع از بخش‌های مختلف این کتاب هستند. این گویش‌ها، واژه‌ها واصطلاحات بسیار دارند.

گنجینۀ گویش شهرستان بهبهان نخستین کوشش برای شناسایی گویشهای استان خوزستان است.

گنجینۀ گویش‌های ایرانی عنوان عمومی مجموعۀ فرهنگ‌هایی است که نخستین دفتر آن در سال ۱۳۸۴ با عنوان گنجینۀ گویش‌شناسی فارس، به‌همّت عبدالنبی سلامی، در فرهنگستان زبان و ادب فارسی منتشر شد.

گفتنی است؛ هدف از انتشار «گنجینۀ گویش‌های ایرانی» صرفاً ارائۀ مواد خام از گویش‌های اصیل ایرانی است که پژوهشگران عرصه‌های گوناگون می‌توانند از جنبه‌های مختلف آوایی، صرفی، نحوی، واژگانی و معنایی آن‌ها را بررسی کنند و به‌خصوص زبان‌شناسان و مردم‌شناسان از آن بهره بگیرند.

مجموعه‌کتاب‌های گنجینۀ گویش‌های ایرانی یکی از منابع مهم برای پژوهشگران، نویسندگان، فیلم‌نامه‌نویسان و بازیگران به‌شمار می‌رود که می‌تواند با بهره‌برداری از امکانات این مجموعه؛ نه‌تنها با گوشه‌های پنهان از فرهنگ و تمدن و زیست اجتماعی اقوام مختلف ایرانی آشنا شوند، بلکه می‌توانند از این منبع برای خلق آثار جدید در عرصه‌های مختلف بهره مند شوند.

کتاب «گنجینه گویش‌های ایرانی ـ گویش استان خوزستان (شهرستان بهبهان)»، ۵۶۷ صفحه و به بهای ۲۱۰هزار تومان در انتشارات فرهنگستان زبان وادب فارسی منتشر شد.

اینجا خوزستان به فصل خرما پزان

ضرب‌المثلی قدیمی است که می‌گوید: «دست ما کوتاه و خرما بر نخیل»، اما اینجا دست‌ها برای چیدن خرما کوتاه نیست و کشاورزان با یک طناب، ارتفاع ۱۰ تا ۲۰ متری نخل را بالا می‌روند تا به خرما برسند.
فصل خرما چینی است و گرما به اوج خود رسیده؛ فصلی که به نام "خرماپزان" یا در اصطلاح و به زبان نخلداران و مردم جنوب به خرماپزون معروف است.

چرخ طبیعت در خوزستان می‌چرخد و میوه نخل می‌پزد و اهالی جنوب را دعوت به آیین خرماچینی میکند

گرمای خورشید امیدوارانه به جان این میوه‌های نخل، ذره‌ذره رخنه کرده و طعم‌شان را از گس تا شیرین، به بلوغ رسانده ‌است.

در طول مسیر، هر طعمش با یک رنگ و ظاهر خاص خود را نشان می‌دهد که ذایقه‌های متنوعی را برای امتحان کردن و چشیدن به خود می‌کشاند.

این روزها این روزها دمای هوا در جنوب ایران و استان خوزستان به آستانه ۵۰ درجه نیز می‌رسد امّا فعالیت و تلاش در نخلستان های سراسر این دیار متوقف نشده و جنوبی‌ها با عشق و همّت فوق العاده به برداشت محصول از باغات می پردازند.

این «گرمای خرماپزان» جنوب و بوشهر است که موجب به بار نشستن نخل‌ها و برداشت محصول باغات خرما شده و کام دنیا را شیرین می کند

برداشت خرما یک رسم جذاب و دیدنی است که تماشای آن را در سفر به جنوب در فصل خرما پزون نباید از دست داد..

نخلستان‌های جنوب یکی از مناظر طبیعی کمیابی است که با خوشه‌های پربار و طلایی انواع حکایت شیرینی از منطقه زرخیز خوزستان روایت می‌کنند.

اهالی خوزستان همیشه با خاطرات و حس و حال دوران کودکی و نوجوانی در نخلستان زندگی کرده و این دغدغه را داشتند که ضمن حفظ محیط زیست گیاهی و جانوری نخلستان، فرهنگ و رسم و رسوم نخلستان را هم به همه بشناساند.

خرماچینی، آیین چند هزارساله ما و یکی از قدیمی‌ترین آیین‌های کشت‌گری باقیمانده از ایران باستان است،میراث ارزشمندی که با سنت و تاریخ اهالی منطقه جنوب پیوند خورده‌ و بخش مهمی از فرهنگ غنی آنها شده‌ است
میان جریان زندگی، ساکنان جنوب، نخل را از ميراث‌ ارزشمند بعد از خود و شجره وفادارشان در نظر می‌گیرند. اهميت این درخت بااصل و نسب از گذشته‌های دور آن‌قدر در فرهنگ غنی و ادبيات شفاهی مردم این منطقه تنیده شده که اغراق نيست اگر به نخل، نفر می‌گویند و ارزشش را با انسان برابر می‌دانند..

جالب است بدانید رطب چینی استان بوشهر چند سالی است که به ثبت ملی رسیده است همچنین شورای عالی انقلاب فرهنگی روز ۲۵ شهریور را به عنوان روز خرما نامگذاری و به تقویم رسمی کشور اضافه کرد.

پ.ن:درخت نخل علاوه بر میوه‌ی متنوع و خوش طعمش کاربردهای فراوانی در زندگی روزمره‌ی انسان‌ها، اعم از: استفاده در تولید داروهای گیاهی، ساخت وسایل کاربردی و اشیاء تزیینی دارد. همچنین نخل و فراورده‌های آن در وضعیت اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی منطقه موثر بوده و بخش اعظمی از آداب، رسوم و آئین‌های محلی و بومی منطقه را به خود اختصاص می‌دهد. امرار و معاش اکثر ساکنان روستاهای جنوب کشور از طریق تولیدات درخت نخل می‌باشد.

تصاویر برداشت رُطب در فصل خرما پزان خرمشهر را نشان میدهد

عکس:فرید محمودی/ فارس

طی یک آیین فرهنگی در تهران انجام شد

اکران فیلم تاریخی «اوسونا» از شوشتر در وزارت میراث‌فرهنگی

اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان شوشتر با همکاری گروه فرهنگی و هنری تارمه به اکران فیلم تاریخی اوسونا (قدیم‌ها) در تهران اقدام کرد.

به‌گزارش میراث‌آریا، داود نجارآسیابانی سرپرست میراث‌فرهنگی شوشتر ۱۸ تیرماه ۱۴۰۳ در این خصوص اظهار کرد: این فیلم با فیلمنامه‌ای حاوی حدود ۲۰۰۰ ضرب‌المثل، باور، و آئین‌های ویژه شوشتر و با هدف تلاش برای ماندگاری این فرهنگ غنی و همچنین معرفی لباس، گویش و موسیقی محلی شوشتر تولید شده است.

او افزود: در این رویداد که در محل تالار وزارتخانه میراث‌فرهنگی و با اندیشه ایجاد فرصتی برای حضور شوشتری‌های ساکن استان‌های تهران و البرز تداعی شده بود، حضور و استقبال بی‌نظیر، چشم‌گیر و پرشور شوشتریان مقیم این استان‌ها را شاهد بودیم.

سرپرست اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شوشتر بیان کرد: محتوای این فیلم، چکیده‌ای از تحقیقات و گردآوری‌های میدانی مرحوم عباس نژادفتحی به‌عنوان یکی از محققان گران‌قدر شوشتری بوده که بدون هیچ حمایت مالی و با هزینه شخصی فرزند برومند او، جناب آقای راد نژادفتحی تهیه و تولید شده است که این اقدام را می‌توان یکی از بزرگترین و ماندگارترین اقدامات در راستای ثبت هویت یک جامعه خواند.

او گفت: این اکران چهارشنبه شب ۱۳ تیرماه سال جاری در دو سانس اجرا و در خاتمه پس از انجام مراسم آیینی، همه بازیگران و هنروران این فیلم برای معرفی بیشتر لباس محلی شوشتر، از محل اکران تا میدان آزادی تهران با به تن داشتن لباس سنتی شوشتری پیاده گام برداشتند و نظر رهگذران را به این لباس زیبا معطوف کردند.

نجارآسیابانی افزود: این اقدام علاوه بر این‌که عاملی برای شناساندن این البسه به رهگذران بود، بلکه خود می‌تواند مبلغی برای استفاده از لباس‌های سنتی در جامعه‌های محلی نیز باشد؛ چرا که این قبیل لباس‌ها که اجداد ما استفاده‌ می‌کردند، علاوه بر زیبایی، دارای سادگی و حفظ حجاب و تأمین‌کننده ملزومات پوشش اسلامی است.

او تأکید کرد: حمایت‌های معنوی و حتی مادی آحاد جامعه از چنین اقداماتی، می‌تواند از عوامل تأثیرگذار در تولید محتواهای فرهنگی و تاریخی دیار کهنی همچون شوشتر باشد

اجرای ۱۵۰ برنامه ویژه محرم در موزه‌ها و پایگاه‌های میراث ملی و جهانی

۱۵۰ ویژه‌برنامه در ماه‌های محرم و صفر در موزه‌ها، پایگاه‌های میراثی و اماکن فرهنگی‌تاریخی برگزار می‌شود.

به گزارش میراث‌آریا، در آستانه فرا رسیدن ماه محرم، ماه عزای حسینی(ع)، برنامه‌های مناسبتی موزه‌ها، پایگاه‌های میراثی و اماکن فرهنگی‌تاریخی تحت اشراف وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اعلام شد.

این برنامه‌ها که حدود ۱۵۰ عنوان را شامل می‌شود، عناوینی همچون برپایی نشست‌های تخصصی، برگزاری نمایشگاه‌های عکس، برپایی نمایشگاه‌های اشیاء موزه‌ای و نقاشی قهوه‌خانه‌ای، اجرای تعزیه و آیین‌های محلی نظیر علم‌بندی، دمام زنی، گل‌مالی، چوب‌زنی و تشت گذاری را شامل می‌شود.

این برنامه‌ها از روز یکشنبه ۱۷ تیر همزمان با نخستین روز ماه محرم آغاز می‌شوند که جدول برنامه‌ها به تفکیک موزه‌ها و پایگاه‌های میراث ملی و جهانی به پیوست آمده است:

روی لینک های زیر کلیک کنید؛⬇️

برنامه ماه محرم در پایگاه‌های میراث ملی و جهانی

برنامه ماه محرم در موزه‌ها

بنیاد فرهنگی ایران‌زمین شوشتر، پیوندگاه شاهنامه و هنر

به شوشتر که می‌روید شاید بیش از هر چیزی سازه‌های آبی آن، آسیاب‌ها، پل‌های ساسانی، خانه‌های قدیمی با در‌های هنرمندانه چوبی، زیست‌بوم سبز و زیبا، دشت‌های شقایق، بابونه و گل‌های داوودی در بهار و شاید هم درخت‌های تنومند کُنار و باران‌های دل‌پذیر آبان‌ماه شما را به تماشا فروببرد و افسون سازد . افزون بر این‌ها شعر، موسیقی کهن،گویش شیرین باستانی و شاهنامه هم هست . باری دیر زمانی است که به کوشش بزرگان و اقبال کم‌مانند همگان از خردسال تا کهن‌سال، شاهنامه‌خوانی و شاهنامه‌دانی در این شهر بسیار رواج دارد شوشتر به سردیس فردوسی بزرگ در ورودی شهر آراسته شده است و چندین مرکز شاهنامه‌خوانی در آن بر پا شده است .

سخن کوتاه می‌کنم و در کوششم تا یکی از این مراکز را به شما بشناسانم:

به شوشتر که می‌رسید در خیابان اصلی شهر کمی پیش از بانک ملی مرکزی و در کوچه‌ای سرپایینی که اهالی از آن به نام کوچه‌ی بانک ملی یاد می‌کنند خانه قدیمی با دربی آهنی رخ‌نمایی می‌کند، زنگ درب را می‌فشارم: چهره‌ای نژاده، خندان و گشاده‌رو با گویشی شیرین و مهربان در را می‌گشاید ایشان استاد مجید بهداری هستند از ایشان شاهنامه آموخته‌ام، بردباری و کوشش و اینکه با امکانات بسیار کم هم می‌توان کارهای فرهنگی بزرگ و ارزشمند را سامان داد .

کار بزرگ ایشان آموختن شاهنامه به خردسالان و نوجوانان است در این مرکز که انجمن فرهنگی ایران‌زمین نام دارد، یک سالن آمفی تئاتر و یک سالن کتابخانه با صدها کتاب فرهنگی و هنری به چشم می‌خورد و از آن مهم‌تر سادگی و بی‌آلایشی.

هر آدینه که ماه به پایان برسد در آن خانه نشست شاهنامه‌خوانی برپا می‌شود از هر سوی شهر بزرگان، فرهیختگان، شاهنامه‌دانان و شاهنامه‌خوانان و اساتید ادبی گرد می‌آیند و از شاهنامه و فرهنگ و آیین ایرانی می‌گویند .

فزون‌بر این همه استاد بهداری برگزارکننده نشست‌های شاهنامه در دیگر جاهای شهر و استان هم هست. گویی دل‌بستگی ایشان به شاهنامه و کوشش ایشان در راستای شکوفایی این هنر ارزنده، کرانه ندارد.

خواهم گفت که استاد و همسرشان بانو دشت بزرگی بیش از یکصد هنرجوی خردسال شاهنامه دارند و افسوس خواهم خورد که چرا دو فرزند خردسال من هم در شمار از این گروه خردسال نیستند، خردسالانی که فرداها که بیاید جوانان شاهنامه‌خوان و شاهنامه‌دان کهن شهر ما شوشتر هستند و شهر ما را به شکوه و پیشینه فرهنگی و اجتماعی گذشته خود که بخشی از تمدن پر افتخار شوش است رهنمون خواهند شد .

مجید بهداری، زاده‌ی ۱۳۵۳ خورشیدی، کار هنری را با بازیگری تیاتر در سال ۱۳۷۷ آغاز کرد. نخستین کار تیاتر را در سال ۱۳۷۸ آه، اسفندیار مغموم کارگردانی کرد و وارد وادی کارگردانی تیاتر شد و چون دل‌بستگی بسیاری به ادبیات و دل‌بستگی ویژه‌ای به شاهنامه داشت نخستین بزرگداشت شاهنامه را در سال۱۳۸۰ برگزار کرد. پس از آن انجمن ادبی آدینه را در سال ۱۳۸۴ بنیادگذاری کرد و شمار بسیاری از دوستداران به شعر وادب به جامعه معرفی شدند .

انجمن‌های فرهنگی در خوزستان؛ همکاری دربرگزاری جشنواره‌ها، بزرگداشت‌ها درسطح خوزستان و… بنیادگذاری، تشکیل خانه‌ی نقالی و شاهنامه‌خوانی خوزستان درشوشتر؛ مسوولیت کانون نقالی انجمن هنرهای نمایشی خوزستان و برگزاری کلاس‌های آموزش نقالی وشاهنامه را از سال ۱۳۸۸ از فعالیت‌های این موسسه‌ی فرهنگی است.

وی به شوند دل‌بستگی بسیار به شاهنامه بیش‌تر کارهای تیاتری که بر روی صحنه برده است برگرفته از داستان‌های شاهنامه بوده است. از آن جمله: آه اسفندیار مغموم، مرگ رویین تن، کبودان واسفندیار، نقل سیاوش، کاوه آهنگر، ضحاک ستمگر و …‌

انجمن فرهنگی ایران‌زمین همچنین سال‌هاست که آموزش اختصاصی نقالی به‌ویژه برای کودکان دارد و از سال ۱۳۸۸ آموزش هنرنقالی برای کودکان، نوجوانان و جوانان را آغاز کرد.

بهداری از سال۹۰ هم به‌گونه‌ی اختصاصی و هم به‌گونه‌‌ی همگانی (افتخاری) و برای نخستین‌بار در سطح کشور آموزش خردسال (ازسه سال) را باهمکاری بانو دشت‌گلی و دخترش یسنا بهداری در فعالیت‌های این انجمن گنجاند که خوشبختانه برآیند تاثیرگذاری در سطح کشور داشته است.

آموزش اختصاصی و عمومی نقالی، قصه‌گویی، خوانش شاهنامه بابهره‌گیری از هنر نمایش و با آرمان کشف استعدادها و توانایی اجرا روی صحنه و… روزهای فرد از سوی این انجمن در خانه‌ سبز هنرمندان برگزار می‌شود.

به‌گفته‌ی مدیر انجمن فرهنگی ایران‌زمین، با کوشش هنرجویان و خانواده‌ها افتخار‌آفرینی در اجراها چشمگیر است و تاکنون بیش از ۱۵۰ هنرجو در دوره‌های گوناگون اختصاصی، عمومی، کوتاه‌مدت و بلندمدت آموزش شرکت داشته‌اند و نزدیک ‌به ۱۰۰ هنرجو درسطح شهرستان، استان و کشور با حضور در جشنواره‌های گوناگون استانی و ملی اجرا داشته‌اند.

انجمن ایران‌زمین شوشتر ازسال ۱۳۸۳در جایی به‌نام خانه سبزهنرمندان، با همکاری و همراهی اداره ارشاد این شهر برنامه‌های گوناگون فرهنگی، هنری و نمایشی برگزار می‌کند. بخشی از این مکان به نام حمام جلودار، به ثبت میراث فرهنگی رسیده است و سال‌هاست با همکاری هنرمندان بازسازی و تجهیز شده است. انجمن ایران‌زمین برای فعالیت‌های فرهنگی و هنری از این فضا بهره می‌گیرد.

منبع: امرداد

برگزاری آیین نکوداشت محقق و موزه دار استاد زنده یاد عباس نژاد فتحی در شوشتر

با حضورسردار خادم سید الشهدا فرمانده قرارگاه کربلا،مجید منادی مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خوزستان،دکتر سید موسوی فرماندار ، حجت الاسلام والمسلمین حبیب پور امام جمعه ، ارسطو زاده مدیر کل میراث فرهتگی خوزستان و حضور مردم شوشتر ، آیین نکوداشت محقق و موزه دار و نویسنده ی برجسته شوشتر استاد زنده یاد عباس نژاد فتحی در تالاررفرهنگ این شهرستان برگزار شد .

سخنرانی امام جمعه شوشتر ، سردار خادم ، استاد احمد نجفی شوشتری , مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خوزستان و مدیر کل میراث استان پخش کلیپ ، تجلیل از خانواده ی استاد نژاد فتحی ، موسیفی محلی و مقامی ، چاووشی خوانی ، شعر خوانی ، رونمایی از پوستر فیلم اوسونا ، رونمایی از عروسک بومی شوشتر از جمله برنامه های اجرا شده در این رویداد فرهنگی، هنری و ادبی بود .

لازم به ذکر است مهمان ویژه این رویداد فرهنگی ،استاد برجسته ی حوزه ی سینما و تلویزیون آقای احمد نجفی شوشتری بودند که حضور ایشان با استقبال بی نظیر مردم همراه بود .

استاد عباس نژادفتحی از فرهیختگان و محققان میراث فرهنگی شوشتر است که بیش از هزاران شی ارزشمند تاریخی را نیز جمع آوری کرده و یکی از موزه‌داران علاقمند بود، صبح امروز، سه شنبه ۲۷ اردیبهشت ماه درگذشت.

وی علاوه بر اینکه احیا کننده قلم نی شوشتر بود، موفق شد نخستین پروانه مجموعه داری اشیا فرهنگی _تاریخی استان خوزستان را از وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کسب کند.

این‌مجموعه شامل ۴۰۰۰ شی می باشد که البسه، لوازم خانگی، ابزار کار مشاغل متعدد و متنوع قدیمی شوشتر همچون ابزار کامل طلاسازی، چلنگری، بافندگی، سفالگری، نعل بندی، کشاورزی درود گردی، ابزار مربوط به اعتقادات و باورها، اسنادخطی و... را دربر می گیرد.
قدمت اشیا غالبا مربوط به پیش از ظهور برق و نفت در شوشتر و به بیان تاریخی تا دوره ی صفویه است.
این مجموعه شخصی است و اشیا آن طی بیش از ۴۰ سال توسط آقای نژادفتحی خریداری و جمع آوری شده اند و در حال حاضر در دو شعبه ی کافه موزه ی تارمه و قلعه ی سلاسل در شهرستان شوشتر در معرض نمایش عمومی هستند.
این مجموعه اولین خوزستان و اولین مجموعه کشور است که با مهر وزرات ثبت شده است.
مرحوم استاد در مورد مجموعه چنین توضیح داده است که:
نحوه جمع آوری اشیا مجموعه به این شکل بود که این اشیا ابتدا از زمان سیکل اول دبیرستان با جمع آوری اشیا که دیگر جز وسایل قدیم خانه بودند و دیگر با حقوق آموزش و پرورش اشیا مورد نظر خریداری کردم و آغاز کار نمایشگاه مجموعه ابتدا در آبان ۸۶ و بعد آذر در دانشگاه صنعتی و به عنوان غرفه برتر در جشنواره خوزستان در شوشتر استارت خورد که با همکاری ریاست وقت میراث آقای مهندس ارسطو این مجموعه را تحت عنوان موزه شوشتر اوسونا در زیر زمین خانه تاریخی مرعشی مورد استقبال قرار گرفت و در بازدید عمومی بعض دوستان فرهنگ دوستان اشیایی را اهدا کردند.

ا

بقعه امامزاده عبدالله(ع) هندیجان

بقعه متبركه امامزاده عبد‌الله(ع) در ۴۵ كيلومتری جنوب هنديجان در استان خوزستان و ۱۵ كيلومتری شمال بندر ديلم، كنار دريا، جنب آثار باستانی شهر تاريخی «مهروبان» قرار دارد. امامزاده عبدالله فرزند بلافصل امام محمدباقر(ع) دارای پنج فرزند پسر به نام‌های «محمد، محمود، حمزه، اسماعيل و اسود» و دو دختر به نام «فاطمه و ام‌الحسن» بوده است.

این بقعه در جنوب شهر قدیمى مهروبان و با فاصله حداکثر 200 متر کنار دریا قرار گرفته و در هنگام مد دریا از دو محور آب فرا مى گیرد. به نقل از معمران که سینه به سینه از اجداد خود شنیده اند محل فعلى قبر مطهر منزل عبدالرحمن بن عون دمشقى بوده است که هنگام حفارى اطراف بقعه جهت توسعه و باز سازى در عمق دو متر و نیمى، آثار و بقایاى منزل نمودار شد.

بناى قبلى که از خشت و گل بود در سال 1375 تخریب و بجاى آن بناى باشکوهى ساخته شد که داراى ایوان، گنبد، گلدسته و حرم است.

هسته مرکزى بقعه، اتاق مرقد است که به ابعاد 8×8 متر مى باشد و در وسط آن ضریح خاتم کارى و نقره اى نصب است. کف و ازاره حرم با سنگ مرمر پوشش یافته و الباقى دیوار کاشى کارى است. بر فراز بقعه، گنبدى شلجمى به قطر 8 و ارتفاع 17 متر قرار دارد.

ایوان بقعه که مدخل آن است در جانب جنوب قرار دارد و در دو طرف آن دو گلدسته به ارتفاع 23 متر است و سراسر کاشیکاى دارد. مساحت کل بقعه 880 متر است و در حال نماسازى و گسترش مى باشد. جهت رفاه حال زایران، چندین اتاق به عنوان زایر سرا احداث شده است.

اهالى بنا به نوشته بحر الانساب امیر تیمور گورکانى امامزاده عبدالله را از فرزندان حضرت امام محمّد باقر(علیه السلام)مى دانند. اما این ادعا تاکنون به اثبات نرسیده و کتاب بحرالانساب امیر تیمور نیز مورد بحث است.

در اطراف صحن و بارگاه حضرت امامزاده عبدالله دو بقعه بنام شاهزاده محمود و شاهزاده قاسم قرار دارد که مورد توجه اهالى است و کراماتى به این سه بقعه منسوب است.

عکس: ایکنا

میراث علمی و مذهبی خاندان شرف‌الدین شوشتر در یک نگاه

مسجد و کتابخانه شرف‌الدین شوشتر، یکی از میراث‌های تاریخی ارزشمند این شهر است که پیشینه آن به بیش از ۴۰۰ سال می‌رسد. این مسجد و کتابخانه متعلق به خاندان شرف‌الدین است و امروزه زیرنظر محمدعلی شرف‌الدین، معلم و پژوهشگر تاریخ به مردم خدمات دینی و علمی ارائه می‌دهد.

به گزارش ایکنا از خوزستان، مسجد و کتابخانه شرف‌الدین شوشتر، یکی از میراث‌های تاریخی ارزشمند این شهر است که پیشینه آن به بیش از ۴۰۰ سال می‌رسد. این مسجد و کتابخانه متعلق به خاندان شرف‌الدین است و امروزه زیرنظر محمدعلی شرف‌الدین، معلم و پژوهشگر تاریخ به مردم خدمات دینی و علمی ارائه می‌دهد.

عزیز شرف‌الدین، یکی از افراد این خاندان در گفت‌وگو با ایکنا از خوزستان گفت: محمدعلی شرف‌الدین، فرزند آیت‌الله شیخ محمدمهدی شرف‌الدین، یکی از علما و روحانیون برجسته و بنام شوشتر است. تمامی اجداد ایشان از علمای فاضل و دانشمند شوشتر هستند. جد اعلی خاندان شرف‌الدین، سهل بن عبدالله شوشتری است. ایشان در کنار پدرشان، آیت‌الله شرف‌الدین که صاحب چندین کتاب بوده، پرورش یافته و در زمینه تاریخ شوشتر، علما و دانشمندان شوشتر و تاریخ برخی شهرهای استان ـ که در کتابی به نام «تذکره شوشتر» توسط پدرشان مکتوب شده ـ اطلاعات جامعی کسب کرده و بعد از دریافت دیپلم، در رشته زبان و ادبیات فارسی تحصیلات خود را ادامه داد و به استخدام آموزش و پرورش شوشتر درآمد و در دبیرستان‌های فردوسی، کاوه و شهید رجایی به تدریس مشغول شد.

ایشان همانند پدرش شوق و علاقه زیادی به اماکن تاریخی، باستانی پیدا کرد، به‌طوری که اغلب اوقات فراغت، در جهت تحقیق و مطالعه و کاوش در مناطق باستانی شوشتر می‌گذراند. همین امر سبب شد به مدت محدود(یک سال) مسئولیت میراث فرهنگی شوشتر به ایشان واگذار شود. با توجه به اینکه هیچ‌گونه وسیله نقلیه‌ای از طرف اداره در اختیار ایشان قرار نگرفته بود، نامبرده با هزینه شخصی به مناطق دورافتاده و اماکن تاریخی و باستانی می‎‌رفت و ضمن سرکشی، تحقیقاتی در این زمینه انجام می‌دادند. شایان ذکر است که در مدت مسئولیت ایشان، حتی یک ریال تحت عنوان حقوق دریافت نکردند. بعد از فوت پدر بزرگوارشان، امامت مسجد شرف‌الدین را به عهده گرفت و سه وقت صبح و ظهر و عصر و مغرب و عشا اقامه نماز می‌کرد. البته در تمام دو ماه محرم و صفر و همچنین ماه مبارک رمضان، مردم از منبرهای ایشان استفاده می‌کنند که هنوز هم ادامه دارد. ایشان به‌دلیل اعتبار بالایی که نزد مردم شوشتر دارند، بیشتر اوقات به حل و فصل مشکلات مردم می‌پردازند. در حال حاضر ایشان بیشتر اوقات خود را در مسجد و کتابخانه خاندان شرف‌الدین سپری می‌کنند.

خدمات این خاندان به مردم از زمان ابن بطوطه، جهان‌گرد مراکشی که از حدود ۸۰۰ سال پیش میهمان امام شرف‌الدین، یکی از اجداد این خاندان بود، تاکنون ادامه دارد. وسعت این خدمات نه تنها به شوشتر، بلکه به استان و خارج استان نیز گسترش پیدا کرده بود. همسر ایشان(فرزند شیخ محسن شرف‌الدین) نیز در این مسجد و منزل پذیرای عده زیادی از بانوان محله، همسایه و مناطق مختلف شوشتر در زمینه آموزش قرآن و ادعیه است.

کتابخانه شرف‌الدین

کتابخانه شرف‌الدین، در یکی از بخش‌های منزل شخصی آقای شرف‌الدین قرار دارد. یک اتاق سالن مانند با قفسه‌های آهنی که بیش از ۱۰ هزار جلد کتاب را در خود جای داده است. این کتابخانه در سال‌های قبل محل تحقیق و مطالعه بسیاری از علما، دانشمندان و مردم شوشتر بود ولی اکنون به‌دلیل سرقت برخی کتب نفیس این کتابخانه، تنها افراد خاص و مطمئن اجازه استفاده از کتابخانه را دارند. تقریبا ۹۰ درصد کتاب‌ها توسط افراد این خاندان تهیه شده و معدودی توسط اداره ارشاد اسلامی و افراد دیگر به کتابخانه اهدا شده است.

بسیاری از کتب این کتابخانه خطی و همانندی در جای دیگر ندارند. دانشگاه شوشتر و بسیاری از دانشگاه‌های استان و حتی دانشگاه‌های خارج از استان با فرستادن دانشجویان و هیئت‌های علمی و استادان دانشگاه جهت تحقیق و مطالعه خود و تکمیل پروژه‌های علمی از این کتابخانه بهره‌مند می‌شوند. قدیمی‌ترین اسناد و کتب خطی این کتابخانه مربوط به دوران قبل از صفویه است.

مسجد شرف الدین

تاریخ بنای مسجد شرف‌الدین شوشتر سال ۱۰۰۰ هجری قمری و به سبک قدیمی رومی ساخته شده است. این مسجد دارای سه محراب برای فصول مختلف سال تابستان، پاییز و زمستان است. مقبره خاندان شرف‌الدین یکی از جایگاه‌های این مسجد است. چاه عمیق دریایی دارد که الان پر از آب است. شوادون تاریخی دارد که دارای کوره‌هایی است که مربوط به زمان ساسانیان است. این کوره‌‍‌ها سراسر نقاط شوشتر را به همدیگر وصل می‌کرد.

این بنا در سال ۱۳۹۸ از سوی میراث فرهنگی در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است و نماز جماعت در سه وقت در این مسجد برقرار است و تمام مراسم شهادت‌ها، ولادت‌ها و اعیاد در این مسجد برگزار می‌شود.

خاندان شرف‌الدین ریشه عمیقی در تاریخ شوشتر دارند؛ ابن بطوطه در قرن هشتم در سفرنامه خود اشاره می‌کند که میهمان مدرسه امام موسی شرف‌الدین می‌شود و تمجید فراوانی از مکارم اخلاق و فضایل نیای یکی از اجداد ما به نام ملا آخوند جعفر شرف‌الدین می‌کند. وقتی ابن بطوطه مجلس وعظ امام موسی شرف‌الدین را می‌بیند می‌گوید: «مجلس وعظ او را دیدم. مجلس دیگر وعاظ در شام و حجاز در نظرم ناچیز آمد.» ریشه خاندان شرف‌الدین به سهل بن عبدالله شوشتری مذکور در «تذکره الاولیا» شیخ عطار نیشابوری ذکر شده است. شغل اصلی این خاندان، از ابتدا تاکنون آموزش دین، قرآن، نماز و دینداری است که تاکنون در این خانواده همچنان ادامه دارد.

روستای دوستدار ‌کتاب‌ خوزستان به نمایشگاه کتاب تهران رفت

روستای برگزیده نهمین دوره جشنواره روستاها و عشایر دوستدار کتاب در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران حضور دارد.

روستای ساریه از ۲۵ تا ۲۹ اردیبهشت ۱۴۰۳ در بخش جنبی نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران حضور دارد و فعالیت‌هایی که به موجب آن روستای ساریه به عنوان روستای برگزیده نهمین دوره جشنواره روستاها و عشایر دوستدار کتاب شد در غرفه به نمایش گذاشته می‌شود.

به گزارش ایسنا، همچنین رونمایی از ۲ کتاب مرجان ظریفی، نویسنده کودک و نوجوان خوزستانی، اجرای قصه نمایش «همسفر آفتاب» با هدف آشنایی اماکن مختلف استان خوزستان و معرفی عروسک‌های بومی منطقه با اجرای مریم فهیم‌پور در این نمایشگاه به اجرا درمی‌آید.

«کتاب‌ها در دنیای سفالگری» با اجرای مرضیه عویدی، برگزاری «نشست شعر مقاومت خوزستان» با رویکرد فلسطین با حضور شاعر برجسته کشوری مرتضی آل‌کثیر، کارگاه کتابخوانی و مسابقه کتابخوانی و نقاشی ویژه کودکان از دیگر برنامه‌های این روستا در نمایشگاه کتاب تهران خواهد بود.

روایت قصه قهوه و آداب پذیرایی از آن برای معرفی ظرفیت گردشگری استان خوزستان به مخاطبان و همنوایی با موسیقی بومی و محلی منطقه از جمله طرح‌های اجرایی در ایام نمایشگاه کتاب است.

نمایش آثار صنایع دستی دشت آزادگان و نشست نقد و بررسی ادبیات عرب نیز از دیگر عناوین اجرایی روستای دوستدار کتاب ساریه در نمایشگاه کتاب تهران است.