در گفتگوی با کارنامه جنوب مطرح شد:
فقر زیرساختی، مانع اصلی توسعه گردشگری دسترس‌پذیر در خوزستان؛با یک رمپ یا منوی بریل، نمی‌توان گردشگری را دسترس‌پذیر نامید
علی خرازی راهنمای بین المللی گردشگری است و از سال ۱۳۹۳ به‌عنوان راهنمای گردشگری فعالیت خود را آغاز کرده و در حوزه تورهای ورودی، داخلی و خروجی تجربه دارد. از سال ۱۳۹۴ طراحی و اجرای پاراتورها، به‌ویژه برای نابینایان، را با همکاری انجمن صنفی راهنمایان گردشگری خوزستان و سایر فعالان این حوزه آغاز کرده است. در سال ۱۴۰۱ عضویت وی در شبکه گردشگری اروپا (ENAT) تأیید شد و اکنون تمرکز او بر توسعه زیرساخت‌های گردشگری دسترس‌پذیر برای همه گروه‌هاست. این عضو شبکه گردشگری دسترس پذیر اروپا ENAT در گفتگوی با کارنامه جنوب از تجربه های ده ساله خود در حوزه گردشگری دسترس پذیر می گوید.
پایگاه خبری کارنامه جنوب به مناسبت روز جهانی عصای سفید، گفت‌وگویی داشته با علی خرازی، راهنمای بین‌المللی گردشگری، پژوهشگر فعال حوزه گردشگری دسترس‌پذیر و دبیر انجمن صنفی راهنمایان گردشگری استان خوزستان. خرازی در این گفت‌وگو، تجربیات خود را در اجرای پاراتورها (تورهای دسترس‌پذیر ویژه نابینایان، ناشنوایان و دیگر گروه‌های خاص) و همچنین وضعیت کنونی زیرساخت‌های گردشگری دسترس‌پذیر در استان خوزستان به اشتراک گذاشته است.
علارغم تجربه ۱۰ ساله، خوزستان همچنان در حوزه خدمات گردشگری دسترس پذیر فقیر است
علی خرازی راهنمای بین المللی گردشگری، چهرهای شناخته شده در گردشگری کشور و بین الملل به حساب می آید. فعالیت مستمر در اجرای تورهای ورودی به ایران او را به یک راهنمای قابل اعتماد نزد گردشگرهای سایر کشورها تبدیل کرده است. همچنین فعالیت و پژوهش های وی در حوزه های مختلف گردشگری دسترس پذیر به ویژه در بخش نابینایان شهره ی خاص و عام است. به بهانه روز جهانی عصای سفید با علی خرازی به گفتگو نشستیم تا از گردشگری دسترس پذیر به ویژه در استان خوزستان برای ما بگوید
بیشتر از خودتان بگویید
علی خرازی هستم و از سال ۱۳۹۳ به عنوان راهنمای گردشگری فعالیت خود را شروع کردم و از ابتدا در بخش تورهای وروردی فعالیت داشته ام و در کنار آن در بخش تورهای داخلی و خروجی نیز اجرای تور داشته ام. از سال ۱۳۹۴ مطالعه و طراحی پاراتورها را آغاز کرده و بیشتر در حوزه نابینایان همراه با راهنمایان خوب انجمن صنفی راهمایان گردشگری استان خوزستان و گروهی از فعالین بخش های مختلف خدمات گردشگری و نیز خارج از حوزه گردشگری به اچرای پاراتور پرداخته ایم . از سال ۱۴۰۱ عضویت من در شبکه گردشگری اروپا ENAT نیز تایید شد و در حال حاضر به دنبال اجرای برنامه های بیشتر در بخش زیرساخت ها برای تمامی زیرمجموعه های دسترس پذیر می باشم.
در حالت کلی گردشگری دسترس پذیر چیست؟
تعریف های مختلفی برای این حوزه ارائه شده است. ولی در حالت کلی ارائه خدمات گردشگری (مانند اقامت، غذا و نوشیدنی، موزه و محوطه های تاریخی، حمل و نقل، دفاتر خدمات مسافرتی و گردشگری، راهنمایان، صنایع دستی ، فن اوری و دیجیتال و …) برای نابینایان، ناشنوایان، معلولین دارای مشکل فیزیکی، بیماران خاص، افراد سالمند و مادرانی که فرزندان شیرده و کوچک دارند حوزه دسترس پذیر را شکل می دهند. که مهمترین مساله حفظ شان و منزلت این عزیزان است تا همانند دیگر افراد جامعه بتوانند از خدمات گردشگری بهره ببرند و در فعالیت های اجتماعی مشارکت داشته باشند.
در واقع زیرساخت مناسب برای این موضوع مساله مهمی است؟
قطع به یقین داشتن زیر ساخت مناسب مهمترین اولویت در این بخش است و در حال حاضر بزرگترین مشکل ما همین است که نه فقط در خوزستان بلکه در سراسر کشور این مشکل دیده می شود.
پس چطور تورهای گردشگری آن هم برای نابینایان اجرا کرده اید؟
با آماده سازی زیر ساخت. به عبارت دیگر برای هر تور در محوطه های تاریخی ابتدا زیر ساخت توسط تیم اجرایی آماده می شود و سپس … ماکت از آثار موزه، بروشور بریل، فایل های صوتی، آماده سازی هتل برای اقامت، تابلوهای بریل و …. مهمترین نکته آموزش راهنمایان تیم اجرایی و دوستان فعال در مراکز خدمات گردشگری بود . بعد از آن تور را در یک یا ۲ روز اجرا کردیم.
برنامه های قبلی فقط برای نابینایان بوده اند، آیا برای گروه های دیگر برنامه ای دارید؟
برنامه هایی برای ناشنوایان و سالمندان آماده شده ، ، ضمن اینکه پاراتور برای ناشنوایان و بیماران تالاسمی نیز توسط گروهی دیگر از همکاران در سال های گذشته به اجرا درآمده و چون که شیوه اجرای این برنامه ها را از نزدیک ندیده ام، نظری نمی دهم. ولی در نمایشگاه بین المللی کشور در سال ۱۴۰۲ مسیر گردشگری دسترس پذیر خوزستان برای نابینایان، ناشنوایان و به ویژه معلولین ویلچری تعریف شد که خوزستان را از دوره باستان تا کنون معرفی کردیم. همچنین معرفی صنایع دستی، اقوام و جنگ نیز ارائه شدند. برای پاراتور ویژه معلولین فیزیکی به علت اینکه هیچ زیرساخت مناسبی در محوطه ها و موزه ها نیست و مهمتر از همه در بخش حمل و نقل (اتوبوس با امکانات ویژه) برای این عزیزان نداریم، شرایط برگزاری این تور وجود ندارد. در واقع اول زیر ساخت بعد اجرا. در حال حاضر تصمیم دارم بر روی زیرساخت ها کار کنم.
یکی از برنامه هایی که اجرا کردید رستوران تاریک بود
بله. رستوران تاریک یک فرصت شغلی برای دوستان نابینا است. در محیطی تاریک مهمانان که عموم مردم هستن وارد می شوند و در تاریکی سفارش خود را میل می کنند و سالن داری که از آنها پذیرایی می کند، نابینا است. این برنامه بازتاب خوبی داشت منتها به دلایلی این کار متوقف شد و باید رستورانی با شرایط استاندارد آماده شود یا پیدا کنیم که فرد نابینا بتواند به راحتی در آن محیط کار کند.
و مشکلات؟
مشکلات همیشه بوده و هست. از سنگ اندازی ها، لج بازی ها، بدقولی ها و ….. ولی علاقه ای به پرداختن به این موضوع ندارم. چرا که دوستان خوبی که در مسیر ما را همراهی کرده اند باعث شدند تمام این مشکلات را مدیریت کنیم و به طور قطع در آینده نیز همین خواهد بود
در حال حاضر پس از ۱۰ سال فعالیت در این حوزه به ویژه در خوزستان، شرایط گردشگری دسترس پذیر در خوزستان را چگونه می بینید؟
علارغم تجربه ۱۰ ساله، خوزستان همچنان در حوزه دسترس پذیر فقیر است. هر چند شیوه نامه استانداردسازی از طرف سازمان ملی استانداردسازی ایران تعریف و اعلام رسمی شده است ولی همچنان تغییری در شرایط مراکز نمی بینیم که این بزرگترین ضعف این حوزه است. نبود امکانات مناسب بیداد می کند و به تازگی موضوعی که متاسفانه دیده می شود این است که هر بخشی یک کار کوچک در بخش دسترس پذیر انجام می دهد و مجموعه یا بخش خود را دسترس پذیر اعلام می کند. برای نمونه یک هتل یک رمپ می گذارد و هتل خود را دسترس پذیر عنوان می کند، رستورانی یک منوی بریل اماده می کند، مجموعه ای (نه راهنما و نه آژانس) گروه بزرگی از ناشنوایان را از این سر شهر به سوی دیگر می برد و عنوان پاراتور به کار خود می دهد، در روزهای خاص همه عنوان می کنند که برای فلان گروه بازدید رایگان است بدون اینکه در مورد زیرساخت مناسب فکری شده باشد یا معبری در شهر را آماده سازی می کنند که همان هم با خطا و اشتباه همراه است. در حالیکه مبحث دسترس پذیر بسیار پیچیده تر و تخصصی تر از چیزی است که ما فکر می کنیم. به عبارت دیگر آموزش حلقه گم شده این بخش است.
می توانید با جزییات بیشتر توضیح دهید؟ در مورد موزه ها، محوطه های تاریخی، بخش های اقامتی، پذیرایی و حتی صنایع دستی
موضوعی را که مطرح می کنید توضیحات زیادی دارد. ولی به طور خلاصه، شرایط موزه های استان رضایت بخش نیست. امکانات خاصی دیده نمی شود. فقط موزه هفت تپه یک ماکت از چغازنبیل دارد و سعی کرده مسیر ورود را برای گروه های خاص مناسب سازی کند. ولی این بار در موزه مسیر یابی دیده نمی شود. شاید از معدود حرکت های امیدوارکننده بتوان به برنامه مدیریت موزه باستان شناسی شهر ایذه اشاره کرد که قصد دارد موزه را به طور کامل دسترس پذیر کند و به دعوت مدیر محترم این موزه ۲ بار برای بررسی شرایط آن به شهر زیبای ایذه رفتم و تقریبا آماده شروع به کار هستیم. ۲ مرتبه نیز به دعوت مدیر محترم موزه هفت تپه جلساتی برگزار کردیم ولی همچنان منتظر اقدامات بعدی هستیم. ضمن آنکه با رئیس موزه شوش نیز صحبت های اولیه برای دسترس پذیر سازی موزه شوش آغاز شده است.
این نکته را نیز اشاره کنم که محوطه های تاریخی نیز شرایط مناسب ندارد. یا رمپی وجود ندارد یا اگر وجود دارد، استاندارد نیست. در حدی که انسان سالم هم نمی تواند روی آنها حرکت کند.. خوب، همکاران عزیز ما در محوطه های جهانی شرایط خاص سایت های یونسکو را برای ایجاد تغییرات مانع اصلی می دانند. ولی همین شرایط برای نمونه در دیوار چین نیز وجود دارد که هم اکنون برای گروه های خاص مناسب سازی شده است.
این شرایط در یادمان های جنگ مانند شلمچه نیز دیده می شود که همچنان برای پذیرش افراد خاص به ویژه برای جانبازان عزیز ما را با مشکل مواجه می کند. تنها برنامه ای از سال گذشته تا کنون به پیشنهاد مدیرکل محترم گردشگری داخلی کشور به اینجانب پیشنهاد شد تعریف مسیر دسترس پذیر در استان بود. سال گذشته بازدید و برنامه اولیه آن آماده شد که این برنامه هم به دلیل لجبازی ها و عدم رعایت روند اداری و نبود کارشناس بادانش در حوزه دسترس پذیر با مشکل اجرایی روبرو شد. با حضور خانم قریب به عنوان معاون گردشگری جدید و جلسه ای که با وی برگزار کردیم ، قرار شد که پروژه دوباره آغاز شود که در حال انجام بازدید های میدانی هستم. چرا که از بازدید قبلی زمان زیادی گذشته و نیاز به بررسی میدانی جدید است. همچنین صحبت های اولیه با منطقه آزاد اروند انجام شده که به زودی بازدید از این منطقه نیز اغاز خواهد شد.
در بخش روستایی نیز می توان کارهای زیادی انجام داد که همچنان لاینحل مانده اند. برای هفته گردشگری پیشنهاد بازدید و برگزاری جلسه در منطقه دزپارت از سوی کارشناس روستایی معاونت گردشگری مطرح شد که متاسفانه اجرایی نشد. در حالت کلی این داستان شبیه به کلاف سردرگمی هست که امیدوارم به زودی گره های این مشکلات باز شود.
در بخش صنایع دستی نیز حرکت خاصی را نمی بینیم. با آنکه صنایع دستی می تواند یک فرصت کسب و کار برای افراد نابینا، ناشنوا و معلولین باشد، ولی تا به امروز برنامه خاصی را در این حوزه ندیده ام
شرایط مراکز اقامتی هم چندان تعریفی ندارد. بیشتر هتل ها فقط روی رمپ ورودی کار کرده اند که متاسفانه در بعضی موارد همین رمپ هم خطا دارد. در لابی هتل مسیر یابی نمی بینید. اگر اشتباه نکنم فقط یک هتل روی کلیدهای آسانسور بریل داشت که همین هتل نیز برای ورود معلول زیر ساختی نداشت. در استان فقط می توانم به مجموعه اقامتگاه های طبیب و افضل اشاره کنم که شرایط خوبی برای نابینایان آماده شده و اکنون در فکر ایجاد زیر ساخت ویژه برای ویلچر هستند.. رستوران ها نیز شرایط مناسبی برای این گروه های خاص ندارند.
بزرگترین مشکل ، عدم آموزش پرسنل و نیروهای مراکز اقامتی است.
خیلی ناامیدانه صحبت کردید، یعنی واقعا دستاوردی نداشته ایم؟
قطع به یقین دستاورد های خوبی داشته ایم که در سطح کشور از ما به نیکی یاد می کنند. برگزاری ۵ پاراتور ویژه نابینایان، یک برنامه رستوران تاریک، ۲ حضور در نمایشگاه بین المللی گردشگری تهران، برگزاری پاراتور ناشنوایان و بیماران تالاسمی توسط همکاران دیگر، آموزش و اجرای پاراتور توسط ۳۲ راهنما تا به امروز، پیشنهاد اجرای پروژه دسترس پذیر از سوی مدیرکل گردشگی داخلی، اجرای پاراتور در همدان به دعوت معاونت گردشگری و انجمن حرفه ای راهنمایان گردشگری استان همدان.، اخذ عضویت شبکه گردشگری دسترس پذیر اروپا، دعوت به نشست گردشگری دترس پذیر در تورین ایتالیا دست اوردهای اصلی هستند. حتی صحبتی با ارمنستان برای برنامه دسترس پذیر شده است.
البته باید بگویم این موفقیت ها ثمره کار تیمی است. یک گروه از راهنمایان گردشگری خالصانه و عاشقانه پای در میدان گذاشتند. دوستان دیگری حمایت کرند تا این موفقیت ها بدست امد و ادامه خواهد شد.
خانم جهرمی رییس پیشین انجمن صنفی راهنمایان گردشگری استان خوزستان نقشی کلیدی در این برنامه ها داشتند که جا دارد از وی تشکر کرده باشم.. حمایت کاملی که از ما داشت و به جرات می توانم بگویم یکی از دلایل اصلی این موفقیت حضور همین خانم جهرمی بوده است.
خوب، پس دستاوردها ها کم نبوده اند
بله. کم نبوده اند ولی برای استانی مثل خوزستان چشم انداز بهتری را باید تصور کرد. منتها باید زیرساخت ها کامل شوند، آموزش در سطح بالا داده شود و به سمت گردشگری فراگیر پیش برویم تا همه افراد فارغ از هر نوع محدودیتی بتوانند در کنار هم به سفر بروند. تا بتوانیم به توسعه و تحول پایدار نزدیک شویم.
نقش اداره کل بهزیستی استان خوزستان در برنامه گردشگری دسترس پذیر چگونه است؟ باید ارتباط نزدیکی با انها داشته باشید؟
در این ۱۰ ساله و تا الان که با شما صحبت می کنم هیچ تماسی از سمت اداره کل بهزیستی برای همکاری، مشاوره و … نداشته ام. با آنکه برای اجرای اولین پاراتور در سال ۱۳۹۵ مدیر کل بهزیستی استان را دعوت کردیم که نتوانستند تشریف بیاوردند، حتی سراغی از من نگرفته اند. شاید با اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی صحبت هایی داشته اند ولی با شخص خودم خیر. حتی برای نشست هفته گردشگری با موضوع گردشگری دسترس پذیر هیچ یک از دوستان اداره کل بهزیستی حضور نداشتند.
این در حالی است که بهزیستی اولین متولی برنامه های عزیزان توان یاب است. حال چه کرده اند و چه برنامه ای دارند از خود این دوستان باید جویا شد
تاسیس میزگردشگری دسترس پذیر در وزارت میراث فرهنگی ، گردشگری و صنایع دستی چه تاثیری برروند فعالیت های دسترس پذیر داشته است؟
این یک حرکت و اقدام بسیار خوب بود. در نتیجه این کار فعالیت های بیشتری صورت گرفته. مهمترین آن تدوین و استانداردسازی خدمات دسترس پذیر در سال ۱۴۰۳ بوده است. ولی همانطور که گفتم اقدام عملی لازمه نتیجه دهی این استانداردسازی است که با این شیوه نظارتی و اجرایی که می بینیم بعید می دانم نتیجه خوبی بدهد.
و در مورد میز گردشگری دسترس پذیر استان خوزستان؟
صحبت هایی شنیده ام ولی اینکه تا چه حد پیش رفته، کدام کارشناس در آن گروه قرار دارد، چه سطح دانشی از گردشگری دسترس پذیر دارد، چقدر کار میدانی انجام داده اند را اطلاعی ندارم. در حالت کلی فقط خواندن یک شیوه نامه برای اینکه یک فرد خود را کارشناس این حوزه معرفی کند، کافی نیست.
تاالان که با شما گفتگو دارم، چیزی در این خصوص به بنده نگفته اند، امیدوارم در این مسیر موفق باشند.
در حالت کلی چه تصوری از آینده خدمات دسترسی پذیر در استان خوزستان دارید؟
همه چیز به خودمان بستگی دارد. اینکه به چه شکل عمل کنیم. چقدر مسیر را درست پیش ببریم و هدف گذاری ها چگونه است. خدمات دسترس پذیر عالیترین و بهترین سطح خدمات گردشگری است که می تواند تمام زیرساخت های گردشگری ما را متحول کند. شهرداری نقشی کلیدی در این میان بازی می کند. در حالت کلی شهرداری میدان دار اصلی گردشگری در یک منطقه است. سازمان های دیگر به سهم خود نقش دارند. زمانی که هر بخشی به درستی عمل کند ان موقع می توانیم به آینده گردشگری امیدوار باشیم.
شما در این سال ها برای فعالیت های حوزه دسترس پذیر یا به واسطه تورهای گردشگری دور ایران به استان های دیگر نیز سفر کرده اید. شرایط زیرساخت های دسترس پذیر را در شهرهای استان دیگر چگونه ارزیابی می کنید؟
همانطور که گفتم خدمات دسترس پذیر در کشور ما فقیر است. با این حال شهرهایی مثل اصفهان، مشهد، تهران، یزد، همدان در حال فعالیت هستند. استان خوزستان در بخش اجرا دستاوردهای خوبی داشته ولی در بخش زیرساخت کارهای زیادی باید انجام شود. به نظر من، در میان شهرهای کشورمان همدان پتانسیل لازم را برای تبدیل شدن به شهر دسترس پذیر دارد.
گفتید که برای برنامه های دسترس پذیر به همدان سفر داشتید. در خبرهای هفته گردشگری عنوان شد که اولین پاراتور نابینایان این شهر نیز برگزار شده است
بله. من ۲ بار برای فعالیت های گردشگری دسترس پذیر به همدان سفر کردم. مرتبه اول به دعوت انجمن حرفه ای راهنمایان گردشگری استان همدان بود که بازدید میدانی، جلسه با رئیس محترم موزه بوعلی سینا و همچنین جلسه با راهنمایان استان همدان در برنامه سفر اول بود. مرتبه دوم که به دعوت انجمن راهنمایان و معاونت گردشگری استان همدان در هفته گردشگری به این شهر سفر کردم، برگزاری نشست و اجرای پاراتور در موزه تاریخ پزشکی همدان برنامه ریزی شد که معاون محترم گردشگری همدان نیز حضور داشتند و صحبت های بسیار خوبی درباره پیشبرد برنامه های دسترس پذیر در همدان صورت گرفت. با پشتکاری که از راهنمایان این استان و همچنین شرایط خدمات گردشگری در موزه ها، محوطه های تاریخی و خدمات شهری همدان دیدم می توانم بگویم به زودی در حوزه دسترس پذیر حرف های زیادی برای گفتن دارند.
مشکل ما همین جا است که در خوزستان علارغم داشتن راهنمایانی که تجربه اجرای پاراتور دارند و برگزاری نشست های آموزشی گردشگری دسترس پذیر در این سال ها، برای پیشبرد برنامه ها دست دست می کنیم. همان پروژه سال گذشته اگر با سنگ اندازی همراه نمی شد، الان به پایان رسیده بود.
و سخن پایانی
تشکر از پایگاه خبری کارنامه جنوب
بهنام رضایی مالمیر
خوزتوریسم
تقاضانامه
_u0hs.jpg)
