خوزتوریسم

بازار سنّتی صفا» در خرمشهر

بازار صفا از بازارهای سنتی و کهن است که همچنان به‌عنوان یکی از دیدنی های خرمشهر از خریداران و گردشگران میزبانی می‌کند. این بازار از زمانیکه این شهر در اوج رونق و شکوفایی بوده تا به امروز تغییرات چندانی را به خود ندیده و به گفته‌ مردم محلی، سبک خود را از گذشته تا به امروز حفظ کرده است. در این بازار قدیمی می‌توان خوراکی‌ها، خواربار و مایحتاج زندگی را با قیمتی مناسب تهیه کرد.

فرید حمودی

کلیسای مسیحیان اهواز

اگرچه در شهر اهواز سه کلیسا وجود دارد، اما یکی از این اماکن کلیسای مسیحیان کلدانی، آشوری و کاتولیک یا همان کلیسای "مارشمعون" است.

این کلیسا بیش از یکصد سال قدمت دارد که توسط کشیش فیلیپوس در سال ۱۹۶۴ تجدید بنا شد. تا قبل از ۱۹۶۴، این کلیسا، یک بنای کوچک بود که به دلیل مهاجرت مسیحیان کلدانی آشوری به اهواز به‌منظور اشتغال در صنایع نفتی و طرح‌های سدسازی و تبدیل این کلیسا به محلی برای استقرار خلیفه‌گری مستقل باید توسعه می‌یافت تا جوابگوی خانوارهای متعدد کلدانی و آشوری که در محلات مختلف اهواز سکونت داشتند باشد.

عکس‌های قدیمی و برجای مانده از کلیسا گویای آن است که این کلیسا از یک درب کوچک با سردری سنگی برخوردار بود که در سال ۱۹۶۴ و در نتیجه‌ی تجدیدبنا بزرگتر می‌شود تا تردد افراد ساده‌تر شود.

بنای اصلی کلیسا از یک تالار اصلی، صحن مقدس، دو اتاق جانبی و یک بالکن برخوردار است. در محوطه کلیسا همچنین بناهای جانبی برای انجام امور اداری و نیز کتابخانه، سالن اجتماعات و اقامت وجود دارد. کلیسای مسیحیان کلدانی آشوری کاتولیک اهواز در سال ۱۳۹۴ مرمت شد و برخوردار از ویژگی‌های ثبت بنا است.

به بهانه آغاز سال نو میلادی نگاهی خواهیم داشت به تصاویری از این بنای صدساله.

عکس :»سپیده سلمانوندی

مجموعه «علامه شیخ جعفر شوشتری» شناسنامه دینی خوزستان است.

مجموعه تاریخی علامه شیخ جعفر شوشتری فرصتی است که بها دادن به آن، ماندگار کردن مجاهدت‌های نسلی عالم و عالم‌پرور در این دیار است.

میراثی که مرور، مطالعه و مرمت آن به منزله بازیافتن شناسنامه و هویت فرهنگی و دینی ما است

علامه شیخ جعفر شوشتری، از علمای گذشته شوشتر و خوزستان است. شیخ عباس قمی درباره مقام علامه شیخ جعفر شوشتر می‌نویسد «جلالت شأنش زیاده از آن است که ذکر شود.» او صاحب کتاب معروف «خصائص الحسینیه» است که برخی پژوهشگران معاصر درباره آن گفته‌اند «کتابی است که بیشتر درون خواننده را تحت تأثیر قرار می‌دهد تا ذهن او را و به‌طور کلی شیوه شیخ سخن گفتن با دلهاست و به همین دلیل، کشش ویژه‌ای در کلام اوست» (سنگری، عاشورا نگاران، ج ۲، ص ۵۲، ۶۸ و ۶۹). همچنین گفته شده بخشی از اطلاعاتی که در کتاب‌های آیت‌الله شیخ جعفر شوشتری موجود است، محصول الهام‌های او هستند.

در مجالس و منابر باقی مانده از شیخ و همین‌طور کتاب خصائص این نکته را برای خواننده به خوبی روشن می‌سازد. مرحوم حاج شیخ جعفر، از بزرگان علما و مشاهیر دانشمندان عصر خود بود. او در سال ۱۲۳۰ شوشتر متولد شد و پس از خواندن مقدمات و ادبیات به نجف اشرف مهاجرت کرد و در این شهر و همچنین در کربلا از محضر علمای آن دوران بهره برد و چند سالی نیز از درس شیخ مرتضی انصاری استفاده کرد.

او بعد از بازگشت به شوشتر مرجع تقلید مردم خوزستان شد. در شوشتر حسینیه‌ای بنا کرد که تاکنون نیز موجود است. در سال ۱۳۰۳ هجری قمری یعنی در ۷۳ سالگی وفات یافت و پیکر او در نجف اشرف به خاک سپرده شد.

هم‌اکنون در شوشتر، مجموعه‌ای شامل خانه، حسینیه و مسجد از علامه شیخ جعفر شوشتری موجود است، مجموعه‌ای بزرگ و کم‌نظیر که مرمت آن از سال ۹۶ آغاز شده است.

علی‌محمد چارمحالی، کارشناس حفاظت و مرمت شوشتر در گفت‌وگو با ایکنای خوزستان درباره مجموعه تاریخی شیخ جعفر شوشتری گفت: این بنا در سال ۱۲۵۵ قمری حدود ۲۰۰ سال پیش توسط حاج شیخ جعفر شوشتری ساخته شد.

این بنا در چهار طبقه طراحی شده و معماری آن از سنگ و آجر است. تزئینات مختلفی در این بنا به کار رفته و زیباترین قسمت آن تزئینات کار شده روی چوب و سنگ در قسمت ورودی خانه است. علاوه بر آن، تزئینات بسیار زیبایی در پیشانی ایوان خانه شیخ جعفر شوشتری داریم که جالب توجه و دیدنی است.

چهارمحالی خانه شیخ جعفر شوشتری یک خانه کاملاً ایرانی از نظر فرم معماری است. بعد از ورودی خانه چندین ساباط قرار دارد، بعد از آن یک حسینیه است که پیش از این مدرسه بود. این خانه شبستان زیبایی دارد. در سطح پایین‌تر شَوادون قرار دارد که محل استراحت خانواده بود. محله میدان شیخ یکی از مجموعه‌های تاریخی شوشتر است که به عنوان مجموعه حاج شیخ جعفر شوشتری می‌شناسیم و شامل مسجد، خانه، چندین ساباط و حسینیه است که در دل میدان شیخ قرار دارد. مسجد کنونی، قبل از زمان حاج شیخ جعفر، خانقاه بود که تبدیل به مسجد شد. به نظر می‌آید علامه در دوران جوانی این بنا را ساخته‌اند. تاریخ وفات حاج شیخ جعفر شوشتری ۱۳۰۳ قمری است که بعد از سفر به عتبات به تهران می‌آید، در مسجد سپه‌سالار تهران نماز می‌خواند و بعد از نماز ملاقاتی با ناصرالدین شاه قاجار دارد و در خصوص رعایت حقوق مردم و رعیت مکاتباتی نیز با او انجام می‌دهد. بعد به خراسان می‌رود و نرسیده به عتبات در کرمانشاه وفات می‌کند.

پیکر او به نجف منتقل می‌شود و در آنجا به خاک سپرده می‌شود. در دوره خود این بنا از مراکز علمی معروف در شوشتر بود که بسیاری از بزرگان استان از جمله آیت‌الله جزایری، نماینده سابق ولی‌فقیه در استان در حسینیه آن درس خوانده است.

تصاویری از دهه ۲۰ و ۳۰ شمسی از این مدرسه برجای مانده که نشان می‌دهد این مجموعه در آن زمان همچنان پابرجا بود. تا زمانی که حاج شیخ محمدکاظم شوشتری، نوه شیخ جعفر زنده بود، مدرسه و حسینیه رونق داشت. هم‌اکنون حسینیه صرفاً برای برگزاری مراسم عزاداری استفاده می‌شود. چهارمحالی از دیگر شخصیت‌های مؤثر این خاندان، شیخ مرتضی دیگر نوه علامه شیخ جعفر (برادر شیخ محمدکاظم و فرزند شیخ محمدعلی) است. شیخ مرتضی در جوانی توسط عمال انگلیس در شوشتر ترور می‌شود.

او علیه سیاست‌های انگلیس در خوزستان و شوشتر جبهه‌گیری می‌کرد لذا تصمیم گرفتند او را از سر راه بردارند. به دنبال آن از طریق پشت‌بام منزل شبانه در حسنیه او را ترور می‌کنند. نیاز است که درباره انگلیس‌ستیزی خانواده شیخ جعفر شوشتری فصل جداگانه‌ای باز شود چرا که این خانواده با سیاست‌های انگلیس در شوشتر مبارزات جدی داشتند. چهارمحالی در بخش دیگری از سخنان خود درباره بازسازی خانه شیخ جعفر شوشتری با بیان اینکه میراث فرهنگی از نظر اعتبارات تهی است، گفت: میراث فرهنگی جزو پایین‌ترین دستگاه‌ها از جهت اعتبارات است. متأسفانه از آنجایی که از نظر اعتبارات بسیار ضعیف هستیم در این زمینه با مشکل مواجهیم. می‌طلبد یک فکر جدی برای این موضوع اندیشیده شود. آثار مذهبی اسلامی و حتی آثار قبل از اسلام فراوانی در شوشتر وجود دارد که جزو بناهای بی‌نظیر در جهان هستند، اما این بناها با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می‌کنند و در حال تخریب هستند. چارمحالی اعتبارات قطره‌چکانی وارد میراث می‌شود. به عنوان کارشناس حفاظت و مرمت آینده بسیار بدی برای اماکن تاریخی و مذهبی شوشتر پیش‌بینی می‌کنم. به دلیل شکستگی لوله‌های شهری این بناهای تاریخی وضعیت ناپایداری دارند و با توجه به اعتبارات کم و اتفاقات خطرآفرین، آینده خوبی در انتظار آنها نیست.

در شهرهایی مثل شوش و شوشتر تمدن بشری رشد کرده است. گوشه به گوشه این شهر آثار مذهبی وجود دارد. علاوه بر آن آثاری از قبل از دوره اسلام در این شهر وجود دارد که حرف‌های زیادی از نظر اجتماعی و فرهنگی برای گفتن دارند. در همین خانه شیخ جعفر شوشتری هشتی ورودی خانه حاکی از فرهنگ مردم این شهر است که آداب اسلامی آنها را در مراودات نشان می‌دهد. چارمحالی کلون‌های مردانه و زنانه‌ای که روی درهای خانه نصب شده است حکایت از فرهنگ اینجا دارد که در معرض نابودی است. از همکارانم در اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تشکر می‌کنم اما اعتبارات موجود برای شهرستان شوشتر ناچیز است. نسبت به این بناها مهربان باشیم. میراث مذهبی و تاریخی را به عنوان تهدید نگاه نکنیم. این‌ها می‌توانند باعث جذب گردشگر شوند و بیانگر فرهنگ خوزستان هستند. علامه شیخ جعفر شوشتری جایگاه بلندی ین مردم شوشتر و استان دارد؛ این جایگاه مرهون وسعت علم، وارستگی، محبت و معرفت عمیق و گسترده او به اهل بیت(ع) و آثار ماندگار او برای قرآن و اهل بیت(ع) است. مجموعه تاریخی علامه شیخ جعفر شوشتری در صورت مرمت و بازسازی کامل می‌تواند جلوه‌ای از این میراث معنوی را در مقابل دید گردشگران داخلی و خارجی به نمایش بگذارد و پایگاهی برای مرور تمدن دیرینه این دیار باشد. میراث علامه شیخ جعفر شوشتری، فرصتی است که بها دادن به آن، بها دادن و ماندگار کردن مجاهدت‌های نسلی عالم و عالم پرور در این دیار است. میراثی که مرور و مطالعه و مرمت آن، به منزله بازیافتن شناسنامه و هویت فرهنگی و دینی ما است.

منبع:خبرگزاری ایکنا

شانه‌های این پل پیر کی سبک می‌شود؟

ایسنا/خوزستان با بالا رفتن قدمت پل سفید اهواز و نیز ورود پرندگان مهاجر در فصل پاییز و زمستان به اهواز که در کنار این پل مستقر می‌شوند جمعی از فعالان فرهنگی اهواز به دفعات خواستارِ تعطیلی این پل در روزهای جمعه و تبدیل شدنش به پیاده‌راه شدند و برای این منظور کمپین‌هایی شکل گرفت. اهوازی‌ها پل سفید را یکی از سرمایه‌های نمادین شهر و یکی از علت‌های این درخواست را کمبود فضای گردشگری در این شهر دانستند.

تبار قریب مدیر اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اهواز در گفت وگو با ایسنا، گفت: به دنبال این هستیم که حداقل در ماه‌های حضور پرندگان مهاجر که شرایط آب و هوایی مطلوب است و فصل حضور گردشگر است عبور و مرور وسایل نقلیه از بستر پل سفید محدود شود.

وی اظهار کرد: برای این‌که پل سفید تنها به عنوان پیاده‌راه مورد استفاده قرار گیرد در سال گذشته جلساتی برگزار شد و طرح پیشنهادی خود را ارایه دادیم و امسال نیز همانند گذشته اداره میراث فرهنگی پیگیر این موضوع است.

مدیر اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اهواز با اشاره به این‌که پل سفید یکی از محورها و مسیرهای راه‌بردی کلان‌شهر اهواز است متذکر شد: تنها مانع پیش رو در تغییر کاربری پل سفید مشکلات ترافیکی است زیرا تبدیل این پل به پیاده‌راه ترافیک سنگینی را به هسته مرکزی شهر اهواز تحمیل می‌کند.

قریب با بیان این‌که پل سفید یکی از آثار ثبت ملی شده و از جاذبه‌های گردشگری مهم استان خوزستان در شهر اهواز است خاطرنشان کرد: پل سفید آثار تاریخی واقع در غرب و شرق رودخانه کارون را به هم ربط می‌دهد و همواره در مسیر ورود گردشگران و تورهای گردشگری است.

پل سفید اهواز چهارمین پل معلق دنیا و نخستین پل معلق ایران است و یکی از هشت پلی است که روی رود کارون در کلان‌شهر اهواز احداث شد تا عبور و مرور بین دو بخش شهر را آسان کند. در تابستان سال ۱۳۸۹ عملیات بازسازی و مرمت این پل انجام شد. همچنین تجهیزات مورد نیاز برای نورپردازی پل سفید با حمایت مالی بانک ملی از کشور ایتالیا تهیه و پس از پایان عملیات رنگ‌آمیزی، عملیات نورپردازی پل سفید اهواز آغاز شد. این پل که دارای دو قوس بتنی ۱۲ و ۲۰ متری است در سال ۱۳۱۵ خورشیدی روی رودخانه کارون به دست مهندسان آلمانی و شرکتی سوئدی احداث شد. پل سفید در ۲۶ آبان ۱۳۷۸ با شماره ۲۴۹۳ ثبت ملی شد.

پل شالو، گذرگاهی استراتژیک در تاریخ خوزستان

رود کارون، بزرگ‌ترین، طولانی‌ترین و تنها رود قابل کشتیرانی کشور است. رودی باستانی و حیاتی در قلب جلگه خوزستان که از هویت تاریخی آن در نگارکند شماره ۱ کول‌فرح شهر ایذه با عنوان "رود پیرین" یاد شده است که دلیلی روشن بر تاریخ دیرپای یک رود و تمدن‌های نشئت‌گرفته از آن است

به گزارش خبرنگار ایلنا از خوزستان، رود کارون در گذار از کوه‌‌های بختیاری تا پیوستن به خلیج‌پارس باعث‌وبانی ایجاد پل‌های تاریخی بسیاری بر بستر خود در طول تاریخ تاکنون بوده است که یکی از این پل‌ها، پل شالو نام دارد.

پل‌شالو، نام پل و جغرافیایی است تاریخی که در ورودی استان خوزستان و در مسیر جاده باستانی دزپارت قرار دارد. این گذرگاه تاریخی به دلیل موقعیت استراتژیک آن از دیرباز تاکنون شاهد حوادث و رویدادهای کوچک و بزرگی در طول تاریخ بوده است. پل و گذرگاه یادشده، از گذشته، خوزستان را به فلات مرکزی ایران وصل می‌کرد و بسته و باز بودن این پل در بسیاری از حوادث مهم تاریخی سرنوشت‌ساز بوده است.

از آن‌روی، این پل را به نام شالو می‌خوانند که در منطقه‌ای واقع شده است که یکی از طوایف بختیاری به نام "شالو" در حدود آن سکونت داشته است. سندی دال بر این‌که از چه زمانی این نام برای اولین‌بار بر این پل اطلاق شده است وجود ندارد. این گذرگاه تاریخی در طول تاریخ جزو بی‌رحم‌ترین گذرگاه‌های کوهستانی زاگرس محسوب می‌شد.

سلسله اتابکان لُر بزرگ که مرکز حکومت آن‌ها در مالمیر «ایذه کنونی» بوده است، در دوران حکومت خود اقدام به احداث پل روی کارون کرده‌اند. مهندسان و معماران این پل در دو سوی دره‌ای که رود کارون از زیر آن جاری است، دو دهانه بلند را با مصالح بوم‌آورد منطقه بر بستر رود کارون احداث کردند که بعدها با فروپاشی سلسله اتابکان و عدم رسیدگی و مرمت سالیانه، این پل به فرسودگی کشید و ارتباط دوسویه آن قطع شد.

تا پیش از ورود برادران لینچ، عشایر بختیاری برای عبور و مرور هرساله از گذرگاه کارون، از پل ترکه تن استفاده می‌کردند. پل‌های ترکه تن یا معلق از به هم تنیدن تعداد زیادی تیرک چوبی و الیاف‌های دست‌بافت ساخته می‌شدند که سازندگان پل با پیوست آن‌ها به ستون‌های دو طرف رود در نقاط کم عرض، شرایط را برای عبور و مرور افراد و احشام محیا می‌کردند. هرچند در دو سوی این‌گونه پل‌ها نیز حفاظ‌هایی برای جلوگیری از سقوط به دره وجود داشت.

در جغرافیای تاریخی پل شالو، نام برخی از افراد همچنان یادآور خاطرات و خطرات پیرامون این گذرگاه تاریخی است. خاندان محمدی «حاج سلطانعلی، حاج اسماعیل و آنصرالله محمدی» از جمله افرادی هستند که نام‌شان به دلیل دوران مدیریت طولانی‌مدت بر این پل و گذرگاه، با نام آن عجین شده است؛ این خاندان به دلیل حُسن خُلق و ارتباط تنگاتنگی که با دیگر طوایف بختیاری داشتند، همواره در میان ایل بختیاری از احترام و جایگاه ویژه برخوردار بوده‌اند.

اهمیت و نقش این گذرگاه استراتژیک و علاقه‌مندی برخی از خوانین بختیاری در ترمیم و بازسازی مسیرهای بین خوزستان و اصفهان، سرانجام به صدور قراردادی میان دولت ایران و شرکت برادران لینچ در سال ۱۳۰۶ هجری قمری انجامید.

قرارداد احداث، بهره‌برداری و نگهداری جاده در ۱۰ ماده در تاریخ ۲۱ ماه مه ۱۸۹۸ میلادی به‌وسیله "پریس" کنسول انگلیس در اصفهان تنظیم و تحریر شد و نماینده شرکت لینچ و چارلز هاردینگ شارژ دافر سفیر انگلیس در تهران آن را امضا و به مهر اسفندیارخان سردار اسعد، محمدحسین‌خان سپهدار و حاجی علی قلی‌خان ممهور شد. براساس این قرارداد، همه کارهای بازسازی جاده و ایجاد کاروان‌سرا و تأسیسات موردنیاز به برادران لینچ واگذار شد و خوانین بختیاری نیز موظف شدند علاوه بر تأمین کارگر، تأمین امنیت جاده را نیز بر عهده گیرند و در پایان هرسال، شش درصد از درآمد حاصل را به کمپانی لینچ بپردازند. به دنبال آن، کار بازسازی جاده و احداث تأسیسات موردنیاز آن آغاز شد و در ۱۴ دسامبر ۱۸۹۹ کار نصب پل معلق روی رودخانه کارون به پایان رسید و از جاده بهره‌برداری شد. (گارثویت، ۱۳۷۵: ۱۲۲)

بنابر نوشته گارثویت «قرارداد بختیاری ـ لینچ، نقطه عطفی در روابط بریتانیا و عشایر جنوب‌غربی ایران بود» (گارثویت، ۱۳۷۳: ۱۸۸) در حقیقت قرارداد لینچ سبب شد تا خوانین بختیاری به طور رسمی با انگلیسی‌ها رابطه برقرار کنند. در این دوره، راه باستانی دزپارت با نام‌های «لینچ» و «بختیاری» شناخته می‌شود.

پس از آن و به دنبال خیزش علی‌مردان‌خان بختیاری در منطقه سفیددشت چهارمحال‌وبختیاری در سال ۱۳۰۸، مجاهدان بختیاری، به‌منظور قطع ارتباط میان خوزستان و بختیاری و جلوگیری از نفوذ قشون رضاخان از مسیر مالمیر، میانه این پل را تخریب و ارتباط دو سوی پل قطع شد.

پس از واقعه سپیددشت و اعدام علی‌مردان‌خان بختیاری، این گذرگاه با استفاده از باقی‌مانده سیم‌های پل و نصب یک کابین کوچک آویزان به دو سوی پل دوباره راه‌اندازی شد.

مناقشات میان خوانین بختیاری با حکومت مرکزی یکبار دیگر به قطع دوباره پل انجامید. این بار حکومت مرکزی به‌منظور جلوگیری از یارگیری ابوالقاسم‌خان بختیار در مالمیر، به قطع سیم‌های اتصال دو سوی پل اقدام کرد. در بهمن‌ماه سال ۱۳۳۱، ژاندارم‌های مستقر در پادگان ایذه، به گمان عبور صبحگاهی ابوالقاسم‌خان از پل، سیم‌های فلزی را با تیزآب بریدند. پیش از رسیدن ابوالقاسم‌خان به محل پل، پنج عضو یک خانواده بدون اطلاع از تخریب پل در حین گذر به ته دره سقوط کرده و به قربانیان حادثه پل شالو شهرت یافتند. پس از این واقعه، تا مدت‌ها، کم‌وبیش ارتباط بین دو سوی پل با روش ترکه‌تن ادامه داشت تا این‌که سرانجام در سال ۱۳۴۳ طرح ساخت یک پل فلزی بر این گذرگاه آغاز شد و در سال ۱۳۴۶ به پایان رسید.

این پل تاریخی که در دوران هشت سال دفاع مقدس به‌عنوان یکی از گذرگاه‌های مهم و استراتژیک در منطقه محسوب می‌شد و سال‌ها شاهد وقایع بسیاری در این منطقه بود و سال‌های متمادی نیز نقش مهمی در خاطرات مردم ایفا کرده بود، سرانجام در سال ۱۳۸۳ و به‌رغم تلاش‌های هیِئت باستان‌شناسی نجات‌بخشی سد کارون ۳ ایذه برای نجات و جابه‌جایی تنها پایه سنگی باقی مانده از این پل تاریخی و بدنه فلزی آن، در پی آب‌گیری سد و نیروگاه کارون ۳ برای همیشه به زیر آب رفت و بخشی از تاریخ معاصر خوزستان را با خود به زیر آب برد.

این پل تاریخی هیچ‌گونه ارتباطی با پل معروف خره‌زاد ندارد. باتوجه‌به بررسی شواهد موجود و نوشته‌های باقی‌مانده از سفرنامه‌نویسان و جهانگردانی که از این جغرافیا گذر کرده‌اند و از نزدیک بقایای پل منتسب به مادر اردشیر بابکان را دیده‌اند، می‌توان با در نظر گرفتن مشخصات جغرافیایی هر دو پل، به‌روشنی متوجه تفاوت بین این دو مکان شد.

باتوجه‌به این‌که «راولینسون»، «لایارد»، «ژوستی»، «شوارتز» و... تحقیقات زیادی درباره این پل انجام دادند؛ ولی هیچ‌یک نتوانستند محل دقیق پل را شناسایی کنند و فقط به حدس و گمان‌هایی بسنده کرده‌اند. لسترنج نیز معتقد است که پل مزبور میان اصفهان و ایذج در سمت شرقی ایذج و در امتداد جاده معروف اتابکان بود. زیرا کارگرانی که در ساخت و تعمیر پل بکارگرفته شدند از اهالی ایذج و اصفهان بودند

به مناسبت روز ملی حفاظت از یوز ایرانی؛

زمانی که خوزستان یوز ایرانی داشت

یوز ایرانی و شیر ایرانی در خوزستان با شکار تشریفاتی از میان رفتند و نظر به اینکه ایران تنها کشور آسیاست که زیستگاه یوز است که باید برای حفظ این گونه و معرفی آن اقدامات لازم انجام شود.

- کرامت حافظی: یوز ایرانی یا یوز پلنگ آسیایی با نام علمی (Acinonyx jubatus venaticus) به شدت در معرض انقراض جهانی و در لبه پرتگاه انقراض با درجه حفاظتی ( CR) در فهرست سرخ جهانی ( IUCN Red list) است که در بخش‌های وسیعی از آسیا از شبه جزیره عربستان تا هند زیستگاه این جانور است.

اما یوز ایرانی یا یوز پلنگ آسیایی امروزه تنها در مناطقی از نواحی بیابان‌های مرکزی ایران زیستگاه دارد و این کشور تنها زیستگاه باقی مانده این گونه جانور در حال انقراض در جهان است.

یوز آسیایی ( Asiatic cheetah) در زمان گذشته در خوزستان هم زیست می‌کرد و مانند شیر ایرانی (Persian Lion) در خوزستان بهشت تنوع زیستی خاورمیانه قابل مشاهده بود اما این دو گونه گربه بزرگ در خوزستان انقراض یافته‌اند.

این در حالی است که کماکان در بیابان‌های مرکزی ایران، یوز ایرانی زیست می‌کند و شیر ایرانی با نام علمی (Panthera leo persica ) در جنگل‌های پارک ملی ساسان گیر در گجرات هندوستان در طبیعت زیست می‌کند و در رده در خطر انقراض جهانی (Endangered) قرار دارد و هنوز به طور کامل در جهان انقراض نیافته و چراغ زندگی این دو گونه در جهان همچنان روشن است.

یوز ایرانی و شیر ایرانی در خوزستان با شکار تشریفاتی از میان رفتند؛ جنگل‌های رودخانه‌ای و بیشه‌های کارون، دز، کرخه و مارون و در امتداد این رودها در کوهپایه‌های زاگرس زیستگاه شیر در خوزستان به شمار می‌رود؛ البته اطلاعات و گزارش‌های متعدد شفاهی یا در برخی سفرنامه‌ها مستشرقان در مورد حضور شیر ایرانی در خوزستان ذکر شده است.

آخرین شیر ایرانی در سال ۱۳۲۱ در کوهپایه‌های زاگرس در سردشت دزفول مشاهده شده در حالی که اطلاعات فراوان و اسناد تاریخی متعددی از حضور شیر ایرانی در خوزستان وجود دارد مبنی بر اینکه خوزستان جز مهمترین و آخرین زیستگاه شیر در ایران است اما اطلاعات در مورد یوز در خوزستان محدود به گزارش‌های شفاهی غیر مستند بود.

اما اخیراً گزارش‌های مستند و موثقی از آخرین مشاهدات یوز آسیایی در خوزستان به دست آمده که مربوط به زیستگاه شنزارهای غرب استان است؛ از جمله گزارش مشاهده و شکار یوز در شنزارهای اطراف رود کرخه در اندیمشک در تابستان ۱۳۴۴ توسط مرحوم «چنگیز حلمی» از افسران ارتش که عکس شکار یوز آسیایی به همراه همراهانش سرگرد «ماندگاری» و مردی به نام «هوشنگ کلانتریان» ثبت شد که یک یوز آسیایی پس از شکار شدن روی جیپ ارتش قرار داده شده و از آن تصویر برداری شده است.

گزارش دیگر مربوط به دو لاشه شکار شده از دو یوز آسیایی در تابستان سال بعد یعنی در سال ۱۳۴۵ توسط «علی اتحادی» شکاربان محیط زیست وقت خوزستان است که با همراهی شکاربانان «مرادفر»، «صادقی» و «اشراقیان» در کتاب خاطرات «اتحادی» شکاربان محیط زیست خوزستانی به چاپ رسیده که این دو مورد نیز از خودروهای نظامیان ارتش پس از شنیدن صدای شلیک گلوله در مناطق شنزارهای مرزی ایلام و خوزستان کشف و توقیف شد.

بدین ترتیب مستندات موثقی از حضور یوز آسیایی در شنزارهای خوزستان ثبت شده است.

شنزارهای خوزستان در غرب ایران تا ایلام و نزدیکی کرمانشاه گسترش دارد؛ زیستگاه شنزارهای این استان که از تپه‌های ماسه‌ای و صخره‌ها و کوه‌های کم ارتفاع تشکیل شده و رودخانه کرخه در نزدیکی آن جریان دارد، زیستگاه گونه‌های ارزشمندی است که یوز از آنها تغذیه می‌کرد که از این گونه‌ها می‌توان به آهوی شنی ( Sand gazelle)، انواع جوندگان مانند خرگوش، پرندگان مانند تیهو و حتی قوچ و میش اشاره کرد که این گونه‌ها امروز نیز در منطقه در تعداد کم حضور دارند.

بنابراین حفظ زیستگاه خاص این گونه‌ها بسیار اهمیت دارد و باید از تخریب اکوسیستم با مالچ پاشی و یا کاشت درختان مهاجم کهور آمریکایی و شکار آنها در این مناطق جلوگیری کرد تا اکوسیستم به صورت طبیعی باقی بماند.

هم‌اکنون ایران تنها کشور آسیاست که زیستگاه یوز است و باید تلاش علمی و همت بلندی برای حفظ باقیمانده این گونه و معرفی آن به زیستگاه‌های گذشته یوز انجام شود.

همچنین برای احیا و امنیت زیستگاه‌های جانوری مانند یوز و شیر باید در مقابل خطراتی مانند تخریب، شکار و جاده‌ها ابتدا زیستگاه باید احیا و پویا شود و آنگاه نسبت به پاکسازی آن از مخاطرات اقدام کرد؛ همچنین امید برای احیا گونه‌های در حال انقراض و انقراض یافته و تلاش برای بازگشت آنها به اکوسیستم نباید از میان برود.

نسل امروز باید فرصت حفظ گونه‌های در حال کاهش و در حال انقراض را قدر بداند و حتی مقدمات بازگشت گونه انقراض یافته را باید فراهم کند؛ بنابراین امید است که قدردان تنوع زیستی ارزشمند خوزستان باشیم و از حیات وحش ارزشمند این منطقه مهم مراقبت و حراست و پاسداری کنیم.

استان خوزستان زیستگاه بیش از ۳۹۸ گونه پرنده، ۷۶ گونه پستاندار، ۸۵ گونه خزنده، ۵ گونه دوزیست ،۵۶ گونه ماهی آب‌های داخلی و ۹۰۰ گونه ماهیان خلیج فارس است و جایگاه ویژه ای از نظر تنوع زیستی و تنوع زیستگاه‌ها در جهان دارد.

*فعال محیط زیست

رمزگشایی از سیستم نوشتاری مرموز چهار هزار ساله در ایران

یک سیستم نوشتاری مرموز با نام خط ایلامی باستان (Linear Elamite ) که بین ۲۳۰۰ و ۱۸۰۰ سال پیش از میلاد در منطقه‌ای که هم اینک جنوب ایران کنونی است، مورد استفاده قرار می‌گرفت، احتمالا رمزگشایی شده باشد، اگرچه برخی از کارشناسان در مورد این یافته‌ها تردید دارند.

به گزارش رسانه گردشگری فرهنگی خوزستان به نقل از از لایو ساینس، بیش از ۹۵ درصد خط ایلامی باستان ممکن است رمزگشایی شود. علاوه بر این، مشخص نیست که آیا تمام آثار باستانی به کار گرفته شده برای رمزگشایی نوشته‌ها به طور قانونی به دست آمده‌اند یا خیر.

در زمان حاضر فقط حدود ۴۰ نمونه شناخته‌شده از خط ایلامی باستان باقی مانده که رمزگشایی از این سیستم نوشتاری را به چالش می‌کشد اما محققان می‌گویند که تا حد زیادی توانسته‌اند این سیستم نوشتاری را رمزگشایی کنند.

این تارنمای خبری اضافه کرده که پیش‌تر، دیگر تیم‌های تحقیقاتی کتیبه‌های خطی ایلامی را رمزگشایی کرده بودند و تیم تحقیقاتی که به‌تازگی کار خود را بر روی رمزگشایی این سیستم نوشتاری انجام داده‌ با مقایسه نوشتار هشت کتیبه خطی ایلامی با متون میخی دریافته‌اند که این سیستم مربوط به همان دوره زمانی است و احتمال دارد نام حاکمان و عناوین آنها را شامل شود. به گفته آن‌ها برخی عبارات نیز برای توصیف حاکمان به کار برده شده است.

ایلامی باستان تنها تا اندازه‌ای رمزگشایی شده که بیشتر آن به دست والتر هینتس بوده است. هیتس، یکی از دانشمندان شاخص در میان ده‌ها ایران‌شناس بزرگ آلمانی است که در دو سده گذشته، پژوهش‌های بنیادین و بی‌همتایی را به جهان ایران‌شناسی عرضه داشته است.

به نظر می‌رسد که ایلامی باستان از ۸۰ نشانه ساخته شده باشد و بر ستون‌های عمودی، از بالا به پایین نوشته می‌شد که از چپ به راست می‌رفت.

در خط ایلامی ۳۰۰ علامت وجود دارد که صداها را نشان می‌دهد.

شهید شهریور1320

به گزارش رسانه گردشگری و فرهنگی خوزستان :شهریور 1320ه.ش. مقطعی تاثیرگذار در تاریخ معاصر ایران می‌باشد که در آن حماسه‌های مهمی رقم خورده است. یکی از این حماسه‌ها که نقطه عطفی در تاریخ سرزمین ایران محسوب و توسط نیروی دریایی کشورمان رقم خورد دفاع در برابر ورود نیروهای متجاوز انگلیس از مرز آبی ایران و عراق، به خرمشهر بود.

رشادتی ماندگار توسط نیروی دریایی ایران در مقابله با اهداف از پیش تعیین شده‌ی دولت متجاوز انگلیس که در تاریخ ایران برای همیشه ثبت شد.

دریابان غلامعلی بایندر و همرزمان جان‌برکف وی در آن روز توانستند با دلاور مردی و جانفشانی از ایران عزیز دفاع کرده و مدافع وطن برای جلوگیری از ورود بیگانگان و تجاوز به خاکش باشند.

غلامعلی بایندر، فرزند دوم مرحوم علی‌اکبر بایندر (پدر ۳ شهید) از تیره ترکان آق‌قویونلو (بایندریه) در سال ۱۲۷۷ ه.ش. در تهران دیده به جهان گشود. وی تحصیلات متوسطه خود را در مدرسه دارالفنون به پایان رساند و سال ۱۲۹۹ ه.ش. از مدرسه نظام مشیرالدوله با درجه ستوان‌دومی فارغ‌التحصیل شد.

بایندر پس از دریافت اولین نشان نظامی خود در اردوکشی مازندران، به خاطر شرکت در جنگ با «سیمیتقو» و ابراز شجاعت و نبرد با نیروهای متجاوز روسیه (در شمال کشور) به دریافت نشان ذوالفقار که بالاترین نشان ارتش بود، مفتخر شد.

غلامعلی بایندر در خرداد ۱۳۰۲ ه.ش. به فرانسه اعزام شد و تا سال ۱۳۰۷ه.ش. ، طی مدت ۵ سال، دوره‌های دانشکده توپخانه «پوآتیه» و دانشکده تکمیلی«مونتن بلو» و دانشگاه جنگ فرانسه را با موفقیت طی و به کشور مراجعت کرد.

سال ۱۳۱۰ ه.ش. و در شرایطی که با درجه سرگردی مسولیت فرماندهی هنگ توپخانه لشکر یک مرکز را عهده‌دار بود، برای تشکیل نیروی دریایی ایران به همراه یک گروه ۲۰۰ نفری جهت آموزش به ایتالیا عزیمت و پس از خاتمه آموزش به همراه ناوهای خریداری شده جدید به کشور مراجعت و نیروی دریایی نوین ایران را در آب‌های گرم خلیج همیشه فارس، عملیاتی کرد.

وی‌ پس‌ از بازگشت‌ به‌ ایران‌ در ۱۳۱۰ه.ش. به‌ سمت‌ کفیل‌ فرماندهى‌ نیروی‌ دریایى ‌جنوب‌ منصوب‌ و عازم‌ آنجا شد. حضور بایندر در این منصب برای پاسداری از حریم مرزهای آبی ایران بخصوص اروندرود اهمیت زیادی داشت.

گزارش کامل در ادامه نوشته

تازه‌ترین یافته باستان‌شناسان ایرانی

قدمت شوش از ۸۰۰۰ سال عبور کرد

باستان‌شناسان دریافتند که محوطه باستانی شوش از آنچه تاکنون تصور می‌شد، قدیمی‌تر است.

به گزارش رسانه گردشگری وفرهنگی خوزستان ، پایگاه میراث جهانی شوش نتیجه آخرین تحقیقات باستان‌شناسان ایرانی در عمیق‌ترین لایه‌های محوطه باستانی شوش و بررسی یافته‌های کاوش‌های پیشین را منتشر کرده که براساس آن اعلام کرد: قدمت آثار یافته شده در شوش قدیمی‌تر از اواخر هزاره هفتم پیش از میلاد (۶۲۰۰ پیش از میلاد) است.

محوطه باستانی شوش از اواسط سده ۱۹ میلادی به این سو، بیش از پیش مورد توجه شرق‌شناسان قرار گرفت و برای نخستین‌بار، باستان‌شناسان بریتانیایی در سال‌های پایانی دهه ۱۲۳۰ خورشیدی به کاوش در آن پرداختند. پس از آن، بین سال‌های ۱۲۶۳ و ۱۲۶۴ خورشیدی، فرانسوی‌ها با دریافت مجوز از ناصرالدین‌شاه قاجار، حفاری‌های خود را در این محوطه آغاز کردند.

شوش‌ دست‌کم از سال ۱۲۷۶ خورشیدی تا زمان انقلاب اسلامی ایران، مرکز فعالیت هیأت‌های باستان‌شناسی فرانسوی به شمار می‌رفت که پس از آن متوقف شد.

کاوش‌ها در این محوطه، ‌ بار دیگر در سال ۱۳۶۱ توسط یک گروه باستان‌شناس ایرانی به سرپرستی شادروان میرعابدین کابلی در تپه آپادانا، آغاز شد و پس از وقفه‌ای ۱۱ ساله از سال ۱۳۷۳ تا ۱۳۸۴ خورشیدی ادامه یافت. اخیرا، کاوش‌های این محوطه توسط باستان‌شناسان پایگاه میراث جهانی شوش دوباره از سرگرفته شده است.

در سال ۱۳۹۸، اندکی پیش از همه‌گیری کووید - ۱۹، گروهی از پژوهشگران ایرانی به سرپرستی لقمان احمدزاده ـ باستان‌شناس پایگاه میراث جهانی شوش ـ با دو هدف خواناسازی و حفاظت بخشِ آشکار شده از سکوی بلند آکروپل شوش و پاسخ به پرسشِ پژوهشی درباره بقایای گورستان مشهور هزاره پنجم پیش از میلاد در کنار آن، به کاوش در این محدوده پرداختند. کاوش در تپه آکروپل به حفاظت مؤثر نمای سکوی بلند و فراهم شدن ظرفیت نمایش حجمی قابل فهم از این یافته مهم معماری برای بازدیدکنندگان انجامید.

همچنین نشان داده شد که تاریخ قدیمی‌ترین استقرار در این محوطه بسیار پیش‌تر از آن‌چیزی است که تصور می‌شده است؛ تا کنون تاریخ نخستین استقرار یک اجتماع انسانی در شوش به اواخر هزاره پنجم پیش از میلاد (۴۲۰۰ پیشاز میلاد) نسبت داده می‌شد. حال آن‌که این باستان‌شناسان با کاوش در عمیق‌ترین لایه‌های تپه تاریخی آکروپل، آثار به جا مانده از دوره شوشان جدید (تکه سفال‌های شاخص با نقش مایه نقطه‌ای) را یافتند که به حدود ۴۷۰۰ پیش از میلاد باز می‌گردد.

محدودیت‌های کووید - ۱۹ اما به فرصتی تبدیل شد تا این پژوهشگران به بررسی یافته‌های کاوش‌های پیشین پرداخته و در میان آن‌ها، بقایایی حتی قدیمی‌تر از اواخر هزاره هفتم پیش از میلاد (۶۲۰۰ پیش از میلاد) را بیابند. پیش از این، باستان‌شناسان فرانسوی این یافته‌ها را به اشتباه متعلق به اواخر هزاره پنجم پیش از میلاد دانسته‌اند.

پایگاه میراث جهانی شوش معتقد است: این پژوهش، گام مهمی در پویا نگه داشتن فعالیت‌های باستان‌شناس پژوهشی و پرسش‌محور در محوطه باستانی مهم شوش به شمار می‌آید.

خانه تاریخی مقدم در شوشتر

خانه مقدم از خانه ‎ ‏های ارزشمند و تاریخی شوشتر به شمار می ‎ رود که در یکی از محله ‎ های قدیمی این شهرستان به نام عبدالله بانو واقع شده است.

شوشتر شهری تاریخی با سازه های آبی بسیار است که قدمتی دیرینه در تاریخ کشور ایران دارد. شما با قدم زدن در جای جای این شهر سرسبز و کهن می‌توانید عمارت‌هایی با بافتی قدیمی مانند خانه تاریخی مقدم شوشتر را ببینید که معماری‌های بی‌نظیر و زیبایی را از روزگاران گذشته در درون خود جای داده است.

این بنای زیبا و ارزشمند که قدمت آن به دوره قاجاریه می‌رسد، متعلق به خاندان مقدم شناخته می‌شود و اکنون پس ازگذشت سال‌ها به همت دو برادر به نام‌های صادق خلیفه و دکتر مدرسیان مرمت شده و درب‌های آن به روی عموم گشوده شده است و میزبان ماجراجویان زیادی از سراسر دنیاست.

شاید برایتان جالب باشد که بدانید در روزگار قاجاریه این خاندان، برای داد و ستد و تجارت به استان خوزستان و شهرستان شوشتر مهاجرت کردند و در آنجا ماندگار شدند. اگر به هنر معماری سرزمین شوشتر علاقه دارید، بازدید از خانه تاریخی مقدم شوشتر را فراموش نکنید، چرا که این ساختمان قدیمی از لحاظ معماری تمامی عناصر و ویژگی‌های یک خانه شوشتری را دارد و معمار بنا با دانش و هنر خود خانه‌ای زیبا را ساخته است. از دیگر ویژگی‌های مجموعه تاریخی خانه مقدم شوشتر، می‌توان به ستون‌های سنگی یا گرگری و ستون‌های آجری اشاره کرد که در بیشتر خانه‌های این شهر زیبا دیده می‌شود. همچنین می‌توانید به نظاره پنجره‌های ارسی رنگی بنشینید که بر جذابیت این خانه قدیمی می‌افزاید و شما را شگفت‌زده می‌کنند. در ادامه گشتی که در خانه تاریخی مقدم شوشتر زدید، می‌توانید از شوادون (زیرزمین) که در طبقه‌ی هم‌کف و طبقه اول بنا قرار گرفته است و به نگارخانه تبدیل شده است، دیدن کنید. در زمان‌های بسیار دور از این زیرزمین که ده متر عمق دارد، به عنوان محلی برای استراحت اهالی خانه در فصل گرما استفاده می‌کردند و امروزه قابل مشاهده است. زیرزمین دارای سی سرا و تهویه هوا است که از دیگر ویژگی‌های این خانه به شمار می‌آید. هم اکنون این خانه اسطوره‌ای به عنوان نگارخانه‌ای دائمی، در طبقه هم‌کف و طبقه اول و همچنین سفره خانه ای سنتی و کافی شاپ مشغول به کار است و به عموم مردم سرویس‌دهی می‌کند. در حال حاضر خانه تاریخی مقدم در شوشتر در مرکز محله عبدالله بانو و در نزدیکی بقعه عبدالله بانو واقع شده و بسیار خوش مسیر است.

برای دیدن گزارش روی تصویر زیر کلیک کنید