خوزتوریسم

خانه تاریخی جامعی شوشتر

خانه تاریخی جامعی یکی از خانه های قدیمی شوشتر مربوط به دوره قاجاریه است که در یک دوره سه ساله مرمت و بازسازی شده است ؛ این خانه و دیگر خانه های تاریخی شوشتر این روزها مقصدی برای مهمانان نوروزی هستند .

عکس : ایمان صادقی حسنوند

پل سفید اهواز

پل سفید یکی از نمادهای شهر اهواز است که همه ساله با شروع تعطیلات نوروز میزبان بازدید کنندگان زیادی از سراسر کشور می باشد. پل سفید اهواز یا پل معلق نماد شهر اهواز یکی از قدیمی‌ترین پل‌های مدرن ایران محسوب می‌شود که بر روی رود کارون ساخته شد تا عبور و مرور بین دو بخش شهر را آسان کند. این پل در سال ۱۳۱۵ ساخته شد و در تاریخ ۱۳۷۸/۰۸/۲۶ با شمارهٔ ثبت ۲۴۹۳ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌ است.

نسیم منصوری

حمام کرناسیون - دزفول

حمام کرناسیون از جاذبه‌های دیدنی و تاریخی شهر دزفول است که همواره مورد توجه گردشگران بوده و جزو آثار ملی و تاریخی ایران به ثبت رسیده است. این حمام از بناهای اواخر دوره زندیه و اوایل دوره قاجار است. حمام کرناسیون دزفول در سال ۸۵ بازسازی شد و پس از بازسازی توسط سازمان نوسازی و میراث فرهنگی به موزه مردم شناسی تغییر کاربری داد و با بازدید از آن می‌توان با انواع مشاغل قدیم دزفول آشنا شد.

امین نظری/ایسنا

آرامگاه یعقوب لیث صفاری

آرامگاه یعقوب لیث صفاری که از مکان‌های دیدنی دزفول به شمار می‌رود، با گنبد مخروطی شکل دندانه‌دار در قسمت شمال‌شرقی روستای شاه‌آباد، در ۱۰ کیلومتری جاده دزفول به شوشتر در استان خوزستان، در میان یکی از مهم‌ترین محوطه‌های تاریخی ایران یعنی خرابه‌های شهر جندی شاپور قرار دارد، وجود گورستانی با سنگ قبرهای باستانی در اطراف مقبره گواهی بر قدمت این اثر دارد. گنبد مخروطی شکل آرامگاه از بهترین نوع گنبدهای مخروطی واقع در خوزستان است. جلال و زیبایی نمای گنبد از دور کاملا جلوه‌گر این است که روزی این بقعه برای شخصی بزرگ بنا شده است. بنای آرامگاه از یک ورودی برخوردار است و سطح داخلی آرامگاه را از سطح بیرونی آن جدا می‌کند. سازه اصلی بنا خشت خام است و نقوش برجسته و ملات گچ و خاک دارد. آرامگاه یعقوب لیث صفاری چندین بار بازسازی شده و بنای آن متعلق به دوران سلجوقیان تا قاجاریان است. یعقوب لیث در سال ۲۴۷ هجری قمری اولین شهریار ایرانی بعد از اسلام شد و سلسله صفاریان را بنیان گذاشت.

محمدمهدی عاملی

غارپبده؛به جامانده ازنخستین سکونتگاههای بشری

یکی دیگر از مناطق دیدنی شهرستان لالی غار پبده می باشد که در روستای انبار سفید و در مسیر منتهی به آبشارهای آرپناه قرار دارد غار پبده از جمله مکان هایی در خوزستان است که آثاری از انسان های غار نشین را می توانید در آن مشاهده کنید به همین خاطر این مکان تبدیل به یکی از آثار تاریخی و طبیعی لالی شده است

غار پبده در نزدیکی شهرستان لالی و در ارتفاع ۱۹۰۰ متر در کوه «انبار سفید» قرار گرفته است و در مسیر جاده ای که به آبشارهای کسده می رسد قرار دارد. گفته می شود طول این غار به بیش از ۱۱۴ متر می رسد و به عنوان قدیمی ترین زیستگاه بشر شناخته می شود.

علت نام گذاری این غار به «پبده» طایفه ای با همین نام بوده که در گذشته در این منطقه زندگی می کردند. قدمت این غار به دوران پیش از تاریخ بر می گردد و در حدود ۱۵ هزار سال پیش است و در این دوران افرادی در این غار زندگی می کردند.

اولین کاوش هایی که در این غار انجام گرفت در سال ۱۹۴۹ بود که توسط باستان شناس فرانسوی، گیرشمن، انجام گرفت. پس از آن دیگر تحقیقی در این غار انجام نگرفت تا اینکه گروهی از هیئت غار نوردی با کمک فعالین باستان شناسی وارد این غار شدند و ویژگی از این غار را دریافتند. در کاوش های غار پبده ابزارها و سلاح هایی از سنگ های نا صاف از قبیل چکش، پیکان، تیغه و تبر سنگی یافت شده است.

این غار دارای دو دهانه ورودی است که وجود این دو دهانه باعث شده است گازهای متساعد شده در این غار جع نشوند و این غار برای سکونت مکانی ایده آل باشد. دهانه ورودی اول ابعادی برابر با عرض ۵٫۴۰ و ارتفاع ۳ متر است دهانه دوم که در فاصله ای حدود ۶ متر از دهانه اول قرار دارد، عرض و ارتفاعی در حدود ۳٫۱۰ و ۱٫۱۰ متر دارد. در فاصله ۹۰ متری از دهانه اصلی در سمت چپ، حفره هوائی وجود دارد که از سقف غار بیشترین ارتفاع را به طول تقریبی ۲۸ متر به خود اختصاص داده است.

این غار در قسمت های مختلفی دارای عرض و ارتفاع متفاوتی است، بیشترین عرض و ارتفاع آن به ترتیب ۷۰٫۱۹ و ۲۸ متر است، و کمترین عرض و ارتفاع آن اندازه ای حدود ۶ و ۲ متر دارد.

از دیگر ویژگی های این غار، وجود یک استراحتگاه حجاری شده به فاصله ۶ متری از دهانه ورودی سمت راست غار و در ارتفاع دو متری با ابعاد سه متر در یک متر است. در طول غار لایه‌ای نرم وجود دارد که محققان پس از بررسی و اندازه‌گیری متوجه انباشته شدن و فشردگی ۴۰ سانتیمتر کود حیوانی در کف غار شدند.

درون غار سه حفره وجود دارد که امکان حرکت انسان به صورت ایستاده در آن وجود ندارد. این دالان های هوایی مثل سفره های زیر زمینی آبراه محسوب می شوند. از سویی تونل های وسط غار به حفره های کف غار راه دارند.

یک تونل در انتها وجود دارد که دو راه دارد که یکی بعد از دو راهرو بسته می شود و دیگری راه مار پیچ است که بعد از عبور از حفره یی به عرض ۷۰ سانتی متر به علت ریزش سقف و جمع آوری املاح نیمه بسته شده است.

اگر علاقمند به دیدار این غار شدید باید به شهرستان لالی در استان خوزستان سفری داشته باشید تا بتوانید از آن دیدن کنید. این کار هم با خودرو شخصی و هم وسایل حمل و نقل عمومی امکان پذیر است؛بازدید از این غار به صورت رایگان است، ولی تماشای داخل غار بدون امکانات غار نوردی امکان پذیر نیست. همچنین به این نکته توجه داشته باشید که این غار در ارتفاع ۱۹۰۰ متر قرار دارد پس احتیاج است که کوهنوردی نیز داشته باشید.

مختصری درباره قدیمی‌ترین مسجد دزفول

مسجدجامع دزفول، از مساجد اولیه دوره اسلام و قدیمی‌ترین مسجد این شهرستان است که بنا به نوشته مورخان از بناهای قرن اول هجری قمری در دزفول است.

مسجدجامع دزفول، از مساجد اولیه دوره اسلام و قدیمی‌ترین مسجد این شهرستان است. بنای مسجد در یک طبقه ساخته شده و دارای یک صحن بزرگ، نماهای آجری، سقف‌ها و ستون‌های سنگی زیبا است. مسجدجامع دارای یک نمازخانه و محراب اصلی و دو شبستان پر ستون در دو طرف است و در قسمت شرقی نیز فضاهایی به عنوان فضاهای خدماتی و پشتیبانی در آن قرار دارد. این مسجد در دوره‌های مختلف دچار تغییراتی شده و در دوران جنگ تحمیلی قسمتی از آن مورد اصابت موشک قرار گرفت و تخریب شد.

متن زیر گفت‌وگوی ایکنای خوزستان، با محمدحسین حکمت‌فر، پژوهشگر و مدیر مؤسسه فرهنگی دزفول‌شناسی درباره تاریخچه این مسجد است که در ادامه می‌‌خوانيد:

حکمت‌فر در این باره گفت: مسجدجامع دزفول در محله مسجد در مرکز دزفول تأسیس شد. بنا به نوشته مورخان، مسجد جامع دزفول از بناهای قرن اول هجری قمری است. این مسجد بر روی پشته‌ای از خاک حدوداً به مساحت ۲۴ متر(با ابعاد شش متر طول و چهار متر عرض) از خشت و گل و چوب احداث شد تا این‌که در قرن سوم و پنجم هجری قمری، بنای آن کاملاً تخریب شد و براساس معماری سنتی دوره ساسانیان شبیه ساختمان ایوان کرخه ساخته و در ادوار بعد قسمت‌هایی به آن اضافه شد.

طبق گفته روان‌شاد استاد سیدمحمدعلی امام در کتاب «مسجد جامع و تاریخچه آن» قبل از اینکه اینجا مسجدی احداث شود، آتشکده‌ای از عهد ساسانیان در این محل وجود داشت. بنابراین مسجدجامع دزفول بر روی خرابه‌های یک آتشکده احداث کردند.

مسجدجامع دزفول، قدیمی‌ترین مسجد شهر دزفول است. در اینجا لازم است قولی از روان‌شاد حاج ابوالقاسم خلیلک - که قریب ۱۰۰ سال سن داشت و اهل کتاب بودند - نقل کنم که برای بنده نقل کردند اولین مسجد را اهل تسنن در محله قلعه دزفول احداث کرده بودند. بعد در همان قرن اول، شیعیان مسجدجامع را در مکان کنونی مسجد احداث کردند.

در دوره صفویه شخص خیری به نام حاج محمد عرب که ظاهرا اهل بهبهان بود وارد دزفول می‌شود، چند شبی را در مسجد می‌گذراند و قسمت‌هایی به مسجد اضافه می‌کند. غریب خانه شرقی مسجد از این جمله است. (غریب‌خانه غربی مسجد مربوط به ادوار قبل از صفویه است). غریب‌خانه جایی است که افرادی که وارد یک شهر می‌شوند می‌توانند چند روزی در آن سکنی بگزینند. معمولاً مساجد قدیمی چنین بناهایی داشتند. حاج محمد عرب در سال‌های بعد بخشی از هزینه‌های مسجد را پرداخت می‌کرد.

مسجد در ادوار بعد مخصوصاً در دوره صفویه تغییراتی پیدا کرد؛ از جمله درب ورودی مسجد که کتیبه‌هایی بالای آن نصب کردند که بسیار زیبا و شکیل بودند؛ اما این کتیبه‌ها در اثر موشک‌باران دزفول در دوران هشت سال دفاع مقدس از بین رفتند؛ اما معماران دزفولی طبق تصاویر بر جای مانده از این کتیبه‌ها آنها را تقریبا به شیوه دوره صفویه بازسازی کردند.

مسجدجامع دزفول دارای دو گلدسته نسبتاً کوتاه است که در دوره فتحعلی شاه توسط میرزا محمدعلی دولتشاه، پسر فتحعلی شاه ساخته شدند. مؤذنان مسجد؛ از مرحوم ملااحمد مهتدی تا ملاحسن خادم برای اذان بر بام این گلدسته‌ها می‌رفتند و اذان می‌گفتند. فضای شهر دزفول در آن زمان طوری بود که صدای اذان آنها از ۴ کیلومتری نیز شنیده می‌شد.

استاد سیدمحمدعلی امام زحمات بسیاری برای معرفی مسجد کشید و چهل سال پیش کتابی تحت عنوان «مسجد جامع دزفول و تاریخچه آن» را چاپ کرد که حدود شش سال پیش بنده و آقای حسن‌پور، کتاب را تجدید چاپ کردیم و تصاویری از مسجد در دوران قدیم و دوره کنونی به آن ضمیمه کردیم که در این چهل سال چه اتفاقاتی برای مسجد رخ داد. تصویری هم از زمان تخریب مسجد در دوران جنگ تحمیلی در این کتاب وجود دارد که توسط احمد نقره‌چی ثبت شده است.

در قسمت شمال شرقی مسجد حمامی وجود دارد که تا حدود ۳۰ سال پیش دایر و فعال بود و توسط فرد خیری به نام آقای کلاغ‌باز ساخته شد و درآمد آن حمام را مادام‌العمر وقف مسجد کرد. این حمام در سال ۱۰۵۰ تا ۱۰۵۱ یعنی حدود ۴۰۰ سال پیش ساخته شده است. یکی از اتفاقات بسیار مهم در دزفول این است که در کنار هر مسجد - می‌توان گفت نود درصد مساجد - یک حمام احداث کرده‌اند. یعنی ابتدا طهارت کنید و بعد عبادت کنید. اکثر مساجد دزفول این گونه است. این زیباست و در کمترین شهری این حالت را مشاهده می‌کنید.

جالب این است که اکثر مساجد دزفول که قدمتی بالغ بر ۲۵۰ و ۳۰۰ ساله دارند، توسط مردم به صورت NGO ساخته شده‌اند؛ یعنی هر صنفی، یک مسجدی در دزفول احداث کرد؛ مثلاً مسجد دلاکان، مسجد کُرناسیان، مسجد چینی‌سازان، مسجد حصیربافان و ... . بسیاری از مساجد دزفول را خود مردم به‌صورت صنفی ساختند و در کنار آن نیز یک حمام ساخته شده است.

مسجدجامع دزفول طبق نوشته مرحوم میر سیدعلی طبیب از معاصرین دوره کریمخان زند این مسجد در آن زمان توسط بزرگان خاندان آقامیر اداره می‌شد. اولین کسی که در مسجد جامع تولیت و امامت داشت مرحوم میر محمد امینا بود. بعد از او فرزندش به نام سیدمرتضی و سیدعبدالباقی آقامیر متولی مسجد شدند. در دوره سیدعبدالباقی آقامیر، حاج محمد عرب وارد دزفول می‌شود و غریب‌خانه شرقی مسجد را احداث می‌کند و دختر خود را به عقد سیدعبدالباقی در می‌آورد. همین خاندان در طول ۴۰۰ سال گذشته تاکنون تولیت مسجد را برعهده دارند.

منا صیافی‌زاده

سینما شیرینِ» آبادان

سینما شیرین در سال ۱۳۱۰ (دوره پهلوی اول) توسط یک تاجر هندی ساخته شد و تنها سینمای غیردولتی آن زمان و نخستین سینمای مجهز آبادان به شمار می‌رفت. این سینما که دوطبقه آن سرپوشیده بود، یک سالن نمایش تابستانی نیز داشت و پس از آنکه جنگ جهانی به پایان رسید دو طبقه دیگر نیز به آن اضافه و بر همین اساس به بزرگترین سینمای ایران تبدیل شد. این سینما که اکنون در فهرست آثار ملی ایران نیز به ثبت رسیده است، در تملک سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری است. این سینما مانند بسیاری دیگر از سینماهای آبادان پس از شروع جنگ ایران و عراق به تعطیلی کشیده شد و خسارت‌هایی نیز در اثر جنگ به آن وارد شد.

فرید حمودی /فارس

شکار شیرهای سنگی در خوزستان

شیرهای سنگی (بردشیر) یکی از کهن‌ترین میراث به جامانده از دلیرمردان بختیاری در مناطق عشایری استان خوزستان است. بردشیرهایی که توجه بسیاری از پژوهشگران آثار تاریخی و حتی گردشگران داخلی و خارجی را به خود جلب کرده، اما متأسفانه طی چهار دهه گذشته به علت فرسودگی، سرقت و بلایای طبیعی (سیل و طغیان رودخانه‌های فصلی)، این آثار تاریخی در حال نابود شدن هستند. مدیرکل میراث فرهنگی خوزستان در همین زمینه معتقد است که برای حفظ و نگهداری این آثار به‌صورت قانونی و جدی، نیاز به مطالعات باستان‌شناسی برای شناسایی و ثبت قبرستان‌های موجود در این زمینه داریم.

آخرین بازمانده
امروزه در دشت‌های ایران‌زمین هیچ شیر ایرانی نژادی غرش نمی‌کند. به گواه دوستداران حیات وحش، آخرین شیر از‌ نژاد ایرانی که در فلات ایران دیده شد، در دشت‌های پیرامون شهر دزفول در استان خوزستان بوده است.
از آن روز تاکنون، در سراسر کره زمین، تنها حدود ۳۰۰ شیر ایرانی و آن هم در کشور هندوستان، به زندگی خود ادامه می‌دهند. هرچند که از آن هنگام تا کنون در خوزستان صدای غرش فرمانروای جنگل و دشت شنیده نشده است، ولی هنوز هم شیرهای ایرانی‌نژاد خاموش و سنگی در این استان برای همیشه نشسته‌اند. شیرهایی که اگر امروز به فریاد خاموش آنها رسیدگی نشود، فردا سرنوشتی بهتر از شیر ایرانی نخواهند داشت.«سیاوش رستمی بابادی» رئیس اتحادیه معیشت عشایر و ایلات ایران زمین که زندگی در عشایر بختیاری را تجربه کرده است با دلخوری می‌گوید: اینکه برخی به‌عنوان سارق بیایند و با سرقت یک شیرسنگی و با حکاکی ماهرانه نام متوفای جدید را روی آن حک کنند و این بردشیر را در مزار نیاکان خود بگذارند، یا به‌عنوان یک اثر تزئینی در خانه نگهداری کنند و حتی گاهی آن را به فروش برسانند، موضوعی غیراخلاقی و غیر فرهنگی است که باید مسئولان دستگاه‌های قضایی و میراث فرهنگی به‌صورت جدی با آن برخورد کنند.

نماد یادمانی ایل بختیاری
محمدحسین ارسطوزاده ، مدیرکل میراث فرهنگی خوزستان، با بیان اینکه یکی از نمادهای یادمانی ایل بختیاری، تندیس‌های سنگی موسوم به بردشیر (شیرسنگی) است، به «ایران» می‌گوید: باتوجه به بررسی‌های به‌عمل‌آمده شهرستان‌های مسجدسلیمان، ایذه، اندیکا، لالی، باغ‌ملک و دیگر مناطق بختیاری‌نشین دارای چند قبرستان تاریخی مزین به چنین نمادهای ارزشمندی هستند.
آنطور که ارسطوزاده می‌گوید، باتوجه به تعداد زیاد قبرستان‌های موجود، انجام مطالعات باستان‌شناسی در راستای شناسایی و ثبت این قبرستان‌ها براساس وضع موجود، ضروری به نظر می‌آید تا بتوان برای حفظ و نگهداری این آثار به‌صورت قانونی، پشتوانه‌ای از قوانین و مجازات‌های تعرض به منظور حفاظت از آنها از راه نظام قضایی اعمال کرد؛ در غیر این‌صورت آثار غیرثبتی شانس کمتری برای بقای خود دارند.
او ضمن تأکید بر حفاظت از این آثار ادامه می‌دهد: سرکشی یگان حفاظت میراث‌فرهنگی باید به‌صورت مستمر در دستورکار قرار گیرد یا اینکه میراث‌بان‌های افتخاری از نهادهایی مانند بسیج عشایری و مردمی، آموزش داده شوند تا از این آثار حفاظت کنند.
طبق گفته ارسطوزاده، آثار شاخص این نوع تندیس‌ها که دارای تزئینات نقوش بیشتری هستند باید به‌منظور نگهداری به نزدیک‌ترین موزه‌های مردم‌شناسی انتقال داده شوند و تندیس‌های تخریب یا شکسته‌شده نیز مرمت شوند.او با اعتقاد به اینکه حفاظت از این آثار با مشارکت و همکاری بومیان امکان‌پذیر است، می‌افزاید: به‌تازگی مشاهده شده که شیرهای سنگی با حجم کوچک‌تر یا تندیس‌هایی که دارای نقوش بیشتری هستند، توسط سوداگران آثار تاریخی به سرقت رفته‌اند که این موضوع زنگ خطر بزرگی برای نابودی این آثار ارزشمند تاریخی در منطقه به شمار می‌روند.
یک کارشناس و فعال حوزه میراث فرهنگی نیز در گفت‌و‌گو با «ایران» استان خوزستان را موزه روباز شیرهای سنگی کشور می‌داند و می‌گوید: شیرهای سنگی به‌صورت خاص یکی از نمادهای فرهنگ مردم زاگرس میانی و زاگرس غربی از گذشته تاکنون بوده‌اند اما فراوانی این شیرها در این مناطق از اهمیت آن در نگاه مردمان کاسته به نحوی که شاهد تخریب تعداد فراوانی از این شیرهای سنگی هستیم.به گفته مجتبی گهستونی، از روزگار باستان برای پاسداشت افراد رشید، مقتدر و محبوب از سنگ سخت، پیکری از شیر می‌تراشیدند و بر مزار فرد که جانش را در راه آرمان‌های بشری داده است قرار می‌دادند. به همین دلیل در شمال شرقی، شمال غربی، شرق و غرب استان خوزستان در عمده قبرستان‌ها شیر سنگی نصب شده، حتی در دو میدان چهارشیر اهواز، میدان مرکزی شهر دهدز و در کنار پل سی سه پل اصفهان نیز تندیس شیرسنگی نصب شده است.این کارشناس میراث فرهنگی می‌افزاید: از تعداد شیرهای سنگی و مناطقی که در آن شیر سنگی وجود دارد آماری در دست نیست. بنابراین به‌دلیل جلوگیری از تخریب و سرقت، باید شیرهای سنگی خوزستان شناسایی، شناسنامه‌دار و سپس مراقبت شوند.
قبرستان‌های کهباد (شهسوار)، ترشک ایذه، منطقه گردشگری آرپناه، امامزاده شاه ابوالقاسم (شاه مال باوادی از توابع شهرستان لالی)، شیرین بهار (شیمباربالا) و بابا زاهد قلعه زراس اندیکا، از مناطقی است که این فعال میراث فرهنگی از تراکم فراوان شیرهای سنگی در آنها نام می‌برد و البته می‌گوید: «بخش قابل توجهی از آنها آسیب جدی دیده‌اند.» به گفته او همچنین در قبرستان بارانگرد که مابین باغملک و ایذه واقع است، چند شیر سنگی وجود دارد که تعدادی از آنها به‌دلیل حفاری‌های غیرمجاز از جا کنده و شکسته شده‌اند. یک سوم شیرهای سنگی در قبرستان شهسوار ایذه - با اینکه این قبرستان در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده - یا به زمین افتاده‌اند و یا شکسته شده‌اند.
گهستونی می‌گوید: مسئولان میراث خوزستان هم برنامه‌شان این است که یکی از قبرستان‌های ثبت شده را به طور پایلوت شناسنامه‌دار کنند و بازخورد بگیرند. با این حال متأسفانه گاهی شیرها به سرقت می‌روند یا به مرور از بین می‌روند و نظمی ‌برای حفاظت از آنها وجود ندارد. بخشی از قبرستان‌هایی که شیر سنگی دارند ثبت ملی شده‌اند و برخی دیگر کلاًبه حال خود رها شده‌اند. در منطقه آب ماهیک لالی سه شیر بسیار منحصر به فرد و بسیار سنگین و بزرگ در محاصره آب دریاچه سد گتوند قرار گرفته‌اند و اگر آبگیری بیشتری انجام شود زیر آب می‌روند. این شیرها نیازمند نجات بخشی هستند.

هوشنگ فرجی
خبرنگار

«قبرستان انگلیسی‌ها» در آبادان

یکی از جاذبه های شهر آبادان، قبرستان انگلیسی ها با ۵۳۶ نفر از کارمندهای پالایشگاه، متخصصین، مهندسین و خانواده های انگلیسی هاست.

آرامگاه ارامنه‌ی آبادان هم در منطقه‌ی «شطیط»، در جنوب شرقی آبادان، بالاتر از اروندکنار، جنب تانک «فارم»، چسبیده به بلوار شهید «علی عیسی‌زاده» قرار دارد. این آرامگاه حدود هزار و پانصد مترمربع مساحت دارد. در محدوده این قبرستان حدود سی صد و بیست مقبره وجود دارد که یادمان رفتگان را به جای سنگ، روی قالب‌های سیمانی و عموماً به خط و زبان ارمنی نوشته‌‌اند. شماره‌هایی که با رنگ روی یکایک مقابر زده شده است حاکی از این است که ظاهراً، یکبار توسط شورای خلیفه‌گری ارامنه از آن‌ها گزارش و آماربرداری شده است. این مکان هم از محل‌هایی است که می‌توانید، در آن از روی سنگ قبرها به گستره‌ی زندگی ارامنه‌ی این شهر پی ببرید.

نزدیک بودن به پالایشگاه آبادان که محل کار انگلیسی ها بود، از ویژگی های این قبرستان است. لازم به ذکر است ۳۰ قبر این قبرستان در دولت محمد خاتمی و با تقاضای کنسولگری هلند در ایران نبش و اجساد تحویل آنها شد.

فرید حمودی/فارس

محله «حرم» شوش

شهرستان شوش یکی از مهمترین تمدن‌های تاریخ باستان و پیش از تاریخ، در ایران و جهان است

شوش از نظر جغرافیایی و کشاورزی در وضعیت بسیار مطلوب و رابط میان تمدن بین النهرین و ایران بوده است. با وجود قدمت و اهمیت تاریخی و جغرافیایی شهرستان شوش برای قرن‌ها خالی از سکنه و متروکه بوده است.

بررسی سفرنامه‌های چندین مستشرق و باستان شناس نشان دهنده آن است که شهر شوش کاملا متروکه و خالی از سکنه بوده و فقط تپه‌های باستانی و آرامگاه دانیال نبی (ع) در آن زمان وجود داشته است.

در این زمینه «مارسل دیولافوا» هنگامی که در سال ۱۸۸۴ میلادی به شوش سفر کرد در کتاب خود نوشت به جز چند خانه کپری در اطراف بقعه دانیال نبی (ع) که ظاهراً به منظور اسکان زائران ساخته شده بود مکانی برای زیست وجود نداشت.

با ورود و استقرار باستان شناسان و آغاز کاوش‌های دامنه دار "ژاک دمورگان" و "رولان دومکنم" و استخدام بیش از هزار کارگر از روستاها و شهرهای اطراف، اولین گروه از مردم در اطراف حرم ساکن شدند.

با گذشت زمان تجار با حضور از شهرهای دیگر در شوش به فعالیت اقتصادی و ساخت کاروان سراها در اطراف حرم دانیال نبی (ع)، به تأمین مایحتاج کارگران و باستان شناسان پرداختند.

سکونت کارگران و کسبه‌های اطراف حرم و ساخت کاروان‌سراها، آغاز شهرنشینی جدید در شهرستان شوش است که با احداث موزه در سال ۱۳۴۵ و اهمیت کاوش‌های باستانی و توسعه کشاورزی این محله به سرعت توسعه یافت. محله‌ی حرم در نزدیکی رودخانه شاوور قرار دارد و دارای سه خیابان اصلی با نام‌های امام خمینی (ره)، طالقانی و ساحلی است.

این محله در مرکز شهرستان و در کنار موزه و محوطه تاریخی شوش واقع شده است.

عکس: سید حامد موسوی/ایسنا