خوزتوریسم

نکات عجیب و جالب درباره درخت نخل خرما!

خرماپزان ممکن است بر اساس اقلیم مناطق کمی تفاوت داشته باشد. مثلا باغداران دشتستانی از ابتدای مرداد تا شهریور را خرماپزان می‌دانند و محصولاتشان را برداشت می‌کنند.

به گزارش گروه وب‌گردی خبرگزاری صدا و سیما، فصل گرما که از راه می‌رسد، مناطق جنوبی‌ ایران گرمای بسیار زیادی را تحمّل می‌کنند به اندازه‌ای که به خرماپزان معروف است؛ یعنی زمانی که خرما می‌رسد و چون خرما برای رسیدنش گرمای زیادی لازم دارد، فصل خرماپزان به صورت اصطلاح هم بین مردم رایج شده. به صورتی که هر زمان می‌خواهند گرمای شدید هوا را وصف کنند به اصطلاح خرماپزان متوسل می‌شوند. دوره خرماپزان ممکن است بر اساس اقلیم مناطق کمی تفاوت داشته باشد ولی مثلا باغداران دشتستانی از ابتدای مردادماه تا حوالی شهریور را خرماپزان می‌دانند و محصولاتشان را برداشت می‌کنند.

حالا که گرمای هوا ما را به یاد خرماپزان می‌اندازد می‌خواهیم درباره نکات مهمی که درباره درخت نخل وجود دارد صحبت کنیم. درختی که باغداران بسیار برایش احترام قائلند و رفتاری انسانی با آن دارند؛ انگار در حال پرورش انسانی هستند و هر اتّفاقی برای درخت میفتد، گویی برای یک انسان افتاده. در ادامه درباره این مسئله و نکات جالب دیگری که درباره درخت نخل وجود دارد می‌گوییم.

 نخل و شباهتش به انسان!

 ارزش درخت نخل به اندازه‌ای بوده که آن را به انسان شبیه می‌کردند. گفته شده قامت نخل، طول عمر آن، جنسیتش (مذکر، مونث و خنثی بودن) همگی یادآور انسان هستند. همچنین همانطور که سر انسان بالای قامتش قرار گرفته، تاج نخل هم در رأسش است و همانطور که سر انسان مغزش را حمل می‌کند، تاج نخل هم میوه‌اش را حمل می‌کند.

با بریدن سر نخل، درخت کاملا از بین می‌رود و در اصطلاح می‌میرد، درست مثل انسان که با قطع سرش، حیاتش را از دست می‌دهد.

زمانی که نخل ماده بار می‌دهد، اصطلاح زاییدن نخل را برایش به کار می‌برند. جالب است بدانید که اگر بار دادن نخل جوان طول بکشد، کشاورز او را تهدید به کشتن می‌کند! حتّی برای القای حس بیشتری، چند برگش را با ارّه می‌برد سپس فردی به صورت نمایشی میان نخل و صاحبش میانجیگری می‌کند و می‌گوید گناه نخل را بر من ببخشایید و اگر سال آینده بارور نشد او را سزا دهید. این کار تهدید درخت هم برای نخل و هم برای درختان دیگر به شکل‌های مختلف در مناطق مختلف ایران انجام می‌شود؛ زیرا کشاورزان معتقدند که درختان کاملا آگاه هستند و با این تهدید، می‌ترسند و کاری که لازم است را انجام می‌دهند.

نخل و فرهنگ

درخت نخل به اندازه‌ای در فرهنگ ایرانیان نقش باارزشی دارد که از دست دادنش، چیزی معادل فوت یکی از عزیزانشان است! مثلا گفته شده درخت نخل که خشک می‌شود یا در اثر اتّفاقی می‌سوزد، مردم آن منطقه چنان برایش عزاداری می‌کنند گویی یکی از عزیزانشان را از دست داده‌اند.

درخت نخل از درختان مقدس برای ایرانی‌ها محسوب می‌شود.

خرما از درختان مهمی است که در ادیان ابراهیمی به آن تأکید شده است. بعضی معتقدند که علت این اهمیت این است که حضرت ابراهیم (ع) در شهر اور که نخلستان‌های فراوان دارد، بزرگ شده است. تا این اندازه که در دوره‌هایی نقش درخت نخل روی سکه‌ها می‌زدند.

در هلال حاصلخیز، رب النوعی در بین‌النهرین و الهه‌ای در فینیقیه با یک درخت خرمای مونث تصویر می‌شدند. الهه‌ای که خدای عشق و جنگ بود و بین هیتی‌ها و کنعانی‌ها هم پرستش می‌شد.

نگاه احترام‌آمیز ایرانیان به نخل ریشه در حافظه تاریخی آنها دارد. با بررسی تاریخ متوجه اهمیت نخل در این منطقه جغرافیایی می‌شویم.

پنیر خرما قسمت مرکزی و سفیدرنگ تنه درخت خرماست که ترد و شیرین است و برای نخل ارزش حیاتی دارد. در مراسم قربانی کردن نخل، مناسک پنیر کردن نخل یعنی کشتن آن صورت می‌گیرد. برای استفاده از آن پنیر، ناچاراً باید نخل نابود شود (کشته شود). این کار برای خودش آداب و رسومی دارد و طی آن نخل نر را برایش انتخاب می‌کنند. کشاورزان معمولا واژه کشتن نخل را برای این منظور ترجیح می‌دهند استفاده نکنند و به آن پنیر کردن نخل می‌گویند که در تابستان هم انجام می‌شود.

 سخن آخر

نخل بخشی از محصولات ایران محسوب می‌شود که از دیرباز در این خاک پرورش پیدا کرده. بنابراین دور از انتظار نیست که در کنار پرورش آن، فرهنگ خاصی هم شکل بگیرد. امّا آنچه این درخت را از سایر درختان در فرهنگ ایرانی متمایز میکند، احترام و نگاه ویژه‌ای است که به این درخت می‌شود! درست است در کل در فرهنگ اصیل ایرانی، احترام و نگهداری از گیاهان به شدت توصیه شده امّا اگر به باور مردم مخصوصا مناطق جنوب، دقت کنید متوجه این نگاه متفاوت به نخل می‌شود

گاگریو در بختیاری

گاگریو در بختیاری به نام‌های دیگری مانندِ «گوگِریو» و «سُروُو» که مخففِ سرودهٔ عزا است گفته می‌شود. گاگریویا (دونگ دال ) در زبان بختیاری یعنی نوای غمگین.

قدیمی‌ترین گاگریوها به سبک زنانه خوانده می شوند. این سبک از موسیقی بسیار غمگین و سوزناک است که در هنگام سوگواری و مرگ یکی از افراد هر تیره بستگی به جایگاه اجتماعی فرد متوفی خوانده میشود. گاگریو از دو بخشِ گا بمعنی گاه (زمان یا وقت) و گریو به معنی گریه ساخته شده و سرهم به معنای زمان گریه است. گاگِریوها شعر هستند و در دستهٔ اشعار بختیاری جای می‌گیرند. این اشعار عمدتاً در مراسمِ عزاداری بختیاری‌ها و بیشتر توسطِ زنان خوانده می‌شود اما امروزه با گسترش و دگرگونی وضعیتِ اجتماعی و ساخت مساجد و امکاناتِ صوتی، مردان نیز گاهی به خواندنِ گاگریو روی می‌آورند. گاگریوها معمولاً با توجه به خصوصیاتِ فردِ در گذشته و توسط زنان به‌ شکلِ فی البداهه خوانده می‌شوند و معمولاً با تغییرِ نام و کلمات، شعر را بگونه‌ای متناسب با وضعیتِ درگذشته می‌خوانند. مضمونِ این ابیات شرحِ خوبی، مِهر، میهمان نوازی، سوارکاری، تیراندازی، شجاعت و رشادتِ شخصِ درگذشته‌ است. همچنین زنانِ درگذشته نیز به صفاتِ پاکدامنی، مهمان نواری، تلاش در خانه و مضامینی از این دست ستوده می‌شوند.

مضمونِ این ابیات شرحِ خوبی، مِهر، میهمان نوازی، سوارکاری، تیراندازی، شجاعت و رشادتِ شخصِ درگذشته است. همچنین زنانِ درگذشته نیز به صفاتِ پاکدامنی، مهمان نواری، تلاش در خانه و مضامینی از این دست ستوده می‌شوند.

قصه عروسک بومی آبادان

پیام‌هایی از روزگار پیشین برای آیندگان

اسباب‌بازی‌ها نشانی از فرهنگ و نوع زیست ما در طبیعت پیرامونمان هستند. با کنکاش و تحلیل در نوع ساخت و مواد اولیه به‌کار گرفته شده در ساخت آنها می‌توان دریافت که تجربه زیسته سازنده اسباب‌بازی چه بوده است.

عروسک‌ها راویان قصه‌های ناگفته هر دیارند. اسباب‌بازی‌های شهری آبادان نماد کودکی که سال‌ها زیر سایه غول صنعت در آبادان پنهان شده بود و با جست‌وجو در لایه‌های زیرین فرهنگِ گره‌خورده با نفت پیدا شد.

وقتی به عنوان مردم‌شناس به آبادان سفر کردم طی سال‌ها سکونت و زندگی در آبادان به دنبال نشانه‌های کودکی، نشانی از نفت در خاطرات بومیان همراه بود .

اسباب بازی های پِلِیتی

بیشترین پاسخی که در پژوهش شنیده می‌شد این بود: «ما اسباب‌بازی‌های خارجی از استور شرکت نفت می‌خریدیم.» بعد از مدتی به این نتیجه رسیدم که باید از صنعت و تاثیر آن آغاز کرد. طی مصاحبه‌ها نشانه‌هایی از اسباب‌بازی‌های دست‌ساز کارکنان شرکت نفت پیدا شد؛ روروئک، قایق و ماشین پِلِیتی که امروز نمونه‌های آن در موزه کارآموزان به نمایش در آمده است.

عروسک شُلی

یکی از لذات زندگی در کنار رودخانه آب‌تنی بچه‌هاست، بچه ها معمولا در کنار رودخانه با استفاده از گِل مواد اولیه در دسترس عروسک می‌ساختند به نام شُلی. عروسک‌های شُلی پیکرک‌های گلی هستند که کودکان آنها را درست می‌کنند و معمولا از اضافه آن ابزار خاله‌بازی مثل قابلمه و قاشق می‌سازند. از آنجایی که به گویش بومیان آبادان به گِل، «شُل» می‌گویند نامش «شُلی» است. این پیکرک‌‌ها که نمونه‌هایی از آن در موزه شوش نگهداری می‌شود، نشان از قدمت هزاران ساله این نوع از عروسک دارد.

لِعبه عروسکی از نخل

سال‌ها پژوهش مردم‌شناسی درباره فرهنگ آبادان این نشانه‌ها را برایم آشکار کرد. با توجه به موضوع پژوهش که بررسی نقش درخت نخل در باور بومیان بود، به جست‌وجوی تاثیر متقابل محیط زیست و فرهنگ پرداختم. تمامی زندگی مردم روستاهای آبادان با نخل تنیده شده است. نخل عزیز است و عضوی از خانواده محسوب می‌شود.

یکی از نشانه‌هایی که درباره اسباب‌بازی‌های مرتبط با نخل و فرهنگ روستایی پیدا شد، جغجغه‌ای به نام «تیگ تاگا» بود که از سرشاخه‌های درخت نخل تهیه می‌شود و بعد عروسک‌هایی به نام « لِعبه» که از شاخه‌های نخل و پارچه درست می‌شوند یک به یک هویدا شدند، در حالی که نمادی از فرهنگ زندگی روستایی و کشاورزی‌اند.

خاله مهری عروسک‌ساز هنرمند آبادانی یکی از زنان پر تلاش بود که سال‌های سال در بازارچه خود اشتغالی زنان آبادان در خیابان دبستان غرفه کوچکی داشت که در آن عروسک‌های خمیری می‌ساخت. از او درباره اسباب‌بازی‌های کودکی‌اش پرسیدم. او در خاطرات زندگی در روستای تنگه در حاشیه بهمنشیر گفت و عروسک‌هایی که از برگ نخل تهیه می‌شدند که لِعبه نام داشتند. هرکدام از این عروسک‌ها روایت‌گر فرهنگ بومی‌اند.

لِعبه

لِعبه‌ی بی‌بی پوشش روستایی دارد؛ پوشش آن صُب (پیراهن)، شِله (سرپوش) و عصابه که پارچه نماد زنان عزادار است. و عروسک زنان جوان با پوششی از رنگ‌های شاد. از حیرت‌انگیزترین عروسک‌هایی که طی پژوهش با آن روبه‌رو شدم عروسک مردی بود با پوششی مردان جنوب که از گل آذین نخل نر درست شده.

چلّه‌ای

در این مرحله از جست‌وجو کودکی به این دنیا چشم گشود. عروسک نوزاد به نام چلّه‌ای که علاوه بر حضورش بخشی از فرهنگ شفاهی را روایت می‌کند. این عرسک از پارچه درست می‌شود و آن را در گهواره کوچک قرار می‌دهند.

نمکی

نمکی هم عروسک دیگری است. روزگاری که هنوز نفت از دل چاه‌های خوزستان راه به بندر آبادان نکشیده بود مردم جزیره از زمین‌های شوره‌زار نمک استخراج می‌کردند و صادرات نمک به کشورهای همسایه درآمدی بود برای شهر در کنار ترانزیت کالا. حالا پس از سال‌ها خاطرات آن زندگی‌ها و آن مردم در عروسک‌های آبادان پیدا شده است. پدران و مادران عروسکی از نمک می‌ساختند و بالای گهواره نصب می‌کردند تا کودکان را از چشم زخم و بیماری حفظ کند.

اکنون عروسک‌های پیدا شده در طول پژوهش در حال احیا هستند و مراحل ثبت را طی می‌کنند. ثبت آنها ثبت فرهنگ و اعتقادات و تاریخ هر شهر و دیار است. قصه‌های آنها هم در صفحه اینستاگرام عروسک‌های بومی آبادان با نام arousakboomi.abadan روایت می‌شود. قصه عروسک‌های بومی پیام‌هایی از روزگار پیشین برای آیندگان است.

نسرین جودکی

بردِ شیر (شیر سنگی) نماد باشکوه ایل بختیاری

شهرکرد-ایرنا-برد شیرها تندیس‌هایی از جنس سنگ‌اند که در گذشته توسط سنگ‌تراش‌های ایل بختیاری در ایران به شکل شیر تراشیده می‌شدند و به نشانهٔ شجاعت، دلاوری و ویژگی‌هایی چون هنرمندی در شکار و تیراندازی در جنگ و مهارت در سوارکاری، بر آرامگاهِ بزرگانِ قوم خود قرار می‌دادند.

در فرهنگ قوم کهن ماندگار زاگرس میانی (لر بزرگ) قوم بختیاری شیر را یک نماد سمبولیک قلمداد کرده و این نماد در فرهنگ قوم از دیرباز عجین گردیده است. چنان‌که شیر سنگی یا مجسمه شیر به‌وفور در حجاری‌های باستانی ایران‌زمین و در اکثر نقاط از جمله همدان (هگمتانه) اصفهان، کرمانشاه و... مشاهده شده است.

معمولاً اندازه شیرهای سنگی قرار گرفته شده بر روی قبور بستگی به جایگاه متوفی نزد بازماندگانش دارد و ساختار شیرهای سنگی به گونه‌ای است که انتهای دست و پای شیر معمولا بر روی سطحی سنگی گذاشته می‌شود تا برای سر پا ماندن شیر در دل خاک دفن گردد و دستها به شکل حراست به جلو کشیده شده‌اند که البته شیوهٔ تراش شیرهای سنگس نزد قبایل مختلف بختیاری دارای تفاوت‌های جزئی با یکدیگر می‌باشند و شمشیر، خنجر یا گرز از جمله نقش‌هایی است که بر روی آنها حک می‌گردد.

شیر به جهت خصوصیات کم نظیرش، جایگاهی ویژه در فرهنگ تصویری و شفاهی اقوام متعدد داشته است از نگارکنده های صخره ای ، تندیس های متنوع و سکه های رایج ادوار تاریخی گرفته تا نقش دست آفریده ها و بافته های عشایر و بردشیرهای (شیر سنگی) قوم بختیاری ، معانی سمبلیک شیر در ادبیات زندگی ملل بیشتر نماد پیروزی ، قدرت، دلاوری، نجابت، نیروی ماورا انسانی و … بوده است.

پرسش‌ها و ابهامات گردشگران خارجی برای سفر به ایران چیست؟/

کوچ عشایر جاذبه‌ای بین‌المللی ناشناخته گردشگری

صنعت گردشگری به عنوان یک درآمد پایدار می‌تواند اقتصاد کشور را متحول کند اما فقدان تبلیغات و دسترسی درست به اطلاعات برای گردشگران خارجی مانع از رشد و شکوفایی گردشگری کشور شده‌است؛ پرسش‌ها و ابهامات گردشگران خارجی برای سفر به ایران چیست؟

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم؛ صنعت گردشگری، به عنوان یکی از صنایع پردرآمد جهان شناخته می‌شود و برخی کشورها مانند ترکیه، به این صنعت به مثابه یک درآمد استراتژیک نگاه می‌کنند و بر جذب حداکثر گردشگر تمرکز کرده‌اند. اما تمرکز بیش از حد به این صنعت و وابسته کردن اقتصاد ملی به آن می‌تواند معایبی هم داشته باشد که این موضوع در دوران کرونا بیشتر خودنمایی کرد.

وجود این معایب نمی‌تواند دلیلی بر بی‌اعتنایی و عدم تمرکز برای سرمایه‌گذاری بر اقتصاد گردشگری باشد. شیوع ویروس کرونا دیر یا زود کاهش پیدا می‌کند و جهان به حالت عادی خود بازمی‌گردد. پس از آن عطش سفر در بین مردم زیاد شده و رقابت برای جذب گردشگر افزایش می‌یابد. برنامه کلان کشور و به خصوص وزارت میراث فرهنگی و گردشگری برای این رقابت در این فضا چیست؟!

شاید تنها اقدام مثبتی که در این زمینه صورت گرفته باشد استفاده از پتانسیل اینفوئنسرهای گردشگری برای معرفی جاذبه‌ها و پتانسیل‌های گردشگری کشور به جهان باشد و بیشتر این وظایف را هم بخش خصوص به دوش کشیده‌اند. بخش خصوصی مجبور است برای جذب این گردشگران آنقدر ایجاد جذابیت کند تا مخاطبش دردسرهای ناشی از کاغذبازی‌های سفر به ایران را بپذیرد و اقدام به انجام این سفر کند. از طرف دیگر با توجه به برنامه‌ریزی‌ها و سرمایه‌گذاری‌های دشمنان برای پایه‌ریزی طرح‌ها و برنامه‌های ایران‌هراسانه کار برای جذب گردشگر دشوارتر هم می‌شود. اما در این میان هستند لیدرهای گردشگری شجاعی که تن به دردسر‌ها و مشکلات این سفر می‌دهد، اما در عوض بهایی ارزشمند از این سفرِ خاطره‌انگیز دریافت می‌کنند که خود مروجی برای سفرهای آینده می‌شوند.حتی گردشگران خارجی، گونه‌های تازه ای از سفر را که خودِ مردم ایران از پتانسیل آنها در داخل کشور بی‌خبرند امتحان می‌کنند و در این زمینه پیشرو هستند!

گزارش کامل در ادامه مطلب

*اختتامیه‌ی جشنواره‌ی عکس و فیلم گرگیعان در مضیفی سنتی*

*مراسم اختتامیه‌ی جشنواره‌ی گرگیعان اهواز با حضور رضا فیاضی هنرمند برجسته‌ی کشوری در یکی از مضیف‌های سنتی لشکرآباد اهواز برپا شد.*

قاسم منصور آل کثیر از برگزار کنندگان این جشنواره گفت: بعلت شیوع کرونا تصمیم گرفتیم امسال رویدادی هنری به صورت جشنواره‌ی عکس و فیلم را تعریف کنیم که خوشبختانه با استقبال چشمگیر مردم از استان، شهرها و روستاهای مختلف کشور مواجه شدیم. 

آل کثیر توضیح داد: سرانجام پس از یک رویداد میدانی در محله‌ی اهواز قدیم و دو جلسه‌ی جدی برای داوریِ آثار دریافتی به دبیرخانه‌ی جشنواره، نهایتا اختتامیه‌ را با حضور چهار خانواده‌ که آثارشان به عنوان آثار برگزیده انتخاب شده بودند به صورت نمادین برپا کردیم. 

وی توضیح داد: رضا فیاضی هنرمند شاخص کشوری، مهدی طرفی مستندساز، امیر عبیداوری عکاس، خدیجه نیسی، مستندساز و محمد سواری عکاس از داوران این دوره از جشنواره‌ی گرگیعان بودند و از بین آثار دریافتی، ۱۰ عکس و ۱۱ ویدئو توسط هیئت داوران به عنوان آثار برگزیده انتخاب شدند. 

گفتنی است، مضیف سنتی میلاد طرفی میزبانیِ اختتامیه‌ی جشنواره‌ی عکس و فیلم گرگیعان را بر عهده داشت.

در اختتامیه به خانواده‌ی ام‌زلیخا سواری، خانواده‌ی ام‌جانان منصوری‌کیا، خانواده‌ی توفیق و شفیق صخیراوی و خانواده‌ی عماد و عرفان نیسی به صورت نمادین جوایزی به رسم یادبود اهدا شد.

اقوام ایرانی چند نوع کلاه محلی داشته‌اند؟

انواع کلاه محلی اقوام ایرانی را بشناسید.

به گزارش گروه وب‌گردی خبرگزاری صدا و سیما، قدیمی‌تر‌ها بیشتر از اهمیت کلاه باخبرند. اگر از پدر یا مادربزرگ‌های خود بپرسید، شاید به شما بگویند که در گذشته مرد‌ها بدون کلاه بیرون از خانه نمی‌رفتند!

این نشان می‌دهد که چقدر کلاه یا سرپوشی مانند دستار برای مردان اهمیت داشته و جزیی از وقار آنها محسوب می‌شده است، آن‌قدر که ضرب‌المثل سرت بی‌کلاه نماند نیز در فرهنگ خود ساخته‌ایم!

چند سالی است که پوشاک محلی هم جزوی از جذابیت‌های گردشگری شده است. هر چقدر مردم یک شهر به لباسشان وفادارترند، مسافران احساس اصالت بیشتری در آن منطقه لمس می‌کنند و به تبع، بعد از این که برگشتند با آب و تاب بیشتری از لباس‌هایی که دیده‌اند در کنار مناظر بکر جاذبه‌ها، صحبت می‌کنند.

حالا تصورش را بکنید، آدم با حوصله‌ای هم پیدا شود و از داستان‌های پشت این لباس‌های محلی برایشان بگوید! دیگر تا عمر دارند یادشان نمی‌رود که کدام لبا‌س‌ها نشانه تأهل بود و کدام جایگاه اجتماعی!

هر کدام از اجزای پوشاک محلی، هویت جداگانه‌ای برای خودشان دارند که در کنار هم، فرهنگ آن قوم را تعریف می‌کنند. بنابر این، اگر اجزای این پوشاک را یاد بگیریم، با دیدن هر کدام از آنها، به راحتی تشخیص می‌دهیم که آن لباس به کدام گروه برمی‌گردد.

به صورت کلی، کلاه و سربند نقش مهمی در پوشاک زنان و مردان ایرانی داشته است و هیچ قومی را پیدا نمی‌کنیم که کلاه یا سربند نداشته باشد. حتی در دوره‌های مختلف تاریخی، سربند‌ها و کلاه‌ها را همچنان می‌بینیم. 

گزارش کامل در ادامه نوشته

افتتاح «باغ فرهنگ» کمیسیون ملی یونسکو - ایران

تهران- ایرنا- باغ فرهنگ کمیسیون ملی یونسکو - ایران عصر پنجشنبه با برگزاری مراسمی در پارک ملی ایران کوچک استان البرز افتتاح شد.

به گزارش ایرنا از روابط عمومی کمیسیون ملی یونسکو - ایران، این مراسم با حضور منصور غلامی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، حجت‌الله ایوبی دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو - ایران، اصغر کمالی‌زاده شهردار کرج، سید سعیدرضا عاملی دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، غلامعلی حدادعادل رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی، سرور بختی رئیس موسسه فرهنگی اکو و جمعی از فعالان و چهره‌های فرهنگی برگزار شد.

حجت الله ایوبی دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو - ایران در این مراسم گفت: باعث خوشحالی است در پارک ملی ایران کوچک به‌نام فرهنگ و تنوع فرهنگی و اقوام ایرانی گردهم آمدیم. بنا داشتیم که این برنامه را در روز جهانی تنوع فرهنگی (۲۱ می) برگزار کنیم که میسر نشد. یونسکو، نوامبر سال ۲۰۰۱ میلادی بیانیه‏‌ای در زمینه تنوع فرهنگی صادر کرد و پس از آن، مجمع عمومی سازمان ملل متحد روز ۲۱ ماه مه برابر با ۳۱ اردیبهشت را به‌عنوان روز جهانی تنوع فرهنگی برای گفت‌وگو و توسعه نام‌گذاری کرد.

ایوبی افزود: هرجا اقدامات این‌چنینی انجام شود می‌توان به‌صراحت گفت که آن سرمایه بشری و متعلق به همه جهان است‌.

او ادامه داد: سال ۲۰۰۰، تب‌وتاب جهانی شدن دنیا را فراگرفت و برخی این اندیشه ناصواب را مطرح کردند که جهانی شدن یعنی آمریکایی شدن و از بین بردن خرده فرهنگ‌ها. از این‌رو در آن روزگار این اقدام یعنی نام‌گذاری یک روز به‌عنوان روز جهانی تنوع فرهنگی بسیار بجا و ارزشمند بود و در حقیقت برای پاسداری از سرمایه‌های جهان مطرح شد.

دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو - ایران اذعان داشت: با توجه به این رویکرد، فعالیت شهرداری کرج قابل ستایش و تقدیر است. در این باغ زیبای کوچک، رنگارنگی ایران عزیز را با بناهایش به نمایش گذاشتند و تلاش کردند زندگی اقوام ایرانی را به بهترین شکل به تصویر بکشند.

وی ادامه داد: اساتید برای این اقدام بزرگ فرهنگی این‌جا حضور دارند و کار شما مردان فرهنگ و شما علمداران علم کشور، این اساتید و بزرگان را با جان دل به اینجا کشاند چراکه شما طلایه‌داران پاسداری از میراث جهانی هستید.

ایوبی با تاکید بر این موضوع که اگر دغدغه فرهنگی دارید باید ساخت‌وسازهای این کشور ایرانی- اسلامی شود، گفت: معماری بسیار مهم است در خانه آجری، فرش ماشینی و موکت فرنگی نمی‌اندازیم و روی جاجیم و گلیم می‌نشینیم و دیگر جاز گوش نمی‌کنیم.

دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو - ایران، اظهار کرد: سرانه مصرف موسیقی در کشور در سال ۹۶ در روز ۲ ساعت و ۴۰ دقیقه بوده و اگر گوش و جان مردم از سازها و موسیقی فاخر ایرانی پر شود، سبک زندگی قرآنی- اسلامی را با جان و دل می‌پذیرند. در خانه ایرانی باید تابلوی خط استاد امیرخانی را نصب کرد و با هر گوشه چشمی به آن حظ بصری برد. در این کشور باغ‌های بزرگ فراوان است اما این ویژگی منحصربفرد پارک ملی ایران کوچک را ندارند و نخستین نشان باغ فرهنگ به این باغ تعلق گرفت و این سرمایه‌ای نمادین است.

وی در پایان خطاب به میهمانان خارجی گفت: ایران کشور رنگارنگ است؛ اما همه ما یکی هستیم و ایران اسلامی در جان و فرهنگ ما رخنه کرده و امروز این یگانگی در عین کثرت و دگرگونی را با شما جشن می‌گیریم.

اصغر کمالی‌زاده شهردار کرج نیز در این مراسم افزود: در این پروژه نیامدیم از هر سر تاریخی یک اثر را خلق کنیم همکاران من آثار فاخر سطح کشور را بررسی کردند و قومیت‌های اصلی را شناسایی و در مقیاس کوچک، یک‌یک این آثار را ساختیم.حتی خواستگاه مصالح از مناطقی است که آثار مربوط به آن‌هاست.

او ادامه داد: هدف ما در شهرداری کرج این بود که یک پروژه فرهنگی را تعریف و پیوست عمرانی برای آن داشته باشیم. خلق این پدیده کار دشواری بود و تلاش کردیم این آثار را اجرا کنیم.

کمالی‌زاده تاکید کرد: کرج شهر تنوع فرهنگی است و این باغ را به‌نام کمیسیون ملی یونسکو نامگذاری می‌کنیم تا میزبان برنامه‌های فرهنگی باشیم. متاسفانه ما مقصد گردشگری نیستیم اما با این اقدامات فاخر برگرفته از فرهنگ، تلاش می‌کنیم تبدیل به یکی از سایت‌های خوب گردشگری شویم.

در ادامه سرور بختی رئیس موسسه فرهنگی اکو عنوان کرد: پیش از همه جا دارد از کمیسیون ملی یونسکو و شهرداری کرج برای رونمایی از این باغ باشکوه فرهنگی تقدیر کنم. در فرهنگ مشرق‌زمین باغ جایگاه خاصی دارد و هرگاه مردم از مشغله‌ها و روزمره‌گی‌ها خسته می‌شوند به باغ می‌روند و باغ نماد زندگی است.

او تاکید کرد: عنوان گرفتن فرهنگ برای این باغ، برگرفته از خرد دیرین و اندیشه است. در زندگی مردم منطقه ما باغ جزیی جداناپذیر از زندگی بوده و گویی انسان‌ها افکار خود را با کاشتن بذر دوستی و رفاقت به نمایش می‌گذارند.

بختی ادامه داد: افتتاح این باغ فرهنگی را به فال نیک می‌گیرم و به‌نمایندگی از موسسه اکو اقدام عزیزان مبتکر را شادباش می‌گویم و امیدوارم همه شاهد به بار نشستن این باغ فرهنگی باشیم.

غلامی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری نیز تاکید کرد: ایران عزیز ما کشور گسترده و محل حضور فرهنگ و دانش عمیق و ریشه‌دار است و یکایک مردم ما گنجینه دانش و فرهنگ هستند که در جغرافیای گسترده زینت‌بخش این سرزمین هستند.

وی اظهار کرد: وجود اقدام و گویش‌ها ثروث است که بایدوجود این ثروت را به فرزندانمان آن‌را گوشزد کنیم زیرا نمی‌توان از جایی آن‌را به‌دست آورد.

تنوع اقوام و فرهنگ‌ها نعمت خدادادی است. انسان با این سرمایه‌ها زندگی و رشد می‌کند و به بالندگی می‌رسد. خداوند می‌فرماید: «ارزش شما به نیکویی و تقوای شماست لذا هیچ قومی و هیچ نسلی و جمعیتی به دیگری ارجحیت ندارد مگر در اخلاق و فرهنگ و دوستی و مهرورزی و نیکویی.»

غلامی ادامه داد: امیدوارم همه ما این پیش‌گامی را در فراهم کردن خوبی‌ها به مدد فرهنگ داشته باشیم. در شهر کرج کار خوبی را انجام دادند و شاید بشود گفت شهر کرج اولویت بیشتری را برای این مجموعه دارد زیرا این شهر یک باغ الوان از قومیت‌های ایران اسلامی است. به شهردار کرج تبریک می‌گویم. همچنین همکاران ما در کمیسیون ملی یونسکو تلاش کردند ظرفیت‌های فرهنگی شهرهای مختلف را به‌روز برسانند. خمیرمایه زیست و زندگی و شادکامی و آینده و امید در توجه به ریشه‌هاست که بالندگی‌ها را تقویت می کند. اگر می‌خواهیم کشوری استوار و نمونه در جوامع فرهنگی داشته باشیم باید فرزندانمان را با این فرهنگ آشنا کنیم و بی‌تردید آنان پاسداران خوبی برای فرهنگ خواهند بود.

در ادامه سید سعیدرضا عاملی دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز با تقدیر از شهرداری کرج در ایجاد این باغ فرهنگی عنوان کرد: از ایوبی دبیرکل محترم کمیسیون ملی یونسکو که همواره دغدغه فرهنگ را دارد و تلاش می‌کند دسترسی جهانی به نمادهای ایران تحقق یابد، تشکر ویژه می‌کنم. جهان و جهانیان از هر زمانی بیشتر به یکدیگر متصل شده و اتفاقات دنیا جدای از هم نیست. به‌طور حتم این باغ کوچک نماد ایران کوچک به تعبیر رهبر انقلاب محل گردشگری برای استان البرز می‌شود.

عاملی اذعان داشت: اقوام شریف متعلق به ایران شریف است و بودن اقوام کنار یکدیگر امری مهم است و تقویت و ارزش نهادن به اقوام تقویت ایران است. وقتی تعلق قومی و ملی را ارزیابی می‌کنند تعلق قومی از تعلق ملی نمی‌کاهد و اگر ما احترام همه اقوام را داشته باشیم احترام منابع اصلی ایران عزیز را فراهم کردیم.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی افزود: نباید قومیت‌گرایی را طوری بیان کنیم که نشان از تقابل هویت ایرانی و اسلامی باشد چراکه این‌ها قوامساز هم هستند. تردید منشاء تشویش هویت است و در این میان قطعیت از بین می‌رود. وقتی ما نگاه تاریک به اقوام داشته باشیم و ارتباط اقوام تاریک شود، بازنمایی دروغین از اقوام صورت بگیرد. اگر در توسعه بین‌فرهنگی در سطح جهانی موفق شویم آرامش بیشتری به لحاظ زیست سرزمینی فراهم می‌شود. تردید میان اقوام خطرات عدم یکپارچگی را در پی دارد از این‌رو باغ فرهنگ یونسکو می‌تواند محمل تعامل اقوام ایرانی و همزیستی مسالمت آمیز باشد.

وی در خاتمه گفت: هرچه تاریخ قبل ورود اسلام و بعد از اسلام را می‌بینیم باهم بودن یک ارزش اجتماعی بوده است؛ در همایش حسینی همه اقوام در کنار هم قرار می‌گیرند و با تنوع و تکثر یک وحدت همساز و همراه را ایجاد می‌کنند.

غلامعلی حداد عادل رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی هم ضمن قدردانی از از بانیان این باغ فرهنگ گفت: تصور می‌کنیم آموزش را باید یا در مدرسه داشت یا دانشگاه، ما آموزش رسمی و غیر رسمی داریم؛ آموزش رسمی در مدرسه و دانشگاه است و آموزش غیر رسمی در هر جایی ممکن است. در این باغ فرهنگ زمینه ایران‌شناسی را داریم؛ برای همه امکان سفر به همه جای ایران نیست اما می‌توانند با چند ساعت گردش در این باغ، نمونه‌ها را همچون جاهای مختلف ایران ببیند که این یک آموزش غیر رسمی مفید است که خوشبختانه امروز پدید آمده است . نمونه‌هایی از این باغ را در دیگر کشورها دیده بودم تا نسل جوانشان را با کشورشان آشنا کنند و آرزو داشتم این کار در کشور ما رخ دهد و مشتاق دیدن این تجربه بودم و صمیمانه به مردم کرج تبریک می‌گویم که نخستین نمونه این باغ در شهر آن‌ها ایجاد شد. بناهایی که در این مجموعه دیدیم جنبه فرهنگی و مردم‌شناسی دارد و می توان نمونه‌های تمدنی نیز به این باغ اضافه کرد.

حداد عادل ادامه داد: مردم هر منطقه ایران به‌ویژه مردم کرج نمونه‌ای از زندگی خود و معماری خود را در این باغ می‌بینند و این باغ فرهنگ به تحکیم هویت ملی کمک می‌کند. امروز که ما برای مقابله با تهاجم فرهنگی به حفظ هویت ملی نیاز داریم این ابتکارها فرهنگ غنی ما را محکم‌تر می‌کند.

وی تاکید کرد: امروز ملت ایران همبستگی خود را بیش از هر زمانی با انقلاب نشان داده و با تنوع دل‌انگیز اقوام و تنوع نواها و آیین‌ها به پر طاووسی شبیه است که هر تارش زیبایی خاصی دارد. سه هفته دیگر انتخابات ریاست جمهوری را داریم که باز می‌توانیم اراده خود را برای تعیین سرنوشت سیاسی به منصه ظهور برسانیم و بگوییم ملت ایران با تنوع فرهنگی یک ملت واحد بوده و امروز نیز یک ملت واحد است که برای سرافرازی خود تلاش می‌کند.

در ادامه پلاک باغ فرهنگ ایران کوچک و تمبر یادبود اولین باغ فرهنگ کمیسیون ملی یونسکو- ایران با حضور غلامی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، ایوبی دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو- ایران، کمالی‌زاده شهردار کرج، عاملی دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، حدادعادل رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی، بختی رئیس موسسه فرهنگی اکو و جمعی از فعالان و چهره‌های فرهنگی رونمایی شد. همچنین نشان خلاقیت در مدیریت از سوی ایوبی دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو- ایران به کمالی‌زاده شهردار کرج اهدا شد.

ایل

فصل بهار با بازگشت ایل به مراتع مناطق ییلاقی همراه است و این روزها خانواده عشایری ایل یارامطاقلو رسم نیاکان خود را به جا آورده اند و در اطراف شهر همدان چادرها را برپا کرده اند. این ایل زمستان را در دشت عباس خوزستان می گذرانند و اکنون با دام های خود به امید چراگاه های بهتر به این منطقه آمده اند.

عکس : ایمان حامی خواه

«مسموطه»

مسموطه غذای سنتی و محبوب هموطنان عزیز در فلاحیه (شادگان)  می باشد  که این غذا طبق گفته ی محلی ها از زمانهای بسیار دور در این نواحی و در مناطق همجوار در عراق نیز پخت میشود و طبق بعضی از گفته ها از زمان سومری‌ها شاید در این نواحی پخت می شد

این غذا یک غذای سنتی و قدیمی ریشه گرفته از محصولات سنتی منطقه می‌باشد در این نواحی که نزدیک هور می‌باشد درگذشته ماهی بنی هور فراوان بوده و امروزه ماهی تیلا پیا ، و همچنین کاشت بامیه در روستاهای اطراف فلاحیه از قدیم رواج داشته در نتیجه این غذا یک خوراک ریشه دار در برگیرنده ی محصولات محلی می‌باشد که با نان محلی و خرما که باز هم محصول همین منطقه است خورده می‌شود.در ابتدا بعد از صید ماهی اگر فروان بود مقداری از ماهی ها را پاک کرده نمک میزنند به نخ کشیده و در آفتاب خشک می کنند بعد از خشک شدن در محلی خنک نگهداری میشود. بعد از مدتی اگر تصمیم به پخت مسموطه بگیرند ماهی خشک را در آب ولرم به گرم خیس می کنند.
در آن سو
گوجه رنده شده ۵عدد
بامیه ۲۵۰گرم
پیاز خرد شده یک سر درشت
سیر به دلخواه
ادویه زردچوبه به دلخواه
پیاز را سرخ می کنیم سپس ادویه زردچوبه و نمک میزنیم سیر را یا با پیاز سرخ می کنیم یا در خورشت انداخته و سپس خارج می کنیم.
اکنون گوجه ی رنده شده را اضافه کنید و خوب سرخ کنید بعد مقداری آب ریخته چند سر لیموی عمانی اضافه کنید وقتی خورشت در حال روغن انداختن بود ماهی‌های خیس شده را از آب خارج کرده و به خورشت اضافه کنید تا با خورشت پخته و جا بیفتد. معمولا این خورشت با ماهی‌های کوچک صید شده پخت میشود.

امیدوارم سنتها و هویت این مرز و بوم برای نسل‌های بعد نیز حفظ شود باشد که ما اهالی شط نیز سهمی در این حفاظت داشته باشیم.

نویسنده: ندی اهوازی/شط پرس