خوزتوریسم

سازه آبی لور اندیمشک یادگاری به جا مانده از دوران ایلخانی

نیاز انسان در طول تاریخ به ایجاد ارتباط با مناطق مختلف منجر به ساخت راه ها شد. همچنین او برای سهولت در امر حمل و نقل و رفت آمد اقدام به ایجاد ابنیه فنی برای راه ها کرده که یکی از این ابنیه، پل است. سرزمین حاصلخیز خوزستان که پرآب ترین و طولانی ترین رودخانه های ایران در آن جاری است حکایتی از این موارد دارد در کنار رودخانه های پرآب و فراوان، کمی ارتفاع و شیب و مسطح بودن خوزستان امکان کاربری پل ها را به موارد دیگر نیز داده که نمونه کاملاً شناخته شده آن مجموعه سازه های آبی شوشتر است که در جهان شناخته شده و نسبتاً سالم و پابرجاست. در سال 1390 در راستای تعین حریم محوطه لور و در بررسی سطحی این محوطه بقایای این پل بند کشف و بدین منظور محوطه کاملاً بررسی شد تا تمامی آثار متعلق به این مجموع کشف و ثبت شود. ابعاد و اندازه پل ثبت و ضبط و بقایایی از طاق قوس های پل به دست آمد و اندازه آنها مشخص شد. اثراتی از راه عبوری مربوط به پل کشف و کانال های ارتیاطی، حوضچه ها و محل آسیاب آبی نیز کشف شد و در گمانه های کنار پل تعدادی قطعه سفال نیز که احتمالاً متعلق به زمان آبادانی پل بوده جمع آوری شد تا بتوان به تاریخ نسبی ساخت پل را دست یافت. در انتها با طراحی پل شکل احتمالی آن به دست آمده و با دیگر مجموعه های دارای کاربری یکسان مقایسه شد. با توجه به اینکه این اولین گزارش درباره این مجموعه است ، ما در این پژوهش به دنبال این هدف و پرسش هستیم که به طور دقیق این سازه ها به چه منظوری ساخته شده اند؟ با توجه به اینکه محوطه لور از اواخر دوره ساسانی تا دوره متأخر اسلامی مسکونی بوده، این پل در کدام دوره ساخته شده است؟ احتمالاً پل به چه شکل بوده است؟ این پل بند چگونه ساخته شده است؟ آیا فقط به منظور عبور و مرور ساخته شده یا کاربرد دیگری هم داشته؟ چه عامل احتمالی باعث ریزش پل شده است؟ مصالح پل از چه موادی تشکیل یافته است؟

برای دریافت مقاله رویتصویر زیر کلیک کنید

کارکرد و نقوش وریس در گذار از کوچندگی به یکجانشینی در ایل بختیاری

«وریس» یکی از دست بافته‌های نواری زنان ایل بختیاری، با نقش‌ها و طرح‌های انتزاعی منحصر به فرد است که از پشم گوسفند، موی بز و در مواردی کاموا بافته شده و در زندگی کوچندگی عشایر بختیاری به عنوان طناب در عرض‌های متفاوت برای مصارف مختلف کارکرد داشته و امروزه این هنر به دلیل یکجانشینی عشایر محدود شده است. حال این سئوال مطرح است که یکجا نشینی چه تأثیری بر کارکرد و نقوش منسوج وریس گذاشته است؟ هدف این مقاله شناسایی علت تغییراتی است که در اثر یکجانشینی بختیاری‌ها در کارکرد و نقوش وریس صورت گرفته‌است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی، گردآوری مطالب کتابخانه­ای و میدانی و محدودۀ تاریخی آن دورۀ معاصر است. از نظر موضوعی نیز صرفاً شامل وریس‌بافی به عنوان یکی از دست بافته­های ایل بختیاری است و به دیگر منسوجات نواری آنان نمی‏پردازد. نتیجۀ تحقیق نشان می‌دهد که نیاز عشایر بختیاری به نوارهای وریس در دورۀ کوچندگی باعث تنوع در کاربرد آن­ها شده و اقتضای شرایط کوچ، اعتقادات و باورها و ارتباط تنگاتنگ آن‌ها با طبیعت، خلق نقوشی زیبا را در بافت وریس به همراه داشته است که در زمان یکجا‌نشینی ایل، اکثرکاربردهای عملی خود را از دست می‌دهد و موجب کنار گذاشتن تدریجیِ نقوش و بافت این منسوج می‌شود.

برای دانلود مقاله روی تصویر زیر کلیک کنید

جایگاه زن در هنر ساسانی

در فرهنگ ایران زمین، زن نماد مهر و عشق، سازندگی و باروری به شمار می‌رود. کشف صدها تندیسه از حفریات باستان‌شناسی در شوش، تپه سراب کرمانشاه، تورنگ تپه و سایر نقاط ایران و به دنبال آن پرستش ایزد‌بانوانی چون «سپندارمذ»، «نانایا» و «اَناهیتا» در طول تاریخ بیانگر بزرگداشت و ارج‌گذاری به زن، نیروهای سازنده و زندگی‌بخش او بوده است. خوشبختانه باورهای نیکو و مقدس در بستر تاریخ هرگز زادگاه خود را فراموش نمی‌کنند بلکه همواره بالنده و پیشرو در دل و جان مردم زنده می‌مانند. بزرگداشت «شهربانو» و «نیک‌بانو» دختران یزدگرد، سیده خاتون و صدها زیارتگاه دیگر در سرزمین ایران اسلامی نشانه تداوم، بزرگداشت و احترام به زن در بستر پاک و نورانی تاریخ ایران در طی هزاره‌ها و سده‌ها می‌باشد.

برای دانلود روی تصویر زیر کلیک  کنید 

نگــارکنــد الیــمایـی خنـگ اژدر 2 و مقایسة آن با دیگر نگارکندهای الیـمایی

نگارکند یکی از داده‌های مهم و پراهمیت در علم باستان‌شناسی که بخش مهمی از سنت، تاریخ، فرهنگ، تمدن و هنر پیشینیان را بازنمایی می‌کند و بیانگر مفاهیم و اندیشه‌ها، آیین‌ها و مناسک، شرح پیروزی‌ها و دستاوردها، تکنیک‌های حجاری، بازگوکنندة ظرایف هنری و تبلور اوضاع سیاسی، مذهبی، اجتماعی و همچنین روشی برای اقناع حس ماندگاری فرمانروایان است. نگارکند یکی از فراگیرترین شیوه‌های رایج در سراسر خاور نزدیک باستان بود. رواج این سنت در دورة اشکانی سبب شد تا نگارکندهای بسیاری در قلمرو این امپراطوری خلق شود که بخش عمدة آنها در جغرافیای حکومت خودمختار الیمایی 3-162 ق.م- 224 م واقع شده است. محدودة اصلی شاهک‌نشین مستقل الیمایی، کوهستان‌های بختیاری و بخش مرکزی رشته‌کوه‌های زاگرس بوده است. نگارکندها، گسترده‌ترین و شاخص‌ترین آثار هنری این عصر محسوب می‌شوند که ویژگی‌هایی نظیر تمام‌رخ‌نمایی، روحانیت، خطی‌بودن، صلابت و رئالیسم تطبیقی را برای آنها برشمرده‌اند. یکی از استقرارگاه‌های مهم الیماییان، دشت ایذه در استان خوزستان است که نگارکندهای متعددی از آن دوره را در خود جای داده است. نگارکند خنگ اژدر 2 در 13 کیلومتری شهر ایذه، مجاورت نگارکند خنگ اژدر1 و نزدیکی نگارکندهای یارعلی‌وند و کمالوند قرار دارد که ویژگی‌های مترتب بر هنر الیمایی را داراست؛ این نگارکند در زمرة نگاره‌های مذهبی است و صحنه‌ای آیینی را به نمایش گذاشته است. فرسایش زیاد و نداشتن کتیبه، گاهنگاری و شناسایی هویت نگارکند را دشوار کرده است. از این رو برای پی‌بردن به مضامین و گاهنگاری نگارکند با روش مفهوم‌شناسی تصویری به مقایسة آن با نگارکندهای ایلامی، پارتی و الیمایی پرداخته شد و با استخراج ویژگی‌های مشترک سبکی، موضوعی و هنری، مضامین نهفته در نگارکند و تکنیک‌های اجرا و مشخصات سبکی آن به عنوان هنری بومی مورد تحلیل قرار گرفت. در نهایت بر‌اساس درون‌مایه آیینی نگارکند و مقایسه با نگارکندهای کتیبه‌دار همسان در دورة الیمایی گاهنگاری شده است.

برای دانلود روی تصویر زیر کلیک کنید 

درآمد/ ساحل، فرصت ناشناخته برای ارتقاء کیفیت فضا

تفرجگاه‌ ساحلی، فضاهای جمعی مرتبط با سواحل دریا و رودخانه است که به دلیل بهره‌گیری از موقعیت طبیعی خود در جذب مخاطبان موفق عمل می‌‌کند. این فضاها از چند نظر در شهرها و محیط‌‌زیست انسان نقش‌آفرینی می‌‌کنند. در حالی‌که کاربری‌های رایج شهری همچون فضاهای خدماتی و فرهنگی، ارتباط‌های یک سویه‌ را تعریف می‌‌کنند که به تعامل و شناخت متقابل منجر نمی‌‌شود، فضاهای جمعی برای پرکردن خلاء ناشی از آن پدید می‌آیند. تفرجگاه‌ ساحلی، از بهترین فرصت‌هایی به شمار می‌‌رود که انسان‌ها در آن مجال تجربه طبیعت و تعامل با همنوعان خود را دارند. بررسی نقش ساحل در ساخت شهرها چهار جلوه اصلی از اهمیت آن را نمایش می‌‌دهد

برای دانلودمقاله  روی تصویر زیر کلیک کنید

بررسی و تحلیل صحنه بزم در نقوش برجسته الیمایی با معرفی نقش برجسته نویافته سنگ ماهی در اندیکا- مسجد سلیمان

منطقه الیمایی شامل جلگه‌های مرتفع و دره‌‌های کوه‌های بختیاری در شرق رود کارون و در حقیقت همان شمال شرقی خوزستان است. هرچند تعیین حدود دقیق این منطقه بسیار دشوار است ولی وسعت این منطقه در طول حیات آن بر حسب کشور گشایی‌های جدید اشکانیان، کاملاً تغییر می‌یافته و یا دولت‌های کوچک همسایه، بخش‌های کم بیش مهمی از الیمایی را تسخیر می‌کردند. در عصر سلوکیان و به ویژه در دوره اشکانی، بخش‌هایی که اکنون در ایذه مالمیر، شوشتر، دزفول و اهواز واقع است و حتی در دورانی معین، شوش نیز متعلق به الیمایی بود. در این منطقه تا کنون تعدادی نقش برجسته کشف و معرفی شده است و هر چند سال یک یا چند اثر به این مجموعه اضافه می‌شود. نقش برجسته سنگ ماهی در منطقه اندیکا از جمله این آثار است. موضوع این اثر نیز همانند چند نقش برجسته دیگر این دوران نمایانگر صحنه بزم است. تا کنون به طور اخص به صحنه‌های بزمی پرداخته نشده است در حالیکه تأثیر و جایگاه این موضوع در نقوش برجسته الیمایی و پس از آن در دوره ساسانی کاملاً مشهود است. در ادبیات و خصوصاً در اشعار و داستانها نیز به این موضوع اشارات فراوانی گردیده است. در این مقاله ضمن معرفی نقش برجسته نویافته سنگ ماهی، سایر نقوش برجسته با صحنه بزمی درالیمایی مورد بررسی قرار می‌گیرد و به ارتباط هنری الیمایی با هنر ساسانی نیز اشاره خواهد شد.

جهت دریافت مقاله روی تصویر زیر کلیک کنید

۱. گردشگری پایدار با محوریت باز زنده سازی سازه های دستکند دزفول

گردشگری پایدار رهیافت جامعی است که خواهان رشد بلندمدت صنعت گردشگری بدون اثرات مخرب بر زیست بوم های طبیعی است. گردشگری شهری پایدار دو اصل مهم بازیابی منابع فرهنگی و رشد اقتصادی را دنبال می کند و دستیابی به آن بدون برنامه ریزی نخواهد بود. مردم دزفول به منظور مقابله با وضعیت آب و هوایی حاد منطقه دست به ساخت بناهای متناسب با اقلیم و بدون نیاز به استفاده از انرژی های فسیلی برای سرمایش و گرمایش با دستاورد حفظ محیط زیست زده اند. شوادون ها، بقایای قمش ها، سربطاق ها و کت ها از جمله آثار منحصربفرد معماری دستکند بر جای مانده در منطقه برای مقابله با وضعیت آب وهوایی خوزستان هستند. سازه های نام برده در مواردی مانند شهر ها و راه های زیرزمینی برای فرار از تنگنای شدید اقلیمی به صورت مجموعه های به هم پیوسته عمل می کردند که تا زمان معاصر استفاده از آن ها در منطقه رایج بوده است. در پژوهش حاضر ضمن معرفی سازه های دستکند دزفول و عوامل شکل گیری آن، طرح احیای این نوع معماری برای اولین بار با رویکرد گردشگری پایدار و تبدیل به پیاده راه های زیر زمینی ارائه خواهد شد. روش داده اندوزی در این پژوهش بر اساس فعالیت های میدانی، مطالعات کتابخانه ای و مصاحبه با صاحب نظران و مردمانی است که تجربه استفاده از این نوع معماری را در زندگی روزمره خود داشته اند. روش تحقیق در این نوشتار به صورت ترکیبی از تفسیری-تاریخی و توصیفی-تحلیلی می باشد. نتایج تحقیق نشان می دهد که استفاده از این سازه های بومی در صنعت گردشگری دارای اثرات مثبت اقتصادی، اجتماعی-فرهنگی و زیست محیطی در منطقه و جامعه محلی می باشد.

برای دانلود مقاله روی تصویر زیر کلیک کنید

بازتاب اعتقاد و باور به سحر و جادو در کاسه دعاها و مهرهای سحرآمیز مطالعه ی موردی کاسه های منطقه ی میانرودان و خوزستان

استفاده از سحر و جادو از زمان‌های کهن در میان مردمان سرزمین‌های مختلف رواج داشته و با اعتقاد به تأثیر طلسم و جادو بر رماندن و دور کردن دیوان، ارواح زیان‌کار و نیروهای شر، روش‌‌های متفاوتی را برای استفاده از آنان به‌کار برده‌‌اند. با کشف کاسه‌های سفالین نوشته‌دار که زمان آن‌ها را در دوره‌ی ساسانیان و بین قرن 3 تا 7 م. تخمین می‌زنند؛ و با قرائت متن داخل آن‌ها که به زبان‌های آرامی، مندایی، سریانی و پهلوی بودند و همچنین با یافتن تعدادی مُهر ساسانی با مضامین و تصاویر خاص، متوجه شدند که این کاسه‌ها و مُهرها بسته به‌درخواست مشتریان دارای مضامینی مانند دفع دیوان و نیروهای مخرب از شخص و متعلقات او یا طلب شفا یا جلب محبت کسی بوده‌اند. اسم‌های خاص مشتریان، دیوان و خدایان محلی و همچنین زبان استفاده شده در آن‌ها برای پژوهشگران از اهمیت خاصی برخوردار هستند. کشفیات باستان‌شناسان، استفاده از انواع طلسم را از دوران پیش‌ازتاریخ اثبات می‌کند. استفاده از این کاسه‌ها در یک دوره‌ی زمانی خاص و در منطقه‌ی جغرافیایی محدود فرضیه‌ی تأثیر آداب و رسوم ساسانیان را در کل مناطق تحت سیطره‌ی آن‌ها قوت می‌بخشد که شامل اعتقاد به سحر و جادو و استفاده از اوراد و تعاویذ نیز بوده است. این مقاله قصد دارد به روش تاریخی-تحلیلی به این پرسش پاسخ دهد که دیدگاه مردم به‌خصوص در دوره‌ی ساسانیان درباره‌ی سحر و جادو چگونه بوده است و از چه شیوه‌هایی استفاده می‌کردند. کاسه‌های سفالین نوشته‌دار و مُهرهای خاصی که بر اثر کاوش‌ها کشف شده‌اند، به چه دوره‌ای تعلق دارند و به چه‌منظور استفاده می‌شدند. طرز استفاده آن‌ها به چه‌صورت بوده است. چه اطلاعاتی با مطالعه‌ی آن‌ها به‌دست خواهیم آورد و این اطلاعات چه اهمیتی دارند. در مقدمه‌ی این پژوهش ابتدا درباره‌ی سحر و جادو، مطالبی ذکر شده و کلّیاتی درباره‌ی کاسه‌دعاها و مُهرهای ساسانی آمده است. سپس در مورد کاسه‌ها و مُهرها به‌طور جداگانه و با ذکر نمونه‌ی توضیحاتی داده شده است. درواقع هدف از این پژوهش، نشان‌دادن باورها و اعتقادات مردم و روش‌های به‌کار بردن سحر و جادو در دوره‌ی باستان، به‌خصوص در منطقه‌ی میان‌رودان و خوزستان است.

برای دانلود مقاله روی تصویر زیر کلیک کتید

مقاله مطالعه‌ی گونه شناسی، عناصر و اجزای معماری ایران در دوره ساسانی

معماری اسامی ایران تداوم طبیعی معماری دوره ساسانی است و شناخت و مطالعه این معماری می تواند راه گشای ما در شناخت معماری دوره اسامی و جنب ههای مختلف آن باشد. متأسفانه علی رغم این مهم معماری این دوره به طور شایسته و جامع شناسایی و مطالعه نشده و ابهامات اساسی در خصوص سیر تحول و تکامل این معماری، تاریخ گذاری بناهای بر جای مانده، گون هشناسی، عناصر و اجزا، تکنیک ها، شیوه های معماری و موارد دیگر وجود دارد. معماری ساسانی در حقیقت تداوم و تکامل معماری اشکانی است. تمرکز توان معماری به ساخت بنای کاخ ها و معابد)در کنار تنوع گسترده ای از بناها با کارکردهای مختلف(، استفاده از نقشه هایی با عنصر مسلط ایوان، گنبدخانه و صحن، توانایی بسیار در برپایی سازه های طاق و گنبد، استفاده استادانه از مصالح در دسترس، به ویژه سنگ لاشه و ماط گچ، استفاده گسترده و هنرمندانه از تزیین گچ بری و موارد دیگر از شاخصه های معماری ایران دوره ساسانی است که در این مقاله به آن پرداخته میشود

برای دانلود روی تصویر زیر کلیک کنید

مقاله بررسی آداب و رسوم سوگواری در شاهنامه فردوسی و مقایسه آن با آداب مذکور در بین اقوام لر بختیاری و لر کوچک

در فرهنگ سنتی ما همواره مراسم آیینی و اسطوره ای با مفاهیم متنوع برگزار شده اند. سوگواری از اعمالی است که دنباله رو آیین کهن و بازتاب اساطیر کهن ایران است. این آیین در شاهنامه به صورت گسترده در میان داستان های شورانگیز بیان شده است. به دنبال کشته شدن و یا مرگ شخصیتی در شاهنامه ناله و خروش و نوحه سرایی به شکلی جانسوز بیان می شود. همچنین دیگر اعمال سوگواری از جامه دریدن و نگونسار کردن کوس و تبیره تا آتش برسرریختن و گنج و کاخ را به آتش کشیدن و ... همچنین آداب مربوط به تدفین و خاکسپاری به طور کامل نشان داده شده است. سوال های اساسی در این مقاله آن است که چه همانندی و ناهمانندی هایی بین روایات داستانی شاهنامه و واقعیت های تاریخی درباره آیین های سوگ نزد اقوام کهن و باسابقه ایرانی بختیاری ها وجود دارد. نتیجه این تحقیق بیان مشابهت این سنت ها و مراسمی است که با ارایه شواهد در این دو فضا رخ می دهد.

برای دانلود روی تصویر زیر کلیک کنید