خوزتوریسم

میراث فرهنگی دزفول: هیچ یک از خانه‌های قدیمی تخریب شده، تاریخی نبود

رییس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی دزفول در واکنش به ادعای شهردار منطقه ۲ دزفول مبنی بر تخریب ۱۲ خانه قدیمی از جمله یک سازه تاریخی ثبت ملی در این شهر طی ۲ ماه اخیر گفت: هیچ خانه و یا سازه تاریخی در این شهر تخریب نشده است.

حمیدرضا خادم روز پنجشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا بیان کرد: بارش‌های بی‌سابقه طی ۲ ماه اخیر منجر به ریزش برخی خانه‌ها و سازه‌های قدیمی و مخروبه در دزفول شد که هیچ یک دارای ارزش معماری نبوده و تمام این خانه‌ها مخروبه بودند.

وی با تکذیب تخریب ۱۲ خانه قدیمی در این شهر طی ۲ ماه اخیر افزود: پنج خانه قدیمی و مخروبه و یک ساباط بر اثر بارندگی‌های اخیر در دزفول ریزش کرد و ۲ ساباط دیگر دچار صدمه و ترک خوردگی شده است که هیچ یک ثبت ملی نبودند.

ساباط میرزکیان ثبت ملی نبود

رییس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی دزفول با بیان اینکه بافت تاریخی با بافت قدیم متفاوت است، گفت: خانه تاریخی حداقل باید ۸۰ سال عمر و دارای معماری اصیل باشد که خود این خانه‌ها نیز بر اساس شاخص‌هایی درجه بندی می‌شوند.

وی با بیان اینکه هیچ یک از خانه‌هایی که بر اثر بارندگی‌های اخیر دچار ریزش و تخریب شده‌اند، تاریخی نبودند، افزود: ساباط میرزکیان یکی از سازه‌های قدیمی بود که در بارندگی‌های اخیر دچار آسیب جدی و تخریب شد که این ساباط نیز برخلاف برخی ادعاها ثبت ملی نبود.

خادم، مرمت گذرگاه‌ها را از جمله وظایف ذاتی شهرداری‌ها دانست و بیان کرد: مرمت و نگهداری ساباط‌ها به عنوان معابر عبوری و گذرگاه جزو وظایف شهرداری است و نظارت بر این فرآیند به عهده میراث فرهنگی است.

برخی مالکان به طور عمد به دنبال تخریب خانه‌های قدیمی خود هستند

رییس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی دزفول با بیان اینکه متاسفانه برخی مالکان خانه‌های قدیمی به دنبال تخریب عمدی این خانه‌ها هستند، گفت: پیش از بارندگی‌های اخیر هشدارهای لازم به مالکان خانه‌های تاریخی و قدیمی داده شد تا خسارت به این سازه‌ها کاهش یابد ولی متاسفانه برخی مالکان از فرصت بارش برای تخریب این خانه‌ها سوء استفاده می‌کنند.

وی افزود: جلوی تخریب کامل برخی خانه‌های قدیمی از جمله خانه نادری که طی هفته‌های اخیر بخش‌هایی از دیواره آن توسط مالک تخریب شده بود با ورود سریع میراث فرهنگی و تذکرات لازم، گرفته شد.

جداره خانه‌های قدیمی واقع در مسیر عبوری هیات‌های عزاداری دزفول پایش می‌شود

خادم با اشاره به دغدغه‌های موجود برای عبور هیات‌های عزاداری از بافت قدیمی و احتمال ریزش برخی از خانه‌های قدیمی این مسیر اظهارکرد: پایش جداره خانه‌های قدیمی واقع در مسیر عبور هیات‌های عزاداری که احتمال ریزش آنها وجود دارد با اولویت در دستور کار میراث فرهنگی قرار گرفته است.

وی ادامه داد: پیشنهاد میراث فرهنگی دزفول اقدام مشترک میان میراث فرهنگی، شهرداری، فرمانداری و دادگستری برای رفع خطر جداره خطرناک خانه‌های قدیمی واقع در مسیر عبور هیات‌های عزاداری است.

رئیس میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی دزفول گفت: این اداره نسبت به ایمن سازی مسیر عبور هیات‌های عزاداری از بافت قدیمی این شهر حساسیت و دغدغه دارد و با توجه به نزدیک بودن ماه محرم این موضوع را با اولویت و حساسیت دنبال می‌کند.

خانه های تاریخی مرمت شده دزفول به محلی برای برگزاری رویدادهای مختلف فرهنگی، گردشگری تبدیل شده است

ورود مالکان و سرمایه گذاران برای مرمت خانه‌های قدیمی دزفول با کاربری اقامتی و گردشگری حمایت می‌شود

رییس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی دزفول گفت: بافت تاریخی دزفول با وجود تحمیل برخی خسارت‌ها در بارندگی‌های بی‌سابقه ماه‌های اخیر، تاب آوری قابل قبولی را نشان داد.

وی افزود: خانه‌های تاریخی فاخر متعددی در دزفول وجود دارد که با مرمت و بهسازی امکان بهره گیری از آنها با کاربری گردشگری و اقامتی وجود دارد که از سرمایه گذاران و مالکان این خانه‌ها برای مرمت این میراث فرهنگی حمایت می‌شود.

خادم با بیان اینکه از ورود سرمایه گذاران برای احیای خانه‌های تاریخی دزفول تمام قد حمایت می‌شود، اظهار کرد: اداره میراث فرهنگی دزفول از همه مالکان خانه‌های تاریخی و سرمایه گذاران علاقمند به حفظ و احیای میراث فرهنگی این شهر دعوت می‌کند تا در حفظ میراث تاریخی دزفول مشارکت کنند.

وی افزود: دزفول به دلیل تنوع بالای اقلیمی و ظرفیت‌های بی بدیل طبیعی، فرهنگی، تاریخی و مذهبی یکی از شهرستان‌های چهار فصل کشور است که در طول سال میزبان صدها هزار گردشگر است.

رییس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی دزفول با بیان اینکه این ظرفیت عظیم، بستری مناسب برای سرمایه گذاری در بخش تاریخی و گردشگری این شهرستان را فراهم کرده است، تصریح کرد: این اداره از ورود تمام مالکان و سرمایه گذاران بخش خصوصی برای مرمت و بازسازی خانه‌های تاریخی و قدیمی در این شهرستان حمایت و برای این خانه‌ها کاربری گردشگری و اقامتی صادر می‌کند.

به گزارش ایرنا، شهردار منطقه ۲ دزفول روز گذشته(چهارشنبه) در دویست و چهل و چهارمین نشست رسمی شورای اسلامی شهر دزفول با ابراز نگرانی از ناایمن و ناپایدار بودن بافت قدیمی این شهر و عبور هیات‌های عزاداری در ایام محرم از این بافت، بر لزوم رفع خطر مسیر عبوری هیات‌های عزاداری در بافت قدیم تاکید کرد.

محمد مهرآفرین در آن نشست، از تخریب ۱۲ خانه قدیمی از جمله یک سازه تاریخی طی ۲ ماه امسال در بافت قدیمی دزفول خبر داده بود و خواستار رفع خطر مسیر عبوری هیات‌های عزادرای دزفول از این بافت شد.

دزفول با قدمتی ۹ هزار ساله یکی از نخستین سکونتگاه‌ها و محل‌های شهرنشینی در جهان است و معماری خاص دزفول که آن را با نام شهر آجر معرفی می‌کند از افتخارات این سرزمین است.

۱۰۰ اثر تاریخی شامل خانه، مسجد، حمام، گذر و بقعه در ۲۴۰ هکتار بافت قدیم دزفول وجود دارد؛ این شهر دارای ۲۸ محله قدیمی و در هم تنیده است که معماری بی‌نظیرش، آن را به شهر آجر معروف کرده است.

هم نشینی رود دز با بافت تاریخی و بقاع تاریخی مجموعه بی‌نظیر گردشگری را خلق کرده ولی تخریب بافت قدیم به دلیل نگهداری نامناسب همواره به عنوان یکی از نگرانی‌های مهم دوستداران میراث فرهنگی مطرح بوده است.

هم‌اکنون شهرداری‌های شیراز با ۳۵۰ هکتار، یزد با ۷۴۳ هکتار، سمنان با ۳۵۷ و گرگان با ۲۰۰ هکتار بافت تاریخی دارای شهردار منطقه یا ناحیه ویژه بافت تاریخی هستند و شهرهای اصفهان و دزفول نیز به‌دنبال ایجاد چنین شهرداری هستند.

شهر دزفول با مساحت چهار هزار و ۷۳۰ هکتار دارای ۲۰۰ هکتار بافت تاریخی است.

منبع :ایرنا

بازار قدیمی دزفول

بازار «کهنه» دزفول یا بازار «قدیم» در مرکز این شهر و در کنار محله قلعه قرار دارد. در این بازار چهار راسته موازی که هر یک از آنها شامل یک صنف خاصی است در حال فعالیت هستند. این صنوف شامل: بزازان، آهنگران، خرده فروشان و بازار خراطان است. این بازار که از دیدنی‌ترین بازارهای خوزستان است، به شکل میدانی بزرگ در مرکز شهر و در مجاورت محله قلعه قرار دارد و از راسته‌ها و دالان‌های متعددی تشکیل شده است که هر کدام به بخشی از مناطق اطراف راه می‌یابند. نقشه این مرکز تجاری باستانی به گونه‌ای طراحی شده ‌است که اهالی مناطق اطراف می‌توانند با پای پیاده از کوچه‌های مجاور وارد آن شوند

بازار در مرتفع‌ترین شیب شهر بنا شده‌است و امتداد گذرهای محلات به بازار ختم می‌شود. مراکز محلات و گذرهای اصلی بازار شهر بر اساس توپوگرافی زمین شکل گرفته‌اند و حرکت پیاده از طریق گذرها همگی به بازار ختم می‌شود.

نکته جالب توجه بازار کهنه دزفول، زنده نگه داشتن صنایع دستی و قدیمی است و با قدم زدن در راهروهای پیچ در پیچ آن می‌توانید بازار آهنگران، بزازان، خرده فروشان و خراطان را تماشا کنید.

بازار کهنه از جاذبه‌های دزفول، در گذشته مهم‌ترین مرکز خدماتی دزفول بوده است و همه معاملات در آن انجام می‌گرفته‌ است.

این بازار که از دیدنی‌ترین بازارهای خوزستان است، به شکل میدانی بزرگ در مرکز شهر و در مجاورت محله قلعه قرار دارد و از راسته‌ها و دالان‌های متعددی تشکیل شده است که هر کدام به بخشی از مناطق اطراف راه می‌یابند.

. انواع صنایع دستی از قبیل خراطی (شامل ساخت شمعدانی و قلیان و…) کپو و کرتله بافی، گلیم بافی، سجاده بافی، ورشو سازی، طلاسازی و نمدمالی در بازار قدیم دزفول دیده می‌شود.

در کارگاه‌های ورشوسازی بازار کهنه دزفول ابزار چای‌خوری و سینی و آتشدان ساخته می‌شود. نمدمالی، خراطی، کپوبافی و گیوه‌دوزی نیز از دیگر سازه‌های این شهر به شمار می‌آیند.

یکی دیگر از سازه‌های دستی این شهر کارهای دستی بر روی فلزها می‌باشد که از آن میان می‌توان ورشوسازی، قلم‌زنی روی زر و سیم و زرگری را نام برد.

بازار قدیم در مرکز شهر دزفول قرار دارد و در حال حاضر نیز به عنوان یکی از مراکز اصلی تجارت شهر فعال است. وجود شغل‌ها و راسته‌های قدیمی با شکل خاص معماری مغازه‌ها و فروش برخی صنایع دستی معروف دزفول در این بازار موجب استقبال ویژه گردشگران شده است.

عکس : میلاد حمادی

بقعه امامزاده عبدالله(ع) هندیجان

بقعه متبركه امامزاده عبد‌الله(ع) در ۴۵ كيلومتری جنوب هنديجان در استان خوزستان و ۱۵ كيلومتری شمال بندر ديلم، كنار دريا، جنب آثار باستانی شهر تاريخی «مهروبان» قرار دارد. امامزاده عبدالله فرزند بلافصل امام محمدباقر(ع) دارای پنج فرزند پسر به نام‌های «محمد، محمود، حمزه، اسماعيل و اسود» و دو دختر به نام «فاطمه و ام‌الحسن» بوده است.

این بقعه در جنوب شهر قدیمى مهروبان و با فاصله حداکثر 200 متر کنار دریا قرار گرفته و در هنگام مد دریا از دو محور آب فرا مى گیرد. به نقل از معمران که سینه به سینه از اجداد خود شنیده اند محل فعلى قبر مطهر منزل عبدالرحمن بن عون دمشقى بوده است که هنگام حفارى اطراف بقعه جهت توسعه و باز سازى در عمق دو متر و نیمى، آثار و بقایاى منزل نمودار شد.

بناى قبلى که از خشت و گل بود در سال 1375 تخریب و بجاى آن بناى باشکوهى ساخته شد که داراى ایوان، گنبد، گلدسته و حرم است.

هسته مرکزى بقعه، اتاق مرقد است که به ابعاد 8×8 متر مى باشد و در وسط آن ضریح خاتم کارى و نقره اى نصب است. کف و ازاره حرم با سنگ مرمر پوشش یافته و الباقى دیوار کاشى کارى است. بر فراز بقعه، گنبدى شلجمى به قطر 8 و ارتفاع 17 متر قرار دارد.

ایوان بقعه که مدخل آن است در جانب جنوب قرار دارد و در دو طرف آن دو گلدسته به ارتفاع 23 متر است و سراسر کاشیکاى دارد. مساحت کل بقعه 880 متر است و در حال نماسازى و گسترش مى باشد. جهت رفاه حال زایران، چندین اتاق به عنوان زایر سرا احداث شده است.

اهالى بنا به نوشته بحر الانساب امیر تیمور گورکانى امامزاده عبدالله را از فرزندان حضرت امام محمّد باقر(علیه السلام)مى دانند. اما این ادعا تاکنون به اثبات نرسیده و کتاب بحرالانساب امیر تیمور نیز مورد بحث است.

در اطراف صحن و بارگاه حضرت امامزاده عبدالله دو بقعه بنام شاهزاده محمود و شاهزاده قاسم قرار دارد که مورد توجه اهالى است و کراماتى به این سه بقعه منسوب است.

عکس: ایکنا

میراث علمی و مذهبی خاندان شرف‌الدین شوشتر در یک نگاه

مسجد و کتابخانه شرف‌الدین شوشتر، یکی از میراث‌های تاریخی ارزشمند این شهر است که پیشینه آن به بیش از ۴۰۰ سال می‌رسد. این مسجد و کتابخانه متعلق به خاندان شرف‌الدین است و امروزه زیرنظر محمدعلی شرف‌الدین، معلم و پژوهشگر تاریخ به مردم خدمات دینی و علمی ارائه می‌دهد.

به گزارش ایکنا از خوزستان، مسجد و کتابخانه شرف‌الدین شوشتر، یکی از میراث‌های تاریخی ارزشمند این شهر است که پیشینه آن به بیش از ۴۰۰ سال می‌رسد. این مسجد و کتابخانه متعلق به خاندان شرف‌الدین است و امروزه زیرنظر محمدعلی شرف‌الدین، معلم و پژوهشگر تاریخ به مردم خدمات دینی و علمی ارائه می‌دهد.

عزیز شرف‌الدین، یکی از افراد این خاندان در گفت‌وگو با ایکنا از خوزستان گفت: محمدعلی شرف‌الدین، فرزند آیت‌الله شیخ محمدمهدی شرف‌الدین، یکی از علما و روحانیون برجسته و بنام شوشتر است. تمامی اجداد ایشان از علمای فاضل و دانشمند شوشتر هستند. جد اعلی خاندان شرف‌الدین، سهل بن عبدالله شوشتری است. ایشان در کنار پدرشان، آیت‌الله شرف‌الدین که صاحب چندین کتاب بوده، پرورش یافته و در زمینه تاریخ شوشتر، علما و دانشمندان شوشتر و تاریخ برخی شهرهای استان ـ که در کتابی به نام «تذکره شوشتر» توسط پدرشان مکتوب شده ـ اطلاعات جامعی کسب کرده و بعد از دریافت دیپلم، در رشته زبان و ادبیات فارسی تحصیلات خود را ادامه داد و به استخدام آموزش و پرورش شوشتر درآمد و در دبیرستان‌های فردوسی، کاوه و شهید رجایی به تدریس مشغول شد.

ایشان همانند پدرش شوق و علاقه زیادی به اماکن تاریخی، باستانی پیدا کرد، به‌طوری که اغلب اوقات فراغت، در جهت تحقیق و مطالعه و کاوش در مناطق باستانی شوشتر می‌گذراند. همین امر سبب شد به مدت محدود(یک سال) مسئولیت میراث فرهنگی شوشتر به ایشان واگذار شود. با توجه به اینکه هیچ‌گونه وسیله نقلیه‌ای از طرف اداره در اختیار ایشان قرار نگرفته بود، نامبرده با هزینه شخصی به مناطق دورافتاده و اماکن تاریخی و باستانی می‎‌رفت و ضمن سرکشی، تحقیقاتی در این زمینه انجام می‌دادند. شایان ذکر است که در مدت مسئولیت ایشان، حتی یک ریال تحت عنوان حقوق دریافت نکردند. بعد از فوت پدر بزرگوارشان، امامت مسجد شرف‌الدین را به عهده گرفت و سه وقت صبح و ظهر و عصر و مغرب و عشا اقامه نماز می‌کرد. البته در تمام دو ماه محرم و صفر و همچنین ماه مبارک رمضان، مردم از منبرهای ایشان استفاده می‌کنند که هنوز هم ادامه دارد. ایشان به‌دلیل اعتبار بالایی که نزد مردم شوشتر دارند، بیشتر اوقات به حل و فصل مشکلات مردم می‌پردازند. در حال حاضر ایشان بیشتر اوقات خود را در مسجد و کتابخانه خاندان شرف‌الدین سپری می‌کنند.

خدمات این خاندان به مردم از زمان ابن بطوطه، جهان‌گرد مراکشی که از حدود ۸۰۰ سال پیش میهمان امام شرف‌الدین، یکی از اجداد این خاندان بود، تاکنون ادامه دارد. وسعت این خدمات نه تنها به شوشتر، بلکه به استان و خارج استان نیز گسترش پیدا کرده بود. همسر ایشان(فرزند شیخ محسن شرف‌الدین) نیز در این مسجد و منزل پذیرای عده زیادی از بانوان محله، همسایه و مناطق مختلف شوشتر در زمینه آموزش قرآن و ادعیه است.

کتابخانه شرف‌الدین

کتابخانه شرف‌الدین، در یکی از بخش‌های منزل شخصی آقای شرف‌الدین قرار دارد. یک اتاق سالن مانند با قفسه‌های آهنی که بیش از ۱۰ هزار جلد کتاب را در خود جای داده است. این کتابخانه در سال‌های قبل محل تحقیق و مطالعه بسیاری از علما، دانشمندان و مردم شوشتر بود ولی اکنون به‌دلیل سرقت برخی کتب نفیس این کتابخانه، تنها افراد خاص و مطمئن اجازه استفاده از کتابخانه را دارند. تقریبا ۹۰ درصد کتاب‌ها توسط افراد این خاندان تهیه شده و معدودی توسط اداره ارشاد اسلامی و افراد دیگر به کتابخانه اهدا شده است.

بسیاری از کتب این کتابخانه خطی و همانندی در جای دیگر ندارند. دانشگاه شوشتر و بسیاری از دانشگاه‌های استان و حتی دانشگاه‌های خارج از استان با فرستادن دانشجویان و هیئت‌های علمی و استادان دانشگاه جهت تحقیق و مطالعه خود و تکمیل پروژه‌های علمی از این کتابخانه بهره‌مند می‌شوند. قدیمی‌ترین اسناد و کتب خطی این کتابخانه مربوط به دوران قبل از صفویه است.

مسجد شرف الدین

تاریخ بنای مسجد شرف‌الدین شوشتر سال ۱۰۰۰ هجری قمری و به سبک قدیمی رومی ساخته شده است. این مسجد دارای سه محراب برای فصول مختلف سال تابستان، پاییز و زمستان است. مقبره خاندان شرف‌الدین یکی از جایگاه‌های این مسجد است. چاه عمیق دریایی دارد که الان پر از آب است. شوادون تاریخی دارد که دارای کوره‌هایی است که مربوط به زمان ساسانیان است. این کوره‌‍‌ها سراسر نقاط شوشتر را به همدیگر وصل می‌کرد.

این بنا در سال ۱۳۹۸ از سوی میراث فرهنگی در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است و نماز جماعت در سه وقت در این مسجد برقرار است و تمام مراسم شهادت‌ها، ولادت‌ها و اعیاد در این مسجد برگزار می‌شود.

خاندان شرف‌الدین ریشه عمیقی در تاریخ شوشتر دارند؛ ابن بطوطه در قرن هشتم در سفرنامه خود اشاره می‌کند که میهمان مدرسه امام موسی شرف‌الدین می‌شود و تمجید فراوانی از مکارم اخلاق و فضایل نیای یکی از اجداد ما به نام ملا آخوند جعفر شرف‌الدین می‌کند. وقتی ابن بطوطه مجلس وعظ امام موسی شرف‌الدین را می‌بیند می‌گوید: «مجلس وعظ او را دیدم. مجلس دیگر وعاظ در شام و حجاز در نظرم ناچیز آمد.» ریشه خاندان شرف‌الدین به سهل بن عبدالله شوشتری مذکور در «تذکره الاولیا» شیخ عطار نیشابوری ذکر شده است. شغل اصلی این خاندان، از ابتدا تاکنون آموزش دین، قرآن، نماز و دینداری است که تاکنون در این خانواده همچنان ادامه دارد.

بررسی کتیبه‌های بقعهٔ امامزاده عبدالله شوشتر با محوریت سنگ‌نوشته‌های مناره‌های عصر نادری

سنگ‌نوشته­‌ها و کتیبه­‌های تاریخی دربرگیرنده اطلاعات ارزشمندی هستند که بیانگر برخی وقایع و رویدادهای زمان خودند و می‌توانند بدون هیچ‌گونه واسطه­‌ای پاره‌­ای از اطلاعات عصر خود را به نسل‌های آینده منتقل نمایند.
یکی از بناهای تاریخی شهرستان شوشتر بقعه امام­زاده عبدالله است که تاریخ ساخت آن، با توجه به کتیبه­‌ای که به خط کوفی در ورودی بقعه قرار گرفته، مربوط به سال ۶۲۹ هجری است. این اثر تاریخی به دلیل اهمیتش نزد مردم، همیشه مورد توجه حکام محلی قرار داشته است و این امر باعث شده تا برخی اخبار آن زمان و اسامی احکام حکومتی و غیره بر روی دیوارهای این بنا نصب گردد.
از مهم‌ترین سنگ‌نوشته‌­های ارزشمند این بنا، ۹۷ قطعه کتیبه مربوط به زمان نادرشاه افشار و حکومت محلی عباسقلی­‌خان است که اشعار این کتیبه‌ها سروده رأفت شوشتری از شاعران آن روزگارند که شرحی از مرمت­‌ها و بازسازی دو منار بقعه امامزاده عبدالله را به دست می‌دهند. این سنگ‌نوشته­‌های ارزشمند قرن­‌هاست که به دلیل موقعیت قرارگیری آنها در میانه هر دو منار و در ارتفاعی دور از دسترس و نیز آسیب‌های فراوانی که طی گذر قرن‌ها بر آنها وارد شده از چشم پژوهشگران دور مانده­‌اند.
­پژوهش حاضر می‌کوشد تا ضمن بررسی برخی کتیبه‌های این بنا و نگاهی کارشناسانه به سنگ‌نوشته‌های عصر نادری و بازخوانی آنها خواننده را با برخی از زوایای پنهان تاریخ هنر و ادبیات این دوره شهر شوشتر آشنا سازد.
این پژوهش به روش توصیفی ـ تحلیلی انجام گردیده و حاصل بررسی میدانی است و در کنار آن از برخی منابع کتابخانه‌ای برای روشن‌تر شدن موضوع بهره­ گرفته شده است.

پژوهشگران:
علی‌محمد چهارمحالی، هادی سرابی شوشتری، علی‌رضا چهارمحالی، فاطمه علیدادی،

برای دانلود مقاله روی تصویر زیر کلیک کنید

به مناسبت هفته میراث‌فرهنگی

خط میخی و سفال‌گری در خانه سمن‌های اهواز آموزش داده شد

به‌مناسبت روز جهانی موزه و هفته میراث‌فرهنگی، کارگاه آموزشی سفالگری و کتیبه‌نویسی با همکاری اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خوزستان و خانه سازمان‌های مردم‌نهاد خوزستان برگزار شد.

به‌گزارش روابط‌عمومی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خوزستان، سیدمحسن حسینی، معاون میراث‌فرهنگی استان، در حاشیه برگزاری این کارگاه آموزشی که در خانه سمن‌های استان واقع در اهواز برگزار شد، اظهار کرد: آموزش سفال‌گری و کتیبه‌نویسی به عموم مردم و همچنین آشنایی اولیه با شیوه‌های تخصصی سفال و کتیبه‌نویسی در راستای ایجاد علاقمندی بیشتر به حوزه میراث‌فرهنگی در مردم و آشنایی آن‌ها با علوم باستان‌شناسی و کسب و کارهای میراث پایه، از جمله اهداف برگزاری این کارگاه بود.

معاون میراث‌فرهنگی خوزستان با بیان این‌که کارگاه یادشده با همکاری اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خوزستان و خانه سازمان‌های مردم‌نهاد خوزستان در ۲۳ اردیبهشت‌ماه به‌مناسبت هفته میراث‌فرهنگی و به مدت چهار ساعت اجرا شد افزود: در واقع، از آنجا که معاونت میراث‌فرهنگی استان خوزستان بر آن است که پس از اتمام امتحانات دانش‌آموزان و دانشجویان عزیز طی تابستان آتی به برگزاری کارگاه‌های آموزشی مختلفی در خصوص علوم باستان‌شناسی مبادرت کند، این کارگاه مقدمه‌ای است برای کارگاه‌های تابستانه میراث‌فرهنگی خوزستان که قرار است با همکاری خانه سمن‌ها و سایر نهادهای علاقمند برگزار شوند.

او در ادامه گفت: در این کارگاه‌ها از اساتید و کارشناسان سفال و صنایع‌دستی خوزستان و متخصصان رشته‌های باستان‌شناسی، زبان‌شناسی و زبان‌های باستانی استان به‌منظور آموزش استفاده می‌شود که این خود نشان‌دهنده حمایت میراث‌فرهنگی خوزستان از نیروهای متخصص بومی استان است که موجب شکوفایی کارشناسان حوزه میراث‌فرهنگی خوزستان در تعامل با علاقمندان این حوزه می‌شود.

حسینی در رابطه با جزئیات کارگاه آموزشی سفالگری و خط میخی عنوان کرد: آموزش این کارگاه بر عهده منصور بزرگ‌مهر متخصص زبان‌شناسی و زبان‌های باستانی معاونت میراث‌فرهنگی خوزستان و اعظم قنواتی‌پور استاد برجسته سفالگری در استان خوزستان بود.

او تصریح کرد: در بخش نخست این کارگاه، منصور بزرگمهر شرکت‌کنندگان در کارگاه را با ریشه و جغرافیای خطوط مختلف میخی، دوره‌های تاریخی خطوط میخی و همچنین سیر تحول خطوط میخی آشنا و پس از آن شرکت‌کنندگان را به نگارش خط میخی با کمک قلم و راهنمای نشانه‌های خط میخی بر روی گِل سفال‌گری دعوت کرد.

معاون میراث‌فرهنگی خوزستان افزود: شرکت‌کنندگان در کارگاه ابتدا مدتی را به تمرین نگارش نشانه‌های میخی پرداختند و سپس واژگان و اسامی موردنظر خود را بر روی گل سفالگری نگاشتند. همچنین، در بخش دوم کارگاه اعظم قنواتی‌پور ضمن ارائه مقدمه‌ای درباره سفالگری، با به کارگیری چرخ سفالگری و به صورت عملی آموزش‌های لازم را به شر‌کت‌کنندگان ارائه کرد و از آن‌ها خواست تا به نوبت پشت چرخ سفال‌گری بنشینند و به طور عملی به سفالگری با چرخ بپردازند؛ خوشبختانه حاصل تعامل اساتید کارگاه و شرکت‌کنندگان، نگارش کتیبه‌های میخی و ظروف سفالی‌ای شد که پس از خشک شدن به رسم یادگار به عزیزان شرکت‌کننده در کارگاه اهداء شدند.

او اضافه کرد: تبلیغات و کارگاه‌گردانی این کارگاه بر عهده خانم زهرا زیلابی از فعالان حوزه تبلیغات و میراث‌فرهنگی بود.

حسینی خاطرنشان کرد: معاونت میراث‌فرهنگی خوزستان به توصیه ارزنده خانه سمن‌های استان از خوراکی و نوشیدنی کاملاً طبیعی برای پذیرایی از میهمانان عزیز استفاده کرد تا فرهنگ سلامت در برگزاری کارگاه‌ها را ارزش نهاده باشد.

او همچنین یادآور شد: برنامه‌های هفته میراث‌فرهنگی، علاوه بر ‌کارگاه کتیبه‌نویسی و سفالگری، شامل یک کارگاه عروسک‌های باستانی و محلی برای کودکان و یک نشست تخصصی در حوزه موزه‌داری برای بزرگسالان به مناسبت روز جهانی موزه‌ها نیز است

25 به مناسبت اردبهشت روز بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی،روز پاسداشت زبان پارسی

روایت پل شادروان شوشتر در شاهنامه حکیم ابوالقاسم فردوسی

پل شادروان ،شوشتر زمانی یکی از بناهای مشهور ایران بود ولی امروزه بخشی از آن باقی مانده است. پیشینه ساخت پل بند شادروان مربوط به دوره شاپور ساسانی است و بر اساس شواهد و مدارکی در زمان شاپور ساسانی پی ریزی و ساخته شده است. پل بند شادروان در ۳۰۰ متری جنوب بند میزان ـ در شمال غربی شوشتر ـ بر روی شاخه اصلی رود کارون (شطیط) ساخته شده است و در حال حاضر بقایای آن در کنار پل آزادگان به چشم می‌خورد.

پل بند شادروان که بنا برگفته ها، یکی از قدیمی ترین پل جهان محسوب می شود؛دارای ۴۴ دهانه بزرگ و ۴۳ دهانه کوچک است.در حال حاضر ۹ دهانه در سمت شمال و ۲۸ دهانه در ضلع جنوبی پل باقی مانده است.طول پل که حدوداً ۵۰۰ متر است،چیزی بیشتر از عرض رودخانه است. در ساختمان این بند دو قوس محدب رو به جریان آب و به سمت شرق و یک قوس مقعر رو به جهت جریان آب قرار دارد.هر چند این قوسها معلول بستر طبیعی رودخانه هستند ولی می توان آنرا در شمار بندهای قوسی بشمار آورد. در کنار پل بند شادروان آسیاب هایی قرار داشته که توسط انرژی آب چرخهای این آسیابها به حرکت در می آمده است و در انتهای ضلع شرقی پل-بند در جایی که پل-بند در شهر وارد می شد،یک سر در عظیم آجری قرار داشته که در هنگام گذشت از پل-بند افراد از زیر این سردر عظیم عبور می کرده اند.

مصالح بکار رفته در ساختمان این پل بند از سنگ لاشه و ملات ساروج بهمراه خاکستر است. عرض پی های پل ۷ متر و عرض دهانه های آبرو آن ۸ متر و ارتفاع از تاج تا کف پل ۱۰ متر است. در ساختمان این پل-بند از سنگهای تراشیده شده که بوسیله بست های فلزی به هم مرتبط شده اند استفاده شده و ۳ سال ساختن شادروان طول کشیده است. برای ساختن پل بند شادروان مسیر رودخانه را توسط سنگهای تراش و منظم فرش کرده و بوسیله بست های فلزی به هم محکم کرده اند. شادروان به معنی فرش و بساط گرانمایه و منقش می باشد. و چون از بند میزان تا شادروان کف رودخانه را توسط سنگ های تراش منظم فرش کرده اند به شادروان معروف می باشد. یکی از دلایل ساخت این پل بند عظیم بخاطر بالا آوردن و آرام نمودن جریان آب توسط پی و پایه های پل بند شادروان و ورود آن به نهرداریون برای آبیاری مزارع میان آب بوده است.

به گفته حکیم فردوسی بزرگ در شاهنامه به موجب روایات شرقی شاپور یکم شاهنشاه ساسانی پس از اسارت والریانوس امپراتور روم او را مجبور کرد که در ساختمان سد نزدیک به شوشتر کار کند.این سد ۱۵۰۰ قدم طول داشت و هنوز هم برای برگرداندن آب کارون به مزارع بکار می رود. احتمال قوی می رود که شاهنشاه ایران اسیران رومی را در ناحیه گندی شاپور و شوشتر مستقر کرده باشد. ایرانیان به مهارت رومیان در فنون بسیار اهمیت می دادند و بلاشک هم سد و پل بزرگ شوشتر عمل مهندسین رومی است .این پل-بند به همراه ۱۵ اثر تاریخی آبی دیگر شوشتر بصورت یکجا به عنوان دهمین اثر ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.

پل شوشتر و اشاره‌ی شاهنامه به آن
بر پایه‌ی گفته‌ی فردوسی، شادروان شوشتر بر روی رودخانه‌ی «گرگر» به دستور شاپور نخست ساسانی و به رازی‌گری« برانوش» بنیان نهاده شده است .

برانوش یکی از چند رازی‌گری است که شاهنامه از آن نام می‌برد. برپایه‌ی شاهنامه برانوش سپه‌دار سرزمین بالوینه در روم بوده که در نبردی به دست شاپور گرفتار آمد

همی برد هر سو برانوش را

بدو داشتی در سخن گوش را

یکی رود بد پهن در شوشتر

که ماهی نکردی بروبر گذر

برانوش را گفت گر هندسی

پلی ساز آنجا چنانچون رسی

که ما بازگردیم و آن پل به جای

بماند به دانایی رهنمای

به رش کرده بالای این پل هزار

بخواهی ز گنج آنچ آید به کار

تو از دانشی فیلسوفان روم

فراز آر چندی بران مرز و بوم

چو این پل برآید سوی خان خویش

برو تازیان باش مهمان خویش

ابا شادمانی و با ایمنی

ز بد دور وز دست اهریمنی

به تدبیر آن پل باستاد مرد

فراز آوریدش بران کارکرد

بپردخت شاپور گنجی بران

که زان باشد آسانی مردمان

چو شد شه برانوش کرد آن تمام

پلی کرد بالا هزارانش گام

چو شد پل تمام او ز ششتر برفت

سوی خان خود روی بنهاد تفت

عکس : خوز نیوز

روستای دوستدار ‌کتاب‌ خوزستان به نمایشگاه کتاب تهران رفت

روستای برگزیده نهمین دوره جشنواره روستاها و عشایر دوستدار کتاب در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران حضور دارد.

روستای ساریه از ۲۵ تا ۲۹ اردیبهشت ۱۴۰۳ در بخش جنبی نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران حضور دارد و فعالیت‌هایی که به موجب آن روستای ساریه به عنوان روستای برگزیده نهمین دوره جشنواره روستاها و عشایر دوستدار کتاب شد در غرفه به نمایش گذاشته می‌شود.

به گزارش ایسنا، همچنین رونمایی از ۲ کتاب مرجان ظریفی، نویسنده کودک و نوجوان خوزستانی، اجرای قصه نمایش «همسفر آفتاب» با هدف آشنایی اماکن مختلف استان خوزستان و معرفی عروسک‌های بومی منطقه با اجرای مریم فهیم‌پور در این نمایشگاه به اجرا درمی‌آید.

«کتاب‌ها در دنیای سفالگری» با اجرای مرضیه عویدی، برگزاری «نشست شعر مقاومت خوزستان» با رویکرد فلسطین با حضور شاعر برجسته کشوری مرتضی آل‌کثیر، کارگاه کتابخوانی و مسابقه کتابخوانی و نقاشی ویژه کودکان از دیگر برنامه‌های این روستا در نمایشگاه کتاب تهران خواهد بود.

روایت قصه قهوه و آداب پذیرایی از آن برای معرفی ظرفیت گردشگری استان خوزستان به مخاطبان و همنوایی با موسیقی بومی و محلی منطقه از جمله طرح‌های اجرایی در ایام نمایشگاه کتاب است.

نمایش آثار صنایع دستی دشت آزادگان و نشست نقد و بررسی ادبیات عرب نیز از دیگر عناوین اجرایی روستای دوستدار کتاب ساریه در نمایشگاه کتاب تهران است.

برگزاری کارگاه آموزشی عروسک‌های باستانی و محلی

کارگاه آموزشی عروسکهای باستانی و محلی با همکاری اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خوزستان و خانه سازمان های مردم نهاد خوزستان برگزار شد.

معاون میراث فرهنگی استان خوزستان در حاشیه برگزاری این کارگاه آموزشی که در خانه سمن‌های استان واقع در اهواز برگزار شد، گفت: آموزش عروسک ‌با گِل به کودکان و همچنین قصه‌گویی با عروسک‌های محلی و شاهنامه‌خوانی با عروسک سیمرغ در راستای ایجاد علاقمندی بیشتر به حوزه میراث‌فرهنگی در کودکان و نوجوانان و آشنایی آنها با فرهنگ باستانی، محلی و میراث‌فرهنگی ناملموس ایران به ویژه خوزستان انجام پذیرفته است.
سید محسن حسینی، افزود: این برنامه کارگاهی با همکاری میان اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خوزستان و خانه سازمان‌های مردم‌نهاد استان در صبح روز ۲۴ اردیبهشت‌ماه به مناسبت هفته میراث‌فرهنگی و به مدت ۴ ساعت اجرا گردیده است.
با توجه به اینکه معاونت میراث‌فرهنگی استان خوزستان بر آن است که پس از اتمام فصل امتحان‌های دانش آموزان و دانشجویان در خلال تابستان پیش‌ رو مبادرت به برگزاری کارگاه‌های آموزشی مختلفی در رابطه با شرح وظایف سازمانی خود از جمله آموزش و ترویج میراث‌فرهنگی ناملموس نماید، این کارگاه مقدمه‌ای است برای کارگاه‌های تابستانه میراث خوزستان که قرار است با همکاری خانه سمن‌ها و سایر نهادها برگزار شوند.
حسینی در ادامه گفت: در این کارگاه از کارشناسان، هنرمندان، صنعتگران و مجریان توانا و برجسته خوزستانی در علوم باستان‌شناسی، صنایع‌دستی و ادبیات شفاهی و ملی جهت آموزش به کودکان استفاده می‌شود که این خود نشاندهنده حمایت میراث خوزستان از شکوفایی کودکان و نیروهای کارشناس بومی استان است.
همچنین حسینی در رابطه با اهمیت آموزش به کودکان گفت: کودکان آینده‌سازان کشور و استان ما هستند و وظیفه ما بعنوان یک سازمان دولتی این است که در حوزه‌های مرتبط با میراث‌فرهنگی به آموزش کودکان بپردازیم تا موجبات شکوفایی ذهنی و شخصیتی آنها در حوزه میراث‌فرهنگی فراهم گردد، زیرا آفرینش نسل‌های بافرهنگ و حامی میراث‌فرهنگی مستلزم ارائه آموزش‌های مربوطه در سنین پایه است. بدون تردید ما در آینده به کارشناسانی نیاز خواهیم داشت تا بعد از ما میراث ملی، محلی و اعتقادی ما حفاظت کرده و شکوفا نماید. رقم زدن چنین آینده درخشانی برای فرهنگ ما بدون برنامه‌ریزی و توسعه منابع انسانی در حوزه میراث‌فرهنگی امکان‌پذیر نیست‌.
حسینی در ارتباط با جزئیات این کارگاه ابراز نمود: آموزش این کارگاه بر عهده بهنوش بساک، زهرا هوری و مهرنوش رفیعی از هنرمندان استان خوزستان بود. همچنین، هماهنگی، مدیریت و کارگاه گردانی برنامه به ترتیب توسط منصور بزرگمهر و افسانه ملک هدایت انجام شد. در بخش نخست این کارگاه، مهرنوش رفیعی کودکان را با ریشه و جغرافیای عروسک‌های محلی بر روی نقشه ایران آشنا کرد و قصه داماهی (مادر ماهی‌ها) یکی از قصه‌های زیبای ماهشهری را برای آنها بازگفت و عروسکهای محلی سراسر ایران من جمله خوزستان را در میان کودکان تقسیم کرد تا با آنها بازی کنند. در بخش دوم زهرا هوری ضمن معرفی عروسک‌های باستانی به هریک از کودکان گِل سفالگری داد و ماکت‌های عروسک‌های باستانی را بعنوان الگو پیش روی آنها نهاد تا با گل عروسک باستانی درست کنند. همچنین، خانم هوری و خانم بساک به مناسبت روز جهانی موزه‌ها به معرفی آثار خوزستان در موزه‌های ملی، شوش و هفت‌تپه پرداختند. در بخش سوم از آنجا که هفته میراث‌فرهنگی با بزرگداشت زبان فارسی و شاعر بزرگ ایرانی فردوسی همزمان شده است و سنت شاهنامه‌خوانی از سنن مهم ادبیات شفاهی ایلات و اقوام خوزستان است، خانم بساک از مجریان توانمند سیمای خوزستان و کانون پرورش فکری کودک و نوجوان، و همچنین مدیرعامل انجمن کودک خلاق جامعه پویا با عروسک سیمرغ در ‌میان کودکان حاضر شدند و داستان زاده شدن زال را برای آنها روایت نمودند.
در پایان برنامه به توصیه عزیزان در خانه سمن‌های استان از کودکان عزیز و والدین آنها با مواد خوراکی کاملاً طبیعی پذیرایی شد. حسن ختام برنامه روایتی درباره مراسم و عروسک باران‌خواهی مردم بهبهان بود که توسط خانم رفیعی انجام شد که خدا را سپاس با بارش باران در شهر اهواز همراه بود.
وی در پایان یادآور شد: برنامه‌های هفته میراث‌فرهنگی علاوه بر ‌کارگاه کتیبه نویسی و سفالگری و همچنین، کارگاه عروسک‌های باستانی و محلی برای کودکان، شامل یک نشست تخصصی در حوزه موزه‌داری برای بزرگسالان به مناسبت روز جهانی موزه‌ها نیز خواهد بود که در هفته جاری در عصر روز چهارشنبه ۲۶ اردیبهشت از ساعت ۱۸ تا ۲۱ در خانه سمن‌های استان برگزار خواهد شد.

بقلم مجتبی گهستونی فعال رسانه و میراث

عکس:سید خلیل موسوی/مهر

از امروز و در راستای توسعه گردشگری:

آبادان و خرمشهر میزبان ۱۷۰ گردشگر از اندونزی خواهد بود

رئیس اداره میراث‌فرهنگی آبادان گفت: در راستای معرفی هر چه بهتر جاذبه‌های گردشگری و پتانسیل‌های اقتصادی خوزستان، ۱۷۰ گردشگر اندونزیایی از شهرهای خرمشهر و آبادان دیدن خواهند کرد.

سید شمس‌الدین نوربخش غفاری با اعلام این خبر گفت: با توجه به مناسبات نزدیک فرهنگی و دینی دو کشور ایران و اندونزی و در راستای توسعه گردشگری، از ۲۲ اردیبهشت ۱۴۰۳ آبادان و خرمشهر میزبان ۱۷۰ گردشگر از کشور اندونزی خواهند بود.

رئیس اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی آبادان افزود: یکی از مزیت‌های ویژه رشد و توسعه گردشگری منطقه آزاد و متعاقب آن بهره‌مندی از ارزآوری، حضور گردشگران خارجی و معرفی پتانسیل‌ها و پیشرفت‌های ملی-میهنی به سایر کشورهای متقاضی است که در همین راستا با فرصت ایجاد شده، بخشی از این داشته‌ها را در چارچوب این گشت معرفی خواهیم کرد.

او ادامه داد: با اقدامات و تعاملات شایسته مجموعه گردشگری منطقه آزاد اروند در شهرستان‌های آبادان و خرمشهر در حوزه گردشگری، خوشبختانه با اجرای برنامه‌های متنوع درون منطقه آزاد، برنامه‌های ویژه کشوری و اجرای همایش‌های تخصصی و حرفه ای، حضور گردشگران خارجی به شکل محسوسی افزایش داشته است که این اتفاق که زمینه ساز توسعه اقتصادی در منطقه خواهد بود را باید به فال نیک گرفت.

نوربخش غفاری تاکید کرد: در جدیدترین اقدام منطقه آزاد اروند و با همکاری ادارات میراث‌فرهنگی آبادان و خرمشهر، از امروز شنبه ۲۲ اردیبهشت ماه میزبان ۱۷۰ گردشگر اندونزیایی خواهیم بود که در همین راستا و برای معرفی هر چه بهتر آثار تاریخی و فرهنگی، آداب و رسوم منطقه و ترویج حوزه اقتصادی هنرهای سنتی و محلی برنامه‌های متنوعی تدارک دیده شده است که امیدواریم از فرصت ایجاد شده بهره کافی برده شود.