خوزتوریسم

مدیرکل میراث‌فرهنگی استان خوزستان تأکید کرد:

ضرورت وجود بهترین امکانات در بافت‌های تاریخی خوزستان

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خوزستان گفت: در تمام مجموعه بافت‌های تاریخی واقف بر این هستیم که باید در همه بافت‌های تاریخی استان بهترین امکانات استاندارد و روز زندگی و زیرساخت‌ها وجود داشته باشند.

به‌گزارش میراث‌آریا به نقل از روابط‌عمومی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خوزستان، محمدحسین ارسطوزاده روز سه‌شنبه 17 مردادماه 1402 با حضور در خبرگزاری ایسنا به‌مناسبت روز خبرنگار با اشاره به بناهایی که مخروبه‌اند و اغلب به عنوان زباله‌دانی و... مشاهده می‌شوند، اظهار کرد: این بناهای مخروبه با الگوهای معماری که متناسب با بافت ‌تاریخی آن‌هاست و از آن به عنوان ضوابط اختصاصی بافت ‌تاریخی یاد می‌شود، قابلیت احیا شدن را دارند.

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خوزستان ادامه داد: عقیده ما این است که این بناهای رها شده باید آباد شود و در راستای خدمت‌رسانی به بافت انجام وظیفه کنند؛ بنابراین هیچ دلیلی برای ‌این‌که در بافت ‌تاریخی، محلی متروکه یا مخروبه باشد و به حال خود رها شود وجود ندارد مگر این‌که معضل اصلی بافت تاریخی مالک‌ شخصی باشد چرا که بناهایی وجود دارند که به دلیل بلاتکلیفی بین وراث تخریب می‌شوند.

او اضافه کرد: بناها را می‌توان به نوعی حفاظت و مرمت کرد و پس از آن کاربری فرهنگی و گردشگری درستی برای آن‌ها درنظر بگیرد.

ارسطوزاده تأکید کرد: در تمام مجموعه بافت‌های تاریخی واقف بر این هستیم که باید در همه بافت‌های تاریخی استان بهترین امکانات استاندارد و روز زندگی و زیرساخت‌ها وجود داشته باشند.

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خوزستان با اشاره به این‌که دو رویکرد اساسی برای بافت ‌تاریخی وجود دارد توضیح داد: ابتدا باید زیرساخت‌های شهری و زندگی امروزی را تأمین، گسترش و به وجود آوریم تا سپس بهسازی محیطی و محوطه‌ها انجام شود. بنابراین برای بافت‌های تاریخی ابتدا باید فضای ‌شهری مناسب که در شأن ساکنان باشد ملاحظه شود تا پس از آن بافت ‌تاریخی به عنوان نقشی که در گردشگری و تفرج‌گاه دارد بتواند ایفای نقش کند.

او با تأکید بر این‌که باید زیرساخت‌های لازم ایجاد شود افزود: برای این‌که بنایی حفظ شود ما نمی‌گوییم که آن بنا بر سر مالک خصوصی تخریب شود و یا این‌که متروکه بماند چراکه متروکه و ویران شدن آثار تاریخی به هیچ عنوان مورد تأیید ما نیست.

ارسطوزاده با بیان این‌که در حوزه حفاظت از بناهای تاریخی دو تا سه روش وجود دارد ادامه داد: یک روش این است که برای بناهای ارزشمند اعتبارات مشارکتی وجود دارد که دولت بلاعوض برای مرمت اثر تاریخی هزینه می‌کند و مالکان شخصی در صورت ثبت‌ملی بودن بنا می‌توانند تقاضا کنند. مالک شخصی می‌تواند در سامانه ثبت‌نام کند و از اعتبارات و تسهیلاتی که شامل بافت‌های فرسوده و تاریخی است استفاده کند.

او ادامه داد: روش دیگر این است که مالک ‌شخصی با سرمایه‌گذار بخش ‌خصوصی برای تغییر کاربری بنای تاریخی مشارکت کند.

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خوزستان خاطرنشان کرد: بقا و حفاظت ارزش‌های میراث‌فرهنگی که در محل سکونت، معیشت و زندگی مردم هستند ارتباط مستقیمی با تعاملی که جامعه محلی با آن‌ها دارند برقرار می‌کند.

او با اشاره به این‌که میراث‌فرهنگی به‌ دلیل درآمیختگی با فرهنگ و نقش بستن در دل و جان مردم ارزشمند می‌شود، افزود: در همه کنوانسیون‌های ملی از قبیل آیین‌نامه‌ها، نظام‌نامه‌ها و دستورالعمل‌ها و حتی در کنوانسیون‌های بین‌المللی، جامعه محلی باید در کنار میراث‌فرهنگی و اثر تاریخی احساس خوشبختی کند.

درخواست مرمت «قلعه سلاسل» شوشتر براساس عکس‌های قدیمی

یک دوستدار میراث‌ فرهنگی با اشاره به اینکه تصاویر قدیمی از قلعه سلاسل شوشتر وجود دارد گفت: هدف ما این است که این قلعه را براساس همان عکس‌های قدیمی مرمت و بازسازی کنیم.

ابوالفضل‌ مهدی‌پور در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره پیگیری‌های مستمر دوستداران میراث‌ فرهنگی برای مرمت و بازسازی بخش‌هایی از این قلعه گفت: اقدامات لازم برای بازسازی، بهسازی و ترمیم بخش‌هایی از این قلعه مستلزم تخصیص اعتبار و مشارکت تمام مسؤولان ذی‌ربط در استان و کشور است.

او با اشاره به اهمیت قلعه تاریخی سلاسل و نیاز توجه به این کهن اثر تاریخی گفت: اگر از سوی مقامات بالاتر به دوستداران میراث ‌فرهنگی برای بازسازی قلعه دستورکاری اعلام شود با هماهنگی می‌توانیم کارهایی را برای قلعه انجام دهیم.

قلعه سلاسل شوشتر دژی است بسیار بزرگ که دارای حیاط‌های مفصل و متعدد و سربازخانه‌ها و طویله‌ها و حمام‌ها و شبستان‌ها و برج‌ها و باغچه‌ها و قورخانه و نقاره‌خانه و حرم‌خانه و آشپزخانه و قاپی‌های متعدد و حوض‌های بزرگ و حصار و خندق بوده ‌است. این قلعه به همراه ۱۵ اثر تاریخی دیگر شوشتر در نشست سالانه کمیته میراث جهانی یونسکو در ۲۶ ژوئن ۲۰۰۹ (پنجم تیر ۱۳۸۸) در شهر سویل اسپانیا، با احراز معیارهای ۱، ۲ و ۵ با عنوان نظام آبی‌تاریخی شوشتر به عنوان دهمین اثر ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو با شماره ۱۳۱۵ به ثبت رسید.

مهدی‌پور با اشاره به این‌که این قلعه تاریخی همچون گذشته پابرجاست گفت: برای حفظ، حراست و مرمت آثار تاریخی حساسیت‌هایی وجود دارد.که مستلزم تایید کارشناسان داخلی و نیز کارشناسان یونسکو می باشد هر چند که در این چند سال به صورت دوره ای (مانند مرمت بخش هایی از ساختمان های داخلی قلعه سلاسل) این کار صورت گرفته است

این دوستدار میراث فرهنگی خاطرنشان کرد: با گذشت زمان همه‌ بناهای تاریخی فرسوده می‌شوند. بنابراین به صورت مستمر باید مرمت شوند.

منبع:ایسنای خوزستان

دبیر :شیما عباس زاده

دبیر: جلیل جعفری

خبرنگار: فاطمه فریح‌زاده

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خوزستان عنوان کرد:

خبرنگاری تنها با عشق ممکن است و بس

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خوزستان به مناسبت روز خبرنگار طی پیامی، این روز را به فعالان عرصه خبر و رسانه تبریک گفت.

به‌گزارش روابط‌عمومی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خوزستان، محمدحسین ارسطوزاده در این پیام آورده است: و سلام و درود خدا بر همه وقایع‌‌نگارانی که حرمت قلم و آگاهی را پاس می‏دارند و خامه خویش را جز در مسیر حق و عدالت به کار نمی‏گیرند.

سلام و درود خدا بر همه خبرنگاران شهید که قلم را سلاح خویش و رسانه را سنگر دفاع از استقلال و آزادی و مقابله با زرمندان و زورمندان بریده از انسانیت و قدرت‌های سلطه‌گر جهانی قرار دادند و در این راه پرافتخار به لقاء محبوب رسیدند.

خبرنگار باید بداند و می‏داند که آن کس که آگاه‏تر است، مسؤول‏تر است؛ مسؤول در قبال ملت و کشور، مسؤول در قبال باورها و اعتقادات مردم، مسؤول در قبال منافع ملی، مسؤول در قبال تجاوز فکری و اندیشه‏‏ای بیگانه‏ به مرزهای فرهنگی، مسؤول در قبال اخلاق جامعه، مسؤول در قبال کژاندیشی و کژرفتاری‏های اداره‌کنندگان کشور؛ و این مسؤولیت و مسؤولیت‌ها نه تنها محدودیت نمی ‌آفریند، بلکه راه رسیدن به کمال در این حرفه مقدس را برای او هموار و هموارتر می‏سازد و خبرنگار به جایگاهی می‏رسد که جز رضایت حضرت دوست نمی‏بیند.

خبرنگاری، حرفه‌ای حساس و ارزشمند است؛ بنابراین تلاش فعالان عرصه خبر که جامعه به آن نیازمند است، قابل تقدیر و تمجید است و انتخاب روزی به عنوان روز خبرنگار یادآور همت والای مردان و زنان بزرگ و نیک‌اندیشانی همچون شهید محمود صارمی و سایر شهدای رسانه است که نشان می‌دهد حضور در این عرصه تنها با عشق ممکن است و بس.

اینجانب ضمن تسلیت فرارسیدن ماه محرم، "روز خبرنگار" را گرامی داشته و با تقدیر از مجاهدت و شجاعت دست‌اندرکاران حوزه خبر و خبررسانی، آرزوی توفیق روزافزون برای تلاشگران عرصه آگاه‌سازی را از درگاه پروردگار متعال مسئلت دارم و به نمایندگی از خانواده بزرگ میراث‌فرهنگی خوزستان، فرارسیدن این روز را به حضور همه خبرنگاران عزیز و ارجمند و سایر اهالی محترم رسانه به‌ویژه همکاران رسانه‌‌ایم در روابط‌عمومی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان تبریک و تهنیت عرض می‌کنم و برای ایشان مزید توفیقات را در سایه عنایت پروردگار آرزومندم.

حجاب به روایت اقوام ایرانی؛

پوشش زنان بختیاری درگذر تاریخ/آنجاکه اصالت و حجاب درهم آمیخته اس

_زنان بختیاری در طول تاریخ پوشش با عفاف و حجاب خود را حفظ کرده و به جرأت می‌توان گفت لباس بختیاری‌ها در طول سالیان گذشته کم‌ترین تغییر را داشته است.

پوشش و عفاف یک گرایش فطری در جامعه است اما میزان و شکل آن رابطه مستقیمی با اخلاق و فرهنگ جوامع دارد.

در سرزمین‌های مختلف، انسان‌هایی که به ارزش‌های اخلاقی اعتقاد بیشتری داشته‌اند از پوشش کامل‌تر و متین‌تری استفاده کرده‌اند و هر قدر سطح ارزش‌های اخلاقی در آن جوامع پایین آمده، پوشش مردان و زنان نیز در سطح پایین‌تری قرار گرفته و شکل نامناسبی پیدا کرده است.

اصالت بختیاری‌ها همیشه زبان‌زد خاص و عام بوده و هست و پوششی که زنان آن‌ها بر تن دارند نشان از همین موضوع دارد

اصالت بختیاری‌ها همیشه زبانزد خاص و عام بوده و هست و پوششی که زنان آنها بر تن دارند نشان از همین موضوع دارد، زنان بختیاری در طول تاریخ پوشش خود را حفظ کرده و به جرأت می‌توان گفت لباس بختیاری‌ها در طول سالیان گذشته کم‌ترین تغییر را داشته است.

لباس زنان و مردان بختیاری عشایر سبکی از پوشش راحت و زیباست که جزئیات طراحی آن در نوع خود منحصر به فرد است، از لچک و جومه زنان تا چوقا و شلوار دبیت مردانشان که هر کدام تعریفی دارد.

زنان بختیاری از عفیف‌ترین و پاک‌دامن‌ترین زنان در طول تاریخ هستند

یک جامعه شناس در گفت‌وگو با خبرنگار مهر، اظهار کرد: مسئله حجاب در اسلام اهمیت بالایی دارد.

پوشش زنان بختیاری به‌گونه‌ای است که به آن‌ها این امکان را می‌دهد که هم فعالیت‌های روزمره خود را انجام دهند و هم حجاب‌شان را حفظ کنند

حسین یوسفی با اشاره به اینکه پوشش زنان بختیاری به‌گونه‌ای است که به آن‌ها این امکان را می‌دهد که هم فعالیت‌های روزمره خود را انجام دهند و هم حجاب‌شان را حفظ کنند اضافه کرد: عفت جزئی از ذات زنان بختیاری است و با سرشت این قوم پرافتخار عجین شده است.

وی یادآور شد: زنان در فرهنگ بختیاری و دیگر فرهنگ‌ها به نام شیرزن شناخته می‌شدند و با کمال، وقار، عفت، حیا و حجاب کامل در جامعه حضور یافته و کار می‌کنند و شناخته می‌شوند، زنان بختیاری جز عفیف‌ترین و پاک‌دامن‌ترین زنان در طول تاریخ بوده و هستند.

یوسفی اضافه کرد: در این زمان نیز نوع پوشش مردان و زنان بختیاری به گونه‌ای است که خود شاهد عینی از این مسئله است که مردان و زنان بختیاری گذشتگان خود را به خوبی شناخته و راه آنان را می‌پیمایند.

زنان و دختران عشایر در زندگی روزانه، در زمان کوچ، در مهمانی‌ها و مراسم مختلف به‌ویژه در مراسم عروسی، تن‌پوش‌های رنگین خود را بر تن می‌کنند که رنگ‌ها و طرح‌های شاد و متنوع آن جلوه‌ای ویژه به محیطی که در آن حضور دارند می‌دهد.

لباس بختیاری زنان دارای نوع پارچه، دوخت، تزئینات و زیورآلات زنان ایلیاتی دارای تنوع چشمگیری است و کارکردی چندگانه دارند و مواردی همچون پوشیدگی، راحتی، شادابی و… در آن لحاظ شده است.

پارچه‌های زری و ابریشم، مخمل‌های رنگین، یراق‌های پهن، دامن‌های پرچین، سکه‌های قدیمی، منجوق و پولک‌دوزی که از ذوق و سلیقه و مهارت زیاد خبر می‌دهد، در مجموع پوشاک زنان عشایری را به‌صورت مجموعه‌ای هماهنگ درآورده است که وقار خاصی به آنان می‌بخشد.

بختیاری‌ها برای حجاب زنان خود ارزش بالایی قائل هستند

یک محقق فرهنگی در حوزه خرده فرهنگ‌های چهار محال و بختیاری و استاد دانشگاه در گفت‌وگو با خبرنگار مهر، اظهار کرد: لباس زنان بختیاری از اجزای مختلفی با رنگ‌های شاد و هم‌رنگ طبیعت تشکیل شده است، در تهیه این لباس پارچه‌های مرغوبی به کار رفته و زنان هنرمند بختیاری لباس‌ها را گل‌دوزی، سکه‌دوزی، ملیله یا سرمه‌دوزی می‌کنند.

مهسا عبدالهی تصریح کرد: لباس زنان بختیاری متشکل از «جوه» (تن‌پوش زنان بختیاری پیراهنی است به نام جومه که معمولاً دو چاک در اطراف کمر دارد و بلندی آن تا زانوها می‌رسد، جومه پیراهنی آستین بلند و مچ‌دار است که نوع چاک‌دار و بدون چاک آن وجود دارد و سه دکمه بر آن می‌دوزند، بالاتنه و دامن جومه صاف و بدون چین است)، «یل» (زنان متمول بختیاری یک نوع کت کوتاه بر تن می‌کنند که از پارچه‌های گران‌قیمت تهیه و پایین آن دارای چین و پلیسه است)، «شلوار چین دار» و «جلیقه» (زنان بختیاری روی پیراهن خود جلیقه یا جلیزقه ای می‌پوشند که جنس آن از مخمل است).

‌ وی ادامه داد: «سیزن بن» (سیزن بن زنجیری نقره‌ای است که به آن سکه‌هایی وصل کرده‌اند و برای محکم کردن لچک و مینا استفاده می‌شود، بالای دو گوش روی مینا و لچک دو سر سیزن بن را نصب نموده و از پشت سر می‌آویزند)، «لچک یا کلاهک»، «مینا» (زنان بختیاری پس از گذاشتن لچک روی موها، روسری بزرگی که به آن مینا می‌گویند به سر می‌کنند).

این محقق بختیاری افزود: زنان بختیاری همین پوشش را با رنگ‌های شادتر برای عروسی استفاده کرده و حتی عروس هم با پوشش محلی در عروسی حاضر می‌شود.

عبداللهی بیان داشت: رنگ لباس زنان بختیاری عمدتاً شاد است و تنها در عزای عزیزانشان از لباس‌های با رنگ مشکی و تیره استفاده می‌کنند.

وی با اشاره به اینکه بختیاری‌ها برای حجاب زنان خود ارزش بالایی قائل هستند، ادامه داد: در بسیاری از موارد روسری زنان می‌توانست از قائله و اختلافات بزرگ جلوگیری کند.

حجاب با فرهنگ و تمدن مردم ارتباط نزدیک دارد

یک فعال حوزه تولید لباس زنان بختیاری نیز در گفتگو با خبرنگار مهر می‌گوید: لباس زنان بختیاری در طول تاریخ تقریباً دست نخورده باقیمانده است و این نشان می‌دهد زنان این منطقه از گذشته به حجاب و عفاف اهمیت خاصی می‌دادند.

مریم سلیمانی می‌افزاید: با بررسی لباس زنان بختیاری در می‌یابیم که این پوشش انس بسیاری با حجاب زنان داشته است و به زنان منطقه شخصیت و اعتبار می بخشیده است.

اگر نگاهی به تاریخ کنید حتی در زمان کشف حجاب در زمان پهلوی نیز زنان بختیاری پوشش خود را حفظ کردند و دست از ارزش‌های خود نکشیدند

وی افزود: همچنان بسیاری از زنان بختیاری حتی در شهرهای بزرگ استان از این پوشش استفاده می‌کنند و حجاب و عفاف و نحوه پوشش زنان و مردان با فرهنگ و تمدن مردم ارتباط بسیار نزدیک دارد.

سلیمانی افزود: بسیاری از زنان بختیاری حتی در شهرهای بزرگ استان از این پوشش استفاده می‌کنند و همچنان مورد توجه جدی مردم قرار دارد اگر نگاهی به تاریخ بکنید حتی در زمان کشف حجاب در زمان پهلوی نیز زنان بختیاری پوشش خود را حفظ کردند و دست از ارزشهای خود نکشیدند.

«سر هنری لیارد» سیاح انگلیسی در خاطرات خود در خصوص شجاعت، حجاب و حرمت روسری زن بختیاری می‌نویسد:

بختیاری‌ها آن‌قدر برای حجاب زنان ارزش قائلند که اگر در زمان اختلافات بزرگ، یکی از زنان طایفه پا در میانی کند قائله پایان می‌یابد.

این موضوع نشان از آن دارد که «فرهنگ بختیاری» مجموعه‌ای است به هم پیوسته که بیانگر اصالت، بزرگ‌منشی، وطن‌پرستی، وحدانیت، پاکدامنی و حجاب بوده است.

منبع : مهر

نشست بررسی نظام مسائل مرتبط با پایگاه های ملی و جهانی استان خوزستان

نشست بررسی نظام مسائل مرتبط با پایگاه های ملی و جهانی

قائم‌مقام وزیر و معاون میراث‌فرهنگی:

تاریخ خوزستان نمادی از «ایران فرهنگی» است/ برنامه‌ریزی برای تکمیل موزه منطقه‌ای خوزستان

نشست بررسی نظام مسائل مرتبط با پایگاه‌های میراث‌ملی و جهانی استان خوزستان با حضور علی دارابی قائم‌مقام وزیر و معاون میراث‌فرهنگی، عصر امروز سه‌شنبه ۱۰ مردادماه ۱۴۰۲ در سالن فجر وزارتخانه برگزار شد.

به گزارش خبرنگار میراث‌آریا، در این نشست، مدیران ستادی وزارتخانه و مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان خوزستان، معاون میراث فرهنگی استان و مدیران پایگاه‌های ملی و جهانی این استان حضور داشتند.

در این نشست ۳ ساعته، پس از استماع مسائل و ارزیابی عملکردها، برای حل مشکلات تصمیم‌گیری شد. انتقال تجارب و اقدامات نوآورانه و خلاقانه‌ای که پایگاه‌ها داشته‌اند، از دیگر اهداف این جلسه بود.

محمدحسین ارسطوزاده، مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خوزستان در این نشست یادآور شد: خوزستان به دلیل همجواری با تمدن بین‌النهرین، بهشت باستان‌شناسی است. این استان ۷ پایگاه میراث ملی و ۳ پایگاه میراث جهانی دارد.

برنامه‌ریزی برای تکمیل موزه منطقه‌ای خوزستان

دارابی در این نشست، خوزستان را مینیاتوری از ایران فرهنگی در ادوار مختلف تاریخ دانست که با توجه به اهمیت آن در حوزه میراث‌فرهنگی، این ظرفیت‌ها باید خوانش و معرفی شود.

قائم‌مقام وزیر و معاون میراث‌فرهنگی کشور، ماهیت پایگاه‌های ملی و جهانی را در کنار پژوهش، مرمت و حفاظت، روایتگری و آموزش عنوان کرد.

دارابی، نظام‌نامه پایگاه‌ها را برنامه اقدام و عمل پایگاه‌ها عنوان کرد و اهمیت برنامه‌ریزی عملی و بازدیدهای میدانی برای رفع چالش‌ها را یادآور شد.

وی همچنین به تدوین طرح جامع آموزش برای پایگاه‌ها و تعجیل در اجرای آن تأکید کرد.

توجه به مسئولیت اجتماعی و شناسایی ظرفیت‌های استانی، تشکیل شورای عالی نظارت، معرفی بسته‌های سرمایه‌گذاری، انتخاب شعار مناسب، ارزشیابی مستمر مدیران، بازتعریف معیارها برای پایگاه‌های ملی و جهانی، تکمیل بانک اطلاعاتی و ارائه پیوست‌های فرهنگی و رسانه‌ای از دیگر نکات مورد اشاره قائم‌مقام وزیر و معاون میراث فرهنگی کشور در این جلسه بود.

احصاء موضوعات مربوط به اراضی کشاورزی و آلاینده‌های همجوار پایگاه‌ها و پیگیری با دستگاه‌های مرتبط از جمله مصوبات این جلسه بود.

همچنین مقرر شد برای تکمیل و افتتاح موزه منطقه‌ای خوزستان طی یک سال آتی، تلاش و برنامه‌ریزی شود

قُمِش آقامیر دزفول؛ اثری شگفت انگیز در زیر زمین

قمش (قنات) به معنی کاریز و مجرای آب زیرزمینی است که قدمتی چندهزار ساله در دزفول داشته و در گذشته برای استفاده از آب رودخانه حفاری شده اند. در خوزستان به ویژه در شهر دزفول به دلیل وجود آب‌های سطحی و جاری بودن رودخانه‌ دز، این فناوری بومی‌سازی و آب رودخانه جایگزین آب‌های زیرزمینی شد.

در دزفول مردمانش با حفر تونل‌هایی به نام «قمش» در چند کیلومتر بالاتر از شهر و از کناره رود دز آب را به‌ اندازه معین به سمت شهر هدایت می‌کردند و پس از مصارف شهری این آب مسیر خود را در خارج از شهر برای سیراب کردن زمین‌های کشاورزی ادامه می‌داد. مردم دزفول این راه دسترسی به کانال حفر شده را «سَربِطاق» می‌گفتند.

این قنات ها از منحصر به فردترین شبکه زیر زمینی آب در جهان محسوب شده که بخش عمده ای از آب مورد نیاز بخش کشاورزی، آب آشامیدنی و مصرف روزانه مردم دزفول را تامین کرده و در هشت سال جنگ نیز به عنوان پناهگاه و امدادرسانی به مصدومان مورد استفاده قرار می گرفت.

در واقع قمش در اصطلاح قدیم به تونل های آبرسان زیرزمینی گفته می شد که آب رودخانه دز را به تمام نقاط شهر می رساند و قدمت آنها به زمان عیلامیان باستان می رسد.

«سربطاق» نیز مجرایی به شکل سرداب بود که به‌ صورت مستقیم و با شیب ۴۵ درجه تا محل جریان آب به‌ وسیله پلکانی که گاه دارای ۱۰۰ پله بود پیش می‌رفت. به علت گرمای طاقت‌فرسای تابستان، قمش و سربطاق‌ها نقش بسیار مهمی در ادامه زندگی و حیات شهر دزفول ایفا کرده‌اند.

در گذشته تعداد ۱۴ سَربِطاق‌ در دزفول وجود داشته که به دلیل توسعه شبکه آب‌رسانی شهر از دهه ۴۰ شمسی به بعد کم‌کم کارکرد خود را از دست‌ داده و متروکه و بعضی حتی تبدیل به مسیر فاضلاب شدند.

در خوزستان به ویژه در شهر دزفول به دلیل وجود آب‌های سطحی و جاری بودن رودخانه‌ دز، این فناوری بومی‌سازی و آب رودخانه جایگزین آب‌های زیرزمینی شد. در دزفول مردمانش با حفر تونل‌هایی به نام «قمش» در چند کیلومتر بالاتر از شهر و از کناره رود دز آب را به‌ اندازه معین به سمت شهر هدایت می‌کردند و پس از مصارف شهری این آب مسیر خود را در خارج از شهر برای سیراب کردن زمین‌های کشاورزی ادامه می‌داد.

مردم دزفول این راه دسترسی به کانال حفر شده را «سَربِطاق» می‌گفتند.

این قنات‌ها از منحصر به فردترین شبکه زیر زمینی آب در جهان محسوب شده که بخش عمده‌ای از آب مورد نیاز بخش کشاورزی، آب آشامیدنی و مصرف روزانه مردم دزفول را تامین کرده و در هشت سال جنگ نیز به عنوان پناهگاه و امدادرسانی به مصدومان مورد استفاده قرار می‌گرفت. «سربطاق» نیز مجرایی به شکل سرداب بود که به‌ صورت مستقیم و با شیب ۴۵ درجه تا محل جریان آب به‌ وسیله پلکانی که گاه دارای ۱۰۰ پله بود پیش می‌رفت

به علت گرمای طاقت‌فرسای تابستان، قمش و سربطاق‌ها نقش بسیار مهمی در ادامه زندگی و حیات شهر دزفول ایفا کرده‌اند.

عکس:امین نظری/ایسنا

مراسم نمادین خاکسپاری شهدای کربلا - حمیدیه

بعد از واقعه کربلا کسی از ترس یزید جرات نمی‌کرد تا بدن‌های مطهر یاران امام حسین(ع) را به خاک بسپارد، تا اینکه گروهی از زنان قبیله بنی‌اسد که در غاضریه، روستایی نزدیک به فرات زندگی می‌‎کردند، نزد پیکرهای پاک امام حسین(ع) و یارانش حاضر شدند و بر آنان نماز گذاردند و آنان را به خاک سپردند. به جهت اینکه سرهای شهدا از بدنشان جدا شده بود، شناسایی و دفن شهدا برای بنی‌اسد امکان‌پذیر نبود، از این رو امام سجاد(ع) به‌صورت خارق‌العاده به‌عنوان راهنما در کربلا حاضر می‌شوند و آنها را در این امر یاری می‌کنند. امام سجاد(ع) پس از تدفین بدن مبارک پدر بزرگوارشان با انگشت مبارک روی قبر امام(ع) چنین نوشتند: «هذا قبر الحسین بن علی بن ابیطالب(ع) الذی قتلوه عطشانا غریبا؛ این قبر حسین بن علی بن ابیطالب(ع) است؛ کسی که در حال تشنگی و غربت او را کشتند.» هر ساله در شهرستان حمیدیه مراسم خاکسپاری نمادین شهدای کربلا برگزار می‌شود.

محمد آهنگر/فارس

کانال عضدی یا کانال اسکندر مقدونی!؟

یکی از شاهکارهای دیرینه معماری،مهندسی موجود خوزستان، آبراهه‌ای است که امروزه از میانه شهر خرمشهر عبور می‌کند و دست‌کم با ۲ نام «کانال عضدی» و «نهر حفار» شناخته می‌شود.

این آبراهه مصنوعی و دست‌کند بشر که به باور عموم مورخان ایرانی در قرن چهارم هجری در دوره آل بویه و زمان امارت عضدالدوله دیلمی ساخته شده (و به همین دلیل نهر/کانال عضدی خوانده شده)، با توجه به حفاری و کندن آن با عنوان «حفار» نیز موسوم شده است و از نظر کارکردی با کانال سوئز در مصر شباهت دارد، هرچند از لحاظ ابعاد عظمت کانال عضدی با طول حدودی چهار هزار و ۶۰۰ متر قابل قیاس با کانال سوئز با طول ۱۹۳.۳ کیلومتر نیست.

دو فرازی که از نظر گذشت بخش آغازین تحقیق دکتر عباس امام (خوزستان‌پژوه و استاد دانشگاه شهید چمران اهواز) در خصوص آبراهه عضدی است. وی در ضمن این تحقیق به نتایج جالبی رسیده و جهت انتشار در اختیار ایسنا قرار داده است. اکنون ادامه آن را می‌خوانید:

بازه زمانی ساخت‌وساز این آبراهه به صورت کاملا دقیق مشخص نیست، اما بیشتر مورخان زمان ساخت آن را بین ۳۰ تا ۵۰ سال برآورد کرده‌اند. هدف اصلی ساخت این سازه نیز آن بوده تا رود کارون را با طی مسیر بسیار کمتری به اروندرود (شط‌العرب) متصل کنند و احتمالا فاصله اهوازـ‌بصره کمتر شود چراکه تا پیش از ساختن آبراهه عضدی شناورها ناچار بودند با عبور از بهمن‌شیر و طی مسافتی طولانی شبه جزیره آبادان را دور بزنند و آنگاه وارد اروندرود شوند. درحقیقت، با ساخت همین آبراهه بود که منطقه عمومی آبادان امروزی به شکل جزیره درآمد. نکته اینجاست که در واقع تا پیش از احداث کانال عضدی، رود کارون پس از عبو از اهواز و روستاهای پایین دست آن، در حدود پنج کیلومتر مانده به محمره/خرمشهر به بهمن‌شیر می‌پیوسته و پس از دور زدن محلی که امروزه با نام شهر آبادان می‌شناسیم وارد اروندرود (شط‌العرب) و نهایتا خلیج فارس می‌شده است. نقش تاریخی این آبراهه در وهله نخست ایجاد تسریع بسیار در تجارت رودخانه‌ای میان اهوازـ‌محمره‌ـ‌بصره‌ـ‌خلیج فارس بوده و در وهله دوم باعث شکل‌گیری و گسترش سریع شهر محمره/خرمشهر در ساحل همین آبراهه در زمان واگذاری امتیازنامه آزادی کشتیرانی به برادران بریتانیایی لینچ در سال ۱۸۸۸ میلادی بوده است؛ تحولی که با کشف و استخراج نفت در مسجدسلیمان در سال ۱۹۰۸ برای عمران و آبادی خوزستان اهمیتی دو چندان یافت. این را هم فراموش نکنیم در زمان تجاوز صدام در سال ۱۳۵۹ شمسی به ایران، وجود همین آبراهه باعث پیشگیری از سقوط شهر استراتژیک آبادان (و طبعا روستاها و شهرهای مرتبط با آن) شد.

گزارش کامل در ادامه نوشته

مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خوزستان از تاسیس و راه اندازی هنرستان هنرهای زیبا در شوشتر ( برای اولین بار در کشور) خبر داد .

حجت الاسلام والمسلمین کلاه کج با اشاره به این خبر افزود :
با پیگیری ها و رایزنی های فراوان اداره کل با وزارت خانه ، مجوز هنرستان هنرهای زیبا در شوشتر صادر شده و ثبت نام از علاقه مندان از ۱۰ مرداد ماه در شوشتر آغاز خواهد شد .

مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت :
در کشور برای نخستین بار یک شهر ( شوشتر ) به جز مراکز استانها دارای هنرستان هنرهای زیبا خواهد شد .
وی افزود : شوشتر از جمله شهرهای تاریخی باستانی و مذهبی و البته فرهنگ مدار و هنرپرور در کشور است و با توجه به ظرفیت های بسیار بالای این شهر در حوزه ی فرهنگ و هنر و با هدف پرورش و کشف استعدادهای هنری ، در رشته های مختلف هنری ثبت نام از هنرجویان آغاز و این هنرستان از اول مهر بازگشایی خواهد شد .

کلاه کج در ادامه خاطر نشان کرد :
راه اندازی هنرستان هنرهای زیبا با هدف آموزش صحیح هنر توسط اساتید مجری و کاربلد و پرورش نسلی نو در عرصه ی هنر ، بدون شک تحولی عظیم در حوزه فرهنگ و هنر شوشتر رقم خواهد زد و افق های پیش روی فرهنگ و هنر این شهرستان را روشن تر خواهد ساخت .

مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خوزستان ضمن قدردانی از پیگیری های آقای سپهریان معاونت هنری اداره کل و همراهی و همکاری آقای حمیدی نژاد مدیر کل آموزش و پرورش استان در تاسیس هنرستان هنرهای زیبای شوشتر بیان داشت :
چهار رشته برای سال نخست این هنرستان در نظر گرفته شده و ان شاالله با تلاش و همت اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی شوشتر و اداره آموزش و پرورش این شهرستان ، از ابتدای مهر ماه ، کلاس ها در شوشتر برگزار می گردد .

دبیر شورای فرهنگ عمومی استان خوزستان گفت : عناوین چهار رشته هنری و شرایط دقیق ثبت نام علاقه مندان با هماهنگی با اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خوزستان به زودی اعلام خواهد شد ؛ همچنین در نظر داریم تا آیین افتتاحیه ی این هنرستان را با حضور مسئولین کشور ، استان ، شهرستان و مردم و هنرمندان ، در شوشتر برگزار نماییم .

تعزیه شوش و حر در روز عاشورا

شهر شوش به عنوان کانون عزاداران و عاشقان اباعبدالله الحسین(ع) در ایام تاسوعا و عاشورای حسینی، محل برگزاری بزرگترین تعزیه و شبیه خوانی کشور است.

در این آیین واقعه کربلا به صورت تعزیه و شبیه خوانی با حضور هزاران نفر از عزاداران و سوگواران حسینی از نقاط مختلف استان خوزستان و دیگر استان‌های کشور به تصویر کشیده شد.

این آیین که سابقه بیش از صد ساله دارد و در میراث ملی کشور نیز ثبت شده است در روز عاشورا اجرا می‌شود.

در این آیین باشکوه، تعزیه خوانان در قالب اشعار فصیح فارسی و عربی به بیان وقایع عاشورای سال ۶۱ هجری می‌پردارند.

ریشه و تاریخ شبیه خوانی بیت چریم در شهر حر از توابع شهرستان شوش به بیش از دو قرن می‌رسد

، تعزیه‌ ملی ﺑﺰﺭﮒ شهر ﺷﻮﺵ نیز در نوع خود بزرگ‌ترین ﺗﻌﺰﯾﻪ ﻣﯿﺪﺍﻧﯽ ﺩﺭ ﺳﻄﺢ ﻛﺸﻮﺭ به شمار می‌رود،

یا حسن: تعزیه حسینی در شوش و شهر حر از قدیمی‌ترین تعزیه نمایشی است تعزیه‌خوانی در شهر شوش از سال ۱۲۸۵ (ه ش) با تعداد دو نفر در نقش‌های امام حسین (ع) و حضرت عباس (ع) به‌صورت صامت و بدون کلام شروع شد، دو نفر از اهالی شوش در بین عزاداران محرم با پوشیدن لباس رزم تعزیه در میان عزاداران حاضر می‌شدند و عزاداری با مداحی و سینه‌زنی برگزار می‌شد کم‌کم تعزیه از حالت صامت خارج شد و اشعاری در بین نقش‌ها ردوبدل شد، با آمدن باستان شناسان و گروهای حفاری آثار باستانی در کاخ آپادانا، بسیاری از کارگران همراه با مردم شوش در حرم دانیال نبی (ع) عزاداری می‌کردند و نسخه‌ها (دیالوگ) تعزیه نیز نوشته شد البته انحرافات و خرافاتی هم در اشعار بود که بعد از انقلاب این موضوع توجه قرار گرفت و با راهنمایی شهید «حسن دانش» امام‌جمعه وقت شوش اشعاری که در شأن امام حسین (ع) نبود حذف شد و اشعاری توسط «حاج محمدعلی محول» سروده شد که بعدها همان اشعار به همت «علیرضا یا حسن» تجدیدنظر شد و نسخه‌های امروزی تدوین شد.(گفتگوی یاحسن با خبرگزاری فارس)

مراسم شبیه واقعه کربلا و عزاداری امام حسین (ع) در این منطقه ریشه تاریخی دارد. به گفته ریش سفیدان این محل ابتدا این مراسم توسط شیخ فرحان، شیخ غافل و شیخ فارس ابن شیخ سالم از قبیله آل کثیر تیره (بیت چریم) بر پا می‌شد.
شاید برای بسیاری جای سئوال باشد که این مراسم شبیه خوانی های میدانی که به زبان عربی در نقاط مختلف استان برپا می شوند از کجا سرچشمه گرفتند. «شیخ غافل» از برجسته ترین شخصیت هایی بود که اقدام به معرفی و راه اندازی شبیه خوانی کرد. برخی به مراسم شبیه خوانی «دایره» نیز می گویند چون بازیگران در یک میدان وسیع ایفای نقش می کنند و مردم به صورت دایره گرد آنان حلقه می زنند.

شیخ غافل که تباری شوشی داشت به همراه یکی از روحانیون منطقه «بیت چریم» که اکنون شهر حر نام گرفته به عراق سفر کرد. در ۱۲۲۴ هجری قمری مصادف با ۱۱۸۱ هجری خورشیدی، آئین شبیه خوانی را در شهر «حله» از نزدیک دید. شیخ غافل مجذوب این مراسم شد و با دقت آن را از اول تا پایان نظاره گر شد. پس از اتمام شبیه خوانی تصمیم گرفت که همین مراسم را برای مردم دیار خودش اجرا کند.

شیخ پس از زیارت عتبات به دیارش بازمی گردد. اهالی محل و خانواده به استقبالش می آیند. اصولا رسم بود هر کسی به زیارت ائمه برود با خود سوغات و هدایایی برای بسیاری از نزدیکان بیاورد اما شیخ این‌بار به همه گفت که «امسال برایتان سوغاتی متفاوتی دارم». سپس دستور داد همه بزرگان «بیت چریم» شب هنگام در مضیف حاضر شوند.

صدای هاون و کوبیدن قهوه و عطرِ قهوه خبر از یک نشست جدی می داد. ریش سفیدان از عشایر مختلف در مضیف جمع شدند تا شاهد سوغاتِ جدیدِ شیخ باشند. شیخ شروع به سخن می کند، ماجرای دیدنِ شبیه خوانی حسینی در حله را برای همه مردم محل تعریف می کند و از همه می خواهد از سال آینده چنین برنامه ای را در این دیار برپا کنند.

مخالف و موافقان نظرات خود را اعلام می کنند تا اینکه محرم سال بعد از راه رسید و اولین شبیه خوانی حسینی به رهبری شیخ غافل آل کثیر در منطقه روستایی ِ بیت چریم برپا شد. سال به سال به شهرت این شبیه خوانی افزوده شد تا اینکه همه مردم خوزستان با شنیدن شبیه خوانی یاد این منطقه و شوش می افتند. همه میراث دارِ این شخصیت حسینی و ارزشی شدند. گفته می شود مردم دو روز قبل از نقاط مختلف استان خود را به این منطقه می رساندند تا اطراف میدان شبیه خوانی برای خود جایی دست و پا کنند.

سال‌ها گذشت، منطقه بیت چریم بزرگ تر، پرجمعیت‌تر و تبدیل به شهر شد. نام شهر را به علت داشتنِ قدیمی‌ترین مراسم شبیه خوانی«شهر حر» نامیدند.

این مراسم به صورت موروثی توسط فرزندان شیخ ادامه پیدا کرد تا اینکه به شخصی به نام «شیخ خلف» رسید. در دوره شیخ خلف ابزار و وسایل مدرن وارد شبیه خوانی شدند و مدیریت شیخ سنگین‌تر شد. میکروفون، بلندگو و مترجم شکل و شمایل جدیدی به شبیه خوانی دادند. شیخ سرانجام پس از چند سال مدیریتِ این مراسم، در میدان شبیه خوانی و در حین مدیریت، بر زمین افتاد و بعد از چند روز از دنیا رفت.

شبیه خوانی شهر حر در دهه ۶۰ و بعد از مرگ شیخ خلف بن حیدر به شورای برگزاری شبیه خوانی منتقل و از حالت موروثی خارج شد. در سال های آخر حکومت شاهنشاهی، اجازه برگزاری به متولیان نداد تا جایی که این مراسم برای چند سالی تعطیل شد. پس از مدتی اولین تاثیر از شبیه خوانی شهر حر را روستای پائین دست یعنی روستای «سید محمد تفاخ الهدامه» گرفت.تعزیه شوش با قدمت بیش از یک قرن، بزرگ ترین مراسم تعزیه خوانی میدانی کشور است که با ۸۰۰ بازیگر و ۷۲ مجلس، واقعه عاشورا را به تصویر می کشد. تمام متون این تعزیه به زبان فارسی است و در مدت ده ساعت در روز عاشورا اجرا می شود.

منبع:

خبرگزاری مهر

خبرگزاری فارس

صدای شوش

عکس: معصومه بویری