خوزتوریسم

گزارش اختصاصی عصر ایران

حفاری غیرمجاز درست زیر پای شاه اشکانی/

خونگ اژدر، بزرگترین نقش برجسته دوره اشکانی رو به نابودیست/ تصویر یکی از مقتدرترین شاهان ایران پاک می‌شود؟ (فیلم)

عصر ایران؛ حسن ظهوری و مجتبی گهستونی ــ خونگ اژدر یکی از مشهورترین آثار باستانی ایرانی در نزدیکی شهر ایذه است. این تخته سنگ بسیار با ارزش، نخستین بار توسط عیلامیان مورد استفاده قرار گرفته است. آن ها در یک سوی آن، همان سویی که هر بینندهای نخستین بار این تخته سنگ عظیم را می بیند نقشی از بارعام را به نمایش گذاشته اند. در این تصویر شاه عیلام را میبینیم که نشسته است و عده‌ای تقرییا مشابه آنچه آنچه در تخت جمشید می‌بینیم به شکل و سبک مراسم بارعام به دیدن شاه می آیند.

در سوی دیگر این تخته سنگ که در مواجه اول پیدا نیست یک نقش الیمایی ترسیم شده است. در این نقش مهرداد دوم، شاه قدرتمند پارتی را می‌بینیم که بر اسبی نشسته و برای اعطای قدرت به یک حاکم محلی الیمایی به این منطقه سفر کرده است. سه مرد حاکم الیمایی را همراهی می‌کنند که یکی از آن‌ها راهب یا کاهن است. به نظر می رسد مراسم اعطای قدرت توسط به پرواز درآوردن دو کبوتر انجام می‌شود.

هیبت مرد الیمایی و فرم موهای او هر بیننده مطلع به تاریخ ایران باستان را به یاد مجسمه مرد مفرغی یا پارتی می‌اندازد که در نزدیکی ایذه پیدا شده و اکنون در موزه ایران باستان نگهداری می‌شود.

خونگ اژدر که نام روستایی در نزدیکی این تخته سنگ عظیم هم هست به معنای دشت فراخی است که مار یا همان اژدر دارد. این منطقه به طور کامل باستانی است و اهمیت حفاظتی زیادی دارد. اهمیتی که مدام نادیده گرفته می‌شود. به تازگی در کنار این نقش برجسته بزرگ حفاری غیرمجاز رخ داده است که نشان می دهد نگهبان درستی از این اثر باستانی صورت نمی گیرد. از سوی دیگر ساخت و ساز های غیرمجاز در نزدیکی این اثر آغاز شده و از رودخانه خشک نزدیک خونگ اژدر برداشت می شود که میتواند منجر به رانش زمین شود.

برای تماشای گزارش روی تصویر زیر کلیک کنید

یک کارشناس مرمت بناهای تاریخی:

سه بنای تاریخی شوشتر در تملک اداره کل راه و شهرسازی محکوم به تخریب‌اند

یک کارشناس مرمت بناهای تاریخی با اشاره به تملک سه بنای تاریخی گازر، امین‌زاده و حمام تاریخی شوشتر توسط یکی از شرکت‌های اداره کل راه و شهرسازی گفت: این بناهای تاریخی در سال‌های اخیر به دلیل نبود برنامه‌ای منسجم و سازمان یافته مورد آسیب قرار گرفته‌اند و بی‌دفاع محکوم به تخریب‌اند به طوری ممکن است در اثر بلااستفاده ماندنشان عاقبت ویران شوند.

علی‌محمد چهارمحالی در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به اینکه دستگاه‌های دولتی موظف به تخصیص اعتبار و مرمت بناهای تاریخی که در تملک دارند هستند تصریح کرد: این سه بنای فاخر و ارزشمند شوشتر به حال خود رها شده‌اند و بی‌توجهی اداره کل راه و شهرسازی نسبت به حفظ و نگهداری آن ها ۲ بنای تاریخی گازر و امین‌زاده را به خانه‌های مخروبه و متاسفانه پاتوقی برای افراد معتاد تبدیل کرده‌ است.

وی خاطرنشان کرد: در سال‌های گذشته یکی از شرکت‌های اداره کل راه و شهرسازی برای بازآفرینی بافت‌های تاریخی شهر که به عنوان سرمایه‌های ارزشمند در مرکز توجه نهادهای شهری هستند سه بنای تاریخی گازر، امین‌زاده و یکی از حمام‌های تاریخی شوشتر را به تملک خود درآورد.

او درباره وضعیت رسیدگی و نگهداری از بناهای تاریخی و مرمت آنها گفت: در سال‌های اخیر اداره میراث فرهنگی، گردشگری تنها نهادی بود که تمام تلاش خود را در زمینه حفظ، نگهداری و مرمت این بناها کرده است.

چهارمحالی با بیان اینکه تغییر کاربری این بناهای تاریخی از مهم‌ترین راهکارهای حفاظت از آن‌ها است، ادامه داد: تغییر کاربری این بناهای تاریخی اگر با انواع کاربری‌های فرهنگی صورت بگیرد کار بسیار درستی است چون منظور این است که این بناها اول از نظر معماری احیا شوند و دوم اینکه کاربری مجدد آن‌ها اصل مطلب یعنی کاربری اولیه را زیر سوال نبرد. بنابراین کاربری آن ها اگر فرهنگی یا شبه‌فرهنگی باشد سبب حفظ این بناهای تاریخی می‌شود.

منبع: ایسنا

• خانه امین‌زاده شوشتر (عکس آرشیوی است)

عمارت "هتل قو" اهواز

عمارت "هتل قو" اهواز در اواخر دوره قاجار و اوایل دوره پهلوی ساخته شده و در فهرست آثار تاریخی ایران به ثبت رسیده است.

این عمارت در دهه ۲۰ شمسی در اجاره بانک شاهنشاهی ایران و انگلستان قرار گرفت و در دهه ۳۰ به عنوان نخستین هتل اهواز محلی برای اقامت مسافران و برگزاری مراسم فرهنگی و تفریحی شد.

در دهه ۴۰ شمسی اداره بهداشت اهواز در این عمارت مستقر شد اما پس از آسیب‌هایی که بر اثر سیلاب سال ۱۳۴۷ به این بنا وارد شد، این عمارت تخلیه شد.

بنا بر گفته کارشناسان حوزه میراث فرهنگی، عمارت تاریخی هتل قو اهواز، آمیزه‌ای از تکنیک‌های معماری سنتی ایرانی و اروپایی است که از آرایه‌های معماری مانند کاشی کاری، معرق‌کاری، آجر کاری، گچ‌بری‌ها، آیینه‌ کاری‌ها و تکنیک‌های منحصر به فرد نصب پله‌های پیش ساخته درون دیوارها برخوردار است. هتل قو بیانگر بخشی از تاریخچه فرهنگ اهواز و روایتگر قسمت مهمی از معماری یک قرن پیش در دوران گذار از سنت به مدرنیته است؛ عمارتی تاریخی که به‌رغم قدمت و موقعیت مکانی خاصی که دارد متاسفانه به دلیل نبود رسیدگی و مرمت اصولی در حال نابودی و تخریب است.

البته بنا به اعلام اداره‌کل میراث ‌فرهنگی، گردشگری و صنایع ‌دستی خوزستان قرار است مرمت این بنای تاریخی به‌زودی از سر گرفته شود.

شایان حاجی‌نجف/ایسنا

20 خرداد؛ روز جهانی صنایع دستی

در آبادان به علت فراوانی درختان نخل خرما، هنر حصیر بافی به موازات شغل کشاورزی رواج یافته است واز مواد اولیه حصیربافی خوص (برگ درخت خرما) تولیداتی مثل محصولات کاربردی سبد‌ها، و زیرانداز‌ها، جارو دستی و سفره تولید می شود. این گزارش بمناسبت ۲۰ خرداد روز جهانی صنایع دستی تهیه شده است.

جاروی سنتی یکی از نمادهای اصالت و فرهنگ جوامع همنشین با نخلستان است.

جاروهای پیش یا حصیری از تارهای موازی ضخیمی که به یک دسته وصل شده‌اند تشکیل می‌شود.

جاروبافی از نخل در صنایع دستی ساکنان حاشیه خلیج فارس و استان های جنوبی ایران از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است و ابزاری از این صنعت فراهم می شود که برای پاکیزگی است.

اگر چه وجود جارو برقی باعث شد که کاربرد جارو دستی در همه خانواده‌ها و حتی روستاها، کنار رود ولی در سال‌های اخیر بسیاری خانواده‌ها به این نتیجه رسیدند که گاهی جارو برقی نمی‌تواند جای جاروی دستی را برای نظافت خوب بگیرد

همچنین آبادانی ها کلاه آفتابی حصیری، سفره، بادبزن، سبد نان ،خورجین خرما و سفره ساده خانواده آبادانی روی حصیر بافته شده از برگ درخت خرما درست می‌کنند

عکس : فرید حمودی/فارس

پرورش ماهی در شوادان خانه‌ تاریخی شوشتر!

یک کارشناس مرمت بناهای تاریخی با اشاره به وضعیت هشدار دهنده تجمع آب در شوادان‌ خانه‌های تاریخی شوشتر گفت: وضعیت شبکه آب و فاضلاب بافت تاریخی شوشتر به قدری بحرانی است که مالک یکی از خانه‌های تاریخی به نشانه اعتراض در شوادان پر آب خانه‌اش پرورش ماهی راه انداخته بود!

علی‌محمد چهارمحالی در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به شکستگی و فرسودگی سیستم آب و فاضلاب شهری شوشتر و تدوام آبگرفتگی زیرزمین (شوادان) خانه‌های تاریخی این شهرستان گوش‌زد کرد: زنگ خطر تخریب و ریزش خانه‌های تاریخی مدت‌هاست در شهرستان شوشتر به صدا درآمده و اگرچه کارشناسان از مدت‌ها پیش نسبت به وضعیت پیش‌رونده این پدیده هشدار داده‌اند؛ هیچ اقدامی صورت نگرفته و با تداوم این وضعیت بحرانی اکنون در شودان‌ها صدای آژیر قرمز تخریب خانه‌های تاریخی بلند شده است.

وی ادامه داد: آبی که می توانست در اوضاع تنش آبی مردم را سیراب کند حالا ساعت‌شماری شده است که با ماندنش لحظه فروریختن این بناهای باارزش را جلو می‌اندازد.

وی با اشاره به تشکیل ستاد بحران برای رسیدگی به این معضل در ماه‌های اخیر گفت: مدیر عمرانی، مدیر کل آبفا شهرستان شوشتر و مدیر اداره میراث فرهنگی استان از وضعیت بحرانی شوادان‌ها بازدید کردند و گزارش‌های مفصلی نیز به آنها ارایه شد اما تاکنون هیچ اقدامی صورت نگرفت.

چهارمحالی با تاکید بر اینکه برخورد با این معضل نیازمند عزمی ملی است متذکر شد: اگر از کنار این معضلات به سادگی گذر کنیم جبران آن هم به سادگی اتفاق نخواهد افتاد.

وی با اشاره به اینکه کار اساسی برای مقابله با پدیده تخریب خانه‌های تاریخی شوشتر نشده است، تصریح کرد: از ارزش خانه‌های تاریخی که قیمتی برایش متصور نیست که بگذریم موضوع مهم‌تر این است که اگر تخریب صورت بگیرد با توجه به اینکه عرض کوچه‌های اطراف خانه‌های تاریخی دو و نیم تا سه متر است امکان خدمات‌رسانی و نجات مردم زیر آوار وجود نخواهد داشت.

پیشتر در همین باره:

آب خانه‌های تاریخی شوشتر را با خود خواهد برد؟

این کارشناس مرمت بناهای تاریخی اضافه کرد: اگر برای اصلاح شبکه‌ آب و فاضلاب کاری نکنیم در آینده‌ای نزدیک احتمال می‌رود به یکباره خانه‌های تاریخی‌مان فروبریزد.

چهارمحالی خاطرنشان کرد: به یاد داشته باشیم که میراث فرهنگی و بناهای تاریخی هویت و پیشینه هر سرزمینی محسوب می‌شوند. بدین سبب باید با ایجاد دغدغه حفاظت از این آثار و اختصاص بودجه ویژه و تسهیل روند مرمت‌ها ترتیبی اتخاذ شود تا بناهای تاریخی از گسل تخریب در امان بمانند.

وی افزود: حفاظت از میراث تاریخی مقوله ای فرابخشی است و برای ماندگاری و انتقال‌سازی این میراث به نسل آینده نیازمند همکاری و همیاری همه متولیان، مردم و دستگاه‌های ذیربط هستیم.

او با بیان اینکه خانه‌های تاریخی حافظه تاریخی شهر و بخشی از هویت به جای مانده از گذشته شوشتر هستند افزود: خانه‌هایی که در دل‌شان سال‌ها خاطره نقش بسته هر روز که می‌گذرد بیش‌تر از دست‌شان می دهیم. بنابراین برای گریز از بحران هویت و در آغوش گرفتن معماری انسان‌گرا راهی جز حفظ این بناها نداریم.

منبع:ایسنا/خوزستان

معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی وزارت میراث‌ فرهنگی گردشگری و صنایع دستی شعار روزهای هفته صنایع‌دستی در سال ۱۴۰۲ را اعلام کرد.

مریم جلالی، با تبریک فرا رسیدن هفته صنایع‌دستی و روز جهانی صنایع‌دستی گفت: هفته صنایع‌دستی از ۱۷تا ۲۶ خردادماه سال‌جاری برگزار خواهد شد.

وی افزود: برنامه‌های این هفته در تهران و استان‌های مختلف برگزار خواهد شد و به مناسبت فرارسیدن ۲۰ خرداد روز جهانی صنایع‌دستی که مصادف با پنجاه و نهمین سالگرد تاسیس شورای جهانی صنایع‌دستی است، برنامه‌های ویژه‌ای اجرا می‌شود.

معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی وزارت میراث‌ فرهنگی گردشگری و صنایع دستی افزود: همچنین ضرغامی وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی و مسئولانی از شورای جهانی صنایع‌دستی در این برنامه‌ها حضور خواهند داشت.

جلالی تصریح کرد:

چهارشنبه ۱۷ خرداد روز صنایع‌دستی و رسانه

، جمعه ۱۹ خرداد روز صنایع‌دستی، پیشران گردشگری،

شنبه ۲۰ خرداد روز استفاده از صنایع‌دستی، سبک اصیل زندگی،

یکشنبه ۲۱ خرداد روز صنایع‌دستی و تشکل‌ها،

دوشنبه ۲۲ خرداد روز صنایع‌دستی و تعاملات فرهنگی،

سه‌شنبه ۲۳ خرداد صنایع‌دستی و میراث‌فرهنگی،

چهارشنبه ۲۴ خرداد روز صنایع‌دستی، زنان و جوانان،

پنجشنبه ۲۵ خرداد روز صنایع‌دستی، مهار تورم و رشد تولید و

جمعه ۲۶ خرداد روز صنایع‌دستی و نوگرایی نامگذاری شده است.

مهر گزارش می‌دهد؛

ظرفیت گردشگری فلامینگوهای ایتالیایی در آبادان

آبادان- خورهای خلیج‌فارس در آبادان بخشی از تالاب بین‌المللی شادگان است که هر سال میزبان فلامینگوهای بزرگ است.

طبیعت بکر و زیبای تالاب ظرفیت عظیمی را در زمینه اکوتوریسم در استان خوزستان ایجاد کرده است. خورهای آبادان به دلیل موقعیت طبیعی به عنوان یکی از زیستگاه‌های مهم حیات وحش و گونه‌های جانوری کشور شناخته می‌شوند.

وجود ۳۴ تالاب بین‌المللی بستری مناسب برای کوچ و مهاجرت پرندگان به تالاب‌ها و آبگیرهای طبیعی ایران است و سکونت‌گاه اصلی این پرندگان زیبا سیبری بوده و در این بین، تالاب بین‌المللی شادگان خوش درخشیده است.

نداشتن مدیریت برنامه محور سبب شده است تا پرنده‌های مهاجر به خورهای آبادان فقط بعد مهاجرت آنها نمایان شود و به مؤلفه گردشگری از طریق پرنده‌نگری توجه نشود.

تماشای زیبایی پر و بال پرندگان، گوش دادن به صدای طبیعت از حنجره آنها و لذت بردن از شکل، ساختار زندگی و روابطشان موهبتی است عظیم و تجربه‌ای بکر و خوشایند که وقتی یک بار تجربه شود، بعید است که بتوان در برابر جذبه تجربه دوباره و چندباره آن مقاومت کرد.

توریسم پرنده‌نگری شاخه‌ای از اکوتوریسم است که شاید بتوان گفت بی مدعاترین و کم ضررترین بخش آن به حساب می‌آید. اساس پرنده‌نگری، مستلزم نوعی آمیزش و همراهی با طبیعت است.

از آنجایی که این نوع توریسم در کشورمان چندان فراگیر نبوده و طیف خاصی از گردشگران را با سلایق تقریباً خاص به خود جذب کرده، در مقایسه با سایر انواع توریسم نسبتاً ناشناخته باقی‌مانده و کمتر روی آن سرمایه‌گذاری شده است.

پرنده‌نگری در سال‌های اخیر در ایران رشد نسبتاً خوبی داشته است. البته این رشد و فعالیت‌های موجود در مقابل ظرفیت بالای کشورمان برای پیشرفت و رسیدن این نوع توریسم به جایگاه واقعی خود بسیار محدود و ناچیز است.

به دلیل موقعیت طبیعی و ساختار متفاوت تالاب بین‌المللی شادگان، این منطقه یکی از زیستگاه مهم حیات وحش و گونه‌های جانوری کشور شناخته شده است که خورهای گوبان و گُواریَن شهرستان آبادان به عنوان یک نقطه اتصال و شاهراه گردشگری این تالاب مورد اهمیت است. این خورها در ۳۰ کیلومتری شهرستان آبادان واقع شده‌اند که از یک سو به تالاب بین‌المللی شادگان و از سوی دیگر به خلیج‌فارس ارتباط دارند.

از بین همه پرندگان مهاجر، فلامینگوها از شناخته شده ترین پرندگان جهان هستند که به دلیل رنگ پرهایشان مشهور هستند.

امسال نیز کلونی بزرگ فلامینگوها به سمت تالاب بین‌المللی شادگان حرکت کردند و جوجه آوری بیش از ۱۰ هزار و ۵۰۰ قطعه فلامینگو در خورهای شهرستان آبادان مشاهده شده است.

این مکان که در دوردست‌ترین نقطه از سکونت انسانی و در کنار تالاب بین‌المللی شادگان و خورهای حوزه آبادان قرار دارد، هر ساله میزبان هزاران قطعه فلامینگو برای لانه گزینی و جوجه آوری است.

دلایل اصلی انتخاب این مکان برای جوجه آوری فلامینگو، شرایط آب و هوایی مناسب و همچنین وجود غذای کافی است که باعث شده هر ساله هزاران قطعه فلامینگو برای جوجه آوری در این مکان جمع شوند.

فلامینگوها در ۳۱ کشور جهان در دریاچه‌های کم‌عمق، باتلاق‌های جنگل‌های حرا و جزایر شنی آفریقا، آسیا، اروپا و آمریکا زندگی کرده و از حلزون و گیاهان آبی تغذیه و به صورت دست جمعی و در دسته‌های چند هزارتایی زندگی می‌کنند اما کمتر کسی می‌داند که این پرنده که در شمار پرندگان حفاظت شده قرار دارد، در منطقه‌ای از خورهای آبادان و در نزدیکی تالاب بین‌المللی شادگان زندگی می‌کنند.

حدود ۵۵ گونه ماهی شور و انواع مختلفی از پرندگان مهاجر و بومی منطقه در خورهای آبادان زندگی می‌کنند. یک سوم از ۳۲۷ هزار هکتار از تالاب بین‌المللی شادگان در حوزه استحفاظی شهرستان آبادان است.

بیشتر فلامینگوهای ماده یک تخم در لانه می‌گذارند و فلامینگوی نر و ماده هر دو به نوبت روی تخم می‌خوابند و پس از ۳۰ تا ۳۵ روز جوجه از تخم بیرون می‌آید. جوجه فلامینگو پس از پنج روز لانه را ترک کرده و به گروه فلامینگوهای جوجه می‌پیوندد و در محیط طبیعی از ۱۵ تا ۲۰ سال زندگی می‌کند.

ظرفیت‌های یادشده می‌تواند به عنوان یک پتانسیل بالقوه به دلیل جذب گردشگر به خصوص در فصل زمستان باشد.

احداث اتاقک و محل‌های مناسب قابل استفاده برای پرنده‌نگری در خورهای آبادان و چاپ و انتشار کتابچه‌هایی در خصوص پرندگان اقدامات مهمی است که می‌تواند در راستای صیانت از تالاب و توسعه صنعت اکوتوریسم این منطقه انجام شود.

عضویت راهنمای بین‌المللی گردشگری خوزستان در ENAT

علی خرازی راهنمای بین‌المللی گردشگری و طراح و مجری پاراتورهای نابینایان استان خوزستان به عضویت شبکه گردشگری دسترس‌پذیر اروپا (ENAT) درآمد

به‌گزارش روابط‌عمومی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌‎دستی خوزستان، شبکه گردشگری دسترس‌پذیر اروپا که مقر آن در بلژیک است و در زمینه ارائه خدمات گردشگری به معلولان، نابینایان و ناشنوایان فعالیت علمی و پژوهشی دارد، پس از بررسی برنامه‌های اجراشده و برنامه‌های آتی در زمینه گردشگری نابینایان در استان خوزستان، عضویت علی خرازی را تأیید کرد.گردشگری دسترس‌پذیر شامل خدمات گردشگری ویژه گروه‌های خاص شامل معلولان، نابینایان، ناشنوایان می‌شود که پاراتورهای نابینایان نیز زیرمجموعه‌های گردشگری دسترس‌پذیر به حساب می‌آید.علی خرازی متولد سال ۱۳۵۹ و فارغ‌التحصیل مقطع کارشناسی‌ارشد در رشته کارآفرینی گردشگری از دانشگاه پیام‌نور ساری است. این فعال گردشگری که دبیر انجمن صنفی راهنمایان گردشگری خوزستان نیز محسوب می‌شود، فعالیت خود به‌عنوان راهنمای بین‌المللی گردشگری را با اجرای گشت‌های ورودی، از سال ۱۳۹۳ آغاز کرد. او از سال ۱۳۹۵، ایده‌پردازی، طراحی و اجرای پاراتورهای نابینایان را در استان خوزستان آغاز کرده و در قالب کار گروهی با همراهی راهنمایان مختلف انجمن صنفی گردشگری و بخش‌های مختلف گردشگری خوزستان، تاکنون چهار پاراتور نابینایان را در سطح استان اجرا کرده است.

کارخانه برق تمبی مسجد سلیمان در سال1350

کارخانه برق تمبی در مسجد سلیمان،یکی از نخستین نمونه های کارخانه برق حرارتی در کشور و خاورمیانه است که بنا به سوابق تاریخی در مهرماه سال1287خورشیدی،به فاصله کمی پس از حفر سومین چاه نفت در مسجد سلیمان احداث شد.تاسیساتی تاریخی و ارزشمند که امروزه علیرغم فعالیت جاری تقسیم برق شبکه،به عنوان یکی از پایلوت های موزه ای در طرح موزه نفت مسجد سلیمان مورد توجه است.این کارخانه در ده کیلومتری جنوب شرقی مسجد سلیمان و در کنار رودخانه تمبی قرار دارد.نزدیک ترین نقطه به رودخانه آب شور و دستگاه ‌های خنک کننده تمبی که سابقاً جهت کارخانه مورد نیاز بوده است.

در طول تاریخ یکصد و دوازده ساله ای که از عمر این میراث ارزشمند صنعتی ایران می گذرد، گزارش های فنی و خبری متعددی از آن منتشر شده است.از جمله در نشریه نامه صنعت نفت،دوره دهم،شماره هفتم،که تاریخ آذر1350 را روی جلد دارد،گزارشی از این کارخانه تولید برق منتشر شده است.از جمله موارد مهم این گزارش،اشاره به وقوع یک فقره آتش سوزی در کارخانه مذکور به سال1917میلادی(حدود سال1296خورشیدی)است که متاسفانه منجر به کشته شدن یک نفر و مجروحیت یک تن دیگر شده است.اتفاق ناگواری که در مطالبی که تاکنون در مورد کارخانه برق تمبی دیده و خوانده ایم،بدان اشاره ای نشده است!گفتنی است، موضوع تلمبه خانه نفت و نیروگاه برق ارتباطی تنگاتنگ با یکدیگر داشته اند.در همین گزارش نیز می خوانیم: "تاریخچه برق مسجد سلیمان با فوران نفت از اولین چاه نفت ارتباط مستقیم دارد.درسال1290 یعنی 3سال پس از فوران نفت از چاه شماره یک انتقال نفت از مسجد سلیمان به پالایشگاه نفت آبادان از طریق تلمبه خانه ای در تمبی انجام می ‌شد. مسجد سلیمان به دلیل موقعیت خاصی که از نظر منابع نفت و گاز داشت،مورد توجه بود و همزمان با کشف نفت،این شهر به سرعت در مسیر رشد قرار گرفت.اولین ایستگاه جهت تلمبه کردن نفت خام از مسجد سلیمان به آبادان،در سال1909میلادی در این محل بنا شد و ایستگاه ‌های مشابهی نیز به ترتیب در ملاثانی،کوت عبدالله و دارخوین شروع به کار کردند.از ایستگاه‌ دارخوین درشرایطی بهره برداری می شود که دارای مولد برق برای رفع احتیاجات داخلی و سایر دستگاه‌های صنعتی مربوطه است ."گزارش نشریه نامه صنعت نفت در خصوص حادثه رخ داده در کارخانه برق تمبی آورده است: "دستگاه‌هائی که اخیراً(یعنی نزدیک به سال1350)نصب شده است،در کنار رودخانه تمبی که شعبه ای از رود کارون است قراردارد. (این گذاره در گزارش مذکور البته غلط است.رودخانه تمبی شعبه و انشعاب از رودخانه کارون نیست بلکه رودخانه ای است که از کوه آسماری سرچشمه می گیرد و نهایتا به کارون می ریزد)در سال 1917 به علت مجاور بودن تلمبه های نفت خام و خطوط لوله با دیگ بخار،انفجار عظیمی در این کارخانه رخ داد که منجر به کشته شدن یک نفر و مجروح گشتن چندین نفرشد .بر اثر این حادثه تصمیم گرفته شد که تلمبه خانه نفت،از محل اولیه به ساحل آنسوی رودخانه منتقل شود."

همچنین بر اساس این گزارش مصور متوجه می شویم که بین سال های 1918تا 1922میلادی چهاردستگاه توربین بخاری جدید محرک تلمبه های نفت نصب شد که ظرفیت هر تلمبه بالغ بر دو میلیون گالن در روز بوده است.در سال های بعد،ظرفیت کارخانه برق توسعه داده شد و چهار دستگاه توربین مولد برق با جمع ظرفیتی معادل 9هزار کیلو وات نصب شد.اشاره به نصب توربین های گازی در کارخانه برق تمبی،بخش بعدی این گزارش است ، آنجا كه مي خوانيم : "به علت افزایش مصرف برق،در سال 1950 عملیات نصب دو دستگاه توربین گازی آغاز شد که ظرفیت تولید هر دستگاه برابر با 4000کیلو وات برق بوده که بعد از سال 1954 مورد بهره برداری قرار گرفت.

همچنین،در سال 1969،بر اثر افزایش مصرف از شبکه برق سازمان آب و برق خوزستان،دو دستگاه دیگر نیز از توربین های بخاری این کارخانه از کار خارج شد و در حال حاضر(سال1350) فقط دو دستگاه از توربین های گازی با ظرفیت 8000کیلو وات باقیمانده اند و نیز ظرفیتی برابر 7500 کیلو وات برق خریداری شده از سازمان آب و برق خوزستان،کمبود ظرفیت کارخانه را تامین می كند."از گزارش"نامه صنعت نفت"متوجه می شویم که مسجد سلیمان از سال1968میلادی با کاهش تولید نفت مواجه شده.در این رابطه می خوانیم:" ضمناً بر اثر کاهش صدور نفت خام از مسجد سلیمان،در سال 1968،چهار دستگاه توربین بخاری مربوط به تلمبه های صدور نفت نیز از کار خارج شده و در حال حاضر فقط سه دستگاه تلمبه گازی(ویلسون اسنایدر)در محوطه کارخانه برق جهت تلمبه کردن نفت خام از کارخانه تقطیر بی بیان به قسمت پخش شرکت ملی نفت ایران در اهواز،نصب شده است ."گزارش نشریه نامه صنعت نفت با این بخش به پایان می رسد که" در حال حاضر در کارخانه برق تمبی،دو سیستم برق که یکی توسط توربین های گازی شرکت و سیستم دیگر که از سازمان آب و برق خوزستان خریداری شده موجود است.هر دو سیستم بوسیله خطوط فشار قوی 11 کیلو ولتی به نقاط مختلف مسجد سلیمان جهت مصرف در کارخانه ها،ادارات،منازل مسکونی کارکنان و همچنین جهت تلمبه های آب در گدار لندر توزیع می شود."کارخانه برق تمبی تا سال ها پس از گزارش نشریه نامه صنعت نفت فعالیت داشته و تا امروز نیز همچنان حداقل کار تقسیم برق را انجام و در طرح موزه ی نفت قرار است مورد بازدید علاقه مندان قرار گیرد.

*حمید احمدی

*اپراتور نیروگاه برق تمبی و کارشناس طرح موزه نفت مسجدسلیمان

پل شادروان شوشتر

پل شادروان ،شوشتر زمانی یکی از بناهای مشهور ایران بود ولی امروزه بخشی از آن باقی مانده است. پیشینه ساخت پل بند شادروان مربوط به دوره شاپور ساسانی است و بر اساس شواهد و مدارکی در زمان شاپور ساسانی پی ریزی و ساخته شده است. پل بند شادروان در ۳۰۰ متری جنوب بند میزان ـ در شمال غربی شوشتر ـ بر روی شاخه اصلی رود کارون (شطیط) ساخته شده است و در حال حاضر بقایای آن در کنار پل آزادگان به چشم می‌خورد.

پل بند شادروان که بنا برگفته ها، یکی از قدیمی ترین پل جهان محسوب می شود؛دارای ۴۴ دهانه بزرگ و ۴۳ دهانه کوچک است.در حال حاضر ۹ دهانه در سمت شمال و ۲۸ دهانه در ضلع جنوبی پل باقی مانده است.طول پل که حدوداً ۵۰۰ متر است،چیزی بیشتر از عرض رودخانه است. در ساختمان این بند دو قوس محدب رو به جریان آب و به سمت شرق و یک قوس مقعر رو به جهت جریان آب قرار دارد.هر چند این قوسها معلول بستر طبیعی رودخانه هستند ولی می توان آنرا در شمار بندهای قوسی بشمار آورد. در کنار پل بند شادروان آسیاب هایی قرار داشته که توسط انرژی آب چرخهای این آسیابها به حرکت در می آمده است و در انتهای ضلع شرقی پل-بند در جایی که پل-بند در شهر وارد می شد،یک سر در عظیم آجری قرار داشته که در هنگام گذشت از پل-بند افراد از زیر این سردر عظیم عبور می کرده اند.

مصالح بکار رفته در ساختمان این پل بند از سنگ لاشه و ملات ساروج بهمراه خاکستر است. عرض پی های پل ۷ متر و عرض دهانه های آبرو آن ۸ متر و ارتفاع از تاج تا کف پل ۱۰ متر است. در ساختمان این پل-بند از سنگهای تراشیده شده که بوسیله بست های فلزی به هم مرتبط شده اند استفاده شده و ۳ سال ساختن شادروان طول کشیده است. برای ساختن پل بند شادروان مسیر رودخانه را توسط سنگهای تراش و منظم فرش کرده و بوسیله بست های فلزی به هم محکم کرده اند. شادروان به معنی فرش و بساط گرانمایه و منقش می باشد. و چون از بند میزان تا شادروان کف رودخانه را توسط سنگ های تراش منظم فرش کرده اند به شادروان معروف می باشد. یکی از دلایل ساخت این پل بند عظیم بخاطر بالا آوردن و آرام نمودن جریان آب توسط پی و پایه های پل بند شادروان و ورود آن به نهرداریون برای آبیاری مزارع میان آب بوده است.

به گفته حکیم فردوسی بزرگ در شاهنامه به موجب روایات شرقی شاپور یکم شاهنشاه ساسانی پس از اسارت والریانوس امپراتور روم او را مجبور کرد که در ساختمان سد نزدیک به شوشتر کار کند.این سد ۱۵۰۰ قدم طول داشت و هنوز هم برای برگرداندن آب کارون به مزارع بکار می رود. احتمال قوی می رود که شاهنشاه ایران اسیران رومی را در ناحیه گندی شاپور و شوشتر مستقر کرده باشد. ایرانیان به مهارت رومیان در فنون بسیار اهمیت می دادند و بلاشک هم سد و پل بزرگ شوشتر عمل مهندسین رومی است .این پل-بند به همراه ۱۵ اثر تاریخی آبی دیگر شوشتر بصورت یکجا به عنوان دهمین اثر ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.

عکس: علی حنایی