خوزتوریسم

مراسم سنتی چوب بازی دزفول

مراسم سنتی چوب بازی دزفول چوب بازی نمادی از صحنه جنگ است که به‌صورت نمایشی همراه با طبل، دهل، صدای شیپور و سرنا در جلو تکایا و در محله‌های عزاداری صورت می‌گیرد.

آیین چوب زنی از حدود ۱۴۰ سال پیش در دهه نخست محرم اجرا می‌شود؛ در این آیین سنتی تعدادی از عزاداران در حالیکه ۲ تکه چوب در دست دارند با گوش دادن به اشعاری حماسی که روایتگر واقعه کربلاست، چوب زنی می‌کنند.

آیین سنتی چوب بازی از آیین هایی است که از ۵۰۰ سال پیش قدمت دارد و از ۱۴۰ سال پیش در ایام عزاداری ماه محرم در محله کلانتریان و میاندره و برخی محله های قدیمی شهرستان دزفول در دهه نخست ماه محرم اجرا می‌شود.

آیین چوب زنی محرم دزفول با شماره ۲۷۲۲ در لیست آثار ثبت ملی دزفول به ثبت رسیده است

امین نظری/ایسنا

روضه خانگی سیدالشهدا(ع) ثبت ملی شد.

همزمان با نخستین روز محرم، «روضه خانگی حضرت اباعبدالله الحسین(ع)» در فهرست ملی میراث فرهنگی ناملموس ثبت شد.

به گزارش میراث آریا، همزمان با آغاز محرم‌الحرام ۱۴۴۵ هجری قمری، موضوع میراث فرهنگی ناملموس «روضه خانگی حضرت اباعبدالله الحسین(ع)» با گستره ملی در فهرست ملی میراث فرهنگی ناملموس ثبت شد.

در توضیح ثبت این میراث که به امضای مصطفی پورعلی، مدیرکل ثبت و حریم آثار، حفظ و احیاء‌ میراث معنوی و طبیعی و علی دارابی، قائم‌مقام وزیر و معاون میراث فرهنگی کشور رسیده، آمده است: «در اجرای مواد ۱۱و ۱۲ از قانون الحاق جمهوری اسلامی ایران به کنوانسیون حراست از میراث فرهنگی ناملموس مصوب سال ۱۳۸۴ مجلس شورای اسلامی و آیین‌نامه اجرایی آن مصوب سال ۱۳۸۷ هیئت محترم وزیران و همچنین در راستای اجرای وظایف وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، به موجب ماده ۳ قانون اساسنامه سازمان میراث فرهنگی کشور مصوب سال ۱۳۶۷ مجلس شورای اسلامی و آیین‌نامه مشارکت در پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس شهرها و روستاها مصوب سال ۱۴۰۰ هیئت محترم وزیران، موضوع میراث فرهنگی ناملموس «روضه خانگی حضرت اباعبدالله الحسین(ع)» با گستره موضوع فرهنگی ناملموس ملی به شماره ۲۸۵۱ در تاریخ ۲۸/۰۴/۱۴۰۲ (برابر با اول محرم ۱۴۴۵ ه.ق) در فهرست ملی میراث فرهنگی ناملموس ثبت شد.

آیین نصب پرچم شب اول محرم در «شوشتر»

شوشتر از شهرهای استان خوزستان می باشد و دارای آیین های مذهبی فراوان است. مراسم آیینی نصب و برافراشتن پرچم عزای امام حسین(ع) که مبنی بر اعلام شروع و اقامه ی عزای سرور سالار شهیدان امام حسین (ع) می باشد و در واقع نوعی پیشواز مراسمات محرم و صفر می باشد که هر ساله در شب اول ماه محرم در شوشتر برگزار می گردد

قدمت مراسم نصب پرچم متبرک به عتبات، به زمانی برمی‌گردد که عزاداری‌ها در دوره رضاشاه ممنوع بود. بهر حال مردم می‌خواستند عزاداری کنند؛ شهر شوشتر هم شهر علما است و مردم انتظار داشتند که عزاداری برگزار شود. مردم در این سال‌ها، پرچمی را شب اول محرم بیرون شهر می‌بردند و آن را بیرون شهر به علامت عزاداری نصب می‌کردند؛ آنجا مراسم عزاداری برپا می‌کردند و بعد از آن پرچم را جمع می‌کردند. کم‌کم این اتفاق رسمی‌تر شد. با شروع مجدد عزاداری، سردر هیئات و تکایا، نصب پرچم انجام می‌شد. ا

نصب بیرق، آیینی سنتی و مذهبی در اول محرم، مبنی بر اعلام عزای سرور سالار شهیدان امام حسین (ع) و در واقع پیشوازی است که هر ساله در شب اول ماه محرم در شوشتر برگزار می شود.
این رسم با این شیوه و نحوه‌ی اجرا با گذشت زمان به فراموشی سپرده شد تا این که در سال ۱۳۸۵ هیات مذهبی طفلان مسلم شوشتر آن را دوباره احیا کرد. این پرچم که به ارتفاع حدود ۳۰ متر است هر ساله در حرمین شریفین متبرک شده و با فرارسیدن ماه محرم به نشانه‌ی آغاز در آیینی بر بلندایی نصب می‌شود.

این مراسم همانگونه که از نام آن مشخص است در شب اول محرم با شور و شوقی حسینی در شهر شوشتر برگزار می شود.
مسیر آغاز این مراسم از مسجد ابریشم کاران آغاز و مردم پرچم متبرک را با سینه زنی تا محل امام زاده عبدالله شوشتر بدرقه می کنند.

برافراشتن پرچم عزای سرور و سالار شهیدان در شب اول محرم در شوشتر قدمتی طولانی دارد اما در طول سالهای گذشته این آیین باشکوه تر از گذشته ادامه یافته است.
شهرستان شوشتر در زمینه آیین ها عزاداری دهه اول محرم سابقه ای دیرینه دارد و آیین های عزاداری در این شهرستان با شور و حال خاصی همراه است.

این آیین مذهبی، با شماره ۱۹۹۵ به ثبت ملی رسیده است

عکس:محمد آهنگر/فارس

مراسم پوشیدن لباس مشکی در «شوشتر»

همزمان با فرارسیدن ماه سوگواری سرور و سالار شهیدان، هیئت عزاداری مسجد حضرت زینب(س)شوشتر در روز اول محرم نسبت به پوشیدن لباس عزای امام حسین (ع) اقدام کرده و با این عمل آمادگی خود را برای ورود به ماه محرم و سوگواری برای حضرت سیدالشهدا (ع) اعلام می‌کنند .

محمد آهنگر/فارس

چوب‌زنی دزفول ثبت ملی شد

سرپرست اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی دزفول گفت: آیین چوب زنی محرم دزفول به عنوان اثر غیرملموس در لیست آثار ثبت ملی کشور قرار گرفت.

حمیدرضا خادم روز شنبه در گفت وگو با خبرنگار ایرنا افزود: آیین چوب زنی محرم دزفول با شماره ۲۷۲۲ در لیست آثار ثبت ملی دزفول قرار گرفت.

وی با بیان اینکه ثبت ملی آیین علم یراق نیز در دست اقدام است، گفت: در حال حاضر ۱۷۰ اثر دزفول در لیست آثار ملموس و ۲۹ اثر در لیست آثار غیرملموس کشورمان ثبت شده است.
سرپرست اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی دزفول با بیان اینکه آیین چوب زنی دزفول در محله کلانتریان، چولیان، میان دره، دره میدون و عباسیه برگزار می شود، اظهارکرد: این آیین سنتی حماسی تداعی کننده نبردهای حضرت علی اکبر در میدان است و برهم زدن چوب یا سنگ نیز لحظه ورود ایشان و صحنه‌های نبرد ۲ جنگجو را نشان می‌دهد.

به گزارش ایرنا آیین چوب زنی از حدود ۱۴۰ سال پیش در دهه نخست محرم اجرا می‌شود؛ در این آیین سنتی تعدادی از عزاداران در حالیکه ۲ تکه چوب در دست دارند با گوش دادن به اشعاری حماسی که روایتگر واقعه کربلاست، چوب زنی می‌کنند.

مهارت آجرچینی سنتی دزفول از جمله دیگر آثار ناملموس دزفول به شمار می‌رود

⭕ *پیاده روی اربعین شوش دانیال(ع) میتواند ثبت میراث معنوی کشورشود*

به گزارش نشریه صدای شوش؛ علی بویری رئیس اداره میراث فرهنگی و گردشگری شهرستان شوش در گفتگو با نشریه صدای شوش گفت : تاریخچه پیاده روی و عزاداری اربعین در شهرستان شوش به پیش از انقلاب اسلامی باز می گردد.
بویری افزود: در طی دهه های گذشته شوش بواسطه آرامگاه مطهر حضرت دانیال نبی(ع) جایگاه بسیار مهم و والایی در منطقه دارد و وجود بارگاه دانیال(ع) به عنوان پیامبر بزرگ الهی در این شهرستان به عنوان نگین مذهبی برای شکل گیری شهر شوش شناخته شده است.
وی گفت: هر سال مردم خوزستان و شهرهای همجوار شوش و کرخه که توفیق سفر به کربلای معلی را پیدا نمی‌کنند به تاثیرپذیری از حرکت پیاده روی اربعین حسینی در کربلا با پای پیاده کیلومترها طی میشد تا به سوی حرم دانیال نبی(ع) در شوش رهسپار ‌شوند.
بویری افزود : پس از سقوط رژیم بعث در عراق و مهیا شدن زیارت عتبات و کربلا شیعیان با آزادی بیشتری سنت پیاده روی را از همه نقاط جهان شیعی به سوی کربلا از سر گرفتند و عاشقان حسینی در ایران و بخصوص خوزستان با این گشایش، در راه رسیدن به کربلا در اربعین بر سر راه خود پس از زیارت دانیال نبی(ع) به سوی آن سوی مرز طی طریق میکنند .
رئیس اداره میراث فرهنگی و گردشگری شهرستان شوش بیان داشت : مناسک مذهبی بخش مهمی از فرهنگ و در واقع میراث مذهبی است که در شکل آیین ها و باورها تداوم پیدا کرده و امروز آن را بنام میراث معنوی می شناسیم .
وی در خصوص میراث معنوی مذهبی اربعین افزود : اربعین در شوش میراثی است که تداوم آن سبب همگرایی و هم افزایی بین اقشار جامعه و اقوام زیر لوای یک هویت جمعی خواهد بود.
بویری بیان داشت : وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در راستای صیانت، حفاظت و معرفی آثار و ارزشها و سنت های مذهبی و ملی در قالب ثبت میراث معنوی اقدام می نماید.
وی در ادامه گفت : در شهرستان شوش تا کنون تعزیه میدانی حسینی یا آنچه در زبان عامیانه به آن شبیه میگویند با قدمتی بیش از صد ساله در فهرست میراث معنوی به ثبت رسیده است.
بویری در خصوص ثبت پیاده روی اربعین حسینی در شوش در آثار معنوی کشور گفت: انتظار میرود تا با یک برنامه ریزی منسجم و با گردآوری داده های فرهنگی، مستندات تاریخی و فرهنگی سنت پیاده روی اربعین حسینی در شوش در فهرست میراث معنوی کشور ثبت شود و رسیدن به این امر نیازمند یک عزم عمومی خواهد بود .
این کارشناس میراث فرهنگی گفت : پیاده روی اربعین در شوش هر چند درطی چندین دهه دچار تغییراتی شد ولی ماهیت کلی آن حفظ و تثبیت شده که این مورد از نقاط قوت این آیین مذهبی خواهد بود .
بویری در پایان گفت : میراثی ماندگار است که تداوم آن در جامعه دیده و ملموس باشد و در واقع استمرار این سنت ویژگی مهم آن است که میتواند از مصداق های بارز میراث معنوی باشد .

گفتگو : رضا پورطالب
نشریه صدای شوش

به عشق حسین(ع)...

زن و مرد و پیر و جوان و خردسال همه به عشق حسین(ع) اینجا جمع شده‌اند؛ عده‌ای زائرند و عده‌ای خادم زائر؛ معجزه ارادت به اباعبدالله(ع) همه را در مسیر اربعین قرار داده است.

مرز شلمچه در منطقه آزاد استان خوزستان واقع‌شده و این روزها پذیرای زوار اربعین و عتبات عالیات است.

این مرز به‌عنوان یکی از مرزهای در نظر گرفته‌شده برای تردد زوار اربعین حسینی هرساله مورد استقبال زائران قرار می‌گیرد. همچنین مردم منطقه تلاش می‌کنند با ایجاد موکب‌هایی خدمات موردنیاز زوار را به آن‌ها ارائه کنند.

سید خلیل موسوی

بزرگترین کاروان پیاده روی اربعین

اهواز- ایرنا- مشایه الاهواز نام عربی بزرگترین کاروان پیاده روی زائران اربعین حسینی است که همه ساله از مناطق مختلف و اغلب کم برخوردار اهواز حرکت خود را به سوی کربلا آغاز می کنند. هر سال این پیاده‌ روی مصادف با هشتم ماه صفر آغاز و به سمت مرز چذابه حرکت می کنند.

کاروان پیاده روی "مشایه الاهواز" با بیش از ۴۰ هزار زائر اربعین راهی کربلا شد. کوی ملاشیه اهواز با مشارکت ده‌ها هزار نفر از اهالی بخش اسماعیلیه، بخش مرکزی اهواز، دهستان عنافجه، زرگان، کوی علوی، مندلی، زهیربه (گلدشت)، کوی سادات، سیاحی، شهرک رزمندگان، عین ۲ و ده‌ها روستای دیگر، دوشنبه ۱۴ شهریور ۱۴۰۱ با بدرقه مردم اهواز راهی چذابه شد تا حرکت خود را بسوی نجف و کربلای معلی ادامه دهد

یادداشت| آیین خاکسپاری شهدای کربلا، میراث ثبت‌ملی شهر شوشتر

در روز دوازدهم ماه محرم (سومین روز ازشهادت کاروان کربلا) هرسال در برخی از شهرهای استان خوزستان و از جمله شوشتر، مراسم آیینی خاکسپاری و دفن شهدای کربلا برگزار می‌شود.

آیین سنتی تدفین شهدای کربلا یکی از آیین‌های سنتی شهر شوشتر است که از دیرباز در این شهر باحضور ده‌ها هزار نفر از عزاداران و عاشقان حسینی در روز دوازدهم ماه محرم برگزار می‌شود و همچنان ادامه دارد.

این مراسم که به عنوان یکی از مواریث معنوی شهر شوشتر در سال ۱۳۹۱ به ثبت‌ملی رسید، در عصر روز سوم شهادت، چند ساعت مانده به غروب آفتاب، باحضور مردم و عزاداران در محل میدان امام‌زاده عبدالله و با خوانش اشعار و مرثیه‌های مربوط به این واقعه آغاز و با دفن نمادین شهدای واقعه کربلا به پایان می‌رسد.

دسته‌های سینه‌زنی، زنجیرزنی و هیئت‌های بزرگ و کوچک شوشتر در این مراسم شرکت و باحضور خود هرسال به این آیین حال و هوای خاصی می‌بخشند.

بعد از واقعه کربلا، کسی از ترس یزید جرات نمی‌کرد تا بدن‌های مطهر یاران امام حسین(ع) را به خاک بسپارد، تا این‌که گروهی از زنان قبیله بنی‌اسد که در غاضریه، روستایی نزدیک به فرات زندگی می‌‎کردند، نزد پیکرهای پاک امام حسین(ع) و یارانش حاضر شدند و بر آنان نماز گذاردند و آنان را به خاک سپردند.

این آیین که به شکل نمادین برگزار می‌شود، در واقع بازسازی واقعه دفن پیکر مطهر شهدای کربلا ا‌ست که تاریخ آغاز و بازسازی این‌گونه وقایع به دوران صفویه بازمی‌گردد.

در کتب مربوط به دوران صفویه و دیگر نوشته‌های مربوط به شوشتر، شرح برگزاری مراسمات آیینی و دینی که در این شهراز دیرباز برگزار می‌شد به روشنی آمده است و وجود همین اسناد باعث شده است تا این شهر از لحاظ مذهبی و تاریخی دارای جایگاه ویژه‌ای باشد؛ شهری که در گذشته‌های دور با نام دارالمؤمنین خوانده و شناخته می‌شده است و همچنان این عنوان تاریخی را با خود داشته و خواهد داشت.

از دیگر مراسمات آیینی شهر شوشتر که در ماه محرم برگزار می‌شود، می‌توان به مراسم نخل مقام امام حسین(ع)، نصب پرچم شب اول مام محرم، مقتل‌خوانی مسجد آل‌طیب، ای واویلاخوانی، سبیل عطشان و ... نیز اشاره کرد.

*یادداشت از علی‌محمد چهارمحالی ـ کارشناس میراث فرهنگی

پیشینه دزفول در برگزاری مناسک عزاداری محرم

علامه کمالی دزفولی در کتاب «سیمای دزفول» درباره عزاداری‌های محرم و صفر می‌نویسد: سرآغاز بعضی از مراسم در دزفول دور نیست؛ مانند زنجیرزنی که اکنون هم متداول است، اما عَلَم یراق، چوب‌زنی، عَلَم‌رانی، سنج و دُهُل و کرنا زدن، مشعل روشن کردن، ساختن نخل و شیدانه (شهیدانه) از زمان‌های دور بوده که بعضی از آن‌ها به فراموشی سپرده شده است.

کتاب «سیمای دزفول» تازه‌ترین اثر علمی ـ فرهنگی علامه کمالی دزفولی(ره)، در سی فصل، چهار مقدمه و بخش تصاویر، به کوشش هوشنگ بوستان افروز و تصحیح و تحقیق سید مجتبی مجاهدیان(تقوی) و سید مهدی میرمسیب، در ۶۱۶ صفحه قطع وزیری توسط انتشارات پیک سروش قم، در تیرماه ۱۴۰۱ چاپ و منتشر شد.

اینک برشی از فصل چهاردهم: مراسم مذهبی، که مربوط به عزاداری‌های محرم و صفر در دزفول است، تقدیم می‌شود:

«سرآغاز بعضی از مراسم در دزفول دور نیست؛ مانند زنجیرزنی که اکنون هم متداول و نمایش نقش شهدا که متروک است، اما سینه‌زنی‏، شمشیربازی به نام عَلَم یراق، چوب‌زنی، عَلَم‌رانی، سنج و دُهُل و کرنا زدن، مشعل روشن کردن، ساختن نخل و شیدانه (شهیدانه) از زمان‌های دور معمول بوده که بعضی از آن‌ها اکنون متروک شده است.

گزارش کامل در ادامه نوشته

​