خوزتوریسم

آشناسازی دزفولی‌ها با آیین‌های عاشورایی در یک گشت مذهبی

سرپرست میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی ذزفول گفت: با هدف آشنایی بیشتر شهروندان و سایر مردم کشور و جهان با آیین‌های سنتی عزاداری در ماه محرم و همچنین بقاع و مکان‌های برگزاری این آیین‌ها، گشت رایگان مذهبی در این شهر برگزار شد.

به‌‌گزارش روابط‌عمومی اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خوزستان، حمیدرضا خادم ضمن عرض تسلیت به مناسبت ایام سوگواری و عزای حسینی درتشریح این خبر گفت: به‌منظور آشنایی هرچه بیشتر نوجوانان، جوانان و خانواده‌ها با مراسم‌ها و آیین‌های عاشورایی که از گذشته تاکنون در حوزه شهرستان دزفول برگزار شده است و هم‌اکنون نیز به مناسبت ایام سوگواری امام حسین (ع) در حال برگزاری هستند، به برگزاری یک گشت گردشگری مذهبی اقدام کردیم.

سرپرست میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی دزفول، صنعت بزرگ گردشگری را شامل بخش‌های مختلفی عنوان کرد و با اشاره به این‌که یکی از مهم‌ترین این بخش‌ها، گردشگری مذهبی است افزود: همه ادیان و مذاهب در سراسر جهان اماکن، آثار، سنن و مراسم‌های مذهبی مختلفی دارند که به یکی از جاذبه‌های مهم گردشگری آن‌ها تبدیل شده است و در این میان دین اسلام و مسلمانان نقش بسزایی در این شاخه از گردشگری دارند.

او بیان کرد: شهرستان دزفول نیز در این میان، ظرفیت بالایی دارد؛ از بقاع متبرک گرفته تا مراسم‌ها و آیین‌های مذهبی که در عزای ائمه اطهار بخصوص در ماه محرم در عزای اباعبدالله (ع)، اهل بیت و یاران شهیدش برگزار می‌شود .

خادم تصریح کرد: بقاع متبرک، محلات، تکایا، مساجد و حسینیه‌ها در ایام ماه محرم با برگزاری آیین‌های سنتی مختلف این شبها و روزها را گرامی می‌دارند و به عزاداری می‌پردازند که اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان دزفول با همکاری انجمن مردم‌نهاد کهن‌دژ این شهرستان و شرکت خدمات مسافرتی فارسان آسمان آبی ایرانیان، با هدف آشنایی بیشتر شهروندان و سایر مردم کشور و جهان با آیین‌های سنتی عزاداری در ماه محرم و همچنین بقاع و مکان‌های برگزاری این مراسم‌ها و آیین‌ها، روز گذشته به برگزاری گشت گردشگری آیینی مذهبی اقدام کرد که با استقبال گسترده علاقمندان به این حوزه از گردشگری قرار گرفت.

موکب داران کوچک

کودکان و نوجوانان شهرستان کارون استان خوزستان در ماه محرم تکیه های کوچک محلی برپا کرده اند. موکب‌هایی که سادگی مهم‌ترین مؤلفه آن‌ها به‌شمار می‌رود و غالباً در مقابل منازل برپا می‌شوند. هرکدام از بچه‌ها مسئولیت بخشی از نذورات و لوازم تکیه‌ها را تقبل کرده‌ و به‌سادگی پارچه‌های سیاه عزا، قند، چای، استکان، قوری، خرما و... فراهم می‌شود.

عکس : علی معرف

d

آیین سنتی «زفاف القاسم» در خرمشهر

آیین سنتی «زفاف القاسم» در خرمشهرهر سال در هشتم ماه محرم برگزار می شود. این آیین به عنوان عروسی قاسم نیز یاد می‌شود که در آن سینی‌هایی که در آنها حنا، اسپند، شاخه های گیاه ، شمع، انواع شیرینی و گلاب است را با پارچه سبز پوشانده شده. پارچه سبز نماد پاکی و قداست است،که در لباس رزم اهل بیت (ع) در روز عاشوراست. حنا نمادی از زینت و آراستگی برای عروس است، شمع نمادی از روشنایی است، ؛ گلاب نماد تازگی و طراوت است و اسپند برای جلوگیری از چشم زخم می باشد.

همچنین محتویات سینی‌ها معمولاً با نذورات کسانی که نذرشان در سال‌های قبل برآورده شده پر می‌شود. قبل از بر سر گذاشتن سینی، فانوس‌های آن‌ها با نیت و نذر مردم روشن می‌شوند و سپس برای بازگشایی از کار، گره‌های دور سینی را باز می‌کنند.

عکاس:فریدحمودی

مراسم سوگواری «چلاب زنی» در دزفول

مردم دزفول دهه نخست محرم، آئین «چلاب زنی» را برگزار می‌کنند.

این آئین شیوه متفاوتی از سینه زنی است. سوگواران حسینی، به صورت دایره‌وار در کنار یکدیگر می‌ایستند و هر یک دست خود را بر شانه نفر بعدی می‌گذارند. بدین ترتیب یک حلقه انسانی تشکیل می‌شود که در مرکز آن مداح قرار گرفته و با گویش محلی نوحه‌خوانی می‌کند و سایر اعضا نیز با شیوه و ریتم خاص سینه‌زنی خود مداح را همراهی می‌کنند

عکس:امین نظری

یوم العباس میراث ماندگار مردم عرب خوزستان

یوم العباس ماندگار عاشورایی مردم خوزستان به خصوص مردم عرب خوزستان به شما می رود

مراسم «یوم العباس» هر ساله طبق سنت دیرینه مردم خوزستان همزمان با روز هفتم ماه محرم و با مشارکت گسترده عزاداران سید و سالارشهیدان حضرت اباعبدالله الحسین (ع) و به یاد حماسه‌آفرینی علمدار کربلا، قمر بنی‌هاشم حضرت ابوالفضل العباس (ع) در خوزستان برگزار می‌شود.

تصاویر از مراسم یوم العباس در اهواز

علی معرف/ایرنا

آئین سنتی عزاداری محرم - اهواز

اهالی شبیشه در حاشیه شهر اهواز در شب هفتم، با یزله های حماسی خود برای امام حسین (ع) و یار با وفای حضرت عباس (ع) با آئین سنتی یزله یا هوسه که بشکل پای کوبی و حرکت های دایره ای بوده در شب هفتم ماه محرم که به حضرت عباس (ع) تعلق دارد،با حضور شعرای اهل بیت و سرودن اشعاری در وصف سید الشهدا و یاران با وفایش به عزاداری می پرازند

سید خلیل موسوی/مهر

حال و هوای محرم در اهواز

با فرا رسیدن ماه محرم الحرام و آغاز ایام سوگواری سیدالشهدا و یاران با وفایش، شهر اهواز رنگ غم و عشق به اهل بیت بخود می‌گیرد، بر سر در مغازه‌ها و خانه‌های شهر به نام مبارک امام حسین (ع) مزین می‌شود و بساط نذری و ایستگاه صلواتی در گوشه خیابان‌های شهر علم می‌شود.

سید خلیل موسوی

حرکت در مسیر عاشقی

اربعین که از راه می‌رسجاده عشق دوباره هموار می‌شود، جاده‌ای که قدم به قدم آن منزلگاه دلدادگانی است که برای رسیدن به کوی دوست حتی فرسنگ‌ها دورتر از منزلگاه امام حسین (ع)، پا در رکاب قافله کربلا می‌شوند تا بار دیگر بر قله عشق و ایثار تکیه بزنند، برای راهپیمایی‌کنندگان گرما، تاول پاها، طولانی بودن مسیر، تشنگی و خستگی بی اثر شده است، حتی سالخوردگان با نام حسین (ع) انرژی جوانی را می‌گیرند و در میان بهت همگان مسیر راهپیمایی اربعین را با ذکر اباعبدالله می‌پیمایند و راه را برای خودشان هموار می‌کنند.

هرساله با نزدیک شدن به ایام اربعین امام حسین (ع)، کاروان مشایه اهواز حرکت خود را به سمت کربلا آغاز می‌کند. پیش از اربعین کاروان‌های عشاق با پای پیاده تحت عنوان مشایه از نجف به سمت منزلگاه معشوق یعنی کربلا حرکت می‌کنند و این حرکت به مرور ترویج پیدا کرده است، چند سالی می‌شود که کاروان‌هایی مشابه و با نام مشایه اهواز پیاده به سمت کربلا حرکت می‌کنند.

مراسم نمادین خاکسپاری شهدای کربلا - حمیدیه

بعد از واقعه کربلا کسی از ترس یزید جرات نمی‌کرد تا بدن‌های مطهر یاران امام حسین(ع) را به خاک بسپارد، تا اینکه گروهی از زنان قبیله بنی‌اسد که در غاضریه، روستایی نزدیک به فرات زندگی می‌‎کردند، نزد پیکرهای پاک امام حسین(ع) و یارانش حاضر شدند و بر آنان نماز گذاردند و آنان را به خاک سپردند. به جهت اینکه سرهای شهدا از بدنشان جدا شده بود، شناسایی و دفن شهدا برای بنی‌اسد امکان‌پذیر نبود، از این رو امام سجاد(ع) به‌صورت خارق‌العاده به‌عنوان راهنما در کربلا حاضر می‌شوند و آنها را در این امر یاری می‌کنند. امام سجاد(ع) پس از تدفین بدن مبارک پدر بزرگوارشان با انگشت مبارک روی قبر امام(ع) چنین نوشتند: «هذا قبر الحسین بن علی بن ابیطالب(ع) الذی قتلوه عطشانا غریبا؛ این قبر حسین بن علی بن ابیطالب(ع) است؛ کسی که در حال تشنگی و غربت او را کشتند.» هر ساله در شهرستان حمیدیه مراسم خاکسپاری نمادین شهدای کربلا برگزار می‌شود.

محمد آهنگر/فارس

تعزیه شوش و حر در روز عاشورا

شهر شوش به عنوان کانون عزاداران و عاشقان اباعبدالله الحسین(ع) در ایام تاسوعا و عاشورای حسینی، محل برگزاری بزرگترین تعزیه و شبیه خوانی کشور است.

در این آیین واقعه کربلا به صورت تعزیه و شبیه خوانی با حضور هزاران نفر از عزاداران و سوگواران حسینی از نقاط مختلف استان خوزستان و دیگر استان‌های کشور به تصویر کشیده شد.

این آیین که سابقه بیش از صد ساله دارد و در میراث ملی کشور نیز ثبت شده است در روز عاشورا اجرا می‌شود.

در این آیین باشکوه، تعزیه خوانان در قالب اشعار فصیح فارسی و عربی به بیان وقایع عاشورای سال ۶۱ هجری می‌پردارند.

ریشه و تاریخ شبیه خوانی بیت چریم در شهر حر از توابع شهرستان شوش به بیش از دو قرن می‌رسد

، تعزیه‌ ملی ﺑﺰﺭﮒ شهر ﺷﻮﺵ نیز در نوع خود بزرگ‌ترین ﺗﻌﺰﯾﻪ ﻣﯿﺪﺍﻧﯽ ﺩﺭ ﺳﻄﺢ ﻛﺸﻮﺭ به شمار می‌رود،

یا حسن: تعزیه حسینی در شوش و شهر حر از قدیمی‌ترین تعزیه نمایشی است تعزیه‌خوانی در شهر شوش از سال ۱۲۸۵ (ه ش) با تعداد دو نفر در نقش‌های امام حسین (ع) و حضرت عباس (ع) به‌صورت صامت و بدون کلام شروع شد، دو نفر از اهالی شوش در بین عزاداران محرم با پوشیدن لباس رزم تعزیه در میان عزاداران حاضر می‌شدند و عزاداری با مداحی و سینه‌زنی برگزار می‌شد کم‌کم تعزیه از حالت صامت خارج شد و اشعاری در بین نقش‌ها ردوبدل شد، با آمدن باستان شناسان و گروهای حفاری آثار باستانی در کاخ آپادانا، بسیاری از کارگران همراه با مردم شوش در حرم دانیال نبی (ع) عزاداری می‌کردند و نسخه‌ها (دیالوگ) تعزیه نیز نوشته شد البته انحرافات و خرافاتی هم در اشعار بود که بعد از انقلاب این موضوع توجه قرار گرفت و با راهنمایی شهید «حسن دانش» امام‌جمعه وقت شوش اشعاری که در شأن امام حسین (ع) نبود حذف شد و اشعاری توسط «حاج محمدعلی محول» سروده شد که بعدها همان اشعار به همت «علیرضا یا حسن» تجدیدنظر شد و نسخه‌های امروزی تدوین شد.(گفتگوی یاحسن با خبرگزاری فارس)

مراسم شبیه واقعه کربلا و عزاداری امام حسین (ع) در این منطقه ریشه تاریخی دارد. به گفته ریش سفیدان این محل ابتدا این مراسم توسط شیخ فرحان، شیخ غافل و شیخ فارس ابن شیخ سالم از قبیله آل کثیر تیره (بیت چریم) بر پا می‌شد.
شاید برای بسیاری جای سئوال باشد که این مراسم شبیه خوانی های میدانی که به زبان عربی در نقاط مختلف استان برپا می شوند از کجا سرچشمه گرفتند. «شیخ غافل» از برجسته ترین شخصیت هایی بود که اقدام به معرفی و راه اندازی شبیه خوانی کرد. برخی به مراسم شبیه خوانی «دایره» نیز می گویند چون بازیگران در یک میدان وسیع ایفای نقش می کنند و مردم به صورت دایره گرد آنان حلقه می زنند.

شیخ غافل که تباری شوشی داشت به همراه یکی از روحانیون منطقه «بیت چریم» که اکنون شهر حر نام گرفته به عراق سفر کرد. در ۱۲۲۴ هجری قمری مصادف با ۱۱۸۱ هجری خورشیدی، آئین شبیه خوانی را در شهر «حله» از نزدیک دید. شیخ غافل مجذوب این مراسم شد و با دقت آن را از اول تا پایان نظاره گر شد. پس از اتمام شبیه خوانی تصمیم گرفت که همین مراسم را برای مردم دیار خودش اجرا کند.

شیخ پس از زیارت عتبات به دیارش بازمی گردد. اهالی محل و خانواده به استقبالش می آیند. اصولا رسم بود هر کسی به زیارت ائمه برود با خود سوغات و هدایایی برای بسیاری از نزدیکان بیاورد اما شیخ این‌بار به همه گفت که «امسال برایتان سوغاتی متفاوتی دارم». سپس دستور داد همه بزرگان «بیت چریم» شب هنگام در مضیف حاضر شوند.

صدای هاون و کوبیدن قهوه و عطرِ قهوه خبر از یک نشست جدی می داد. ریش سفیدان از عشایر مختلف در مضیف جمع شدند تا شاهد سوغاتِ جدیدِ شیخ باشند. شیخ شروع به سخن می کند، ماجرای دیدنِ شبیه خوانی حسینی در حله را برای همه مردم محل تعریف می کند و از همه می خواهد از سال آینده چنین برنامه ای را در این دیار برپا کنند.

مخالف و موافقان نظرات خود را اعلام می کنند تا اینکه محرم سال بعد از راه رسید و اولین شبیه خوانی حسینی به رهبری شیخ غافل آل کثیر در منطقه روستایی ِ بیت چریم برپا شد. سال به سال به شهرت این شبیه خوانی افزوده شد تا اینکه همه مردم خوزستان با شنیدن شبیه خوانی یاد این منطقه و شوش می افتند. همه میراث دارِ این شخصیت حسینی و ارزشی شدند. گفته می شود مردم دو روز قبل از نقاط مختلف استان خود را به این منطقه می رساندند تا اطراف میدان شبیه خوانی برای خود جایی دست و پا کنند.

سال‌ها گذشت، منطقه بیت چریم بزرگ تر، پرجمعیت‌تر و تبدیل به شهر شد. نام شهر را به علت داشتنِ قدیمی‌ترین مراسم شبیه خوانی«شهر حر» نامیدند.

این مراسم به صورت موروثی توسط فرزندان شیخ ادامه پیدا کرد تا اینکه به شخصی به نام «شیخ خلف» رسید. در دوره شیخ خلف ابزار و وسایل مدرن وارد شبیه خوانی شدند و مدیریت شیخ سنگین‌تر شد. میکروفون، بلندگو و مترجم شکل و شمایل جدیدی به شبیه خوانی دادند. شیخ سرانجام پس از چند سال مدیریتِ این مراسم، در میدان شبیه خوانی و در حین مدیریت، بر زمین افتاد و بعد از چند روز از دنیا رفت.

شبیه خوانی شهر حر در دهه ۶۰ و بعد از مرگ شیخ خلف بن حیدر به شورای برگزاری شبیه خوانی منتقل و از حالت موروثی خارج شد. در سال های آخر حکومت شاهنشاهی، اجازه برگزاری به متولیان نداد تا جایی که این مراسم برای چند سالی تعطیل شد. پس از مدتی اولین تاثیر از شبیه خوانی شهر حر را روستای پائین دست یعنی روستای «سید محمد تفاخ الهدامه» گرفت.تعزیه شوش با قدمت بیش از یک قرن، بزرگ ترین مراسم تعزیه خوانی میدانی کشور است که با ۸۰۰ بازیگر و ۷۲ مجلس، واقعه عاشورا را به تصویر می کشد. تمام متون این تعزیه به زبان فارسی است و در مدت ده ساعت در روز عاشورا اجرا می شود.

منبع:

خبرگزاری مهر

خبرگزاری فارس

صدای شوش

عکس: معصومه بویری