گزارش/هوشنگ فرجی

تاریخ همچنان ورق می‌خورد و نسل‌ها یکی پس از دیگری می‌آیند و می‌روند، اما عشق حسین(ع) و اولاد حسین همچنان بر تارک باورها و عمق جان ایل بزرگ بختیاری مستدام است .

هوشنگ فرجی/ مسجد سلیمان/یکی از سنت‌های کهن در بین عشایر آیین «کتَل بستن» است که برای چهره‌های سرشناس و تأثیرگذار انجام می‌گیرد. برپاکردن کتل عبارت است از یک اسب سفید که آن را با پارچه‌های رنگی آذین‌بندی می‌کنند و یک قبضه تفنگ و یک شمشیر هم به صورت «نگون فنگ» روی زین اسب می‌بندند و یک جوان افسار اسب را در دست می‌گیرد و به دور«مافه گه» (مکعبی ساخته شده از سنگ) طواف می‌دهد. یکی دیگر از آیین‌های محرم نتراشیدن سر و صورت تا چهل روز است که پس ازسپری شدن اربعین، عزاداران و شیفتگان امام حسین(ع) سرخود را می‌تراشند. ناگفته نماند که در این مدت پذیرایی باحلوا، شربت، نان محلی وطبخ آبگوشت انجام می‌گیرد..

نقش سنت‌ها در بین مردم

«محمدرسول احمدی» پیرمردی۹۰ساله در این باره می‌گوید: از پدربزرگم در جوانی شنیدم که کلاه نمدی بختیاری‌ها ازابتدا با نمد سفید توسط نمدمالان ساخته می‌شد، اما در واقعه کربلا چون خبر شهادت امام حسین(ع) به بختیاری‌ها رسید به نشانه عزاداری کلاه نمدی خود را سیاه کردند.
«حاج ملا جهانگیر داودی» یکی دیگر از دوستداران اهل بیت(ع) درحالی که 80 بهار از زندگیش را سپری کرده نیز می‌گوید: درآن زمان که نه خودرویی بود و نه جاده‌ای و نه پاسپورتی نیاز بود؛ ریش سفیدان بختیاری و حتی جوانان عشایری پیاده از راه‌های سخت برای زیارت قبر امام حسین(ع) خود را به کربلا می‌رساندند و گاه نیز اتفاق می‌افتاد که تعدادی همانجا در کنار حرم امام خود می ماندند و مجاور می شدند و در آن مکان نیز جان‌به‌جان آفرین تسلیم می‌کردند و درهمان حوالی به خاک سپرده می‌شدند. «ابراهیم فرجی» هم در مورد مرثیه خوانی در بین عشایر بختیاری و آیین سینه زنی در این دهه، می‌گوید: در بین عشایر خودزنی و زنجیرزنی چون به جسم آزارمی رساند مرسوم نیست و هیأت عزادار اقدام به سینه زنی می‌کنند.

ارادت قوم بختیاری به خاندان اهل بیت(ع)
حجت‌الاسلام محمدصادق امینی امام جمعه و رئیس شورای فرهنگ عمومی مسجد سلیمان در این مورد می‌گوید: قوم بختیاری از دیرباز ارادت زیادی به خاندان اهل بیت و عصمت و طهارت(ع) داشته‌اند و نام و ذکر اهل بیت(ع) در زندگی ساده و بی‌آلایش آنان همواره ساری و جاری است. مردم این منطقه با حضور در مزار اهل قبور عنوان مشهدی و کربلایی را روی سنگ قبر بسیاری از اجدادشان مشاهده می‌کنند که نشان دهنده این موضوع است که در آن روزگار و بدون وجود امکانات و تکنولوژی‌های نوین حمل و نقل با شتر و اسب و قاطر به زیارت اباعبدالله(ع) می‌رفتند و حتی برخی از آنان وصیت می‌کردند که بعد از مرگ در کربلا و نجف به خاک سپرده شوند لذا با برخورداری از چنین پیشینه مذهبی و ارادت قلبی به آقا اباعبدالله الحسین(ع) همه ساله در ماه محرم و صفر پا به پای اقوام دیگر و مردم عزیز به میدان آمده و با اجرای آیین‌های سنتی محلی و ملی به دلدادگی به اولاد پیغمبر می‌پردازند.

آیین‌ها و مناسک ماندگار

«حمید حیدری» رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی مسجدسلیمان نیز می‌گوید: آیین‌ها و مناسک یکی از ماندگارترین و مؤثرترین روش‌هایی است که می‌تواند ما را در مسیرشناسایی هویت با بهره‌گیری از اعتقادات و تجربیات گذشتگان وانتقال آن به نسل‌های جدید یاری کند. یکی از آیین‌های کهن، ارزشمند و مؤثر در فرهنگ غنی و پربار قوم بختیاری، آیین کتل است که درسوگ و تعزیت افراد شاخص و والا و بزرگان قوم درگذشته و البته به‌ندرت درحال حاضر به اجرا درمی‌آید. این آیین که ویژه بزرگداشت قهرمانان قومی و ملی درمیان قوم بختیاری اجرا می‌شده پس از طرح و تصویب در شورای فرهنگ عمومی و استقبال از سوی مردم و نیز اهل فن، بزودی در اربعین سرور و سالار شهیدان برگزار می‌شود. حیدری اضافه می کند: بنابر پیشنهاد امام جمعه و دیگر چهره‌های پژوهشگر و با کمک فرماندار مسجدسلیمان درصدد هستیم تا آیین کتل‌بندی را که قدمتی دیرینه در بین بختیاری‌ها دارد در سازمان یونسکو به ثبت جهانی برسانیم.
«مصطفی علیزاده گل سفیدی» مورخ و استاد دانشگاه‌های اصفهان نیز در مورد قدمت تعزیه خوانی در بین قوم بختیاری، می‌گوید: «سید عبدالباقی بختیاری» معروف به «سیدصولت»، یکی از معروف‌ترین تعزیه خوانان دوران ناصرالدین شاه و مظفرالدین شاه بود و به‌دلیل مهارت در اجرای زیبای تعزیه، معین البکاء چهارمحال و بختیاری، اصفهان و شیراز لقب گرفت. تمام تعزیه خوانان این مناطق خود را شاگرد و پیرو او می‌دانستند. سید عبدالباقی که استاد بنام و صاحب سبک تعزیه خوانی بود در سال 1319 به دیار باقی شتافت. آرامگاه او در گوشه‌ای از پارک ملت شهرکرد قرار دارد که هر ساله در دهه محرم بسیاری بر مزار وی حاضر شده و ضمن ادای احترام، برایش فاتحه می‌خوانند.

گروه اجتماعی ــ سینی‌گردانی حضرت قاسم(ع) در ماهشهر متفاوت است؛ ظهر هشتم محرم مردم شهر سینی‌های نذری خود را به یاد حضرت قاسم(ع) بر سر و دست می‌گیرند و با نظم خاصی در صحنه‌ای زیبا و حزن‌انگیز «یا حسین»گویان به طرف میدان شهر حرکت می‌کنند.

یکی از جلوه‌های عشق و ارادت مردم خوزستان به صاحب این روزها، حضرت اباعبدالله‌الحسین(ع)، آیینی است که به سینی‌گردانی حضرت قاسم(ع) شهرت دارد. این آیین در نقاط بسیاری از استان خوزستان برگزار می‌شود و به سبب قدمتی که میان مردم بندر ماهشهر دارد، به نام مردم این شهر به ثبت ملی رسیده است. این آیین به شماره ۱۴۴۵ در تاریخ ۱ مهر ۱۳۹۶ در فهرست ملی میراث فرهنگی ناملموس ثبت شد.

سارا عبادی، مسئول اداره میراث فرهنگی بندر ماهشهر، در گفت‌وگو با ایکنا از خوزستان، در توضیح این آیین سنتی گفت: مراسم عروسی قاسم در اکثر شهرهای خوزستان در روز هشتم ماه محرم برگزار می‌شود. به این مراسم در زبان محلی «عرس القاسم» می‌گویند. مراسم عروسی حضرت قاسم مردانه و زنانه برگزار می‌شود. مجلس زنانه معمولاً در یکی از خانه‌های محل یا حسینیه اجرا می‌شود؛ به این صورت که یک حجله نصب می‌شود و هنگام اجرای مراسم، بانوان سینی‌های خود را در تاریکی که فقط شمع‌های سینی روشن هستند به دور حجله می‌چرخانند و سایر بانوان با سینه‌زنی و کل زدن آن‌ها را همراهی می‌کنند.

وی اظهار کرد: این مراسم در شهرستان بندر ماهشهر با همه شهرهای دیگر به صورتی متفاوت اجرا می‌شود. ساکنان قدیمی و بومی بندر ماهشهر این آیین را مردانه و بسیار باشکوه در مساجد، خانه‌های قدیمی و میدان شهر برگزار می‌کنند. روز هشتم محرم، حوالی ظهر از تمام نقاط شهر بندر ماهشهر، سینی‌هایی که با پارچه سبز پوشیده شده است بر روی دست هر زن و مردی می‌توان دید که به طرف خانه قدیمی مرحوم درویش طاهری از قدیمیان برگزار‌کننده روضه امام حسین(ع) و مراسم سینی‌گردانی در بندر ماهشهر در حرکت‌اند.

به گفته امیر طاهری، قبل از مرحوم پدربزرگش، پدر و پدربزرگ ایشان در همین خانه و در این محله این مراسم را برگزار می‌کردند و کرامت‌های زیادی را از زمان کودکی تاکنون از آیین سینی‌گردانی شاهد بوده است

عبادی درباره بانی این مراسم در بندرماهشهر گفت: مرحوم حاج علی ابوالحسن طاهری متولد ۱۲۸۲ خورشیدی در بندر ماهشهر و مرحوم حاج درویش طاهری و امیر طاهری فرزند حاج درویش طاهری، خانواده‌ای هستند که نسل به نسل برگزار‌کننده این مراسم بوده و هستند. به گفته امیر طاهری، قبل از مرحوم پدربزرگش، پدر و پدربزرگ ایشان در همین خانه و در این محله این مراسم را برگزار می‌کردند و کرامت‌های زیادی را از زمان کودکی تاکنون از آیین سینی‌گردانی شاهد بوده است.

مسئول اداره میراث فرهنگی بندرماهشهر در توضیح نحوه برگزاری مراسم سینی‌گردانی اظهار کرد: از ساعت ۱۳ هشتم محرم، تقربیاً همه سینی‌ها تحویل خانواده طاهری داده شد و اکنون مادر خانواده با کمک مردان محل، جهت تزئین سینی‌ها آماده می‌شوند. سینی‌ها از جنس مختلف هستند؛ مسی، حصیری و چوبی. محتویات سینی‌ها هم مختلف است؛ به گفته سینی‌گردان‌ها حضرت قاسم بن حسن(ع) نوجوان بود و تنقلات را به این خاطر در سینی می‌گذارند.

عبادی ادامه داد: محتویات این سینی‌ها عبارت بود از پارچه سبز که نماد پاکی و قداست است و همچنین لباس رزم اهل بیت(ع) در روز عاشورا که به رشادت یاران امام حسین(ع) اشاره دارد. حنا، نماد زینت و آراستگی برای عروس در زمان قدیم و اشاره به دامادی حضرت قاسم در واقعه عاشورا دارد. شمع نمادی از روشنایی و پاکی و جاودانگی است و به مظلومیت یاران امام اشاره دارد.

وی ادامه داد: گلاب نیز نماد تازگی و طراوت و نماد باروری و تداوم زندگی است و به ازدواج حضرت قاسم(ع) در واقعه عاشورا اشاره دارد. برگ‌های گل یاس یا به نام محلی «موم»، نماد راستی، صداقت، عشق، دوستی و معصومیت است که به عشق پاک و معصومیت حضرت قاسم(ع) اشاره دارد. اسپند(اسفند) نیز برای جلوگیری از چشم زخم در این سینی‌ها گذاشته می‌شود. محتویات دیگر سینی‌ها شامل تنقلاتی همچون کیک و کلوچه، بیسکوییت، شیرینی، میوه و... است که بین کودکان تقسیم می‌کنند.

مسئول اداره میراث فرهنگی ماهشهر اظهار کرد: بعد از تزیئن سینی‎ها، آن‌ها را به ردیف قرار داده و با پارچه سبز روی سینی‌ها را می‌پوشانند. صحنه زیبا و حزن‌انگیزی است. بعد از چیدن سینی‌ها سید‌کریم طباطبایی دعایی بر روی سینی‌ها می‌خواند. بعد از او، نوبت روضه‌خوانی سید‌حبیب طباطبایی می‌رسد:

مبارک باد بر جوانان قبیله حنابندان قاسم

سراسر جان جانان قبیله فدای جان قاسم

بعد از پایان مراسم روضه، نوبت به اجرای مراسم سینی‌گردانی می‌رسد. جمعیتی در جلوی درب منزل و در مسیر اجرای مراسم منتظر هستند. مردان پیر و جوان سینی‌ها را با دعا و صلوات بر روی سر قرار داده و یک به یک از در منزل با بدرقه مادر خانواده خارج می‌شوند.

وی گفت: در جلوی جمعیت، علم‌هایی بلند که با پارچه‌های رنگارنگ و زیبایی تزئین شده است، قرار دارد. گهواره‌ای هم که یادآور شش ماهه اباعبدالله‌الحسین(ع) است در جلو خودنمایی می‌کند. گویی اتفاق خاصی در شرف وقوع است. حالا دیگر زمان موعود فرا رسیده است. ساعت ۲۲ جمعیت سیاه‌پوش و عزادار سراسر خیابان را در بر می‌گیرد. مداحان که در جلوی جمعیت مستقر می‌شوند شروع به مرثیه‌سرایی سالار شهیدان و یاران با وفایش می‌کنند.

عبادی اظهار کرد: با شروع مراسم، مردان در هر سن و سالی با سینی‌هایی که بر سر و روی دست گرفته‌اند، به نوحه‌های مداحان گوش می‌دهند و نوحه‌‌سرایی می‌کنند. بانوان به آرامی سینه می‌زنند و گریه می‌کنند. تمامی جمعیت حاضر «یا حسین» گویان، سینی‌ها را برداشته و در حالی که گلاب به سر و صورت حاضران می‌پاشند به سمت میدان امام‌(ره) روانه می‌شوند. بیش از ۸۰ سینی بر روی سر و دست عزاداران به آرامی به طرف میدان حرکت می‌کنند. این مراسم با نظم و به آرامی و به تبعیت از مداح انجام می‌شود.

جمعیت دور میدان می‌ایستند گویی به یاد واقعه عاشورا، میدان قتلگاه را یافته و بدین گونه تسلایی بر دل‌های بی‌قرار خود می‌گذارند

مسئول اداره میراث فرهنگی بندرماهشهر گفت: جمعیت دور میدان می‌ایستند گویی به یاد واقعه عاشورا، میدان قتلگاه را یافته و بدین گونه تسلایی بر دل‌های بیقرار خود می‌گذارند. پس از سینه‌زنی در اطراف میدان امام(ره) به سمت خیابان آمده و به همان شکل به طرف منزل حاج درویش طاهری برمی‌گردند. سینی‌گردانان یکی‌یکی به داخل منزل رفته و جمعیت در محل درب ورودی منزل به مراسم عزاداری ادامه می‌دهند. پس از دقایقی مردان با پای برهنه و چشمانی گریان محتویات سینی‌ها را بین حاضران پخش می‌کنند و بدین گونه مراسم به پایان می‌رسد.

«سه سنگ»؛ نماد عزاداری مردم بهبهان در سوگ حضرت اباعبدالله(ع)

سه سنگ اولین و مهمترین نماد خاص عزاداری در بهبهان است که مبتکر آن «میرزا شوقی بهبهانی» در عصر قاجار و زمان سلطنت ناصرالدین شاه بود. یکی از نوحه‌های میرزا شوقی برای این سبک خاص «عباس علمدار» است که يكی از شاهكارهای ميرزا شوقی و در نوع خود از آثار جاودان و بی بديل زبان فارسی است.

یکی از آیین‌های سنتی استان خوزستان در ایام سوگواری حضرت اباعبدالله(ع)، آیین «سه سنگ» است که عزاداری سنتی مردم شهرستان بهبهان است.

این آیین مذهبی در سال ۱۳۹۱ به همت خیرالله محمدیان، پژوهشگر فرهنگ عامیانه مردم بهبهان با شماره ۶۴۱ در فهرست میراث معنوی کشور ثبت ملی شد. مبدع این سبک شاعر آیینی این شهرستان؛ میرزا شوقی است که در عصر قاجار می‌زیست.

خیرالله محمدیان، پژوهشگر فرهنگ عامیانه مردم بهبهان و نویسنده کتاب‌ «آیین‌ها و سوگواری‌های مذهبی در دارالمؤمنین بهبهان» در گفت‌وگو با ایکنا از خوزستان در این‌باره گفت: «سه سنگ» به عنوان نماد خاصّ عزاداری مردم بهبهان محسوب می‌شود. سينه زنان در حالت سه سنگ معمولاً به شكل ثابت (بخشی نشسته و بخشی ايستاده) عزاداری می‌کنند.

وی اظهار کرد: سه سنگ اولین و مهمترین نماد خاص عزاداری در بهبهان است که مبتکر آن «میرزا شوقی بهبهانی» در عصر قاجار و زمان سلطنت ناصرالدین شاه بوده است. میرزا شوقی دو نوحه برای این سبک خاص ساخت که یکی از آن­ها «عباس علمدار» است و دیگری «صد حیف ز اکبر/ حیف از علی­ اکبر». نوحه‌ «عباس علمدار» كه در قالب مستزاد سروده شده يكی از شاهكارهای ميرزا شوقی و در نوع خود از آثار جاودان و بی‌بديل زبان فارسی است.

به گفته محمدیان، شكل و شیوه‌ اجرای آن، انتخاب موضوع، عنصر معرفتی نوحه، هارمونی و هماهنگی وزن و محتوا، شور حماسی نوحه، وزن رجزی و شور و شتاب موجود در ضرب آهنگ نوحه و حرارت و هيجانی كه در اجرای آن احساس می‌شود، سينه زن و نوحه خوان و بيننده را شديداً با هم همراه و هماهنگ می‌کند و هر سه را در يک جريان شور انگيز و سيال روان می‌سازد و اين مسئله يكی از عوامل مهم محبوبيت اين نوحه است. آهنگ نوحه در دستگاه سه گاه اجرا می‌شود و وزن آن «مفعول مفاعيل مفاعيل فعولن» است كه تند و پرشتاب و فوق العاده هيجان آفرين است.

این پژوهشگر با بیان اینکه میرزاشوقی در زمینه نوحه‌پردازی صاحب ابتکار بود و سبک سینه‌زنی سه سنگ را خود ایشان ابداع کرد، افزود: شیوه‌های سینه‌زنی مختلف است؛ واحد یا تک ضرب، دوضرب و سه‌ضرب. این سبک‌ها در شهرهای سنتی زیاد است. سنگ در این ترکیب به معنی ضربه است؛ یعنی سه ضربه پیاپی به سینه کوبیده شود.

وی ادامه داد: میرزا شوقی سبکی ابداع کرد که در کل عزاداری‌های آن زمان در کشور ایران منحصر به فرد است؛ این عزاداری تقریباً سه مرحله است. توضیح کامل این سبک در کتاب آیین‌های مردم بهبهان آمده است. در سال ۱۳۹۰ مستندسازی‌هایی انجام دادیم و سال ۱۳۸۴مستند تلویزیونی آن ساخته شد. میرزا شوقی هم شاعر و سراینده این سبک و هم نوحه‌خوان این سبک بوده است.

نویسنده کتاب‌ «آیین‌ها و سوگواری‌های مذهبی در دارالمؤمنین بهبهان» گفت: شعر «سه سنگ» در قالب قصیده مستضادگونه است. موضوع آن نیز حماسه شجاعت حضرت ابوالفضل(ع) است:

«نوبت چو به جنگ : دش عباس علمدار»

و موضوع دوم آن حضرت علی‌اکبر(ع) است. این دو نوحه از قدیم در بین هیئت‌های عزاداری بهبهان باشکوه و عظمت خاصی خوانده می‌شود و مردم بهبهان خیلی به آن علاقه‌مند هستند. هر کسی نمی‌تواند این نوحه را اجرا کند.

محمدیان عنوان کرد: عزاداری سه‌سنگ شعر ثابتی دارد. البته برخی از شاعران معاصر مثل مرحوم حبیب‌الله معلمی، استاد حاج بشیرعلی، مرحوم استاد عبدالحسین عتیق، شعرهایی را بر وزن و استقبال میرزا شوقی سرودند اما هیچ کدام جای سه‌سنگ میرزا شوقی را نمی‌گیرد و از قدیم شش یا هفت هیئت هستند که این عزاداری را به زیبایی اجرا می‌کنند. اوج عزاداری‌های بهبهان، سه‌سنگ میرزا شوقی است که با حضور خیل عظیم جمعیت همراه است. ایشان نوحه‌های دیگری هم داشتند.

این شاعر آیینی توضیح داد: زنده یاد حاج سیّدمحمّد سیّد (تولد ۱۳۱۹ وفات ۱۳۸۷ ه. ش.) از قول گذشتگان می‌گفت که میرزا شوقی نوحه‌ سه سنگ عبّاس علمدار را ابتدا برای محلّه‌ پهلوانان ساخته است و چون اهل محل کاروانسرا به او مراجعه می‌کنند و از او می‌خواهند تا برایشان نوحه‌ جدیدی بسازد، میرزا شوقی قسمت دوم سه سنگ یعنی رباعیاتی که پاسخ «حسین یا حسین» را دارند، برای محل کاروانسرا ساخت و به آن اضافه نمود و برایشان اجرا ‌کرد.

محمدیان اظهار کرد: اين سبک خاص را سينه­ زنان در سه مرحله و به مدت حدود نیم ساعت اجرا می‌کنند. دو مرحله اول در حالت نشسته و مرحله سوم در حالت ایستاده اجرا می‌شود. محلاّت پهلوانان، كاروانسرا(گچپزان)، امامزاده شاه فضل(ع)، گودچهك، محلّ پر و امامزاده شاه مير عالی حسين(ع) از گذشته‌های دور تاكنون اين سبك را به خوبی اجرا می‌کنند تا پايان بخش خوبی برای عزاداری باشد. شیوه­ سه سنگ در ۲۱ آذرماه ۱۳۹۱ به همراه دو آیین «کولکی/ چاربه چار» و «مشعل گردانی» ثبت ملّی شد.

منبع:isna.ir

مستندی زیبای درخت کنار

درخت کنار که به درخت سدر هم مشهور است با داشتن ریشه های تونمند و شاخه ساران پر برگ مشهور است.

این درخت دارای فواید زیادی از جمله غذایی ، بهداشتی و درمانی است که با قدمتی بیش از سه هزار سال در مناطقی از کشور از جمله شوشتر رشد می یابد.

درخت«کُنار» از جمله درختان بسیار زیبا و مقاوم استان خوزستان است؛ این درخت مهربان با ویژگی های منحصر به فرد در بین ساکنان شوشتر از قداست و احترام خاصی برخوردار است و کمتر کسی را سراغ داریم که عمداً درخت کُناری را قطع نماید و مردم،معمولاٌ دیگران را نیز از آسیب رساندن به این درخت تنومند و خوش قد و قامت منع می کنند.

کُنار تنها درخت منطقه است که در چهار فصل سال سبز است و دوره ی برگ ریزی ندارد و در تمام طول پائیز و زمستان که معمولا اکثر درختان در خواب عمیق زمستانی فرو می روند؛کُنار همچنان بیدار و سرسبز است، تا سایه سار مردمان خسته ای شود که برای استراحت و استفاده از طبیعت و دوری از زندگی شهری و ماشینی به آغوش مهربان کُنارپناه می برند.

از دیر باز تاکنون باغات کُنار شوشتر در استان خوزستان مشهور و معروف بوده است.

مستندی زیبای درخت کنار به کارگردانی رضاسبحانی در سال 1367 تولید و در این مستند به فرهنگ بومی و محلی شوشتر نیز اشاره شده است.

برای دانلود مستند روی تصویر زیر کلیک کنید.

اهواز - ایرنا - خوزستان، استانی با رنگین‌کمان اقوام است که در ایام پرحزن و اندوه محرم و صفر، در هر گوشه آن به شیوه و سبک خود به سوگواری و عزاداری سیدالشهدا امام‌حسین(ع) و یاران باوفایش می‌پردازند.

به گزارش ایرنا از خوزستان به عنوان دروازه تشیع نام برده می شود، استانی که در هر شهر آن مردمانی با فرهنگ غنی، به شیوه خود آیین عزاداری محرم و صفر را برگزار می کنند، برخی از این آیین ها با گذشت چند صدسال همچنان در میان مردم شهرستان های خوزستان رواج دارد و روی برخی دیگر از آیین ها خاک فراموشی پاشیده شده است.

نصب بیرق اول ماه محرم در شوشتر

کارشناس مردم ­شناس و ثبت آثار ناملموس اداره ­کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خوزستان درخصوص آیین های سنتی عزاداری شوشتر گفت: نصب بیرق، آیینی سنتی و مذهبی در اول محرم، مبنی بر اعلام عزای سرور سالار شهیدان امام حسین (ع) و در واقع پیشوازی است که هر ساله در شب اول ماه محرم در شوشتر برگزار می شود. گفته شده در دوره پهلوی اول به خاطر سخت‌گیری‌هایی که در برپایی آیین های مذهبی می‌شد، مردم شوشتر پرچم عزای امام حسین را آماده و به صورت مخفیانه در روستاهای اطراف و یا در صحرا به اهتزاز درآورده و دور آن به عزاداری مشغول می‌شدند.

منصوره رضوی افزود: این رسم با این شیوه و نحوه‌ی اجرا با گذشت زمان به فراموشی سپرده شد تا این که در سال ۱۳۸۵ هیات مذهبی طفلان مسلم شوشتر آن را دوباره احیا کرد. این پرچم که به ارتفاع حدود ۳۰ متر است هر ساله در حرمین شریفین متبرک شده و با فرارسیدن ماه محرم به نشانه‌ی آغاز در آیینی بر بلندایی نصب می‌شود.

وی یادآور شد: در اولین شب محرم پیرغلامان شوشتر به اعضای هیأت مذهبی طفلان مسلم پیراهن مشکی اهدا می‌کنند؛ هیأت به صورت سیاه‌پوش با شست و شوی گلاب و عطرآگین کردن پرچم به گلاب ناب، پرچم را روی شانه‌ها قرار داده و از مسجد ابریشم‌کار شوشتر همراه با دیگر هیأت‌های مذهبی با نوای موسیقی(سنج و دمام) به همراه سینه‌زنی و زنجیرزنی، با اسب های آذین‌بسته تا مقام امام‌زاده عبدا... این شهر حمل می‌کنند. در راه زنان و مردان با نوحه و مرثیه خوانی پرچم را تا محل نصب همراهی می‌کنند و پس از پایان ماه صفر پرچم را با آیین ویژه‌ایی پایین می‌آورند.

نصب بیرق اول محرم شوشتر در پنجم تیر ۹۵ به شماره ۱۹۹۵ در فهرست آثار ملی ناملموس کشور به ثبت رسید.

نمایش آیینی عَلَم‌داری

رضوی توضیح داد: عَلَم‌بازی«عَلَم‌داری» یا «علم‌گردانی» از جمله نمایش‌های آیینی و مذهبی است که در استان خوزستان در دهه‌ی اول محرم اجرا می شود، علم‌بازی، آیینی مردانه است و جزو مهم‌ترین بخش‌های مراسم محرم به شمار می‌َرود. علم ­هایی که به وسیله ­ی پارچه آذین­ بندی شده و در مراسم همراه با موسیقی محرم با سنج و دمام به حرکت در می­ آید.

وی افزود: تعداد زیادی از پارچه ­ها را که نذورات مردمی است بر روی علم ­های چوبی می ­نشانند و بنا به سلیقه علم‌آرایی انجام می‌شود. در برخی مناطق خوزستان برای هر علم پارچه‌ای به رنگ مخصوص و برای نیت خاصی در نظر گرفته می‌شود که تعیین کننده‌ی نام علم می‌باشد.

این کارشناس مردم شناس گفت: در شوشتر علم‌ها با توجه به رنگ پارچه‌ها سبز، سفید، سیاه، علم رنگی هر کدام منتسب به امامان تقسیم بندی می ­شوند. برخی از مردم که کار خیری مانند نامزدی در پیش دارند، برای تَبرک پارچه‌های لباس خود را به عنوان رخت عَلَم پیشکش می‌کنند. پس از اتمام دهه محرم عَلَم واچِنی کرده و پارچه را به شخصی که نذر داشته تحویل می‌دادند. افراد مختلفی در این آیین شرکت می کنند که هر کدام با عوان های خاص وظایفی را ایفا می­ کنند.

وی افزود: از جمله علم‌باز(حمل‌کننده عَلَم)، علم‌دار(در طی مسیر و برای رفع خستگی به نوبت به عَلَم‌باز کمک می‌کنند)، دولک‌گیر(دولک چوبی دو شاخه است حدود ۲ تا ۴ متر، دولک‌گیر وظیفه این را دارد که از افتادن علم بر زمین جلوگیری کند).

نمایش آیینی علم ­بازی(علم­ گردانی) در پنجم تیر ۹۸ به شماره ۱۹۹۳ در فهرست آثار ملی ناملموس کشور به ثبت رسید.

گزارش کامل در ادامه مطلب:

آیین نصب پرچم شب اول محرم در امامزاده عبدالله(ع) شوشتر

آیین نصب پرچم شب اول محرم در امامزاده عبدالله(ع) شوشتر شامگاه ۹ شهریورماه مصادف با شب یکم ماه محرم با حضور حجت‌الاسلام‌والمسلمین سیدعبدالنبی موسوی‌فرد نماینده ولی فقیه در خوزستان، غلامرضا شریعتی استاندار خوزستان،سید حکمت الله موسوی مدیر کل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری استان خوزستان و جمعی از مسولین استان خوزستان و شهرستان شوشتر و عموم مردم برگزار شد؛ این آیین مذهبی ۵ تیرماه سال جاری، با شماره ۱۹۹۵ به ثبت ملی رسید.

عکس ها : ایکنا خبرگزاری بین المللی قران

برپایی سور و سات عید در روستای چلا

گوشه ای از برپایی سور و سات عید در "چلا" روستایی از توابع بخش مرکزی شهرستان اندیکا در استان خوزستان 

عکس: جمال زبیدی 

 شکوه فرهنگ خوزستان در  ایران زمین *
شب فرهنگی خوزستان در جشنواره ملی چارسوق .

همراه با برنامه های شاد و متنوع:
.
🔹گروه های آئینی.
🔹موسیقی محلی.
🔹عرضه صنایع دستی و سوغات
.🔹معرفی استان زیبای خوزستان .

سه شنبه ۲۳ مرداد ۹۷
ساعت ۱۶ تا ۱۸ ایستگاه مترو تئاتر شهر
ساعت ۲۱ تا ۲۴ برج میلاد
.