خوزتوریسم

هشت هزار گل نرگس از بهبهان به زیارت امام رضا (ع) می‌روند

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خوزستان گفت: با برداشت و آماده‌سازی ۸۰۰۰ هزار شاخه گل نرگس اهدایی مردم بهبهان به حرم مطهر رضوی این نرگس‌های زائر دوشنبه شب به مشهدالرضا ارسال خواهند شد.

محمدحسین ارسطوزاده اظهار کرد: آیین اهدای هشت‌هزار شاخه گل نرگس بهبهان به حرم مطهر رضوی در سال ۱۳۹۸ به پیشنهاد اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خوزستان در گستره‌ استان‌های خوزستان و خراسان رضوی و با شماره ۲۰۱۳ در فهرست آثارملی ناملموس کشور ثبت شد.

وی با اشاره به این‌که سنت یادشده بیش از ۵۰ سال است که در بهبهان ساری و جاری است و مردم شهرستان بر این باورند که رویشگاه‌های گل نرگس قدمگاه مبارک حضرت رضا (ع) هستند افزود: بر همین اساس، اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خوزستان به‌منظور شناسایی، ثبت و ترویج میراث‌معنوی و ترویج فرهنگ زیارت، به ثبت‌ملی این آیین معنوی اقدام کرد.

به‌ گزارش ایسنا، براساس اعلام اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خوزستان، او خاطرنشان کرد: سنت اهدای هشت هزار گل نرگس به حرم مطهر امام رضا، مصداق عینی ولایت‌مداری مردم استان خوزستان و شهرستان بهبهان است که از همین‌رو، امسال همزمان با پاسداری از پنجمین سال ثبت‌ملی این آیین و نیز ولادت باسعادت حضرت فاطمه (س)، آیین باشکوه این اهدا سه‌شنبه شب (۱۲ دی‌ماه ۱۴۰۲)، ازساعت ۱۸ تا ۲۱ در رواق حضرت امام‌خمینی(ره) برگزار می‌شود و پخش مستقیم این برنامه از رسانه ملی و شبکه‌های استانی خوزستان و خراسان رضوی انجام خواهد شد.

ارسطوزاده اظهار کرد: عملیات برداشت نرگس‌های زائر پیش از ظهر امروز دوشنبه (۱۱ دی‌ماه) باحضور چهره‌های مردمی، نرگس‌کاران، فعالان قرآنی و آحاد مردم شریف بهبهان از ساعت ۸ آغاز خواهد شد و هم‌زمان با اذان ظهر به افق بهبهان، نماز جماعت نیز در مکان متبرک امام‌زاده حیدر بهبهان آغاز خواهد شد.

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خوزستان با تاکید بر این‌که یکی از سیاست‌های اصلی اداره‌کل میراث‌فرهنگی خوزستان، توجه به میراث معنوی و ترویج فرهنگ زیارت است که برگزاری آیین اهدای هشت‌هزار شاخه گل نرگس به حرم رضوی نیز یکی از مصادیق بارز این توجه است افزود: اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خوزستان از عموم مردم شریف استان برای آیین برداشت نرگس‌های زائر در بهبهان و حضور در مراسم باشکوه مشهد دعوت به عمل می‌آورد.

شب گردشگری اروند در موزه فرش تهران

شب گردشگری اروند، عصر امروز یکشنبه ۱۰ دی ۱۴۰۲ در محل سالن موزه فرش تهران برگزار شد

به‌گزارش خبرنگار میراث‌آریا، این مراسم با هدف معرفی ظرفیت‌ها و توانمندی‌های شهرهای آبادان و خرمشهر و با حضور تعدادی از فعالان و شرکت‌های حوزه گردشگری منطقه آزاد اروند برگزار شد.

در این مراسم که تعدادی از شرکت‌ها و موسسات گردشگری و نیز فعالانی از استان‌های تهران و البرز حضور دارند، ظرفیت‌ها و توانمندی‌های گردشگری شهرهای آبادان و خرمشهر معرفی شد

در این مراسم تعدادی از فعالان حوزه گردشگری و مسئولان و مدیرانی از وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی به سخنرانی پرداختند

همچنین در حاشیه برگزاری این مراسم، سیاه‌چادر عشایری برپا خواهد شد و در برخی از غرفه‌ها نیز با ارائه خوراک و غذاهای محلی، ظرفیت‌های این دو شهر در حوزه گردشگری خوراک برای شرکت کنندگان به نمایش گذاشتند.

گزارش کامل در ادمه نوشته

عکس: میراث آریا

روزگار سپری‌شدۀ «دیبابافی» شوشتر

صنعت بافندگی در شوشتر سرآمد هنر بافندگی در ایران، اما برخی رشته‌های بافندگی در این شهر در حال فراموشی است

احیای «دیبابافی» شوشتر می‌تواند نشان درخشان دیگری علاوه‌بر شهر ملی «احرامی‌بافی» بر تارک این شهر باشد

اسمش را در شعرها شنیده‌ایم. «دیبای شوشتری»، دست‌بافتۀ خاص هنرمندان شوشتر است که با الیاف نازکی از گیاه بومی سرزمین گرم‌وخشک بافته می‌شد. «عبدالواسع جبلی»، شاعر قرن ششم هجری، در مدح «سلطان سنجر» این‌طور گفته است که «در آفرین تو هر روز مدحتی، آراسته به گونۀ دیبای شوشتری» . در صفحه ۲۹ «تاریخ بیهقی» نیز می‌خوانیم که :«هر غلامی کمانی و سه چوبه تیر بر دست و همگان با قباهای دیبای ششتری (شوشتری) بودند.» هنری که وصف آن را در کتاب‌های تاریخی و اشعار خوانده‌ایم، حالا فقط نامی از آن باقی مانده و البته تلاش‌هایی برای احیایش در دست اقدام است.

مرور تاریخچۀ صنعت نساجی ایران نشان می‌دهد در دوران اسلامی مرغوبیت پارچه‌های شوشتری در حدی بود که مورد توجه خلفا قرار می‌گرفت و «معتضـد عباسـی» سفارش کرده بود لباس او از بهترین پارچه‌هاي شوشتری تهیه شود. در اهمیت «دیبای شوشتری» همین بس که پردۀ خانۀ خدا به‌دست هنرمندان «دیباباف» شوشتر بافته می‌شد یا به‌عبارتی «جامۀ کعبه» از «دیبای شوشتر» بود.
محلۀ «دیبابفون»
بافندگی در شوشتر سابقۀ طولانی دارد و هنوز یکی از مهمترین هنرهای دستی و سنتی شهرستان شوشتر است. یکی از همین هنرهای دستی خاص شوشتر یا به‌عبارتی شاخص‌ترین آن «دیبابافی» است که روزگار پر رونق آن به سال ۱۲۴۷ هجری قمری (همزمان با سلطنت فتحعلی‌شاه قاجار) برمی‌گردد. در آن زمان «دیبای شوشتری» توسط بازرگانان به‌عنوان هدیه یا کالای ارزشمند به دورترین نقاط ارسال می‌شد. به رسم گذشته که هر صنعتی در اختیار یک خانواده بود، در شوشتر هم روال جریان داشت. مدیر انجمن گردشگری شوشتر به «پیام ما» می‌گوید: «معمولاً نام فامیلی متناسب با همین حرفه و شغل انتخاب می‌شد، مثل نجار. دیبابافی هم در اختیار یک خاندان در شوشتر بود که زیر و بم این هنر را می‌دانستند و بین خودشان رواج داشت.»

هنوز هم یکی از محله‌های شوشتر به نام محله «دیبابافان» در ضلع غربی بافت تاریخی شوشتر وجود دارد که نشان می‌دهد هنرمندان «دیباباف» چیره‌دست روزگاری در این محله زندگی می‌کرده‌اند

به گفتۀ «فوزیه محمدرضایی» فوت‌وفن «دیبابافی» در سینۀ هنرمندان ماندگار می‌شد و هر چه از «دیبابافی» باقی مانده، فقط کلیات است و هیچ جزئیاتی مستندسازی نشده‌. هنوز هم یکی از محله‌های شوشتر به نام محلۀ «دیبابافان» یا به گویش محلی «دیبابفون» در ضلع غربی بافت تاریخی شوشتر وجود دارد که نشان می‌دهد هنرمندان «دیباباف» چیره‌دست روزگاری در این محله زندگی می‌کرده‌اند.

طاعونی که جان «دیبابافی» را گرفت

اما اینکه چطور «دیبابافی» به یکباره از رونق افتاد و بعد از آن کمابیش در شوشتر استمرار یافت، روایتی دارد که به گفتۀ یکی از کارشناسان صنایع‌دستی، در شوشتر به شیوع طاعون در خوزستان و شهرهای اطراف برمی‌گردد. «علی‌محمد چهارمحالی» به «پیام ما» می‌گوید: «حدود ۲ قرن پیش، طاعون حدود ۲۰ هزار نفر از خوزستان و شهرهای اطراف، قربانی گرفت. در این جریان، خاندانی که به هنر دیبابافی تسلط داشتند و همگی دستی در این هنر داشتند از دنیا رفتند.»
از آنجا که هنر در این خاندان موروثی بود و طبق باور گذشته برای اینکه با آموزش هر حرفه، رقیب زیاد می‌شود و نباید ریزه‌کاری‌ها به بیرون از خاندان درز کند، «دیبابافی» شوشتر رو به افول رفت و تا امروز از «دیبای شوشتری» که روزگاری ردای خانۀ کعبه بود، چیزی باقی نمانده است.
به گفتۀ «چهارمحالی» بعد از آن رویداد تلخ، شوشتری‌ها هر چه تلاش کردند، نتوانستند نخی به آن ظرافت و لطافت تولید کنند و دیبایی به آن سبک و سیاق ببافند.

یک کارشناس صنایع‌دستی: نمونۀ نخی از دیبابافی در زمان قدیم به یادگار مانده که برای تحقیق و بررسی به دانشگاه صنعتی اصفهان فرستاده شده است

راز دیبای شوشتر
براساس گفتۀ بزرگان شوشتر، گیاهی به‌نام «استبرق» یا به زبان محلی «قَلَبلَب» در حاشیۀ رودخانه در شوشتر می‌روید. البته این گیاه در اکثر مناطق گرم‌و‌خشک پیدا می‌شود. در ﻗﺪﯾﻢ از شیره این رخت برای درمان جذام، زخم و درمان بیماری‌های کبدی استفاده می‌شد. الیاف موجود در میوه «استبرق» نیز برای «دیبابافی» استفاده می‌شد، اما اینکه چگونه از این الیاف برای تهیۀ نخی بسیار ظریف استفاده می‌کردند، تمام راز و رمز «دیبابافی» شوشتر بوده‌ است. حدود دو سال پیش فرآیند تولید نخ دیبا به‌همت یک جوان علاقمند شوشتری بررسی شد تا این هنر احیا شود. سبک‌بودن، رنگ‌پذیری و ضدآب بودن از ویژگی‌های شاخص پارچۀ دیبای شوشتر است.
چشم‌انتظار احیای «دیبابافی»
علی‌محمد چهارمحالی، کارشناس صنایع‌دستی، به «پیام ما» می‌گوید: «نمونۀ نخی از دیبابافی در زمان قدیم به یادگار مانده که برای تحقیق و بررسی به دانشگاه صنعتی اصفهان فرستاده شده است.»
نتایج تحقیقات روشن می‌کند فرآیند تولید نخ از الیاف گیاه «استبرق» و نیز رنگرزی و قوام رنگ بر روی گیاه چگونه بوده است تا بتوان «دیبابافی» را به‌رسم گذشته انجام داد و این هنر را احیا کرد.
همان‌طور که شوشتر شهر ملی «احرامی‌بافی» شناخته شده است، مسئولان میراث‌فرهنگی شهرستان شوشتر در تلاش‌اند تا «دیبای شوشتری» را نیز به ثبت ملی برسانند.
به‌دنبال احیای کارگاه‌های «ملحفه‌بافی» در شوشتر به‌عنوان یکی از صنایع‌دستی کهن این سرزمین، هنرمندان چشم‌انتظارند تا اتفاق خوبی برای رونق دوباره و بر سر زبان‌ها افتادن «دیبابافی» در شوشتر نیز رخ دهد.

دیبای شوشتر در آینۀ تاریخ
در منطقۀ خوزستان دست‌کم از دورۀ عیلامیان کارگاه‌های بافندگی دایر بوده‌ است. مهاجرت اهالی روم و همچنین حضور اسیران رومی در این منطقه را نیز می‌توان از عوامل گسترش نساجی در خوزستان دانست. مورخان مسلمان نیز به استقرار اسیران در خوزستان اشاره کردند: «شاپوربن‌اردشیر با رومیان جنگ کرد و گروه بسیاري از ایشان را اسیر گرفت و آن‌ها را به شهر شاپور در فارس و دو شهر جندي‌شاپور و شوشتر در خوزستان آورد.»
دیبای شوشتر به اعتقاد «احمد اقتداری» در کتاب دیار شهریاران، بازماندۀ فعالیت رومیان در شوشتر بعد از ساخت بناهای آبی که به دستور شاپور ساسانی انجام شده است. چون عده‌ای از رومیان در ایران ماندند، شرط ماندن آنها نداشتن زمین و اشتغال به کارهای صنعتی بود که یکی از این کارها بافت پارچۀ دیباست. «میرزاعبداللطیف شوشتری» سفرنامه‌نویس ایرانی دورۀ قاجار می‌نویسد: «دیبا پارچه‌ای بود که از حریر خالص به‌مراتب نرم‌تر و بهتر آن‌ را به زر و سیم و نقوش بدیعه دلکش می‌بافتند و در آن زمان مخصوص دستار ملوک و سلاطین بود.»
**
«دیبای شوشتر»، منسوجی ابریشمین و زربفت بوده است که بافت آن از روزگار شاپور دوم ساسانی، با مهاجرت بافندگان سوری به ایران، در شهر شوشتر توسعه یافت و پس از اسلام نیز با حمایت خلفا و حاکمان ایرانی تا قرن‌ها کاربرد داشته است. جنس ظریف و کاربرد الیاف زر و سیم، دیبا را به‌صورت منسوجی درخشان و گرانبها از دیگر پارچه‌ها ممتاز و متمایز ساخته بود. منابع مکتوب بر بافت تصاویر انسانی و گیاهی بر «دیبای شوشتری» اشاره دارند. رنگ آن نیز اغلب ارغوانی یا سبز بوده، تارهای داخلی جفتی (مزدوج) از ویژگی‌های دیبای شوشتر بوده و طرح سرژه (کج راه) با تکرار نخ‌های پود دو درمیان، قابلیت نقش‌پذیری آنها را افزایش می‌داده است

منبع:پیام ما /ششم تیر ۱۴۰۲

معاون صنایع‌دستی و هنرهای سنتی کشور:

برنامه‌ریزی دقیقی برای رویداد شهرجهانی کپوبافی انجام شود

معاون صنایع‌دستی و هنرهای سنتی وزیر میراث‌فرهنگی در سفر به اهواز با اشاره به این که دزفول به عنوان شانزدهمین شهر ایران در شورای جهانی صنایع‌دستی ثبت شده است گفت: در تلاش هستیم تا با یک برنامه‌ریزی مؤثر، ضمن برگزاری رویداد شهر جهانی، لوح شهرجهانی کپوبافی را در دزفول رونمایی کنیم.

به‌گزارش میراث‌آریا به نقل از روابط‌عمومی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خوزستان، مریم جلالی روز چهارشنبه ششم دی‌ماه ۱۴۰۲ در جلسه هماهنگی برگزاری رویداد شهرجهانی کپوبافی دزفول در استانداری خوزستان اظهار کرد: بعد از بازدید و ارزیابان سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو)، دزفول به عنوان شهر جهانی کپوبافی معرفی شد.

معاون صنایع‌دستی و هنرهای سنتی وزیر میراث‌فرهنگی ادامه داد: تلاش داریم با همکاری همه سیاست‌گذاران، فعالان و دستگاه‌های اجرایی خوزستان بتوانیم برنامه‌ریزی مؤثر و دقیقی برای برگزاری این رویداد در دزفول داشته باشیم تا لوح شهر جهانی کپوبافی در این شهر رونمایی شود.

او با بیان این‌که دزفول شهر مقاومت ایران است افزود: با تعیین دزفول به عنوان شهرجهانی کپوبافی که کالایی بومی، با ارزش و دوستدار محیط‌زیست است، جهانیان با یکی دیگر از مؤلفه‌های اقتصاد مقاومتی آشنا می‌شوند.

جلالی در بخش دیگری از صحبت‌های خود، بر تشکیل دبیرخانه‌ای واحد برای برنامه‌ریزی فعالیت‌ها در حوزه شهرهای ملی و جهانی تأکید کرد و گفت: شهرداری‌ها و فرمانداری‌ها به عنوان متولیان شهرهای ثبت‌شده باید برابر با شیوه‌نامه‌ها و آیین‌نامه‌ها، به تکالیفی که بر عهده دارند عمل کنند در غیراین صورت احتمال حذف عنوان "شهر ملی" یا "شهر جهانی" وجود دارد.

معاون صنایع‌دستی و هنرهای سنتی وزیر میراث‌فرهنگی با بیان این‌که ثبت‌ملی و جهانی شهرهای صنایع‌دستی بار مسئولیتی بالایی را برای مسئولان محلی و مردم دبه‌دنبال دارد افرود: باتوجه به این‌که صنایع‌دستی یک حوزه فرابخشی است بنابراین انتظار می‌رود روند معرفی و تولید این‌گونه محصولات حمایت شود تا با کیفیتی مطلوب برای عرضه در بازارهای خارجی، صادر شوند.

او اضافه کرد: اگر هنرمندان ما فقط صنایع‌دستی تولید کنند بدون این‌که به کیفیت برسد و یا صنایع‌دستی تولید شود بدون این که به فروش برسد این زنجیره ارزش کامل نیست و اگر هنرمندانی در این مسیر گله‌مند هستند حق دارند.

جلالی با اشاره به هدف‌گذاری برنامه هفتم توسعه کشور در حوزه صنایع‌دستی گفت: برابر با برنامه‌ریزی‌های تعیین‌شده، تکمیل زیست‌بوم صنایع‌دستی مورد توجه قرار گرفته است؛ از این‌رو همه عناصر صنایع‌دستی باید در چرخه ارزش قرار گیرد.

۲۱ دی‌ماه امسال رویداد جشن شهرجهانی کپوبافی در دزفول برگزار خواهد شد.

لازم به یادآوری است، سه نفر از ارزیابان شورای جهانی صنایع‌دستی اسفندماه سال گذشته با حضور در خوزستان از ظرفیت کپوبافی دزفول به منظور جهانی شدن بازدید کردند و دزفول به‌عنوان شهر جهانی کپوبافی اعلام شد.

کپو یکی از صنایع‌دستی ویژه شهرستان دزفول به شمار می‌رود که ماده اولیه آن را چوب کرتک (موجود در بیشه‌زارهای دزفول) تشکیل می‌دهد.

کپوبافی با داشتن اصالت، کیفیت و ظرافت بالا برای افراد زیادی اشتغال ایجاد کرده و از رشته‌های بومی و خاص خوزستان به ویژه شهر شهیون دزفول است.

کپو با پیچش ساقه‌های مرکزی و جوان نخل به دور ساقه‌های کرتک شکل می‌گیرد؛ کپو در گویش محلی دزفولی به ظرف حصیری کروی سر دار که از برگ خرما و کرتک بافته شده گفته می‌شود.

کپوهای دزفول از نظر کیفیت و اصالت رتبه نخست را در کشور دارند و به شهرهای مختلف و خارج از کشور صادر می‌شوند.

بازار تاریخی رامهرمز؛ شکوه گمشده

شهر تاریخی رامهرمز به دلیل داشتن موقعیت جغرافیایی خاص از شهرهای مهم تجاری محسوب می‎شد. از این رو در این شهر بازار پر رونق به همراه چند کاروانسرا وجود داشت. بزرگان شهر می‌گویند در گذشته رامهرمز بارانداز بود ( یعنی محل انبار کالا) و سپس کالا از رامهرمز به شهرهای دیگر می‎رفت.

تعیین دقیق قدمت بازار نیاز به گمانه زنی و مطالعات بیشتری دارد. با توجه به شواهد معماری و ساخت و سازهایی که در دوره قاجار در رامهرمز انجام شد قدمت بازار را متعلق به این دوره می‎دانند. اما احتمال می‎رود با توجه به منابع مکتوب، بازار زیبایی که در قرن چهار و قرون بعد از آن سخن می‎رود همین بازار باشد.
مقدسی جغرافی‎دان قرن چهارم در کتاب خود درباره‎ی بازار رامهرمز چنین می‎نویسد:
«راﻣﻬﺮﻣﺰ ﻗﺼﺒﻪ ﺑﺰرﮔﻲ اﺳﺖ و ﺑﺎزارﻫـﺎي ﺑـﺴﻴﺎر و ﭘﺮﻧﻌﻤـﺖ دارد، ﻣـﺴﺠﺪ ﺟﺎﻣﻊ زﻳﺒﺎﻳﻲ دارد ﻛﻪ در ﮔﺮد آن ﺑﺎزارﻫﺎي آﺑﺎدي ﺑﺮﭘﺎ ﺷﺪه و از ﺑﻨﺎﻫﺎي ﻋﻀﺪاﻟﺪوﻟﻪ دﻳﻠﻤﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ، اﻳﻦ ﺑﺎزارﻫﺎ ﺳﻨﮓ ﻓﺮش، ﻣﺴﻘﻒ، ﭘﺎﻛﻴﺰه، زﻳﺒﺎ و روﺷﻦ اﺳﺖ و اﻳﻦ ﺑﺎزارﻫﺎ درﻫـﺎﻳﻲ دارد ﻛـﻪ ﺷـﺐ ﺑـﺴﺘﻪ ﻣـﻲ ﺷﻮﻧﺪ هیچ ﺟﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﺪارد، و در اﻳﻦ ﺑﺎزارﻫﺎ، ﺣﺼﻴﺮﺑﺎﻓﺎن ﺳﻜﻮﻧﺖ دارﻧﺪ و درﺑﺎزار ﺑﺰازها تیمچه خوبی ﻫﺴﺖ».
اﻳﻦ ﻣﺴﺘﺸﺮق ﻣﺸﻬﻮر ﻧﻴﺰ در ﻛﺘﺎب ﺧﻮد ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ: «در ﻗﺮن ﭼﻬﺎرم راﻣﻬﺮﻣﺰ از ﺣﻴﺚ ﻛﺮم اﺑﺮﻳﺸﻢ ﻛﻪ در آﻧﺠﺎ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﻲ آﻣﺪ و اﺑﺮﻳﺸﻤﻲ ﻛﻪ از آﻧﺠﺎ ﺻﺎدر ﻣﻲﮔﺮدﻳﺪ ﺷﻬﺮت داﺷﺖ و در آن ﺷﻬﺮ، ﻣﺴﺠﺪي ﺑﺎ ﺷﻜﻮه و ﺑﺎزارﻫﺎﻳﻲ ﻣﻌﻤﻮر از ﺑﻨﺎﻫﺎي ﻋﻀﺪاﻟﺪوﻟﻪ دﻳﻠﻤﻲ واﻗﻊ ﺑﻮد. ﺑﺎزارﻫﺎي آن ﺷﻬﺮ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ دﻛﺎن‎های ﺑﺰازي و ﻋﻄﺮﻓﺮوﺷﻲ و ﺣﺼﻴﺮﺑﺎﻓﻲ ﺑﻮد درﻫﺎﻳﻲ داﺷﺖ ﻛﻪ ﻫﺮﺷـﺐ ﺑـﺴﺘﻪ ﻣـﻲ ﺷـﺪ. ﺗﺎ زﻣﺎن ﻣﺴﺘﻮﻓﻲ ﻫﻨوز راﻣﻬﺮﻣﺰ ﺷﻬﺮي آﺑﺎد ﺑﻮد، ﻏﻠـﻪ و ﭘﻨﺒﻪ ﻓﺮاوان داﺷﺖ و در آن وﻻﻳﺖ ﻧﻴﺸﻜﺮ ﻫﻢ ﻣﻲ روﻳﻴﺪ».
در دهه چهل ورود اتومبیل به شهرهای ایران و کشیدن جاده سبب تغییر در ساختار بافت ارگانیک بسیاری از شهرها شد. در رامهرمز دو جاده اصلی شهر از میان بازار کشیده شد و بخشی از بازار از بین رفت.
معماری مغازه‎ها با گچ و سنگ و خشت بود و سقف‎شان به صورت منحنی با سازه‎های طاقی شکل بود. از اواخر دهه پنجاه به بعد ساختار بسیاری از مغازه‎ها تغییر کرد. متأسفانه از همان زمان نظارتی بر ساخت و سازها نبود.
پوشش اغلب مغازه‎ها از حالت منحنی به تخت تغییر شکل پیدا کرد. در سال‎های اخیر الگوهای ناهمگن و نامتناسبی در بازار ایجاد شد که با قدمت و اصالت بازار هیچ تناسبی ندارد. بازار هویت رامهرمز و عنصری مهم در تاریخ شهر است که از گذشته تا کنون همچنان پویا باقی مانده است. در این بازار قدیمی بنا بر نیاز مردم مشاغلی چون؛ مس‎گری، نمد مالی، گیوه دوزی، روفوگری، شیرینی پزی و ... بود. اما از آن مشاغل قدیمی تنها بازار میوه و سبزی با همان کاربری گذشته وجود دارد و این راسته از بازار به گونه‎ای پویا است که همچنان در حال گسترش است. در دو سال گذشته یکی از معابر منتهی به بازار دست فروشی سبزی، صیفی جات و میوه ایجاد شده و این محور و خود بازار در صورت ساماندهی می‎تواند یکی از کانون‎های اصلی گردشگری رامهرمز باشد.. متأسفانه بازار رامهرمز در حال حاضر از شرایط مناسبی برخوردار نیست و طرحی که توسط شهرداری در حال اجراست سنخیتی با اصالت و معماری پیشین بازار ندارد.
همچون رواقی که با نمای سنگ در خیابان امام و در مجاورت بازار رضاخانی اجرا شده و تناسبی با معماری ایرانی و بومی رامهرمز ندارد. عناصر معماری گذشته هویت ما هستند. استفاده از معماری، مصالح و المان‎های بی‎هویت و نامتناسب با شهرها جنایت بزرگی است.
پدران ما از بازار رامهرمز خاطرات بسیار دارند. شکل‎گیری حس خاطره جمعی همواره از اساسی ترین اصول و مفاهیم در فضاهای شهری بوده است. خاطره جمعی هر منطقه متناسب با فرهنگ و آداب خاص آن منطقه ساخته می‎شود و به مرور زمان به حافظه‎ی جمعی می پیوندد.
ساختار فیزیکی (معماری و کالبد) و فعالیت آن فضا را معنا دار می‎کند. شهرها با خاطره جمعی معنا دار می‎شوند. حفظ عناصر مهم شهری که از سالیان دور در ذهن مردم باقی مانده از اصول مهم طراحی شهری در تمام دنیاست. بهسازی بازار رامهرمز متناسب با الگوی معماری پیشین حداقل کاری است که می‎توان برای این شهر تاریخی انجام داد.

نگارش و عکس : سارا حسینی

مهر اصالت ملی بر ۴۶ اثر صنایع‌دستی خوزستان

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خوزستان اعلام کرد: صنعتگران صنایع‌دستی خوزستان در هفتمین رویداد داوری مهر اصالت ملی در بوشهر موفق به کسب ۴۶ عنوان شدند.

به‌گزارش میراث‌آریا به نقل از روابط‌عمومی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خوزستان، محمدحسین ارسطوزاده ششم دی‌ماه ۱۴۰۲ اظهار کرد: هفتمین رویداد داوری مهر اصالت ملی با حضور استان‌های کهگیلویه و بویراحمد، چهارمحال و بختیاری، خوزستان، هرمزگان و بوشهر از سوم تا پنجم دی‌ماه جاری، در محل هتل دلوار بوشهر برگزار شد.

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خوزستان ادامه داد: در روز دوم این رویداد که به داوری آثار خوزستان اختصاص داشت، از ۵۱ اثری که از استان به مرحله نهایی داوری راه پیدا کرده بودند، پس از ارزیابی داوران و کارشناسان، ۴۶ اثر در رشته‌های کپوبافی، گلیم‌بافی، مینای صُبی، دست‌بافته‌های عشایری، سفال و سرامیک، خراطی چوب، کمه‌دوزی، سوزن‌دوزی، پوشاک سنتی و چوقابافی مُهر اصالت ملی دریافت کردند.

او تصریح کرد: مرتضی رحیمی‌لرکی، قدم‌خیر یوسفی، زینب رجبی‌آرپناهی، مریم عالی‌محمودی، نسرین رحمانی، گلی کیانی‌چهاربنیچه‌زاده، پروین پورمهدیان، صنوبر حسینی‌احمدفداله، محبوبه خسروی، عصمت تیرسحر، مهناز پوردادی، سکینه ریاحی، مهری اقتدار، میترا روان‌فر، مریم تختائی‌پور، محدثه کایدگپ، زینت ظهیرنیا، حدیث باقریان‌زاده، عبدالرحیم فروتن، اشرف نظرزاده دناک، هایده کایدخورده، آمنه کایدگپ، مهتای عسکری‌پویا، رضا ستارنژاد، فاطمه تخته، بیتا فتاحی قهنویه، ناهید قلی، حامید جیزان، محترم خسروی، گلبناز محمدی‌حاجی‌وندی، ماهی‌جان کُرد، عظیمه چراغیگاه، فاطمه چراغیگاه و سارا یوسفی نورالدین‌وند صنعتگرانی هستند که در رشته‌های پیش‌گفته موفق به دریافت مهر اصالت ملی برای آثار خود شدند.

ارسطوزاده با بیان این‌که داوری مهر اصالت ملی صنایع‌دستی هر دو سال یک بار برگزار می‌شود افزود: این بار استان بوشهر میزبان این رویداد بود که در آن محصولات صنایع‌دستی از لحاظ مرغوبیت، نوآوری، کیفیت، کاربردی بودن و … ارزیابی شدند.

او گفت: ما در طول سال دوره‌های آموزشی تولیدمحور به منظور بالا بردن سطح فنی و هنری صنعتگران برگزار می‌کنیم که در این بین کارشناسان معاونت صنایع‌دستی استان آثار صنعتگرانی را که متقاضی دریافت نشان‌ملی برای محصولات تولیدی خود هستند، بررسی و پرونده‌هایی که قابلیت دریافت این عنوان را دارند انتخاب می‌کنند و به مرحله داوری می‌فرستند.

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خوزستان خاطرنشان کرد: پیش از این، ۱۴۰ اثر صنایع‌دستی خوزستان مهر اصالت ملی دریافت کرده‌ بودند که با احتساب ۴۶ عنوان یادشده، تعداد آثار دارای مهر اصالت ملی استان به ۱۸۶ اثر افزایش یافت.

ویدا توحدی مدیرکل دفتر آموزش و ترویج معاونت صنایع‌دستی وزارت میراث‌فرهنگی و داود ملایی‌آونجی رئیس‌گروه حفظ و حقوق مالکیت معنوی وزارتخانه، نظارت بر روند داوری رویداد را بر عهده داشتند، ضمن این‌که مریم جلالی معاون صنایع‌دستی و هنرهای سنتی وزیر میراث‌فرهنگی کشور نیز از نحوه اجرای داوری بازدید به عمل آورد.

**کارگاه آشنایی با خط تجاری و تخصصی سیاق در شوشتر

کارگاه آشنایی با خط تجاری و تخصصی سیاق با حضور جمعی از علاقه مندان در خانه تاریخی مستوفی شوشتر برگزار شد.
در این کارگاه که به همت اداره میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی شوشتر ومدیریت خانه مستوفی شوشتر برگزار شد علاقه مندان با خط و تاریخچه و نحوه نگارش خط سیاق آشنا شدند
در ابتدای کارگاه مهندس چهارمحالی پژوهشگر و کارشناس میراث فرهنگی اشاره ای به تاریخ خط سیاق و دوران تاریخی آن پرداختند.
همچنین مهندس نجار آسیابانی رییس اداره میراث فرهنگی گردشگری صنایع دستی شوشترضمن تشکر از حضور علاقه مندان،به احیای آیین و سنت های شوشتر برای آگاهی نسل آینده اشاره کرد

در ادامه با حضور استاد محمدی زاده از آخرین بازماندگان خط سیاق روش های نگارش و حساب آن آموزش داده شد

در این کارگاه به پاس سالها تلاش استاد محمدی زاده در حفظ و آموزش خط سیاق با لوح تقدیر و هدیه تقدیر شد

*پ.ن:سیاق یا سیاقت یا سیاقی نوعی از خط و روش نگارش است که با آن اهل دفتر و دیوان، اعداد، مقادیر و اوزان را می‌نوشتد.*
*حساب سیاق روشی است در حسابداری قدیمی و دانشی است در ثبت و ضبط ارقام و اعداد محاسبات دیوانی و شخصی. تا پایان دورهٔ قاجارکلیهٔ امور محاسبات دولتی و شخصی با اعداد سیاق نوشته می‌شد و مردم عادی به‌ویژه کسبه تا حدود بیست سی سال پیش نیز محاسبات خویش را با اعداد سیاق ثبت می‌کردند*
پ.ن:

جناب استاد حاج محمد رضا محمدی زاده بزازیان از چهره های فرهنگی شهرستان شوشتر و میراث دار هنر و دانش سیاق نویسی و سیاق خوانی می باشد.

خط تاریخی سیاق که امروزه کمتر کسی با آن آشنایی دارد ، خط و شیوه نگارشی است که تجار و بازرگانان در گذشته حساب های خود از راه آن به ثبت می رساندند .
استاد حاج محمد رضا محمدی زاده ، از فرهنگیان و پیشکسوتان فرهنگی در شوشتر هستند که پس از اخذ مدرک دیپلم کامل طبیعی در تاریخ ۱۳ آذر ماه ۱۳۳۷ به استخدام اداره فرهنگ آن زمان در آمد و در سال ۱۳۷۲ به شرف بازنشستگی نائل آمدند.
از آنجائی که پدر ایشان بازاری بودند از کودکی در کنار پدر در بازار مشغول بوده و از همان دوران به دلیل نیازمندی جهت ثبت حسابها به روش سیاق، نزد پدر با این شیوه حساب رسی آشنا گردید.
ایشان در حال حاضر نیز تمامی حساب های دفتری خود را به روش سیاق ثبت می نماید و به مانند بسیاری از پژوهشگران معتقد است که در این شیوه ثبت حساب ها تجاری خطا بسیار کمتر و حتی اصلا وجود ندارد.
استاد محمدی زاده ضمن کهولت سن همواره از علاقه مندان به آشنائی به خط سیاق استقبال نموده و تاکنون کارگاه ها و کلاس های آموزشی زیادی را برای دوستداران به خط سیاق برپا نموده است.

امید هنر ملحفه‌بافی به یک دستگاه بافندگی است که صدایی از آن شنیده می‌شود

ملحفه‌بافی؛ هنر یکتای شوشتر

قدم اول برای احیای این هنر ۱۲۰ساله معرفی و تبلیغ آن و سپس کاربردی کردن تولیدات است

تنوع صنایع‌دستی در خطهٔ خوزستان با تعدد اقوام و فرهنگ‌هایی که در این سرزمین کنار هم زندگی می‌کنند، نسبت مستقیم دارد. تنوعی که مختص امروز و دیروز نیست و به پیشینهٔ تاریخی خوزستان برمی‌گردد. برخی از صنایع‌دستی که در خوزستان رشد و شکوفایی خوبی داشته‌اند، در دیگر شهرهای کشور هم دیده می‌شوند، مثل گلیم‌بافی یا ورشوسازی؛ اما هنر «ملحفه‌بافی» سند شش دانگش به‌نام خوزستان است.

هوای شرجی و گرم خوزستان هنرمندان را بر آن داشته بود تا دست به‌کار شوند و تار‌وپود سفید را چنان خلاقانه به‌هم ببافند تا هنر ملحفه‌بافی بر سر زبان‌ها بیفتد. هنرمندانی که در شوشتر دور هم جمع شده‌ بودند، حالا فقط عکسی در آلبوم‌های خانوادگی دارند و اسمی از آنان در یادها باقی‌ مانده‌ است. هرچند ادارهٔ میراث‌فرهنگی شوشتر تلاش‌هایی برای احیای هنر ملحفه‌بافی کرده‌است، اما هنوز ملحفه‌بافی جانی نگرفته‌ است.

خاستگاه ملحفه‌بافی

با ورود ماشین‌های نساجی به عرصهٔ بافندگی، هیچ دست‌بافته‌ای را در امان نماند؛ از احرامی‌بافی گرفته تا دارایی‌بافی. ملحفه‌بافی هم به همین دلیل به گوشهٔ رینگ رفت. هنری که بیش از یک قرن قدمت دارد، حدود ۱۰ سال پیش با چشم از جهان فرو بستن آخرین هنرمند ملحفه‌بافی در شوشتر، نفس‌های آخر را کشید. «سيد علی زوارزاده» آخرين ملحفه‌باف خوزستان بود و به او لقب «پدر ملحفه‌بافی» ايران را داده‌ بودند. گرمسیری بودن اقلیم خوزستان باعث شد بافندگان، رواندازی نازک و سبک ببافند تا در روزهای گرم که از آسمان آتش می‌بارد، محافظ تن‌هایی باشد که قدری استراحت می‌خواهند. اگرچه صنعت نازك‌بافی در شوشتر از قدمت زيادي برخوردار است، ولی آب‌وهوای شوشتر شرايط را برای توليد رواندازی با عرض زياد و بافت نازك فراهم كرد. رونق این هنر از همان ابتدا که طبق آمار به حدود ۱۲۰ سال پیش می‌رسد، در شوشتر بوده است و ماهرترین ملحفه‌بافان شوشتری بودند. امروزه اگرچه بسياری از ملحفه‌بافان قديمی در قید حیات هستند، اما دستی به دار ملحفه‌بافی نمی‌برند و برای گذران زندگی راه دیگری برگزیده‌اند. راه و رسم هنر ملحفه‌بافی به شوشتر منحصر نماند، بلکه به بهبهان و دزفول هم رفت، ولی چندان پا نگرفت و پس از مدتی فراموش شد. محله‌های اطراف شوشتر مثل گتوند و عقيلي نیز چندان تمایلی به ملحفه‌بافی نداشتند و طبق عادت دیرینهٔ خود به همان بافته‌های عشایری مشغول بودند.

قدمت هنر ملحفه‌بافی

به استناد پژوهش‌ها، شوشتر يكي از مراكز مهم نساجي کشور بوده و در هر دوره‌ای، شيوهٔ جديدی از پارچه‌بافي در آن رشد داشته‌ است. بافندگان قديمی شوشتر از تاريخچهٔ هنر ملحفه‌بافی در خوزستان اطلاع دقیقی ندارند. گفته می‌شود حدود صد سال پيش برادران بهبهانی دستگاه شلاقی ملحفه‌بافی را از بغداد به ایران آوردند. مشابه این دستگاه ملحفه‌بافی که امكان بافت پارچه با عرض زياد را فراهم می‌كرد، در اصفهان و يزد نیز وجود داشته، ولی در اين شهرها پارچه‌های گران‌قيمتی مثل مخمل، با این دستگاه بافته می‌شده است. توليدات ملحفه یا همان روانداز شوشتر به مناطق همجوار مانند اهواز، بهبهان، دزفول و ديگر شهرهای كشور مانند تهران و همدان و همچنين برخی كشورهای عربی صادر می‌شد.

ویژگی‌های منحصربه‌فرد ملحفه‌بافی

پارچهٔ نازک و عریض و سبکی را که برای روانداز باشد، در دیگر نقاط کشور دیده‌ایم؛ مثل شمد که در استان‌هاي يزد، خراسان، مازندران و گلستان به‌صورت دستباف تولید می‌شد و حالا فقط در يزد با ماشين بافته می‌شود.

به گفتهٔ «عباس رحيمی»، پژوهشگر صنايع‌دستی، ملحفهٔ شوشتر عرض بيشتری داشت و در هيچ‌جای كشور مانند آن بافته نمی‌شد. همچنين، پودرگذاری ملحفه‌بافی شوشتر برخلاف ديگر نقاط ايران، به روش شلاقي بوده است. ملحفهٔ شوشتر، بدون طرح و نقش، و سفيدرنگ بوده و حاشيهٔ يك سانتی‌متری سرمه‌ای يا سبز رنگ در چهار طرف آن وجود داشته و ملحفه يك نفره، دو نفره، رختخواب‌پيچ و آستر لباس از جمله محصولات آن بوده‌ است. اکثر بافندگان ملحفه در شوشتر، زنان بودند که دستگاه‌های بافندگی یا همان دارهای بافت ملحفه را در زیرزمین خانه‌ها می‌گذاشتند و ساعت‌ها تار‌وپودها را داخل هم رد می‌کردند تا هنر ملحفه‌بافی شکل بگیرد. حاصل کار را مردان خانه به بازار می‌بردند و دادوستد می‌کردند.

یک دستگاه بافندگی برای احیا

احیای صنایع‌دستی فراموش‌شده یکی از برنامه‌های میراث‌فرهنگی است که در اکثر شهرها و روستاها در دست اجراست. ملحفه‌بافی هم از این روند مستثنی نیست و دو سالی می‌شود که نوید احیای آن شنیده می‌شود. موضوع را که با معاون ميراث‌فرهنگی، صنايع‌دستی و گردشگری خوزستان در میان می‌گذاریم، چندان اخبار امیدوارکننده‌ای نمی‌شنویم. «شكرالله قاسمي» به «پیام ما» می‌گوید: «در حال حاضر یک دار بافندگی در شوشتر برای ملحفه‌بافی دایر است، نه بیشتر.» نخستين گام در مسير احيای اين صنعت بومی، چله‌كشی جديد كار و پس از آن ساخت دستگاه جديد فلزی، نصب و كارگذاری چله‌كشی جديد بوده که انجام شده است. احیای اصولی و پایدار صنایع‌دستی فراموش‌شده از جمله ملحفه‌بافی باعث رونق این رشته‌ها می‌شود. در گذشته نخ‌های ملحفه‌بافی در شوشتر توليد می‌شد، اما در حال حاضر نخ‌های لازم برای ملحفه‌بافی از اصفهان وارد می‌شود.

تاکنون برای احیای هنرهای دستی منسوخ‌شده برنامه‌ریزی‌هایی برای آموزش جوانان انجام شده و در مرحلهٔ بعدی تسهیلاتی برای تولیدکننده‌ها در نظر گرفته شده‌ است. این‌طور‌که به‌نظر می‌رسد رونق بازار و تلاش برای صادرات هم از ارکان احیای هنرهای دستی است که توجه و حمایت بیشتری را می‌طلبد.

«عباس رحيمی»، پژوهشگر صنايع‌دستی، معتقد است اصلاح نشدن فضای كارگاهی برای بافندگی، ساختار نامناسب مالی توليدكنندگان ملحفه و دخالت غيرمنصفانهٔ واسطه‌ها در بحث تأمين مواد اوليه و فروش محصولات، دشواری دسترسی صنعتگران به مواد اوليهٔ باكيفيت، فعاليت كارگاه‌های صنعتی و رقابت محصولات آنها با نساجی سنتی و ورود كالاهای مشابه خارجی از جمله دلايل منسوخ بودن هنر ملحفه‌بافی است و برای احیای این هنر باید این کمبودها را رفع کرد.

معرفی و بازاریابی، راهکارهایی برای رونق دوباره

معرفی کارگاه‌های ملحفه‌بافی در فضای مجازی و کسب‌وکارهای آنلاین می‌تواند راهی برای آشنایی مخاطبان با این هنر ازیادرفته باشد. ملحفه‌بافی با وجود قدمتی که دارد، برای بسیاری از مردم ایران هنری ناشناخته است و برای رونق دوباره یا احیای آن باید علاوه‌بر راه‌اندازی کارگاه‌‌های آموزشی و دعوت از پیشکسوتان برای آموزش فوت‌وفن ملحفه‌بافی، برای معرفی این هنر و بازاریابی آن نیز فکر جدی شود. «عباس رحیمی» تبليغ و بازشناسی این هنر در سطح بين‌المللی، جلب همكاری فروشگاه‌های محصولات توليدی صنايع‌دستی، فراهم شدن بستر مناسب برای عرضهٔ ملحفهٔ دستباف در نمايشگاه‌های داخلی و بين‌المللی و تنوع‌بخشی و به‌روز‌رسانی كاربرد ملحفه‌بافی را از راهکارهای احیای این هنر برمی‌شمرد. شاید احیای این هنر تمام و کمال نباشد، اما مغتنم است. در غیر این‌صورت سراغ ملحفه‌بافی را باید فقط در کتاب‌های تاریخ نساجی خوزستان گرفت.

منبع: پیام‌ ما

تالاب هورالعظیم خوزستان

نه دریاست، نه دریاچه، نه رودخانه، نه مرداب و نه باتلاق اینجا هور است. تا چشم کار می کند هور است و آب. سال ها گذشته و هور از پس تاریخ و جنگ ها و داغ ها، خشکسالی ها و نامهربانی ها نیمه جانی به در برده و هنوز هم خانه پرندگانی است که به رسم آبا و اجدادشان راهی هورالعظیم می شوند.

در میان تمام تالاب های جهان تنها تالابی که معیارهای تعریف یک تالاب را به صورت صد درصدی داراست همین تالاب بزرگ هورالعظیم است. هورالعظیم همانطور که از نامش پیداست تالابی وسیع و بزرگ است. تالابی که همین چند سال قبل دو میلیون هکتار وسعت داشت اما روز به روز از وسعتش کاسته شد و حالا 128 هزار هکتار وسعت دارد. این تالاب زیبا درست در مرز ایران و عراق قرار گرفته و یک سوم آن در داخل مرزهای ایران و دو سومش در خاک عراق قرار دارد. از بزرگی و عظمت این تالاب زیبا همین بس که روزگاری یک سوم کل مساحت کشور عراق را در بر گرفته بود و تا نزدیکی های بغداد ادامه پیدا می کرد اما حالا تا حوالی بصره عراق می رسد و وسعت عظیمی از آن از دست رفته است.

هورالعظیم که نوعی تالاب است، منطقه ای پر آب است که در عمیق ترین حالتش دو تا سه متری عمق دارد. نی زارها اولین ساکنان هور هستند که به چشم می خورند. هورالعظیم اکنون چند سالی است تبدیل به منطقه حفاظت شده، و زیستگاه گونه های نادری از پرندگان و البته گیاهان است.

هورالعظیم که ساکنان وفادار و اصیل عرب زبان اطراف آن، آن را هورالهویزه هم می نامند، روزگاری محل کسب روزی انسان های بسیاری بوده است تا جایی که شهر کوچک و حالا خلوت رفیع امروزی را به خاطر برکت و ثروتش کویت کوچک می نامیدند. ماهیگیری، پرورش گاومیش، شکار پرندگان، حصیربافی، درست کردن قایق و ...راه هایی بود که هور روزی را به مردمان می بخشید و از سخاوت هورالعظیم اغلب ساکنین زندگی مرفهی داشتند. صدها روستا در امتداد هور شکل گرفته بود که ساکنانشان همه از هور امرار معاش می کردند. اما با خشک شدن نسبی تالاب، شهر رفیعی که هم مرز با تالاب بود حالا چها تا پنج کیلومتری با آن فاصله دارد.

هورالعظیم روزهای پر فراز و نشیبی را در تاریخ پنج هزار ساله اش، به چشم دیده است. همین که در بین النهرین قرار گرفته نشان می دهد که در روزهای آغازین تاریخ حتما روزهای پر رفت و آمدی داشته است. منطقه ای آباد با آب فراوان که احتمالا برای زندگی در آن روزها و استقرار پایه های یک تمدن بسیار ضروری بوده است.

هور نبض حیاتی این منطقه است، علاوه بر تامین معیشت ساکنین هور و البته اهمیت فراوان زیست محیطی اش برای گونه های مختلف جانوری یکی از آثار خشک شدن هور بلند شدم ریزگردهایی است که شاید به زبان بی زبانی به این شرایط معترضند. این میهمانان ناخوانده در چند سال اخیر و با گسترش خشکسالی ها حالا دیگر بر حجم شان افزوده شده و تبدیل به مسئله ای ملی شده است. شاید همه باید بیشتر از پیش به فک هورالعظیم باشیم.

حالا که کم کم به هورالعظیم نزدیک می شویم باید بگویم هورالعظیم بعد از گذر از این همه رنج، هنوز هم زیبای زیباست. هنوز هم مردان ماهیگیری گرچه به سختی اما در آن به صید ماهی مشغولند و هنوز هم خانه هایی از جنس نی در نهایت سادگی در کنار قایق ها، هور را تنها نگذاشته اند. هورالعظیم یک گنجینه بزرگ و ارزشمند زیستی است که زیستگاه گونه های نادری است. فکر می کنم حالا شما هم هور را می بینید شاید برای اولین بار است که شاهد آب بازی و شنای گاومیش ها هستید. دیگر چیزی از راه باقی نمانده است.

چولان، لوئی، تیزک، کاگله، سورمه صحرا، نیلوفر آبی و بردی سایر گونه های گیاهی هستند که در هور زندگی می کنند.

این گیاهان پوششی سبز و متراکم را بر روی هور ایجاد کرده اند. برخی از این گیاهان در نواحی اطراف هور زندگی می کنند و برخی همچون نی ریشه در آب داشته و شناور هستند. هور سرزمین شگفتی هاست. بسیاری از مردم اطراف هور در روزگار گذشته از نی برای ساختن خانه و قایق استفاده می کردند. هنوز هم خانه هایی از جنس نی در گوشه هایی از هور به چشم می خورد.

هورالعظیم خانه همیشگی حواصیل، غاز پیشانی سفید، روباه، شغال، گربه جنگلی، لاکپشت نرم، سمور آبی و گراز است. شاید اگر خوب نگاه کنید حتما یکی از همین حیوانات بامزه را در حال شیطنت به چشم ببینید. اگر هوس ماهی هور به سرتان زده است اینجا بهشت ماهی کپور است و البته بیشتر از بیست نوع ماهی مختلف درتالاب هورالعظیم زندگی می کنند.

از ساکنین قدرتمند هور باید به گاومیش ها اشاره کرد که مدت زمان مدیدی است در این منطقه زندگی می کنند.

دراج، میوه خور، اکراس آفریقایی، اردک مرمری و عروس غار از پرندگان کمیاب و نادری هستند که همه ساله چشم هور را روشن می کنند.

هور به واسطه حضور این پرندگان استثنایی شهرتی جهانی دارد. همه ساله در دی ماه حضور این پرندگان در هورالعظیم به اوج خود می رسد و انگار زندگی دوباره در هور جریان می یابد.

هورالعظیم درست در منطقه مرزی ایران و عراق قرار دارد و از همان روزهای ابتدایی جنگ شاهد سختی های بسیاری بوده است. هور محل عملیات های مهمی بوده و به خون جوانان بسیاری آغشته شده است، شاید حس غریب هورالعظیم از همین خون ها نشات می گیرد. در فاصله ای کوتاه از هورالعظیم طلائیه، چزابه، هویزه و دهلاویه قرار دارند که از مناطق عملیاتی مهم بوده و محل شهادت و عرج مردان بسیاری بوده است. این مناطق حالا تبدیل به مناطقی فرهنگی شده و همه ساله پذیرای زائران بسیاری است که به قصد زیارت مشهد شهیدان عازم این خطه می شوند.

عکس: عرفان سامان فر/ایرنا

قلعه‌مدرسه خیرآباد بهبهان خوزستان میزبان یلدای جهانی شد

سرپرست اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی بهبهان گفت: در آستانه چهاردهمین جشنواره ملی گل نرگس بهبهان و در راستای پاسداشت شب یلدای جهانی، با حضور هنرمندان و چهره‌های فرهنگی خوزستان، جشن یلدای ایرانی اسلامی در بنای تاریخی قلعه‌مدرسه خیرآباد برگزار شد.

به‌گزارش میراث‌آریا به نقل از روابط‌عمومی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری وصنایع‌دستی خوزستان، علی حداد اظهار کرد: برگزاری جشن شب چله، احیا و یادآوری سنن ایرانی اسلامی و پاسداشت جایگاه خانواده در این شب، باعث گردآمدن هنرمندان، هنردوستان، صنعتگران و مردم فرهنگ‌دوست خوزستان در بهبهان شد، که این برنامه به دلیل پخش تلویزیونی مستقیم، با استقبال بسیار خوبی از سوی مردم مواجه شد.

سرپرست اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی بهبهان افزود: آیین‌ها و آداب و رسوم هر ملت، سازنده عناصر فرهنگی جامعه محسوب می‌شوند و تنوع و تعداد آیین‌ها و آداب و رسوم دلیل غنای فرهنگی یک جامعه است.

او تصریح کرد: بدون تردید بازشناسی عناصر فرهنگی آیین‌هایی مانند شب چله (یلدا) ما را با فرهنگ کهن این مرز بوم آشناتر خواهد کرد، شبی که کدورت‌ها را باید کنار نهاد و بر گرد یک کرسی و با حرارت و گرمای حضور افراد فامیل شبی خاطره‌انگیز را رقم زد.

حداد گفت: اجرای موسیقی لری بختیاری، مشاعره، گفت و گو با چند نوجوان مبتلا به سرطان در راستای افزایش امید در جامعه، شاهنامه‌خوانی، مثنوی‌خوانی و فال گرفتن با دیوان حافظ توسط بزرگان و ادبا از دیگر بخش‌های این جشن شبانه در روزهای ابتدایی زمستان بود.

در روز ۹ آذر ۱۴۰۱ در جریان سومین روز از هفدهمین نشست «کمیتهٔ بین‌الدولی یونسکو برای پاسداری از میراث‌فرهنگی ناملموس» در شهر رباط مراکش مراسم یلدا/چله به عنوان میراث مشترک دو کشور ایران و افغانستان به ثبت جهانی رسید.