خطر تخریب در یک قدمی خانه‌های تاریخی شوشتر
آبگرفتگی شوادان خانه‌های تاریخی شوشتر زنگ خطر تخریب در بافت تاریخی این شهر را به صدا درآورده است و به گفته کارشناسان و فعالان میراث فرهنگی خطر رانش و تخریب در یک قدمی خانه‌های تاریخی شوشتر قرار دارد.
به گزارش ایرنا در بافت تاریخی شهر شوشتر بیش از ۹۰ اثر تاریخی ثبت شده در فهرست آثار ملی وجود دارد. مشکل آبگرفتگی شواد
ان خانه‌های تاریخی مربوط به امروز و دیروز نیست و بیش از ۲۰ سال است که این معضل به بلای جان بافت تاریخی شوشتر تبدیل شده است.
مدیران و دستگاه‌های اجرایی مختلف ادعا می‌کنند که از همان زمان تاکنون پیگیر شناسایی مشکل و رفع آن بوده‌اند با این همه هنوز و پس از گذشت سالیان دراز این مشکل نه تنها کمتر نشده که روز به روز آثار مخرب‌تری را بر خانه‌های تاریخی واقع در بافت برجای گذاشته است.
رانش برخی خانه‌های تاریخی شوشتر
به گفته ابوالفضل مهدی‌پور، فعال گردشگری و میراث فرهنگی شوشتر شوادان‌های بسیاری از خانه‌های واقع در بافت تاریخی شوشتر دچار آبگرفتگی شده که این آبگرفتگی آسیب زیادی را به بافت تاریخی و خانه‌های واقع در بافت وارد کرده است.
وی می‌گوید: حجم آبگرفتگی در برخی شوادان‌ها به گونه‌ای است که باید آب آن به صورت روزانه تخلیه شود زیرا عدم تخلیه و ماندن آب می‌تواند منجر به خسارت به خانه‌ها شود.
این فعال میراث فرهنگی ترک‌خوردگی و رانش در برخی خانه‌ها را بخشی از عوارض ناشی از آبگرفتگی شوادان‌ها برشمرد.
ابهام چندین ساله در علت‌یابی مشکل
با وجود اینکه سال‌ها از بروز این معضل در خانه‌های تاریخی شوشتر می‌گذرد اما مسئولان استانی و شهرستانی همچنان عنوان می‌کنند که عامل قطعی این اتفاق مشخص نشده است. پوسیدگی لوله‌های آب و فاضلاب واقع در بافت تاریخی و نفوذ آب از سفره‌های زیرزمینی، ۲ عامل اصلی مطرح شده برای بروز این مشکل است.
کارشناسان میراث فرهنگی و مرمت معتقدند شوادان‌ها از سالیان دور در خانه‌های بافت تاریخی بوده‌اند و در همان زمان با وجود اینکه سطح سفره‌های آب زیرزمینی نسبت به امروز نیز بالاتر بوده اما چنین اتفاقی رخ نداده است اما چند سال بعد از لوله‌کشی و مستهلک شدن لوله‌ها این اتفاق خود را نشان داده است.
داوود نجارآسیابان، سرپرست اداره میراث فرهنگی شهرستان شوشتر که حدودا یکسال است سکان اداره میراث فرهنگی شوشتر را برعهده گرفته در این رابطه به خبرنگار ایرنا می‌گوید: موضوع آبگرفتگی شوادان‌ها یکی از موضوعات اصلی و در اولویت اداره میراث فرهنگی شوشتر از یکسال گذشته تاکنون بوده است با وجود اینکه در سال‌های قبل نیز در این خصوص مکاتباتی صورت گرفته اما از سال گذشته به صورت جدی این موضوع در دست پیگیری قرار گرفته است.
وی رفع این مشکل را منوط به پیدا کردن منشا آبگرفتگی به صورت قطعی از طریق انجام مطالعات و بررسی‌های کارشناسی می‌داند.
نجار آسیابان به برگزاری یک جلسه در نهم آذر ماه سال گذشته با حضور فرماندار و دیگر دستگاه‌های مربوطه اشاره می‌کند که در آن نشست مقرر شد مطالعات مربوط به عارضه‌یابی این مشکل از سوی وزارت نیرو انجام شود که در آخرین جلسه مقرر شد ظرف مدت یک ماه نتایج آن را به میراث فرهنگی اعلام کنند
وی نیز همانند کارشناسان میراث، پوسیدگی لوله‌های آب و نفوذ آب از سفره‌های زیرزمینی را ۲ عامل احتمالی این مساله می‌داند با این حال معتقد است که براساس ادله‌های موجود، علت اصلی این مشکل پوسیدگی لوله‌های انتقال آب شرب است اما باز هم لازم است مطالعات جهت قطعی شدن دلیل این مشکل صورت گیرد.
نشانه‌گذاری ۵۰ خانه تاریخی درگیر با آبگرفتگی
این مسئول میراث فرهنگی به تهیه یک نقشه از بافت تاریخی اشاره کرد و گفت: براساس این نقشه بناهایی که مشکل آنها از طرف مالکان یا کارشناسان میراث اعلام شد در نقشه نشانه‌گذاری شدند. گستردگی این عارضه در کل بافت تاریخی پراکنده است و تاکنون حدود ۵۰ پلاک که درگیر با عارضه آبگرفتگی است شناسایی شده اما احتمال اینکه خانه‌های دیگری نیز با این مشکل مواجه باشند وجود دارد.
وی بیان کرد: در کنار مطالعات صورت گرفته به صورت موازی قرار شد اداره آبفا شهرستان به شکل پایلوت در ۲ نقطه لوله‌های فرسوده را از مدار خارج و لوله‌های انتقال جدید را جایگزین کند تا از این طریق اثربخشی آن رصد شود.
نِشست برخی خانه‌های تاریخی
نجار آسیابان با اشاره به آسیب‌های وارده ناشی از آبگرفتگی شوادان‌ها گفت: سقف برخی از شوادان‌ها بر اثر رطوبت دچار ریختگی و ترک شده و براساس نوع بنا نوع آسیب و میزان آن نیز متفاوت است.
وی می‌افزاید: در برخی خانه‌ها نُشست رخ داده است و اگر هر چه سریعتر فکری برای رفع این مشکل نشود احتمال تخریب و آسیب به بناهای واقع در بافت تاریخی وجود دارد.
باز شدن پای مدیریت بحران در بافت تاریخی شوشتر
کوچه‌ها و خیابان‌ها در بافت تاریخی شوشتر نیز همانند دیگر بافت‌های تاریخی از عرض کمی برخوردار است و با توجه به سکونت مردم در این بافت، ایمن‌سازی بناها از اهمیت بالایی برخوردار است چرا که کم بودن عرض خیابان‌ها به ویژه در حوادث، کمک رسانی یا استفاده از ماشین‌آلات را با مشکل رو به رو می‌سازد. پس وقوع آبگرفتگی احتمال ریزش برخی خانه‌ها بالا گرفته است همین امر پای مدیریت بحران استان را به موضوع باز کرد. از سال گذشته تاکنون ستاد مدیریت بحران برای برون رفت از این مشکل ۲ بار در شهرستان شوشتر تشکیل شده است.
اصلاح شبکه آب در ۲ نقطه بافت تاریخی
مدیر کل مدیریت بحران استانداری خوزستان در این باره به ایرنا می‌گوید: با توجه به اختلاف نظر میان سازمان آب و برق خوزستان، شرکت آب و فاضلاب استان، اداره کل زمین‌شناسی و اداره کل میراث فرهنگی در خصوص منشا نشت آب مقرر شد ابتدا مطالعه انجام شود و علت‌یابی دقیق صورت گیرد.
مرتضی شرف الدین شیرازی ادامه می‌دهد: تا مشخص شدن نتیجه مطالعات نیز بنا شد ظرف یکماه، بخشی از شبکه آب در ۲ نقطه مشخص شده واقع در خیابان "خانه امام" و خیابان "عبداله بانو" اصلاح شوند که در صورت کاهش آبگرفتگی در دیگر نقاط نیز این اقدام عملیاتی می‌شود.
فرماندار شوشتر نیز نفوذ آب به شوادان‌های بافت‌های تاریخی خطر جدی برای خانه‌های تاریخی عنوان می‌کند و به ایرنا می‌گوید: بافت تاریخی شوشتر در مرکز شهر قرار دارد نفوذ آب به شوادان‌ها موجب تجمع آب زیادی در بناهای تاریخی شده و از دستگاه‌های مربوطه خواستار رفع هر چه زودتر این مشکل هستیم.
سید محسن سید موسوی می‌گوید: مساله آبگرفتگی شوادان‌ها به حدود ۳۰ سال گذشته برمی‌گردد و درسال‌های اخیر مورد پیگیری جدی قرار گرفته است علاوه بر حضور میدانی مدیران و بازدید از وضعیت این شوادان‌ها مقرر شد تیم‌هایی برای شناسایی عوامل نفوذ آب به این نقاط تشکیل شود.
وی می‌افزود: برخی اقدامات دیگر از جمله تعویض خطوط قدیمی آب بافت‌های قدیمی شهر نیز در دستور کار بوده و همچنان در حال انجام است.
فرماندار شوشتر اظهار می‌کند: در هفته گذشته نشست اضطراری با حضور مدیرکل مدیریت بحران و سازمان آب و برق استان برای رفع این مشکل در شوشتر برگزار شد
وجود بیش از ۹۰ اثر ثبت ملی در بافت تاریخی شوشتر
در کل شهرستان شوشتر ۳۰۰ اثر ثبت ملی و در بافت تاریخی آن که مرکز شهر را در برمی‌گیرد حدود ۹۰ اثر ثبت شده فهرست آثار ملی قرار دارد. شوشتر حدود ۲۴۳ هکتار بافت تاریخی دارد.
خانه طبیب، خانه رحیمی، خانه معین التجار، خانه مستوفی، خانه کجباف، خانه مقدم، خانه مرعشی، خانه امین‌زاده، خانه زایر، خانه طبیب شوشتری، خانه جزایری، خانه شیخ جعفر شوشتری، خانه افضل، خانه چهارمحالی، خانه رضوان، خانه زاهدی و... تنها بخشی از خانه‌های حائز اهمیت تاریخی در این شهرستان است.
بخش زیادی از خانه های واقع در بافت تاریخی دارای شوادان یا شبستان هستند که از آنها در قدیم به عنوان مکانی خنک استفاده می‌شده و مردم از گرمای تابستان به این فضاها پناه می‌بردند. شوادان‌هایی همچون شوادان قلعه سلاسل و شوادان شاه نشین شوشتر از جمله شوادان‌های خاص در شوشتر به شمار می‌رود که از نظر سازه و زیبایی با دیگر شوادان‌ها تفاوت‌هایی دارند.
آژیر قرمز تخریب خانه‌های تاریخی شوشتر
علی‌محمد چهارمحالی، کارشناس مرمت بناهای تاریخی نیز پیشتر نسبت به این معضل در شوادان‌ها و وضعیت پیش رونده این پدیده هشدار داده بود با این حال تاکنون اقدامی اساسی صورت نگرفته است.
وی می‌گوید: با تداوم این وضعیت بحرانی اکنون در شوادان‌ها صدای آژیر قرمز تخریب خانه‌های تاریخی بلند شده است و اگر برای اصلاح شبکه آب و فاضلاب کاری نکنیم، در آینده‌ای نزدیک احتمال می‌رود به یکباره خانه‌های تاریخی فرو بریزد.
این کارشناس مرمت معتقداست رفع این مشکل نیازمند عزمی ملی است.
درپی بروز این مشکل چندین ساله در بافت تاریخی دوستداران میراث فرهنگی و علاقمندان به تاریخ بارها و بارها هشدار داده و در این بار با رسانه‌ها مصاحبه کرده اند و خواستار رسیدگی به این مشکل و رفع آن شده اند. با توجه به روند پیشرفتی این مشکل و اثری که می‌تواند بر بافت تاریخی شوشتر به عنوان شهری که یک اثر ثبت جهانی در خود جای داده است باید دید آیا می‌توان امیدوار بود که زمان برای نجات بافت تاریخی شوشتر و خانه‌های تاریخی دیر نشود؟
منبع :ایرنا
خوزتوریسم
