خوزتوریسم

مسجد سیدالشهدا؛ یادگاری از جنگ در خرمشهر

روز جهانی مسجد هر ساله برابر با ۳۱ مرداد است ولی به دلیل کبیسه بودن امسال تاریخ روز جهانی مسجد با ۳۰ مرداد ۱۴۰۰ مصادف شده است.

به همین مناسبت مطلبی به قلم نجلا درخشانی (کارشناس ارشد مرمت و احیای بناها و بافت‌های تاریخی) و سجاد پاک‌گهر (کارشناس ارشد حفاظت و مرمت آثار فرهنگی تاریخی) می‌خوانید که در اختیار ایسنا قرار گرفته است:

«هر شهر دارای نمادها و نشانه‌هایی مختص به خود است که ممکن است با آن‌ها در عرصه‌ جهانی معرفی شود. امروزه شهرهایی در عرصه جهانی و در حوزه‌ی جذب توریست باهم به رقابت می‌پردازند که واجد نشانه‌های بین‌المللی باشند. بنابراین نشانه‌هایی که بخشی از هویت تاریخی و فرهنگی هر شهر را به خود اختصاص داده و بخش مهمی از خاطرات جامعه محلی آن منطقه را تشکیل می‌دهند، برای تجدید چشم‌انداز تاریخی شهر و جذب هرچه بیشتر گردشگر به‌عنوان اصول پایه تلقی می‌شوند.

تعدادی از بناهای واجد ارزش باقی مانده از جنگ در دوران بازسازی خرمشهر پس از اتمام جنگ به دست ارگان‌ها و یا مردم نوسازی، بازسازی و یا مرمت شده‌اند. یکی از این بناها که بخشی از میراث شهری و هویت تاریخی خرمشهر محسوب می‌شود و پس از جنگ مرمت و بازسازی شده است، مسجد سیدالشهدا است.

این مسجد در دوره پهلوی دوم و اوایل دهه ۵۰ با کمک‌های مردم محله ساخته شده است که در دوران جنگ آسیب‌های فراوانی دیده و بخشی از آن نیز تخریب شده است. پس از جنگ، اداره اوقاف از طریق ستاد نوسازی و بازسازی مساجد، آن‌ را بازسازی و مرمت می‌کنند و البته تعدادی از آثار و نشانه‌های جنگ مانند رد تیر و ترکش‌ها را روی بدنه نگه می‌دارند تا آیندگان با تماشای آنها بدانند این بنا نیز از آثار باقی‌مانده از تاریخ جنگ بوده است.
مسجد سیدالشهدا در دوره پهلوی دوم به‌صورت دوبلکس (دوطبقه) با دو شبستان مجزا زنانه و مردانه در قلب خرمشهر با هزینه و کمک خیرین محله ساخته شده است. نمای ورودی شبستان به‌صورت قرینه بوده و شبستان مردانه که در طبقه هم‌کف قرار دارد دارای دو ورودی با دو قوس بیز تند در دو سوی یک نغول زیبا بوده که با آجر و هفت رنگ و نقوش اسمیلی بسیار زیبا، آذین شده است. مسجد به ‌فرم مساجد یک‌ایوانه ساخته شده و نماهای شرقی و غربی و جنوبی دارای نغول و تاق‌نماهای زیبایی با قوس‌های تیزه‌دار از نوع پنج‌اوهفت و شبدری هستند. همه این تاق‌نماها با کاشی هفت‌رنگ و آیات قرآن کریم مزین شده‌اند. پنجره‌های مسجد نیز همگی دارای قوسی تیزه‌دار بوده و نغول بالای آنها با کاشی هفت‌رنگ و آیات زیبای قرآن مزین شده است.

محراب مسجد از یک قوس بیز کند و یک نغول تشکیل شده که با گچ‌بری‌های بسیار زیبایی متشکل از آیات قرآنی، نقوش اسلیمی و گیاهی آذین شده است. بخشی از تزئینات محراب در زمان جنگ به‌دلیل موج انفجار تخریب شده که به همان صورت تا به حال باقی مانده است.

گنبد مسجد از نوع نار (منحنی شکل) به‌صورت دو پوسته‌ پیوسته بوده و دارای گریوی بلند است. گنبد و گریو آن با کاشی هفت‌رنگ پوشیده و تزئین شده و در بدنه‌ گریو تعدادی بازشو برای نورگیری شبستان تعبیه شده است. در زمان جنگ به‌دلیل اصابت خمپاره به گنبد همه کاشی‌های آن شکسته و فرو ریخته‌اند که بعد از جنگ دوباره مرمت و بازسازی شده است.
جای تیر و ترکش هنوز هم در جای‌جای مسجد و تزئینات زیبای آن به‌چشم می‌خورد که از زمانی پُر از درد و رنج برای این کالبد و زندگی جاری در آن حکایت دارد؛ سردر و نمای ورودی مسجد و سرویس بهداشتی آن در زمان جنگ تخریب شده که دوباره پس از جنگ با تغییراتی در ارتفاع، عمق و نوع تاق‌نمای ورودی و افزودن بخش‌هایی در کنار ورودی، بازسازی شده است؛ در حال حاضر ورودی مسجد متشکل از دو تاق‌نما با قوس تیزه‌دار از نوع پنج او هفت تند و نغول‌هایی تزئین‌شده با کاشی هفت‌رنگ و پوشش تخت است.

بخش‌هایی از نمای ورودی شبستان در طبقه دوم در اثر اصابت خمپاره در جنگ تخریب شده که پس از جنگ با تغییراتی در فرم و تعداد پنجره‌ها به صورت مجدد بازسازی شده است. دیوارهای جنوبی حیاط مسجد و اتاقک راه‌پله نیز تخریب شده‌اند که باردیگر با اندکی تغییرات بازسازی شده‌اند.

عناصر معماری مسجد عبارتند از:

- شبستان به‌صورت دوبلکس (دو طبقه)

- محراب گچ‌بری‌شده با نقوش اسلیمی، گیاهی و آیات قرآن

- گنبد از نوع نار با قوس پاتوپا مزین شده با کاشی هفت رنگ

- وجود تاق‌نماهایی با قوس تیزه‌دار مزین‌شده با کاشی هفت‌رنگ و آیات قرآنی در دورتادور حیاط

- سر ورودی با قوس تیزه‌دار و تزئینات کاشی‌کاری هفت‌رنگ

ویژگی‌های شاخص مسجد عبارتند از:

- یکی از نقاط دفاع و استراحت رزمندگان در مقاومت ۳۵ روزه

- دارای تزئینات زیبای آجرکاری، کاشیکاری و گچ‌بری

- وجود آثار و نشانه‌های جنگ بر روی کالبد بنا

- یکی از مکان‌خاطره‌ و رویدادهای شهر خرمشهر برای مردم و رزمندگان

باتوجه به این‌که این مسجد جزو مکان‌خاطره‌های هشت سال جنگ و دفاع‌مقدس است و مردم خرمشهر با دیدن آن خاطراتی از آن دوران و دفاع بی‌نظیر همه ایران برای آزادی خرمشهر در ذهن‌شان نقش می‌بندد، پرونده‌ این اثر مهم برای ثبت در آثار ملی دفاع‌مقدس تهیه شده و با تأیید شورای ثبت اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خوزستان به وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی ارسال شده است؛ امید که به زودی شاهد ثبت این اثر ارزشمند و حفظ آن به منظور انتقال به آیندگان باشیم.

پی‌نوشت:

نغول: جمع نغل، تورفتگی تزئینی در نماسازی دیوارها مانند تاق‌نما

پاتوپا (pa-tu-pa): نوعی قوس (چفد)، دیوار در دیوار، به گفته دکتر پیرنیا در مجله اثر ۲۴.

چفد پنج‌اوهفت: از دو واژه پنج به معنی پنجره و روزن و اوهَفتن به معنای پوشاندن تشکیل شده است.

گریو: گردن گنبد

قوس بیز تُند: گونه‌ای از چفد مازه‌دار (بیضوی)

گنبد نار: کنبدها به لحاظ شکل ظاهری به دو نوع رُک (مخروطی) و نار (کروی) تقسیم می‌شوند. گنبد نار رایج‌ترین نوع گنبد در ایران است. فرم این نوع گنبد، منحنی است و پوشش اصلی سقف اکثر مساجد مهم ایران را تشکیل می‌دهد.»

عمارت اتابکی، جایگاهی یادمانی و نگین تابناک حاکمان محلی آل‌فُضلَویه

«ایذه را مال‌الأمیر می‌گفتند و آن سرای سلطان بود. شیخ نورالدین شیخ‌المشایخ که اتابک بسیار او را گرامی می‌داشت، نظارت بر همه خانقاه‌ها را بر عهده داشت و خانقاه را مدرسه می‌گفتند. گویند اتابک احمد که مرد بسیار شریف بود ۴۶۰ خانقاه در پهنه حکومت خود ایجاد کرد که ۴۴ بنای آن فقط در مال‌الأمیر بود.»

این گفتار، روایتی از ابوعبدالله محمدبن‌عبدالله اللّواتی الطنجی بن بطّوطة معروف به ابن‌بطوطه در کتاب «رحله ابن طوطه» یا همان سفرنامه ابن‌بطوطه است. ابن بطوطه‌ای که هم‌دوره با روزگار با مارکوپولو و از جهانگردان شهیر جهان باستان به شمار می‌آید.

بی‌شک چنین روایتی از ابن‌بطوطه بیانگر اوج شکوه و بزرگی شهر ایذه در سده‌های ۷ و ۸ هجری قمری است که اوج شکوفایی پایتخت سلسله محلی اتابکان لُر بزرگ (همزمان با دوره ایلخانی – تیموری) یا خاندان فُضلَویه را به نمایش می‌گذارد.

رویدادهای طبیعی و تاریخی چون زمین‌لرزه، سیلاب، جنگ، غارت و مانند آن، بناهای یادمانی زمان خود را به یقین دگرگون می‌کند. بنایی ریشه‌کن می‌شود، دیگری آتش می‌گیرد، در دوره‌ای از تاریخ چه بسیار بناهایی که به زمین فرومی‌روند و یا سرنوشت دیگری می‌یابند و از رهگذار چنین رویدادهایی، تعدادی محدود از بناهای تاریخی از این بلایا جان به در می‌برند.

حکایت بناهای یادمانی پیش از اسلام تا سده‌های میانی اسلام و پس از فتنه مغول در ایذه چنین است. کمتر کسی پس از روی کار آمدن سلسله پهلوی، کتاب اسرارآمیز بناهای یادمانی ایذه را ورق زده است و پس از انقلاب، نخستین بار در دهه سال ۱۳۷۰ خورشیدی، نخستین تیشه باستان‌شناسان بر بدنه تپه‌هایی که در دل خود بناهایی یادمانی داشتند برخورد کرد که یکی از این بناها، بنای یادمانی موسوم به «تاق‌تویله» است.

این بنا سرانجام پس از سال‌ها، از میان خروارها خاک به‌جامانده از سده‌ها و زمین‌لرزه‌ها تولدی دوباره می‌یافت.

با ورود جعفر مهرکیان باستان‌شناس ایرانی به سرنوشت این بنا، سرانجام تولدی دوباره را به این بنای یادمانی سترگ هدیه داد و این بنا در سال ۱۳۷۷ خورشیدی به شماره ۲۱۴۰ شناسنامه تولد خود را از سازمان میراث فرهنگی وقت دریافت کرد.

سومین فصل کاوش‌های باستان‌شناسی این بنا در بهار سال ۱۳۸۴ و ۱۳۸۵ هویت بهتری از این بنا را نشان داد؛ با این همه و پس از سه فصل کاوش، نادانسته‌های بسیاری از این بنا هنوز سر به مهر مانده است؛ «این‌که سازندگان بنا چه کسانی بودند؟ چرا سازندگان هرگز برنگشته و دوباره در آنجا ساکن نشدند؟ کاربری بنا چه بوده است؟ و پرسش‌های بی‌شماری که در اعماق تاریک تاریخ، چشم به راه رمزگشایی هستند و بدون تردید کاوش‌های آینده می‌تواند پرسش‌های ما را پاسخ گوید.»

عمارت منسوب به اتابکان، با مصالح بوم‌آورد سنگ و گچ نیم‌کوب محلی با آرایه‌های زیبای کاشی‌های معرق هفت‌رنگ، گچبری‌ها، مقرنس‌های رنگی، آجرهای‌های چندوجهی و فضاهای هندسی جالب، پا به عرصه وجود نهاده است.

پیرامون بنا دارای ورودی‌های بسیار و سردر اصلی آن در شمال خاوری است و میان‌سرای اصلی بر پایه دو ایوانی ساخته شده است. بنا دارای دو دوره مهرازی (معماری) است که بنای اصلی به گاه ایلخانان و بخش دوم به گاه تیموریان شکل گرفته است.

با حمله شاهرخ، نوه تیمور لنگ، سیطره اتابکان بر ایذه/ مال‌الأمیر به پایان رسید و رخداد زمین‌لرزه در پایان همان دوره، بنای موسوم به عمارت اتابکی را که از آن به عنوان بنای اتابکان یاد می‌کنیم از این مهلکه جان به در نبرده و در دل خاک اعصار و سده‌ها خاموش شد. تا این‌که سرانجام پس از قرن‌ها دگرباره و در طی ۳۰ سال اخیر بر دست باستان‌شناسان تولدی دوباره یافت.

اما هنوز یک پرسش اساسی در میان است؛ «آیا این بنای منحصر به‌فرد که به یقین کاربری عمومی داشته، ممکن است مدرسه یا خانقاه باشد؟» پاسخ آن تا حد بسیاری نزدیک به واقعیت است؛ با این همه ادامه کاوش‌ها آن را آشکار خواهد کرد.

این بنا در انتهای خیابان محمد رسول‌الله (ص) ایذه و در ابتدای جاده تاریخی محوطه باستانی شمی و در نزدیکی‌های بنای کوشک نورآباد و اشکفت‌سلمان واقع شده است.

مهدی فرجی

مدیر پایگاه ملی میراث‌فرهنگی آیاپیر

آیین سنتی سینی‌گردانی حضرت قاسم(ع) در اهواز

یکی از جلوه‌های عشق و ارادت مردم خوزستان به صاحب این روزها، حضرت اباعبدالله‌الحسین(ع)، آیینی است که به سینی‌گردانی حضرت قاسم(ع) شهرت دارد. این آیین در نقاط بسیاری از استان خوزستان برگزار می‌شود و به سبب قدمتی که میان مردم بندر ماهشهر دارد، به نام مردم این شهر به ثبت ملی رسیده است. این آیین به شماره ۱۴۴۵ در تاریخ ۱ مهر ۱۳۹۶ در فهرست ملی میراث فرهنگی ناملموس ثبت شد.

مراسم عروسی قاسم در اکثر شهرهای خوزستان در روز هشتم ماه محرم برگزار می‌شود. به این مراسم  در زبان محلی «عرس القاسم» می‌گویند. مراسم عروسی حضرت قاسم مردانه و زنانه برگزار می‌شود. مجلس زنانه معمولاً در یکی از خانه‌های محل یا حسینیه اجرا می‌شود؛ به این صورت که یک حجله نصب می‌شود و هنگام اجرای مراسم، بانوان سینی‌های خود را در تاریکی که فقط شمع‌های سینی روشن هستند به دور حجله می‌چرخانند و سایر بانوان با سینه‌زنی آن‌ها را همراهی می‌کنند.

محتویات این سینی‌ها عبارت بود از پارچه سبز که نماد پاکی و قداست است و همچنین لباس رزم اهل بیت(ع) در روز عاشورا که به رشادت یاران امام حسین(ع) اشاره دارد. حنا،  نماد زینت و آراستگی برای عروس در زمان قدیم و اشاره به دامادی حضرت قاسم در واقعه عاشورا دارد. شمع نمادی از روشنایی و پاکی و جاودانگی است و به مظلومیت یاران امام اشاره دارد.

 گلاب نیز نماد تازگی و طراوت و نماد باروری و تداوم زندگی است و به ازدواج حضرت قاسم(ع) در واقعه عاشورا اشاره دارد. برگ‌های گل یاس یا به نام محلی «موم»، نماد راستی، صداقت، عشق، دوستی و معصومیت است که به عشق پاک و معصومیت حضرت قاسم(ع) اشاره دارد. اسپند(اسفند) نیز برای جلوگیری از چشم زخم در این سینی‌ها گذاشته می‌شود. محتویات دیگر سینی‌ها شامل تنقلاتی همچون کیک و کلوچه، بیسکوییت، شیرینی، میوه و... است که بین کودکان تقسیم می‌کنند.

بعد از تزیئن سینی‎ها، آن‌ها را به ردیف قرار داده و با پارچه سبز روی سینی‌ها را می‌پوشانند.

به رسم دیرینه و هرساله به یاد این جوان شهید دشت کربلا به صورت نمادین مراسم «سینی حضرت قاسم» در شامگاه هشت محرم برگزار می‌شود

محمد آهنگر

۱

از تاریخچه تعزیه چه می‌دانیم؟

ماه محرم که می‌آید، به وفور واژه «تعزیه» را می‌شنویم. بعضی درباره ویژگی‌های منحصر به فرد این گونه نمایشی سخن می‌گویند، برخی از کم‌توجهی به آن شکایت دارند و تعدادی دیگر نیز می‌کوشند تا زنگار فراموشی را از آن بزدایند و برای مدتی کوتاه هم که شده، آن را در کانون توجه قرار دهند و به عنوان یک گونه نمایشی آن را بررسی کنند اما شاید هنوز بخشی از مردم ما با تاریخچه تعزیه آشنایی نداشته باشند.

ما در ایسنا به احترام این مخاطبان، نگاهی اجمالی به تاریخچه و چگونگی پیدایش شبیه‌خوانی و ارتباط آن با آیین‌های اساطیری می‌پردازیم.

آنچه پیش‌رو دارید، بخش کوتاهی است از کتاب «تاثیر ادبیات مکتوب بر مجالس شبیه‌خوانی» که به قلم محمد حسین ناصربخت، پژوهشگر و مدرس تئاتر و از سوی انتشارات «پرسمان» منتشر شده است.

به باور نگارنده این کتاب، عده‌ای معتقدند که تعزیه ریشه در آیین‌های مرسوم در دوران باستان دارد که جهت عزاداری برای قهرمان اسطوره‌ای ایران «سیاوش» که مظهر معصومیت و پاکی است، برگزار می‌شده است و این مراسم که سوگ سیاوش نام داشته، به گفته "ابوبکر محمد بن جعفر نرشخی" در کتاب «تاریخ بخارا» متعلق به قرن چهارم هجری تا روزگار نگارش کتاب بیش از سه هزار در بخارا قدمت داشته است.

در اجرای مراسم یاد شده چنانکه از تنها دیوارنگاره باقی مانده از این مراسم کهن در دره پنج کند تاجیکستان، که مربوط به قرن هفتم میلادی است، و شرح "نرشخی" در تاریخ بخارا بر می‌آید، مردم در دسته‌های عزاداری سازمان یافته با حمل جسد ساختگی سیاوش یعنی «شبیه‌سازی» کردن و خواندن نوحه و سرود هر ساله در موعدی مقرر، همچون تمامی مراسم آیینی، مراسم عزا و بزرگداشت این قهرمان را برپا می‌ساخته‌اند و چنانکه اشاره شد، بعدها مراسمی شبیه به این مراسم در قرن چهارم هجری توسط معزالدیوان دیلمی که فرمان آزادی عزاداری بر امام سوم شیعیان را صادر کرد، برپا شد که با دسته‌گردانی و دسته‌روی و شبیه‌سازی و نوحه‌خوانی انجام می‌پذیرفت . مراسمی که هر چند بعد از مدتی با ممانعت‌هایی از سوی حکومت به دلیل عکس‌العمل سایر مذاهب اسلامی رو به رو شد، اما سرانجام پس از تبدیل شدن مذهب شیعه به مذهب رسمی کشور در دوره صفویه گسترش یافت و شرایط پدید آمدن شبیه‌خوانی را پدید آورد.

با توجه به همین اسناد و شباهت‌های بین مراسم فوق‌الذکر و موضوع و شخصیت‌های مطروحه در آن است که گروهی تعزیه را به آیین اساطیری سوگ سیاوش مربوط می‌سازند، هر چند که عده‌ای دیگر نیز این نمایش را ادامه منطقی مجالس روایت و تذکار نمایشی نقالان، شاهنامه‌خوانان، سخنوران، مداحان، حکایت‌خوانان و قصه‌گویان داستان‌های حماسی و مذهبی می‌دانند ، مجالسی که از دیرباز در سرتاسر فلات ایران رواج داشته است که البته هر دو نظر نیز می‌توانند صحت داشته باشند زیرا در دوره صفویه که شبیه‌خوانی آغاز به شکل‌گیری نمود، شرایط لازم برای گسترش همه این اتفاقات پدید آمد و چنانکه این نظریات را بپذیریم، حضور و تاثیر اساطیر ایران در مجالس تعزیه طبیعی به نظر خواهد رسد.

در بخش دیگری از این کتاب می‌خوانیم:

دو اندیشه مهم «شهادت» و «انتظار» که محورهای اصلی در شکل‌گیری نمایش شبیه‌خوانی هستند، هر دو در اندیشه ایرانی مسوبق به سابقه بوده و هسته اصلی تفکر مستتر در اساطیر ایرانی را تشکیل می‌دهند و البته به دلیل همین پیوندهای تنگاتنگ بین اندیشه تجلی یافته در مجالس تعزیه با باورهای کهن ایرانیان است که این نمایش مردمی به ارتباطی غبطه‌برانگیز با مخاطب دست می‌یابد، ارتباطی که محققی آمریکایی چون پیتر چلووسکی را که خود در سرزمین دیگر پرورش یافته و به همین علت آنچنان که خود نیز اذعان دارد هیچگاه به درک کامل این مجالس نایل نخواهد آمد، چنان تحت تاثیر قرار می‌دهد که می‌نویسد:

«تعزیه چنان نمایش انسانی و جدی است که کل جوهره اندیشه و عواطف مربوط به حیات، مرگ، خدا و انسان همنوع را در بر می‌گیرد، برای جویندگان تاریخ هنر و کسانی که با تئاتر تجربی سر و کار دارند، تعزیه از انگیزش آدم‌ها و تجارب نوین تئاتری خبر می‌دهد.»

عکس تزیینی و مربوط به اجرای تعزیه در دوران قاجار است

پراستفاده‌ترین متن فارسی در جهان چیست؟

پژوهشگر و عضو هیئت‌علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی می‌گوید: شعر عاشورایی محتشم کاشانی پراستفاده‌ترین متن فارسی در جهان است.

به گزارش گروه وبگردی خبرگزاری صدا و سیما، مرتضی رضوان‌فرد پژوهشگر و عضو هیئت‌علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی که به تهیه شناسنامه برای کتیبه‌های فارسی در جهان مشغول است، وی با اشاره به کتاب «میراث مشترک ایران و جهان با تکیه بر کتیبه‌های فارسی» که در فرهنگستان هنر منتشر خواهد شد، گفت: موضوع این کتاب کتیبه‌های فارسی در گستره جهانی است و دربردارنده حوزه تاثیرگذاری فرهنگ و تمدن ایرانی است. چندسالی است که تلاش دارم کتیبه‌های فارسی را در سراسر جهان شناسایی و مستند کنم، بنابراین به صورت میدانی به مناطق مختلف می‌روم و کتیبه‌ها را مستند می‌کنم که پس از خوانش و تهیه متن کتیبه‌ها، همراه با تصویر ساختمان و خود کتیبه، در قالب کتاب منتشر خواهد شد.

و در ادامه بیان کرد: گستره فعالیت‌هایم از شرقی‌ترین بنادر آسیا شروع می‌شود و تا آفریقا و اروپا ادامه دارد و خوشبختانه تعداد نسبتا زیادی کتیبه فارسی در این گستره وجود دارد که اطمینان دارم موضوع و محتوای این کتاب برای ایران‌شناسان و ایران‌دوستان بسیار جذاب خواهد بود.

رضوان‌فرد همچنین با اشاره به ترجیع‌بند محتشم کاشانی در کتیبه‌های فارسی که در بخش مذهبی کتاب آورده شده است، گفت: اولین‌بار در مسجد شاه‌عباس صفوی در شهر دربند داغستان روسیه (شهری که خسرو انوشیروان و پدرش قباد ساسانی به عنوان بام تمدن ساسانی ساخته‌اند) مرثیه محتشم را در حاشیه محراب دیدم، بعد در برمه یا همان میانمار در شرق آسیا، کاظمین عراق، زنگبار و دارالسلام در تانزانیا و بندر مومباسا در کنیا. باید بگویم شعر محتشم در وصف عاشورا فراوان‌ترین متن فارسی است که من از شرق آسیا تا شرق آفریقا مستند کرده‌ام.

رضوان‌فر درباره دلایل فراوانی ترجیع‌بند محتشم در این گستره جغرافیایی بیان کرد: به نظرم یکی از دلایلش قدرت و استحکام ساختار این شعر است، چون شاعران نام‌آور بسیاری مرثیه‌سرایی کرده‌اند، اما این مقدار تاثیرگذار نبوده است. دوم این‌که به قول مرحوم جابر عناصری حضور جنبه‌های نمایشی و صحنه‌پردازی قدرتمند در این شعر باعث اثربخشی و ماندگاری آن شده است.

این مرثیه از ابتدا «باز این چه شورش است؟ که در خلق عالم است» با یک عظمت و حماسه آغاز می‌شود. نوع نگاه محتشم نوعی رستاخیز و قیامت در کل جهان عالم است و در کنار این عظمت از مظلومیت و ظلمی که نه فقط به امام حسین (ع) بلکه ظلمی که به پنج تن آل عبا صورت گرفته می‌گوید.

‌می‌توان گفت ترجیع‌بند محتشم، پرچم و بیانیه تشیع در مناطق مختلف جهان است. حتی می‌شود گفت موضوعی ایدئولوژیک برای حکومت صفویه بوده که ابتدا به عنوان نماد دولت صفوی و بعد نماد تشیع در کشور‌های مختلف مطرح شده است.

البته اضافه کنم دو علامت را در این کشور‌ها بسیار دیدم؛ یکی علامت شیر و خورشید که در مساجد و قبور و بنا‌های مختلف استفاده شده و به نظر می‌رسد نشان ایرانی بودن است و بعد ترجیع‌بند محتشم که نماد شیعه بودن است.

اولین هواپیمای خریداری شده ایران

عکس نایاب از یک فروند هواپیمای "یونکرس-ای ۱۳"، نخستین هواپیمایی که ایران خریداری کرد در مکانی نامعلوم را مشاهده مي کنيد.

این هواپیما در سال ۱۳۰۱ شمسی از نمایندگی شرکت یونکرس آلمان در تهران برای ارتش خریداری شد تا از آن به عنوان هواپیمای ارتباطی و ترابری نظامی بهره برداری شود. گفتنی است شرکت یونکرس ۴ سال بعد اولین و نخستین شرکت هواپیمایی در ایران را دایر کرد و با ۶ هواپیمای یک موتوره و یک هواپیمای سه موتوره پرواز‌هایی بین شهر‌های مختلف ایران برقرار کرد. پرواز‌های این شرکت در مسیر قصرشیرین به بغداد، زاهدان به دهلی، مشهد به کابل، بندر انزلی به باکو، بندر بوشهر به کراچی و بمبی، خرمشهربه بصره و تبریز به تفلیس بر قرار بود. این شرکت تا سال ۱۳۱۲ در ایران فعالیت می‌کرد.

توریسم غذایی راهکاری مغفول در توسعه گردشگری/در برندسازی غذای ایرانی موفق نبوده‌ایم

یک کارشناس گردشگری با تأکید بر ظرفیت توریسم غذایی برای توسعه صنعت گردشگری ایران گفت: اگر بهترین تولیدات را داشته باشیم اما بازار مصرف را پیدا نکنیم هیچ توفیفی بدست نمی‌آید.

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، توریسم غذایی در توسعه صنعت گردشگری از طریق جذب انگیزه و علاقمند کردن گردشگران داخلی و خارجی، تأثیر بسزایی داشته و همواره مورد توجه بوده است.

بدون شک تنوع قومیت‌ها و گستردگی ایران در طول ادوار تاریخی گذشته باعث تنوع غذایی و وجود گونه‌های مختلف غذایی در اقصی نقاط ایران شده است که در حوزه مباحث توسعه صنعت گردشگری معمولا با کم توجهی و غفلت مواجه  شده است.

در همین ارتباط مرتضی خاکسار کارشناس گردشگری و مدرس دانشگاه که در مصاحبه با  برنامه‌ای رادیویی سخن می گفت معتقد است کشور ایران به واسطه تنوع اقلیمی و همچنین وجود قومیت‌های مختلف از جمله  2500 نوع غذای متنوع و 109 نوع نوشیدنی ظرفیت‌های لازم در حوزه توریسم غذایی را کاملا داراست.

به عقیده وی انجام اقداماتی مانند برنامه‌ریزی مدون، اصلاح ساختار آموزشی و یا تدریس رشته‌های آشپزی در دانشگاه‌ها و همکاری متقابل آن‌ها با دانشگاههای بین‌المللی می‌تواند به یاری شناسایی ذائقه جامعه مهمان برای استقبال در جامعه میزبان بیاید. اما عدم برنامه‌ریزی و برندسازی غذاها یکی از نقاط ضعف در این مقوله است؛ برای مثال ته‌چینی که در استان اصفهان تهیه میشود با ته چینی که در آذربایجان، یزد و یا فارس پخته می‌شود طبخ هرکدام دارای تنوع است.

خاکسار موفقیت در هر امر تولیدی را در گرو معرفی و تبلیغ آن دانست و گفت: اگر بهترین تولیدات را داشته باشیم اما بازار مصرف را پیدا نکنیم هیچ توفیفی بدست نمی‌آید. در زمینه توریسم غذایی نیز همین اصل است. بر همین اساس  یکی از راه‌های موثر در توسعه توریسم غذایی ایجاد نظم از طریق دسته‌بندی و تخصیص بارکد به هر غذا و انتشار آن از طریق مجلات و سایت‌های داخلی و بین‌المللی توسط مهندسین صنایع غذایی و متخصصین مربوطه است.

در این صورت شخص می‌تواند از طریق بارکد مختص به هر غذا تمام اطلاعات مربوطه از قبیل نوع طبخ، ادویه بکار رفته و ... را بدست آورد. در واقع این اتفاق در نهایت منجر به ایجاد یک شناسنامه برای هر غذا می شود.

این کارشناس گردشگری در پایان هرگونه توفیقی در زمینه توسعه توریسم غذایی و توسعه صنعت گردشگری را در گرو برنامه‌ریزی مدون، استفاده از تجربه افراد متخصص در بدنه دستگاه‌های مسئول و انجام اصلاحات ساختاری مقتضی مانند بارکد سازی برای غذاهای ایرانی، دانست  که نتیجه آن ایجاد توسعه‌ای پایدار اقتصادی به کمک صنعت گردشگری در افق ده ساله آینده خواهد بود.

نخستین جشنواره ملی دوسالانه ایران‌بانان برگزیدگان خود را شناخت

در مراسم اختتامیه نخستین جشنواره ملی دوسالانه ایران‌بانان ضمن اعلام برگزیدگان از دو مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان‌های یزد و همدان به پاس بیشترین همکاری با تشکل‌ها تقدیر شد.

به گزارش خبرنگار میراث‌آریا، اختتامیه نخستین جشنواره ملی دوسالانه ایران‌بانان به‌همت شرکت مادرتخصصی توسعه ایرانگردی و جهانگردی، با حضور حسین اله‌بداشتی مدیر کل دفتر امور مجامع و تشکل‌های مردم‌نهاد وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی و داوران این جشنواره، امروز چهارشنبه ۲۰ مرداد ماه ۱۴۰۰ در سالن فجر وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی برگزار شد. همچنین مخاطبان به‌صورت آنلاین این مراسم را همراهی کردند.

مدیرکل دفتر امور مجامع و تشکل‌های مردم‌نهاد وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی با عرض تسلیت به‌مناسبت ایام سوگواری حضرت اباعبدالله حسین درباره هدف برگزاری این جشنواره بیان کرد: «با شروع مجدد فعالیت‌های دفتر، پیشنهاد ارزیابی عملکرد تشکل‌ها در حوزه‌های تخصصی میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی مطرح و با رویکرد حمایت و تقدیر از تشکل‌های فعال برگزاری این جشنواره برنامه‌ریزی شد.»

او برگزاری کارگره‌های توانمندسازی را از برنامه‌های ۱۴۰۰ این دفتر اعلام و برای شرکت در سوگواره عکاسی ایام محرم از علاقه‌مندان دعوت کرد.

مدیرکل دفتر امور مجامع و تشکل‌های مردم‌نهاد وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی برگزاری این جشنواره را پل ارتباطی برای همکاری بین وزارتخانه و تشکل‌ها عنوان و ابراز امیدواری کرد با پایان کرونا فعالیت تشکل‌ها رونق بگیرد و قدم‌های خوبی در حوزه میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی برداشته شود.

در ادامه احمد طباطبایی رئیس کمیته ملی موزه‌های ایران به بهانه آغاز قرن جدید به بررسی تاریخچه فعالیت انجمن‌ها و سمن‌ها در ایران پرداخت.

او با اشاره به اینکه موضوع سمن در ایران بین دو دوره ۱۳۰۰ تا ۱۳۲۵ و بعد از آن تا کنون تقسیم می‌شود، افزود: «در دوره اول و با انقلاب مشروطه تغییر و تحول فرهنگی و اجتماعی در ایران به وجود آمد و تجار صاحب نماینده در مجلس آن دوران شدند. همچنین در این دوران بسیاری از گروه‌ها دارای حقوق مدنی و قانونی شدند و با اهمیت پیدا کردن حوزه آموزش مدرسه‌سازی گسترده در سراسر کشور انجام و اداره آن‌ها به افراد غیر حکومتی واگذار شد.»

او همچنین انجمن آثار ملی را از مهم‌ترین سمن‌های حوزه میراث‌فرهنگی در گذشته عنوان کرد که البته در ادامه به بخش دولتی واگذار شد.

احمدی رصد کردن موضوع انتخابی، غیرسیاسی و غیرانتفاعی بودن را از مهم‌ترین ویژگی‌های یک انجمن و سمن موثر دانست و نقش آگاهی‌بخشی را برای آن بسیار با اهمیت عنوان کرد.

در ادامه مراسم پس از پخش کلیپی از جلسات داوری برای حاضران در جلسه و افرادی که به صورت آنلاین با مراسم همراه بودند، بیانیه این هیئت متشکل از علیرضا قلی‌نژاد پیربازاری، احمد بیرانوند، رضا ملاحسینی، آزاده عابدین‌زاده، حسن میرزایی، ابوالفضل میرقاسمی، حسام نراق، نگار نادری‌پور، علی فعله‌گری توسط قلی‌نژاد قرائت و برگزیدگان تشکل‌های برتر به شرح زیر اعلام شد:

تشکل‌های برگزیده در حوزه‌های سه‌گانه:

انجمن زیگورات شوش استان خوزستان
انجمن دوستداران و حافظان میراث‌فرهنگی گلپایگان استان اصفهان
انجمن دوستداران و پژوهشگران توسعه گردشگری دزفول (دژ پارس) استان خوزستان

تشکل‌های برتر:

تشکل‌های برتر در حوزه بحران: انجمن دوستداران میراث‌فرهنگی تیران و کرون استان اصفهان
تشکل برتر در حوزه مناطق روستایی و کم‌برخوردار: انجمن آیین کیش تالش استان گیلان
تشکل برتر در حوزه صنایع‌دستی: انجمن جمعیت همیاران سبز استان گیلان
همچنین از مطصفی فاطمی مدیر کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان یزد و علی مالمیر مدیر کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان همدان به پاس بهترین همکاری و همراهی با تشکل‌ها تقدیر شد.

بندانی از استان گلستان و تلقند از استان بوشهر دو کارشناسی بودند که به‌دلیل بیشترین همکاری با تشکل‌ها توسط هیئت داوران انتخاب و معرفی شدند.

در ادامه به احترام و بزرگداشت مرحوم مهدی بامداد از فعالان حوزه‌های مردم‌نهاد لوح تقدیری به دختر این بزرگوار تقدیم شد.

تولید لباس ورزشکاران 14 کشور حاضر در المپیک در اندیمشک

در مسابقات المپیک توکیو 2021 یک شرکت خوزستانی تولید کننده لباس‌های ورزشی، لباس ورزشکاران 14 کشور حاضر در المپیک را تامین می‌کند.

به گزارش خبرگزاری فارس از اهواز، امروز خبری مبنی بر اینکه « شرکت تولید کننده  لباس ورزشکاران 14 کشور در مسابقات المپیک توکیو خوزستانی است» در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد که موجی از غرور ملی و خوزستانی را برای کاربران فضای مجازی به دنبال داشت.

مجید ساعدی مدیر عامل شرکت مجید مروژ ایرانیان با تایید این خبر در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در اهواز، اظهار کرد:  در المپیک توکیو 14 کشور از محصولات دوبنده مجید مروژ استفاده می‌کنند.

وی  با بیان اینکه بار اولی نیست که در مسابقات جهانی ورزشکاران کشورهای مختلف از محصولات شرکت ما استفاده می‌کنند، افزود: در سال مسابقات المپیک ریو 2016   نیز  حدود 35  کشور از دوبندهای شرکت مجید مروژ ایرانیان استفاده کردند.

مدیر عامل شرکت مجید مروژ ایرانیان گفت: علاوه بر بازی‌های المپیک فدارسیون‌هایی که راغب به استفاده از دوبندهای مجید مروژ ایرانیان بودند از تولیدات ما نیز استفاده می‌کردند.

ساعدی با  ابراز از تاثیر  شیوع  ویروس کرونا بر مراودات بین المللی این شرکت، بیان کرد: در این مدت چندین کشوری که از محصولات ما استفاده می‌کردند با زور غول‌های بزرگ ورزشی مثل شرکت نایک وآسکس و... که به کشتی برگشته بودند بازار فروش این  محصولات را از ما گرفتند.

وی عنوان کرد: قطعاً ادامه کار ما به ارتباطات قوی نیاز دارد که خودم شخصاً در این چندسال سعی کردم این ارتباط را قطع نکنم تا بتوانم جوابگوی قهرمانانی باشم که به دوبندهای مجید علاقه داشتند.

ساعدی گفت: روزی که تصمیم گرفتم کارخانه را از تهران به  شهرستان اندیمشک منتقل و  راه اندازی کنیم یکی از دوستانم که تاجاری در تهران است به بنده گفت: راه‌اندازی کارخانه در اندیمشک توجیه اقتصادی ندارد که به وی گفتم: مگر شرکت‌های  نایک و آدیداس و...کارخانه‌های خودشان در مراکز شهرها راه‌اندازی کردند.

وی با بیان اینکه لباس ورزشکاران را معمولاً  فدراسیون‌ کشورها مستقیماً سفارش می‌دهند، افزود: اکنون تولیدات ما به حدی معروف شده است که کشتی گیران به طور مستقل لباس‌های مورد نیاز خود را سفارش می‌دهند.

ساعدی بیان کرد: با توجه به علاقه‌ای که شهر محل تولدم (اندیمشک) دارم سرمایه‌گذاری سنگینی در این شهرستان انجام دادم و وقت و آموزش‌های لازم را  برای این کار فراهم شد تا اینکه  به کمک بچه‌های اندیمشک کارخانه فعالیت خود را آغاز کرد.

وی با تاکید بر اینکه این شرکت خصوصی است و هیچ وام و یا کمکی از دولت نگرفته و روی پای خود ایستاده است، گفت: در این مدت اگر فدراسیونی از محصولات ما استفاده کرده دست آن را می‌فشاریم و فدارسیون‌هایی که چوب لای چرخ کارمان گذاشتند برای آن‌ها آرزوی موفقیت می‌کنیم.

به گزارش خبرگزاری فارس، شرکت مجید مروژ ایرانیان با یک برنامه بیزینس پلن کار خود را از سال 2004 آغاز  و در سال 2008 به عضویت فدراسیون والیبال جهانی درآمده است که برای این عضویت  سالیانه مبلغی معادل 30 هزار دلار آمریکا پرداخت می‌کند.

این شرکت در سال 2013  اسپانسر والیبال ساحلی دنیا را قبول کرد  که  هزینه‌ای  در حدود 2 میلیون یورو برای شرکت خرج داشت.

در همین سال نیز (2013) با کشور آذربایجان مارکتینگ بازرگانی بازاریابی بین الملی را آغاز کرد که این  فعالیت به تدریج به مجارستان، ترکیه، رومانی و برخی کشورهای اروپایی انتقال پیدا کرد.

انتهای پیام/

تدوین فوری برنامه ملی و جامع به منظور مدیریت احیای صنعت  گردشگری 

زیبا راکی فعال گردشگری و رئیس انجمن  سفیران گردشگری خوزستان در دیدار با دکتر سیدکریم حسینی ، نماینده مردم شریف اهواز ، باوی ،حمیدیه و  کارون،ضمن  ابراز نگرانی از تاثیرگذاری ویروس کرونا  در شرایط فعلی بر صنعت گردشگری و با درخواست  تاکید نمایندگان به دولت  بر تدوین فوری برنامه ملی و جامع به منظور مدیریت احیای  صنعت گردشگری، گزارش کامل مطالعات  خود را از وضعیت بنگاه ها و موسسات گردشگری خوزستان به عنوان ذی نفعان  صنعت گردشگری که از زمان شیوع  ویروس کرونا تاکنون متحمل  ضرر و زیان اقتصادی فراوان شده اند  را ارائه نمود

گزارش کامل در ادامه نوشته