خوزتوریسم

در ۲ نامه‌ جداگانه از سوی دکتر مونسان انجام شد

ابلاغ مراتب ثبت ملی ۱۳ اثر میراث ناملموس به استاندار خوزستان

مراتب ثبت ۱۳ اثر در فهرست میراث‌فرهنگی ناملموس ملی در دو نامه جداگانه از سوی وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی به استاندار خوزستان ابلاغ شد.

به‌گزارش روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خوزستان، در نامه دکتر علی‌اصغر مونسان خطاب به قاسم سلیمانی دشتکی آمده است: 

«در اجرای ماده یک از قانون تشکیل سازمان میراث‌فرهنگی و گردشگری مصوب سال ۱۳۸۲ و مواد ۱۱ و ۱۲ از قانون الحاق جمهوری اسلامی ایران به کنوانسیون بین‌المللی حفظ میراث‌فرهنگی ناملموس مصوب سال ۱۳۸۴ و مواد دو و سه آیین‌نامه اجرایی قانون مذکور مصوب ۱۳۸۷/۱۱/۶ هیئت‌وزیران و با رعایت مقررات آیین‌نامه اجرایی مذکور، میراث‌فرهنگی ناملموس با عنوان «مهارت پخت نان امطبگ عربی خوزستان» به شماره ۲۲۵۷، «مهارت پخت عیش تمن (نان برنج) عربی» به شماره ۲۲۵۸، «مهارت تهیه حلاوه تمر (حلوای خرما) عربی خوزستان» به شماره ۲۲۵۹، «مهارت ساخت بیگک؛ عروسک محلی هندیجان» به شماره ۲۲۶۰، «مهارت ساخت لیلی یک – دومایک عروسک محلی بندر ماهشهر» به شماره ۲۲۶۱، «مهارت خوون چینی (آجرچینی سنتی)» به شماره ۲۲۶۲، «مهارت ساخت بی‌لکی (عروسک بومی دزفول)» به شماره ۲۲۶۳، «مهارت تهیه هیس (شیرینی خرما) عربی خوزستان» به شماره ۲۲۶۴ در تاریخ ۱۳۹۹/۱۰/۳۰ در فهرست ملی میراث‌فرهنگی ناملموس به ثبت رسیده است. هرگونه اقدام که موجب حفظ و احیای این میراث شود، مورد تأکید است. هرگونه اقدام که موجب حفظ و احیا گردد مورد تاکید است. »

همچنین در نامه‌ای جداگانه مراتب ثبت ملی «فناوری تولید قلم‌نی دزفول» به شماره ۱۹۹۲، «نمایش آیینی علم بازی (علم‌داری، علم‌گردانی) محرم» به شماره ۱۹۹۳، «روش پخت قلقل (حلیم سنتی شوشتر)» به شماره ۱۹۹۴ و «نصب بیرق شب اول محرم در شوشتر» به شماره ۱۹۹۵ و «دانش سنتی فرآوری خریط در جنوب خوزستان» به شماره ۱۹۹۶ در تاریخ ۱۳۹۸/۴/۵ اعلام شد.

تعامل ۴جانبه برای ایجاد موزه تمبر و ارتباطات در اهواز

چهار ارگان اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خوزستان، اداره‌کل پست استان، شهرداری اهواز و اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست خوزستان تلاش می‌کنند تا با تعاملی چهارجانبه موزه‌ای در حوزه تمبر و ارتباطات را در شهر اهواز ایجاد کنند.

به گزارش روابط‌عمومی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خوزستان، بعدازظهر یکشنبه ۲۰ تیرماه ۱۴۰۰، حسن عمیدی مدیر موزه ارتباطات ایران و مدیرکل روابط‌عمومی و امور استان‌های شرکت پست جمهوری اسلامی ایران در سفر به شهرستان اهواز ضمن بازدید میدانی از ساختمان موزه محیط‌زیست خوزستان، در یک نشست هم‌اندیشی پیرامون راه‌اندازی موزه تمبر و ارتباطات و توسعه همکاری‌های مشترک، باحضور سیدحکمت‌اله موسوی مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان، ابراهیم نوشادی شهردار کلان‌شهر اهواز، مهران حموله مدیرکل پست خوزستان و جمعی از مدیران میراث‌فرهنگی و شهرداری اهواز شرکت کرد.
 
مدیر موزه ارتباطات ایران طی این نشست درخصوص پیشنهاد ایجاد موزه تمبر و ارتباطات در ساختمان موزه محیط‌زیست خوزستان با بیان این‌که اگر مجموعه‌داری را در شهر احیاء کنیم کار بسیار ارزشمندی خواهد بود افزود: «باید مجموعه‌داران استان را شناسایی کنیم و ما حاضریم با تعامل فرهنگی و خرید آثار از این مجموعه‌داران، موزه را احداث و آن را غنی‌سازی کنیم.

گزارش کامل در ادامه نوشته 

نکات عجیب و جالب درباره درخت نخل خرما!

خرماپزان ممکن است بر اساس اقلیم مناطق کمی تفاوت داشته باشد. مثلا باغداران دشتستانی از ابتدای مرداد تا شهریور را خرماپزان می‌دانند و محصولاتشان را برداشت می‌کنند.

به گزارش گروه وب‌گردی خبرگزاری صدا و سیما، فصل گرما که از راه می‌رسد، مناطق جنوبی‌ ایران گرمای بسیار زیادی را تحمّل می‌کنند به اندازه‌ای که به خرماپزان معروف است؛ یعنی زمانی که خرما می‌رسد و چون خرما برای رسیدنش گرمای زیادی لازم دارد، فصل خرماپزان به صورت اصطلاح هم بین مردم رایج شده. به صورتی که هر زمان می‌خواهند گرمای شدید هوا را وصف کنند به اصطلاح خرماپزان متوسل می‌شوند. دوره خرماپزان ممکن است بر اساس اقلیم مناطق کمی تفاوت داشته باشد ولی مثلا باغداران دشتستانی از ابتدای مردادماه تا حوالی شهریور را خرماپزان می‌دانند و محصولاتشان را برداشت می‌کنند.

حالا که گرمای هوا ما را به یاد خرماپزان می‌اندازد می‌خواهیم درباره نکات مهمی که درباره درخت نخل وجود دارد صحبت کنیم. درختی که باغداران بسیار برایش احترام قائلند و رفتاری انسانی با آن دارند؛ انگار در حال پرورش انسانی هستند و هر اتّفاقی برای درخت میفتد، گویی برای یک انسان افتاده. در ادامه درباره این مسئله و نکات جالب دیگری که درباره درخت نخل وجود دارد می‌گوییم.

 نخل و شباهتش به انسان!

 ارزش درخت نخل به اندازه‌ای بوده که آن را به انسان شبیه می‌کردند. گفته شده قامت نخل، طول عمر آن، جنسیتش (مذکر، مونث و خنثی بودن) همگی یادآور انسان هستند. همچنین همانطور که سر انسان بالای قامتش قرار گرفته، تاج نخل هم در رأسش است و همانطور که سر انسان مغزش را حمل می‌کند، تاج نخل هم میوه‌اش را حمل می‌کند.

با بریدن سر نخل، درخت کاملا از بین می‌رود و در اصطلاح می‌میرد، درست مثل انسان که با قطع سرش، حیاتش را از دست می‌دهد.

زمانی که نخل ماده بار می‌دهد، اصطلاح زاییدن نخل را برایش به کار می‌برند. جالب است بدانید که اگر بار دادن نخل جوان طول بکشد، کشاورز او را تهدید به کشتن می‌کند! حتّی برای القای حس بیشتری، چند برگش را با ارّه می‌برد سپس فردی به صورت نمایشی میان نخل و صاحبش میانجیگری می‌کند و می‌گوید گناه نخل را بر من ببخشایید و اگر سال آینده بارور نشد او را سزا دهید. این کار تهدید درخت هم برای نخل و هم برای درختان دیگر به شکل‌های مختلف در مناطق مختلف ایران انجام می‌شود؛ زیرا کشاورزان معتقدند که درختان کاملا آگاه هستند و با این تهدید، می‌ترسند و کاری که لازم است را انجام می‌دهند.

نخل و فرهنگ

درخت نخل به اندازه‌ای در فرهنگ ایرانیان نقش باارزشی دارد که از دست دادنش، چیزی معادل فوت یکی از عزیزانشان است! مثلا گفته شده درخت نخل که خشک می‌شود یا در اثر اتّفاقی می‌سوزد، مردم آن منطقه چنان برایش عزاداری می‌کنند گویی یکی از عزیزانشان را از دست داده‌اند.

درخت نخل از درختان مقدس برای ایرانی‌ها محسوب می‌شود.

خرما از درختان مهمی است که در ادیان ابراهیمی به آن تأکید شده است. بعضی معتقدند که علت این اهمیت این است که حضرت ابراهیم (ع) در شهر اور که نخلستان‌های فراوان دارد، بزرگ شده است. تا این اندازه که در دوره‌هایی نقش درخت نخل روی سکه‌ها می‌زدند.

در هلال حاصلخیز، رب النوعی در بین‌النهرین و الهه‌ای در فینیقیه با یک درخت خرمای مونث تصویر می‌شدند. الهه‌ای که خدای عشق و جنگ بود و بین هیتی‌ها و کنعانی‌ها هم پرستش می‌شد.

نگاه احترام‌آمیز ایرانیان به نخل ریشه در حافظه تاریخی آنها دارد. با بررسی تاریخ متوجه اهمیت نخل در این منطقه جغرافیایی می‌شویم.

پنیر خرما قسمت مرکزی و سفیدرنگ تنه درخت خرماست که ترد و شیرین است و برای نخل ارزش حیاتی دارد. در مراسم قربانی کردن نخل، مناسک پنیر کردن نخل یعنی کشتن آن صورت می‌گیرد. برای استفاده از آن پنیر، ناچاراً باید نخل نابود شود (کشته شود). این کار برای خودش آداب و رسومی دارد و طی آن نخل نر را برایش انتخاب می‌کنند. کشاورزان معمولا واژه کشتن نخل را برای این منظور ترجیح می‌دهند استفاده نکنند و به آن پنیر کردن نخل می‌گویند که در تابستان هم انجام می‌شود.

 سخن آخر

نخل بخشی از محصولات ایران محسوب می‌شود که از دیرباز در این خاک پرورش پیدا کرده. بنابراین دور از انتظار نیست که در کنار پرورش آن، فرهنگ خاصی هم شکل بگیرد. امّا آنچه این درخت را از سایر درختان در فرهنگ ایرانی متمایز میکند، احترام و نگاه ویژه‌ای است که به این درخت می‌شود! درست است در کل در فرهنگ اصیل ایرانی، احترام و نگهداری از گیاهان به شدت توصیه شده امّا اگر به باور مردم مخصوصا مناطق جنوب، دقت کنید متوجه این نگاه متفاوت به نخل می‌شود

روایت یک عکس| یک دوش خنک با تانکر آب

تابستان که از راه می‌رسید کودکان در روستاها برای فرار از گرما به خنکای رودخانه پناه می‌بردند اما اکنون بی‌آبی و خشکی رودخانه سبب شده تن گرما زده خود را با تانکرآبپاش خنک کنند.

 هوا گرم که می‌شود خورشید گرمایش را بر پهنه روستا می‌گستراند و دمای هوا و رطوبت شرجی نفس‌ها را به شماره می‌اندازد تا  طاقت همه طاق ‌‌شود و به دنبال راهی برای فرار از گرما بگردند.

 اینجا تابستان که از راه می‌رسد کسی چمدان نمی‌بندد و خبری از مسافرت به شهرهای سرد و خنک نیست، همه رها شدن از گرما و شرجی به خنکای رودخانه‌ها پناه می‌آورند تا جانی تازه کنند.

 حالا رودخانه‌ها دیگر خروش آن روزها را ندارد و اغلب یا خشک شده و یا، تا زانو آب دارند دیگر خبری از صدای خنده کودکان قد و نیم‌قدی که بدون هیچ ترسی نفس‌های خود را در سینه حبس می‌کردند و برای شنا تا میانه‌ رودخانه می‌رفتند نیست.

اگر چه اکنون کودکان راه حلی  برای تکرار آن  روزها ندارند اما شیرینی این خاطرات هنوز زیر زبانشان مانده است و برای تجدید آن خاطرات منتظر تانکر آبپاش می‌مانند تا زیر شرشر آن تن رنجور و گرما زده خود را خنک کنند.

دیگر نیازی نیست لباس خود را از تن بیرون بیاورند خودشان می‌دانند باید فرصت را غنیمت بشمارند و لذت خنکی را برای لحظاتی حس کنند.

 کافی است قامت خود را کمی خم کنند تا بتوانند زیر لوله تانکر آبپاش که حکم دوش آب را برای آن‌ها دارد قرار بگیرند.

همه چیز به آقای راننده تانکر آبپاش بستگی دارد که چقدر تانکر  خود را حوالی خاطرات این کودکان پارک کنند تا خنده را بر لبان آن‌ها نگه دارد.

 اینجا جفیر است روستایی در 50 کیلومتری جنوب غربی اهواز  و در فاصله ۳۰ کیلومتری شرق میدان نفتی آزادگان، جایی که این روزها بی‌آبی و بی‌برقی درد دیگری به دردهایشان افزوده و مردم برای آب شرب خود و دام‌هایشان باید منتظر تانکرهای سیار بمانند.

جایی که میدان نفتی آن  بـر روی نقشه همـتراز سطـحی به طول  14 کیلومتر و در عرض آن حـدود 7 کیلومـتر است، جایی که قرار است از یک پالایشگاه گاز بهره برداری شود، جایی که آب پایدارشان معطل احداث 13.5 کیلومتر خط لوله توسط شرکت نفت است.

جایی که سهم مردم آن از این همه منابع خداددی محرومیت است تا از نعمت آن شهرهای دیگر آباد شود.

 جفیر، روستایی از توابع بخش هویزه شهرستان دشت آزادگان  است که بالغ بر 60 خانوار جمعیت دارد و اهالی آن به شغل کشاورزی و دامداری مشغول هستند.

این روستا در زمان جنگ یکی از مراکز اصلی هدایت و پشتیبانی عملیات‌ خیبر و بدر بود که  قرارگاه مرکزی هدایت عملیات در این منطقه مستقر بود.

مرجع / فـارس

 خوزستان زیبا؛ منظر چشم‌نواز پل‌های اهواز بر فراز کارون

اهواز مرکز استان خوزستان است و رود کارون نیز از میان این شهر می‌گذرد؛ اما گذشتن کارون از میان شهر اهواز موجب شده این شهر به دو بخش تقسیم و پل‌های متعددی روی آن ساخته شود تا رفت و آمد میان دو بخش شهر را آسان کند. وجود ۱۰ دهنه پل زیبا و منحصربفرد توریستی، اهواز را به "شهر پل‌ها" معروف کرده است و آن در جایگاه نخست خاورمیانه به لحاظ داشتن بیشترین تعداد و زیباترین پل‌های رودخانه‌ای قرار داده است. در میان این ۱۰ پل، پل‌سفید یا پل هلالی مشهورترین پل اهواز بشمار می‌آید که به عنوان نماد این شهر نیز شناخته می‌شود. پل‌سفید با قدمتی حدود ۸۵ سال در سال ۱۳۷۸ با شماره ۲۴۹۳ در قهرست آثار ملی ایران نیز به ثبت رسیده است. همچنین پل هشتم یا همان پل کابلی اهواز نیز یکی دیگر از پل‌های زیبای شهر است که در سال ۱۳۹۰ بر فراز کارون ساخته شد. این پل که سازه‌ای شبیه به پل بروکلین نیویورک دارد، بزرگترین پل کابلی خاورمیانه نیز محسوب می‌شود.

 📸 عکس ـ آرش رادمنش

مرگ تدریجی حیات وحش در هورالعظیم

بر اثر کاهش بارندگی و سوء مدیریت و عدم اختصاص حقابه هورالعظیم بزرگ‌ترین تالاب ‏ایران و منطقه حال و روز خوشی ندارد. این تالاب که زیست بوم تعداد بی‌شماری از انواع ‏آبزیان و گیاهان تا چهارپایان و دام‌های سنگین است قانونا جزو مناطق حفاظت شده محیط ‏زیست می باشد اما ناباورانه شاهد آن هستیم عده‌ای با ماشین آلات سنگین در حال تسطیح و حتی ‏کار کشاورزی در آن هستند. تالاب هورالعظیم در غرب استان خوزستان در انتهای رود کرخه و ‏در منطقه مرزی شهرستان‌های دشت آزادگان و هویزه استان خوزستان قرار دارد.

تالاب هورالعظیم بزرگترین تالاب استان خوزستان و یادگار تالاب هاب بزرگ بین النهرین است که آب های اضافه و انشعاباتی از رودخانه های دوبرج، کرخه، اروندرود، سابله، نیسان و دویرچ آن را سیراب می کنند. هور در میان شهرستان دشت آزادگان و هویزه قرار گرفت است.
در میان تمام تالاب های جهان تنها تالابی که معیارهای تعریف یک تالاب را به صورت صد درصدی داراست همین تالاب بزرگ هورالعظیم است. هورالعظیم همانطور که از نامش پیداست تالابی وسیع و بزرگ است. تالابی که همین چند سال قبل دو میلیون هکتار وسعت داشت اما روز به روز از وسعتش کاسته شد و حالا 128 هزار هکتار وسعت دارد. این تالاب زیبا درست در مرز ایران و عراق قرار گرفته و یک سوم آن در داخل مرزهای ایران و دو سومش در خاک عراق قرار دارد. از بزرگی و عظمت این تالاب زیبا همین بس که روزگاری یک سوم کل مساحت کشور عراق را در بر گرفته بود و تا نزدیکی های بغداد ادامه پیدا می کرد اما حالا تا حوالی بصره عراق می رسد و وسعت عظیمی از آن از دست رفته است.

هورالعظیم که نوعی تالاب است، منطقه ای پر آب است که در عمیق ترین حالتش دو تا سه متری عمق دارد. نی زارها اولین ساکنان هور هستند که به چشم می خورند. هورالعظیم اکنون چند سالی است تبدیل به منطقه حفاظت شده، و زیستگاه گونه های نادری از پرندگان و البته گیاهان است.

 مهدی پدرام خو

سیزدهم تیر ماه سالروز ثبت جهانی محوطه باستانی شوش

پرونده محوطه تاریخی شوش درسیزدهم تیر ماه 1394 شمسی در شهر بن آلمان به ثبت جهانی رسید.

این پرونده پس از مدتها تهیه و تكمیل، و در نشست كمیته میراث جهانی سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد -یونسكو- ارایه شد.
پرونده میراث فرهنگی شوش شامل كاخ شائور، آپادانا، دروازه شرقی، هدیش، شهر پانزدهم، روستای هخامنشی، مسجد جامع شوش و مجموعه بناهای دوره اسلامی، تپه‌های آكروپول و قلعه فرانسوی‌ها است.
باستان‌شناسان فرانسوی كه در دوره قاجار نخستین كاوش‌ها را در این منطقه انجام دادند، بر اساس برآوردهای اولیه 400 هكتار از این محوطه‌ را به عنوان عرصه باستانی شوش تعیین كردند اما در بررسی‌ باستانشناسی كه از سوی كارشناسان میراث فرهنگی انجام شد، محوطه باستانی شوش به اضافه حریم آن تا 800 هكتار افزایش یافت.
پرونده ثبت جهانی شوش با همكاری اداره كل میراث فرهنگی خوزستان، كارشناسان پایگاه شوش و پایگاه جهانی چغازنبیل و نیز معاونت میراث فرهنگی كشور تهیه شد.
به گزارش ایرنا، شهر باستانی شوش، پایتخت تمدن چندهزار ساله عیلامیان است كه در دوره‌ای نیز پایتخت زمستانی هخامنشیان به شمار می‌رفت.
كاخ شائور متعلق به دوره اردشیر دوم هخامنشی است كه از آن چندین پایه ستون و دیوارهای خشتی به جای مانده است اما شباهت بسیاری به تخت جمشید دارد.
آپادانای شوش نیز قصر زمستانی شاهان هخامنشی بود كه به دستور داریوش بزرگ پادشاه هخامنشی در حدود سال‌های ۵۱۵_۵۲۱ پیش از میلاد در شوش روی آثار و بقایای تمدن عیلامی بنا نهاد شد. دیوارهای كاخ از خشت و ستون‌های آن از جنس سنگ است.
شهر پانزدهم عنوانی است كه پس از كاوش‌های رومن گریشمن باستان‌شناس فرانسوی روی شمال تپه شهر شاهی شوش درباره آن به كار گرفته شد زیرا لایه‌نگاری‌ها در این تپه وجود 15 شهر تاریخی را ثبت كرد كه حاكی از تمدن و شهرنشینی عیلامیان بود.
هر یك از این لایه‌ها یك یا چند دوره تاریخی را مشخص می‌كنند كه لایه‌های پانزدهم تا نهم مربوط به دوران‌های مختلف عیلامی است؛ لایه هشتم مربوط به دوره هخامنشیان است و لایه هفتم به زمان سلوكیان می‌رسد.
لایه ششم و پنجم این شهر متعلق به اشكانیان است و لایه چهارم تمدن ساسانیان را در این شهر ثابت می‌كند و در نهایت لایه های سوم و دوم و اول به دوران اسلامی می‌رسد؛ تپه آكروپل نیز كه قلعه شوش روی آن بنا شده است، دارای 27 لایه باستان شناسی است.
استان خوزستان تاكنون معبد چغازنبیل و سازه‌های آبی شوشتر را در فهرست میراث جهانی سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسكو) به ثبت رسانده است.
با ثبت جهانی محوطه باستانی شوش این اثر در هفت هزار سایت جهانی ثبت می شود و مقصد بسیاری از گردشگران خارجی خواهد بود.

 مهدی پدرام خو

ر

در مراسم افتتاح هفته فرهنگی المپیک باحضور دکتر صالحی امیری

کتاب جام ارجان بهبهان بعنوان نماد کاروان اعزامی ورزشکاران ایران به المپیک رونمایی شد

مراسم افتتاحیه هفته فرهنگی المپیک با حضور دکتر صالحی امیری صبح امروز (شنبه ۵ تیرماه) در محل سالن همایش های سپهر منطقه فرهنگی گردشگری عباس آباد تهران برگزار شد.

به گزارش روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی،گردشگری و صنایع دستی خوزستان به نقل از کمیته ملی المپیک ، مراسم افتتاحیه هفته فرهنگی المپیک حضور دکتر صالحی امیری رئیس کمیته ملی المپیک، دکتر سجادی سرپرست کاروان اعزامی ایران به المپیک توکیو، عارف نیا مسئول فرهنگی کاروان اعزامی به المپیک، عبدی افتخاری و مجید کیهانی اعضای هیئت اجرایی، عبدالحمید احمدی معاون فرهنگی و توسعه ورزش همگانی وزارت ورزش، پیمان فخری معاون سرپرست کاروان اعزامی به المپیک و رئیس مرکز نظارت بر تیم های ملی، سید محسن میر مشاور رئیس کمیته و مدیر موزه ملی ورزش، اصغر فرخی مسئول امنیت کاروان و سید محمدحسین حجازی، مدیر عامل منطقه فرهنگی و گردشگری عباس آباد در سالن همایش های سپهر بوستان آب و آتش برگزار شد.

دکتر صالحی امیری رئیس کمیته ملی المپیک در مراسم افتتاح هفته فرهنگی المپیک اظهار داشت: ایام هفته فرهنگی المپیک با انگیزه معرفی فرهنگ ، هنر و ادب ایرانی به ایرانیان و جهانیان است ، ایران فرهنگی بزرگترین سرمایه و مزیت ایران زمین است و اگر قرار است پرچم ایران را برافراشته نگه داریم سرمایه ما فرهنگ ایران است.

وی گفت: جهانیان نباید با هسته ای و نفت ، ایران را بشناسند ، بلکه باید با فرهنگ و ادب بشناسند ، ایران سراسر رمزها و رازهاست که امروز نمونه اش جام ارجان است که از کتاب آن رونمایی شد و جام ارجان بخش ناچیزی است که رونمایی شد و بخش عظیم آن همچنان در زمین نهفته است.

رئیس کمیته ملی المپیک ادامه داد: ایران و فرهنگ ایرانی زیباست ، فرهنگ رودی جاریست که همه ایرانیان از آن سیراب خواهند شد و ما بدون فرهنگ شخصیت، هویت و جایگاهی در ایران و جهانیان نداریم و از این منظر قدردان تلاش همه کسانی که برای فرهنگ ایران زمین تلاش می کنند هستیم .

وی ادامه داد: از تمام کسانی که در مسیر توسعه فرهنگی گام بر می دارند قدردانی می کنیم. ما تلاش کردیم تا تصویر جدیدی از ورزش ایران که فرهنگی است ارائه دهیم و ایران سربلند در حوزه ورزش قهرمانی با اقتدار در توکیو حاضر می شود و ورزش ایران ٢ هویت قهرمانی و فرهنگی دارد.

رئیس کمیته ملی المپیک تاکید کرد: انتخاب شعار کاروان با نام ستارگان ایران زمین و نماد کاروان که جام ارجان است همه بن مایه فرهنگی دارد.

وی ادامه داد : ما تلاش کردیم در المپیک تا تصویر جدید ایران زمین را درکنار ورزش قهرمانی داشته باشیم که آن تصویر ، تصویر فرهنگی ایران است و با همکاری مجموعه های مختلف ، یک پیام را منتقل کردیم که ایران سربلند در حوزه ورزش با اقتدار قهرمانی و اقتدار فرهنگی در توکیو حاضر می شود.

وی گفت انتخاب شعار یک شعار فرهنگی است و جام ارجان انتخاب شد که نشان می دهد تمدن ایران زمین همیشه می درخشد اما ما برای معرفی به جهانیان هزاران جام ارجان داریم.

دکتر صالحی امیری در ادامه با تقدیر از پیشنهاد دهنده نماد جام ارجان به عنوان نماد کاروان اعزامی ایران از دو کتاب "منتخب آثار برگزیده جشنواره شعر و ترانه(ویژه المپیک ۲۰۲۰+۱)" و "کتاب جام نمایش ورزشی ارجان" تالیف اردشیر صالح پور رونمایی کرد.

در این مراسم امین عارف نیا مسئول ستاد فرهنگی کاروان ایران اعزامی به توکیو در سخنانی گفت : المپیک جشنواره ای است که ریشه در تاریخ دارد و رویداد معتبری است که هر چهارسال یک بار برگزار می شود.

وی ادامه داد: ستاد کمیته برنامه های فرهنگی المپیک توکیو برای نخستین بار در قالب فعالیت فرهنگی در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تشکیل شده است.

عارف نیا اضافه کرد : با هدف ترویج فرهنگ غنی ایران از ٢ سال گذشته اقدامات فرهنگی تدوین شده است و از مستندسازی تا طراحی لباس کاروان و برنامه های فرهنگی در ژاپن در دستورکار این ستاد قرار گرفته است.

گاگریو در بختیاری

گاگریو در بختیاری به نام‌های دیگری مانندِ «گوگِریو» و «سُروُو» که مخففِ سرودهٔ عزا است گفته می‌شود. گاگریویا (دونگ دال ) در زبان بختیاری یعنی نوای غمگین.

قدیمی‌ترین گاگریوها به سبک زنانه خوانده می شوند. این سبک از موسیقی بسیار غمگین و سوزناک است که در هنگام سوگواری و مرگ یکی از افراد هر تیره بستگی به جایگاه اجتماعی فرد متوفی خوانده میشود. گاگریو از دو بخشِ گا بمعنی گاه (زمان یا وقت) و گریو به معنی گریه ساخته شده و سرهم به معنای زمان گریه است. گاگِریوها شعر هستند و در دستهٔ اشعار بختیاری جای می‌گیرند. این اشعار عمدتاً در مراسمِ عزاداری بختیاری‌ها و بیشتر توسطِ زنان خوانده می‌شود اما امروزه با گسترش و دگرگونی وضعیتِ اجتماعی و ساخت مساجد و امکاناتِ صوتی، مردان نیز گاهی به خواندنِ گاگریو روی می‌آورند. گاگریوها معمولاً با توجه به خصوصیاتِ فردِ در گذشته و توسط زنان به‌ شکلِ فی البداهه خوانده می‌شوند و معمولاً با تغییرِ نام و کلمات، شعر را بگونه‌ای متناسب با وضعیتِ درگذشته می‌خوانند. مضمونِ این ابیات شرحِ خوبی، مِهر، میهمان نوازی، سوارکاری، تیراندازی، شجاعت و رشادتِ شخصِ درگذشته‌ است. همچنین زنانِ درگذشته نیز به صفاتِ پاکدامنی، مهمان نواری، تلاش در خانه و مضامینی از این دست ستوده می‌شوند.

مضمونِ این ابیات شرحِ خوبی، مِهر، میهمان نوازی، سوارکاری، تیراندازی، شجاعت و رشادتِ شخصِ درگذشته است. همچنین زنانِ درگذشته نیز به صفاتِ پاکدامنی، مهمان نواری، تلاش در خانه و مضامینی از این دست ستوده می‌شوند.

قصه عروسک بومی آبادان

پیام‌هایی از روزگار پیشین برای آیندگان

اسباب‌بازی‌ها نشانی از فرهنگ و نوع زیست ما در طبیعت پیرامونمان هستند. با کنکاش و تحلیل در نوع ساخت و مواد اولیه به‌کار گرفته شده در ساخت آنها می‌توان دریافت که تجربه زیسته سازنده اسباب‌بازی چه بوده است.

عروسک‌ها راویان قصه‌های ناگفته هر دیارند. اسباب‌بازی‌های شهری آبادان نماد کودکی که سال‌ها زیر سایه غول صنعت در آبادان پنهان شده بود و با جست‌وجو در لایه‌های زیرین فرهنگِ گره‌خورده با نفت پیدا شد.

وقتی به عنوان مردم‌شناس به آبادان سفر کردم طی سال‌ها سکونت و زندگی در آبادان به دنبال نشانه‌های کودکی، نشانی از نفت در خاطرات بومیان همراه بود .

اسباب بازی های پِلِیتی

بیشترین پاسخی که در پژوهش شنیده می‌شد این بود: «ما اسباب‌بازی‌های خارجی از استور شرکت نفت می‌خریدیم.» بعد از مدتی به این نتیجه رسیدم که باید از صنعت و تاثیر آن آغاز کرد. طی مصاحبه‌ها نشانه‌هایی از اسباب‌بازی‌های دست‌ساز کارکنان شرکت نفت پیدا شد؛ روروئک، قایق و ماشین پِلِیتی که امروز نمونه‌های آن در موزه کارآموزان به نمایش در آمده است.

عروسک شُلی

یکی از لذات زندگی در کنار رودخانه آب‌تنی بچه‌هاست، بچه ها معمولا در کنار رودخانه با استفاده از گِل مواد اولیه در دسترس عروسک می‌ساختند به نام شُلی. عروسک‌های شُلی پیکرک‌های گلی هستند که کودکان آنها را درست می‌کنند و معمولا از اضافه آن ابزار خاله‌بازی مثل قابلمه و قاشق می‌سازند. از آنجایی که به گویش بومیان آبادان به گِل، «شُل» می‌گویند نامش «شُلی» است. این پیکرک‌‌ها که نمونه‌هایی از آن در موزه شوش نگهداری می‌شود، نشان از قدمت هزاران ساله این نوع از عروسک دارد.

لِعبه عروسکی از نخل

سال‌ها پژوهش مردم‌شناسی درباره فرهنگ آبادان این نشانه‌ها را برایم آشکار کرد. با توجه به موضوع پژوهش که بررسی نقش درخت نخل در باور بومیان بود، به جست‌وجوی تاثیر متقابل محیط زیست و فرهنگ پرداختم. تمامی زندگی مردم روستاهای آبادان با نخل تنیده شده است. نخل عزیز است و عضوی از خانواده محسوب می‌شود.

یکی از نشانه‌هایی که درباره اسباب‌بازی‌های مرتبط با نخل و فرهنگ روستایی پیدا شد، جغجغه‌ای به نام «تیگ تاگا» بود که از سرشاخه‌های درخت نخل تهیه می‌شود و بعد عروسک‌هایی به نام « لِعبه» که از شاخه‌های نخل و پارچه درست می‌شوند یک به یک هویدا شدند، در حالی که نمادی از فرهنگ زندگی روستایی و کشاورزی‌اند.

خاله مهری عروسک‌ساز هنرمند آبادانی یکی از زنان پر تلاش بود که سال‌های سال در بازارچه خود اشتغالی زنان آبادان در خیابان دبستان غرفه کوچکی داشت که در آن عروسک‌های خمیری می‌ساخت. از او درباره اسباب‌بازی‌های کودکی‌اش پرسیدم. او در خاطرات زندگی در روستای تنگه در حاشیه بهمنشیر گفت و عروسک‌هایی که از برگ نخل تهیه می‌شدند که لِعبه نام داشتند. هرکدام از این عروسک‌ها روایت‌گر فرهنگ بومی‌اند.

لِعبه

لِعبه‌ی بی‌بی پوشش روستایی دارد؛ پوشش آن صُب (پیراهن)، شِله (سرپوش) و عصابه که پارچه نماد زنان عزادار است. و عروسک زنان جوان با پوششی از رنگ‌های شاد. از حیرت‌انگیزترین عروسک‌هایی که طی پژوهش با آن روبه‌رو شدم عروسک مردی بود با پوششی مردان جنوب که از گل آذین نخل نر درست شده.

چلّه‌ای

در این مرحله از جست‌وجو کودکی به این دنیا چشم گشود. عروسک نوزاد به نام چلّه‌ای که علاوه بر حضورش بخشی از فرهنگ شفاهی را روایت می‌کند. این عرسک از پارچه درست می‌شود و آن را در گهواره کوچک قرار می‌دهند.

نمکی

نمکی هم عروسک دیگری است. روزگاری که هنوز نفت از دل چاه‌های خوزستان راه به بندر آبادان نکشیده بود مردم جزیره از زمین‌های شوره‌زار نمک استخراج می‌کردند و صادرات نمک به کشورهای همسایه درآمدی بود برای شهر در کنار ترانزیت کالا. حالا پس از سال‌ها خاطرات آن زندگی‌ها و آن مردم در عروسک‌های آبادان پیدا شده است. پدران و مادران عروسکی از نمک می‌ساختند و بالای گهواره نصب می‌کردند تا کودکان را از چشم زخم و بیماری حفظ کند.

اکنون عروسک‌های پیدا شده در طول پژوهش در حال احیا هستند و مراحل ثبت را طی می‌کنند. ثبت آنها ثبت فرهنگ و اعتقادات و تاریخ هر شهر و دیار است. قصه‌های آنها هم در صفحه اینستاگرام عروسک‌های بومی آبادان با نام arousakboomi.abadan روایت می‌شود. قصه عروسک‌های بومی پیام‌هایی از روزگار پیشین برای آیندگان است.

نسرین جودکی