خوزتوریسم

سرپرست میراث‌فرهنگی شوشتر عنوان کرد

مشکل مالکیت خانه تاریخی «گازر» حل شود آن را مرمت می‌کنیم

سرپرست میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شوشتر با بیان این‌که بخش‌های متعددی از خانه‌ تاریخی گازُر به مرمت و استحکام‌بخشی نیاز دارد گفت: اگر مشکل مالکیت این بنا که در اختیار راه و شهرسازی است برطرف شود، آمادگی مرمت آن را داریم.

به‌گزارش روابط‌عمومی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خوزستان، داوود نجارآسیابانی اظهار کرد: مشکل اداره در عدم مرمت خانه گازر، مالکیت دولتی این بنا است و لازم است تا از طرف مالک نسبت به مرمت‌های لازم اقدام شود.

سرپرست میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شوشتر با اشاره به ماده ۹۸ برنامه پنج ساله توسعه ششم کشور خاطرنشان کرد: مالکان دولتی بناهای ارزشمند و تاریخی موظف‌اند بناهای تاریخی که در تملک دارند را با هماهنگی و نظارت اداره میراث‌فرهنگی از محل اعتبارات خود تأمین اعتبار و در زمینه حفظ و نگهداری و مرمت بنا اقدام کنند.

او گفت: بخش‌های متعددی از خانه‌ تاریخی گازر شوشتر به مرمت و استحکام‌بخشی نیاز دارد و اگر مشکل مالکیت این بنا که در اختیار راه و شهرسازی است برطرف شود، آمادگی مرمت آن را داریم.

نجارآسیابانی با اشاره به این‌که این خانه تاریخی هم‌اکنون فاقد کاربری و بهره‌برداری است، تأکید کرد: اداره میراث‌فرهنگی شوشتر در صورت واگذاری این بنا، آمادگی دارد تا از محل‌های در اختیار، اعتبار لازم را با هدف انجام فعالیت‌های مرمت اضطراری، استحکام‌بخشی و احیای این خانه‌ تاریخی به انجام برساند.

او اضافه کرد: قطعاً پس از اقدامات مرمتی لازم، امکان جذب سرمایه‌گذار با هدف حفظ و احیای این بنای تاریخی و ایجاد شرایط اشتغال‌زایی نیز مهیا خواهد شد.

خانه تاریخی گازر هفتم خرداد ۱۳۸۷ با شماره ۲۳۰۰۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.

خطر تخریب در یک قدمی خانه‌های تاریخی شوشتر

آبگرفتگی شوادان‌ خانه‌های تاریخی شوشتر زنگ خطر تخریب در بافت تاریخی این شهر را به صدا درآورده است و به گفته کارشناسان و فعالان میراث فرهنگی خطر رانش و تخریب در یک قدمی خانه‌های تاریخی شوشتر قرار دارد.

به گزارش ایرنا در بافت تاریخی شهر شوشتر بیش از ۹۰ اثر تاریخی ثبت شده در فهرست آثار ملی وجود دارد. مشکل آبگرفتگی شواد

ان‌ خانه‌های تاریخی مربوط به امروز و دیروز نیست و بیش از ۲۰ سال است که این معضل به بلای جان بافت تاریخی شوشتر تبدیل شده است.

مدیران و دستگاه‌های اجرایی مختلف ادعا می‌کنند که از همان زمان تاکنون پیگیر شناسایی مشکل و رفع آن بوده‌اند با این همه هنوز و پس از گذشت سالیان دراز این مشکل نه تنها کمتر نشده که روز به روز آثار مخرب‌تری را بر خانه‌های تاریخی واقع در بافت برجای گذاشته است.

رانش برخی خانه‌های تاریخی شوشتر

به گفته ابوالفضل مهدی‌پور، فعال گردشگری و میراث فرهنگی شوشتر شوادان‌های بسیاری از خانه‌های واقع در بافت تاریخی شوشتر دچار آبگرفتگی شده که این آبگرفتگی آسیب زیادی را به بافت تاریخی و خانه‌های واقع در بافت وارد کرده است.

وی می‌گوید: حجم آبگرفتگی در برخی شوادان‌ها به گونه‌ای است که باید آب آن به صورت روزانه تخلیه شود زیرا عدم تخلیه و ماندن آب می‌تواند منجر به خسارت به خانه‌ها شود.

این فعال میراث فرهنگی ترک‌خوردگی و رانش در برخی خانه‌ها را بخشی از عوارض ناشی از آبگرفتگی شوادان‌ها برشمرد.

ابهام چندین ساله در علت‌یابی مشکل

با وجود اینکه سال‌ها از بروز این معضل در خانه‌های تاریخی شوشتر می‌گذرد اما مسئولان استانی و شهرستانی همچنان عنوان می‌کنند که عامل قطعی این اتفاق مشخص نشده است. پوسیدگی لوله‌های آب و فاضلاب واقع در بافت تاریخی و نفوذ آب از سفره‌های زیرزمینی، ۲ عامل اصلی مطرح شده برای بروز این مشکل است.

کارشناسان میراث فرهنگی و مرمت معتقدند شوادان‌ها از سالیان دور در خانه‌های بافت تاریخی بوده‌اند و در همان زمان با وجود اینکه سطح سفره‌های آب زیرزمینی نسبت به امروز نیز بالاتر بوده اما چنین اتفاقی رخ نداده است اما چند سال بعد از لوله‌کشی و مستهلک شدن لوله‌ها این اتفاق خود را نشان داده است.

داوود نجارآسیابان، سرپرست اداره میراث فرهنگی شهرستان شوشتر که حدودا یکسال است سکان اداره میراث فرهنگی شوشتر را برعهده گرفته در این رابطه به خبرنگار ایرنا می‌گوید: موضوع آبگرفتگی شوادان‌ها یکی از موضوعات اصلی و در اولویت اداره میراث فرهنگی شوشتر از یکسال گذشته تاکنون بوده است با وجود اینکه در سال‌های قبل نیز در این خصوص مکاتباتی صورت گرفته اما از سال گذشته به صورت جدی این موضوع در دست پیگیری قرار گرفته است.

وی رفع این مشکل را منوط به پیدا کردن منشا آبگرفتگی به صورت قطعی از طریق انجام مطالعات و بررسی‌های کارشناسی می‌داند.

نجار آسیابان به برگزاری یک جلسه در نهم آذر ماه سال گذشته با حضور فرماندار و دیگر دستگاه‌های مربوطه اشاره می‌کند که در آن نشست مقرر شد مطالعات مربوط به عارضه‌یابی این مشکل از سوی وزارت نیرو انجام شود که در آخرین جلسه مقرر شد ظرف مدت یک ماه نتایج آن را به میراث فرهنگی اعلام کنند

وی نیز همانند کارشناسان میراث، پوسیدگی‌ لوله‌های آب و نفوذ آب از سفره‌های زیرزمینی را ۲ عامل احتمالی این مساله می‌داند با این حال معتقد است که براساس ادله‌های موجود، علت اصلی این مشکل پوسیدگی لوله‌های انتقال آب شرب است اما باز هم لازم است مطالعات جهت قطعی شدن دلیل این مشکل صورت گیرد.

نشانه‌گذاری ۵۰ خانه‌ تاریخی درگیر با آبگرفتگی

این مسئول میراث فرهنگی به تهیه یک نقشه از بافت تاریخی اشاره کرد و گفت: براساس این نقشه بناهایی که مشکل آن‌ها از طرف مالکان یا کارشناسان میراث اعلام شد در نقشه نشانه‌گذاری شدند. گستردگی این عارضه در کل بافت تاریخی پراکنده است و تاکنون حدود ۵۰ پلاک که درگیر با عارضه آبگرفتگی است شناسایی شده اما احتمال اینکه خانه‌های دیگری نیز با این مشکل مواجه باشند وجود دارد.

وی بیان کرد: در کنار مطالعات صورت گرفته به صورت موازی قرار شد اداره آبفا شهرستان به شکل پایلوت در ۲ نقطه لوله‌های فرسوده را از مدار خارج و لوله‌های انتقال جدید را جایگزین کند تا از این طریق اثربخشی آن رصد شود.

نِشست برخی خانه‌های تاریخی

نجار آسیابان با اشاره به آسیب‌های وارده ناشی از آبگرفتگی شوادان‌ها گفت: سقف برخی از شوادان‌ها بر اثر رطوبت دچار ریختگی و ترک شده و براساس نوع بنا نوع آسیب‌ و میزان آن نیز متفاوت است.

وی می‌افزاید: در برخی خانه‌ها نُشست رخ داده است و اگر هر چه سریعتر فکری برای رفع این مشکل نشود احتمال تخریب و آسیب به بناهای واقع در بافت تاریخی وجود دارد.

باز شدن پای مدیریت بحران در بافت تاریخی شوشتر

کوچه‌ها و خیابان‌ها در بافت تاریخی شوشتر نیز همانند دیگر بافت‌های تاریخی از عرض کمی برخوردار است و با توجه به سکونت مردم در این بافت، ایمن‌سازی بناها از اهمیت بالایی برخوردار است چرا که کم بودن عرض خیابان‌ها به ویژه در حوادث، کمک رسانی یا استفاده از ماشین‌آلات را با مشکل رو به رو می‌سازد. پس وقوع آبگرفتگی احتمال ریزش برخی خانه‌ها بالا گرفته است همین امر پای مدیریت بحران استان را به موضوع باز کرد. از سال گذشته تاکنون ستاد مدیریت بحران برای برون رفت از این مشکل ۲ بار در شهرستان شوشتر تشکیل شده است.

اصلاح شبکه آب در ۲ نقطه بافت تاریخی

مدیر کل مدیریت بحران استانداری خوزستان در این باره به ایرنا می‌گوید: با توجه به اختلاف نظر میان سازمان آب و برق خوزستان، شرکت آب و فاضلاب استان، اداره کل زمین‌شناسی و اداره کل میراث فرهنگی در خصوص منشا نشت آب مقرر شد ابتدا مطالعه انجام شود و علت‌یابی دقیق صورت گیرد.

مرتضی شرف الدین شیرازی ادامه می‌دهد: تا مشخص شدن نتیجه مطالعات نیز بنا شد ظرف یکماه، بخشی از شبکه آب در ۲ نقطه مشخص شده واقع در خیابان "خانه امام" و خیابان "عبداله بانو" اصلاح شوند که در صورت کاهش آبگرفتگی در دیگر نقاط نیز این اقدام عملیاتی می‌شود.

فرماندار شوشتر نیز نفوذ آب به شوادان‌های بافت‌های تاریخی خطر جدی برای خانه‌های تاریخی عنوان می‌کند و به ایرنا می‌گوید: بافت‌ تاریخی شوشتر در مرکز شهر قرار دارد نفوذ آب به شوادان‌ها موجب تجمع آب زیادی در بناهای تاریخی شده و از دستگاه‌های مربوطه خواستار رفع هر چه زودتر این مشکل هستیم.

سید محسن سید موسوی می‌گوید: مساله آبگرفتگی شوادان‌ها به حدود ۳۰ سال گذشته برمی‌گردد و درسال‌های‌ اخیر مورد پیگیری جدی قرار گرفته است علاوه بر حضور میدانی مدیران و بازدید از وضعیت این شوادان‌ها مقرر شد تیم‌هایی برای شناسایی عوامل نفوذ آب به این نقاط تشکیل شود.

وی می‌افزود: برخی اقدامات دیگر از جمله تعویض خطوط قدیمی آب بافت‌های قدیمی شهر نیز در دستور کار بوده و همچنان در حال انجام است.

فرماندار شوشتر اظهار می‌کند: در هفته گذشته نشست اضطراری با حضور مدیرکل مدیریت بحران و سازمان آب و برق استان برای رفع این مشکل در شوشتر برگزار شد

وجود بیش از ۹۰ اثر ثبت ملی در بافت تاریخی شوشتر

در کل شهرستان شوشتر ۳۰۰ اثر ثبت ملی و در بافت تاریخی آن که مرکز شهر را در برمی‌گیرد حدود ۹۰ اثر ثبت شده فهرست آثار ملی قرار دارد. شوشتر حدود ۲۴۳ هکتار بافت تاریخی دارد.

خانه طبیب، خانه رحیمی، خانه معین التجار، خانه مستوفی، خانه کجباف، خانه مقدم، خانه مرعشی، خانه امین‌زاده، خانه زایر، خانه طبیب شوشتری، خانه جزایری، خانه شیخ جعفر شوشتری، خانه افضل، خانه چهارمحالی، خانه رضوان، خانه زاهدی و... تنها بخشی از خانه‌های حائز اهمیت تاریخی در این شهرستان است.

بخش زیادی از خانه های واقع در بافت تاریخی دارای شوادان یا شبستان هستند که از آن‌‎ها در قدیم به عنوان مکانی خنک استفاده می‌شده و مردم از گرمای تابستان به این فضاها پناه می‌بردند. شوادان‌هایی همچون شوادان قلعه سلاسل و شوادان شاه نشین شوشتر از جمله شوادان‌های خاص در شوشتر به شمار می‌رود که از نظر سازه و زیبایی با دیگر شوادان‌ها تفاوت‌هایی دارند.

آژیر قرمز تخریب خانه‌های تاریخی شوشتر

علی‌محمد چهارمحالی، کارشناس مرمت بناهای تاریخی نیز پیشتر نسبت به این معضل در شوادان‌ها و وضعیت پیش رونده این پدیده هشدار داده بود با این حال تاکنون اقدامی اساسی صورت نگرفته است.

وی می‌گوید: با تداوم این وضعیت بحرانی اکنون در شوادان‌ها صدای آژیر قرمز تخریب خانه‌های تاریخی بلند شده است و اگر برای اصلاح شبکه آب و فاضلاب کاری نکنیم، در آینده‌ای نزدیک احتمال می‌رود به یکباره خانه‌های تاریخی فرو بریزد.

این کارشناس مرمت معتقداست رفع این مشکل نیازمند عزمی ملی است.

درپی بروز این مشکل چندین ساله در بافت تاریخی دوستداران میراث فرهنگی و علاقمندان به تاریخ بارها و بارها هشدار داده و در این بار با رسانه‌ها مصاحبه کرده اند و خواستار رسیدگی به این مشکل و رفع آن شده اند. با توجه به روند پیشرفتی این مشکل و اثری که می‌تواند بر بافت تاریخی شوشتر به عنوان شهری که یک اثر ثبت جهانی در خود جای داده است باید دید آیا می‌توان امیدوار بود که زمان برای نجات بافت تاریخی شوشتر و خانه‌های تاریخی دیر نشود؟
منبع :ایرنا

یک دوستدار میراث فرهنگی:

خانه‌های دارای ارزش تاریخی شوشتر مرمت می‌شوند

یک دوستدار میراث فرهنگی: میراث فرهنگی شوشتر گفت: تعداد شایان توجهی از خانه‌های قدیمی شوشتر به دلیل ارزش تاریخی که دارند با مشارکت بخش خصوصی مرمت و احیا می‌شوند.

ابوالفضل مهدی‌پور در گفت‌وگو با ایسنا، بیان کرد: خانه تاریخی «زایر» و خانه تاریخی «لاله‌فروش(خانه تاریخی رحیمی) شهرستان شوشتر با مشارکت بخش خصوصی مرمت، احیا و به بهره‌برداری می‌رسند.

وی افزود: این بناهای تاریخی پس از اتمام کارهای مرمتی کاربری فرهنگی، اقامتی و یا پذیرایی خواهند داشت.

مهدی‌پور خاطرنشان کرد: خانه‌های قدیمی بسیاری در گوشه‌گوشه شهرستان شوشتر برجای مانده‌اند که ارزش تاریخی آن‌ها اهمیت مرمت، احیا و حفظ آن‌ها را به اثبات می‌رساند.

این دوستدار میراث فرهنگی معتقد است: مشارکت بخش خصوصی در حوزه مرمت و بازسازی خانه‌های تاریخی می‌تواند مناسب‌ترین راه برای احیای این بناها باشد.

او تاکید کرد: حفاظت از بناهای تاریخی باید همواره و به صورت مستمر انجام شود. بنابراین پس از بازسازی چنین بناهایی کار مرمت به اتمام نمی‌رسد و باید به صورت مداوم از آن‌ها حفاظت شود.

یک دوستدار میراث‌ فرهنگی مطرح کرد

قنات‌ها میراث باغملک اما بی‌استفاده

یک دوستدار میراث‌ فرهنگی با بیان این‌که قنات‌های شهرستان باغملک قدمت دیرینه‌ای دارند گفت: قنات‌هایی که زیر شهر قرار گرفته‌اند میراث پنهان باغملک هستند اما متاسفانه بی‌استفاده مانده‌اند.

یونس شفیعی در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به این‌که در گذشته قنات‌ها با نقشه مارپیچی در چهار جهت شهرستان باغملک آب را انتقال می‌دادند، اظهار کرد: در صورت پژوهش و تحقیق، مستندنگاری و تهیه فیلم مستند قنات‌های این شهرستان را می‌توان به عنوان میراث پنهان باغملک از گمنامی درآورد.

وی گفت: تنها موقعیت استراتژی تقسیم آب در کل استان خوزستان متعلق به شهرستان باغملک است.

او با بیان این‌که قنات‌های باغملک اصیل و قدیمی هستند یادآور شد: در گذشته آب‌های شمال باغملک را در این قنات‌ها تقسیم می‌کردند به طوری‌ که تمام آب‌های اطراف از زیر شهرستان عبور می‌کرد.

این دوستدار میراث فرهنگی با بیان این‌که قنات‌ها یکی از بکرترین موقعیت‌های گردشگری این شهرستان هستند گفت: پتانسیلی در قنات‌ها وجود دارد که می‌تواند عاملی برای تقویت گردشگری و طبیعت‌گردی باغملک باشد. بنابراین باید تلاش کرد تا این قنات‌ها به عنوان جاذبه‌ گردشگری شهرستان شناخته شوند.

شفیعی اضافه کرد: از پتانسیل‌های ویژه این قنات‌ها که برای شناسایی و حفاظت از آن‌ها نیز بسیار اهمیت دارد این است که می‌توانیم حوزه گردشگری را تقویت کنیم.

وی افزود: قنات‌ها می‌تواند به عنوان جاذبه گردشگری، گسترش گردشگری و طبیعت‌گردی و همچنین کسب درآمد در شهرستان مطرح شود.

براساس آمار وزارت جهاد کشاورزی ارغوانی، باغات باغملک، بختگان، شنگ، عروه و قلعه‌تل قنات‌های موجود در شهرستان باغملک هستند.

چرا «معین‌التجار» شوشتر بسته است؟

یک دوستدار میراث‌ فرهنگی می‌گوید: برخی از قسمت‌های بنای تاریخی «معین التجار» در شوشتر در حال مرمت است اما این‌که چرا این خانه‌ تاریخی با وجود ثبت ملی‌ بودن مدت‌هاست که در تعطیلی به سر می‌برد را کسی نمی‌داند.

ابوالفضل مهدی‌پور در گفت‌وگو با ایسنا، درباره وضعیت خانه تاریخی «معین‌التجار» شوشتر گفت: بنای «معین‌التجار» در شهرستان شوشتر یک بنای تاریخی و ثبت ملی‌شده‌ است و مدت‌هاست به روی بازدیدکننده‌ها و گردشگران بسته‌ است.

او با اشاره به این‌که بنای تاریخی «معین‌التجار» مالک خصوصی دارد خاطرنشان کرد: اداره میراث فرهنگی در مورد بناهایی مانند خانه «معین‌التجار» فقط می‌تواند به صورت مشارکتی برای تغییر کاربری اقدام کند. بنابراین خانه تاریخی «معین‌التجار» فقط در صورت مشارکت مالک تغییر کاربری می‌یابد.

این دوستدار میراث فرهنگی با بیان‌ این‌که در صورت رضایت مالک اداره میراث فرهنگی برای تغییر کاربری این خانه‌ تاریخی تصمیماتی گرفته می‌شود متذکر شد: افزون بر مرمت، تغییر کاربری و بهره‌برداری این بنا نیز نیازمند توجه و همکاری بیش‌تر مالک است. متاسفانه مالک این خانه تاریخی با اداره میراث فرهنگی همکاری محدودی دارد.

مهدی‌پور با اعتقاد به این‌که خانه تاریخی «معین‌التجار» می‌تواند به عنوان نماد خانه‌های تاریخی شوشتر معرفی شود اضافه کرد: اگر بخواهیم این بنای تاریخی به عنوان یکی از خانه‌های شاخص و قدیمی شوشتر به گردشگران بیش‌تر معرفی شود، با رضایت و همکاری مالک می‌توان آن را به یک سفره‌خانه سنتی یا چیزی مشابه آن تغییر کاربری داد.

خانه «معین‌التجار» مربوط به دوره قاجار و در شوشتر، انتهای خیابان امام شرقی، محله درب عباس، جنب مقام عباس واقع شده است. این اثر در تاریخ ۱۲ بهمن ۱۳۸۱ با شماره ثبت ۷۲۵۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید. «معین‌التجار» از بازرگانان مشهور شوشتر بود که به دلیل اصالت بوشهری به معین‌التجار بوشهری نیز معروف بود. وی شرکتی به نام شرکت ناصری برای کشتی‌رانی در کارون تاسیس کرده و مجموعه‌ای از بناها در بندر ناصری (اهواز امروزی) بنا کرد.

خانه «معین‌التجار» در شوشتر به صورت تک‌ایوانی و دوره‌ساز در ۲ طبقه ساخته شده، در و پنجره‌های چوبی و چند مورد ارسی داشته که اکنون بخشی از آنها سالم است. این بنا در سال‌های گذشته تفکیک و تبدیل به سه قسمت مجزا شد؛ بخش اصلی آن هم‌اکنون اختصاص به مدرسه غیرانتفاعی دارد و روبه‌روی این بنا طویل‌ترین ساباط شوشتر واقع است.

هشدار یک دوستدار میراث فرهنگی؛

میراث چند هزار ساله‌ حمیدیه در خطر نابودی

مسئول انجمن میراث فرهنگی حمیدیه می‌گوید: تثبیت‌کننده‌ رودخانه باستانی تیرا که در سایت گنجینه آب سازمان آب و برق استان خوزستان به ‌عنوان قدیمی‌ترین تثبیت‌کننده‌ رودخانه کشور معرفی شده در چند سال گذشته دست‌خوش تهدیدهای انسانی شده است.

احمد جعفری‌ماجد در گفت‌وگو با ایسنا، تصریح کرد: بخش عمده‌ای از این تهدیدها مربوط به فعالیت‌ شهرداری حمیدیه برای احداث پارک ساحلی است که متاسفانه به‌ دلیل عدم استعلام از اداره میراث فرهنگی حمیدیه و مطالعات تخصصی مربوطه اقدام به خاک‌ریزی و فعالیت ماشین‌آلات سنگین نموده که احتمالا باعث شده بخش‌هایی از این سازه‌ چند هزار ساله صدمه دیده باشد.

او با اشاره به این‌که اداره کل میراث فرهنگی استان خوزستان در حیطه وظایف شغلی خود حفاظت و نگه‌داری از تمامی آثار ارزشمند استان را باید انجام دهد تاکید کرد: لازم است پرونده چنین آثار ارزشمندی را در فهرست ثبت اضطراری قرار دهند زیرا چند سالی است که پرونده این سازه‌ها مورد اهمال قرار گرفته و این آثار که در خطر نابودی کامل هستند بدون توجه اداره کل میراث استان به این احتمال، به مرور درصد تخریب کامل آن‌ها بیشتر می‌شود.

وی یادآوری کرد: سازه‌های تاریخی حمیدیه با قدمت بیش از سه هزار سال در امتداد رودخانه کرخه بخش (نهر تیرا) از منطقه «خسرج» آغاز و تا ورودی منطقه «نصه» (کوی کارگران) ادامه پیدا می‌کند.

مسئول انجمن میراث فرهنگی حمیدیه اضافه کرد: این سازه‌ها بنا بر اعلام کارشناسان باستان‌شناسی از لحاظ سیستم آب‌رسانی و کنترل آب اهمیت ویژه و منحصربفردی دارند.

منطقه تاریخی تثبیت رودخانه «تیرا» به شماره ۷۹۳۰ در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده‌ است.

جعفری‌ماجد با اشاره به این‌که احتمال می‌رود این سازه‌ها در دوران میسان که حدود ۳۷۲ سال پیش از میلاد مسیح روی کار آمده ساخته شده‌ باشند افزود: احتمالا شهر تاریخی نهر تیرا در امتداد این سازه‌ها احداث شده باشد.

او ادامه داد: با استفاده از این سازه‌ها آب مورد نیاز کشاورزی، آب مورد نیاز کوره‌های ضرب سکه، آب سوق نهر تیرا و آب شهری نهر تیرا با استفاده از سیستم تعبیه شده در تثبیت‌کننده آب به ‌صورت تحت فشار تامین می‌شده است.

این دوستدار میراث فرهنگی با بیان این‌که مردم محلی حمیدیه این سازه‌های آبی را «سنون» خطاب می‌کنند و مفرد آن را «سن» می‌گویند گفت: سازه‌های آبی حمیدیه شامل چندین سد برای بالا نگاه‌ داشتن آب بالاتر از سطح زمین، چندین پل‌بند که تنها آثاری از یکی باقی‌ مانده و تثبیت‌کننده رودخانه که برای انتقال و تقسیم آب مورد استفاده قرار می‌گرفته است.

سازه‌ای که در رودخانه کرخه در شهرستان حمیدیه از دوره ساسانی تا امروز وجود دارد از آن به عنوان تثبیت‌کننده دیواره یا (اپی) نام می‌برند. سازه‌های آبی مربوط به دوره ساسانیان در ضلع غربی رودخانه کرخه در شهر حمیدیه واقع شده‌اند. طول دیواره سد تنظیمی تاریخی حمیدیه حدود ۱۱۰ متر به قطر ۲٫۵ متر و ارتفاع پنج متر است که در حاشیه رودخانه کرخه قرار گرفته و در امتداد دیواره این سازه ۲ سد و یک پل بند تاریخی متصل شده ‌است

مسجد جامع شوشتر

مسجد جامع شوشتر از قدیمی ترین مساجد کشور که بنای اولیه آن، از آثار قرون اولیه اسلامی است که بر طبق نوشته کتب تاریخی، در سال ۲۵۴ هـ . ق توسط المعتزبالله - خلیفه عباسی - بنیان نهاده شد و سال ها بعد توسط المسترشد بالله - خلیفه دیگر عباسی ( متوفی ۵۲۹ هـ. ق) به اتمام رسید .

بنای این مسجد در قرون بعدی، خاصه در دوره صفوی، تغییر اساسی یافته است . براساس شواهد موجود و منابع مکتوب، بنای اولیه مسجد به سبک منسوب به عربی مشتمل بر شبستانی در جانب قبله و شاید رواقی در اضلاع دیگر صحن بوده است .

با توجه به نوشته تذکره شوشتری، شبستان مسجد تیرپوش بوده تا اینکه در دوره صفوی - سال ۱۰۸۸ هـ. ق - به جهت فساد تیرهای چوبی، شبستان با طاق های آجری بر روی پایه های متشکل از قطعات سنگی پوشش یافته است

بنابراین، بنای کنونی مسجد، بیشتر از آثار دوره صفوی و بعد از آن است و از بنای اولیه آن ، غیر از نقشه ساختمانی، بقایای کتیبه بخشی از دیوار جانب قبله و دیوار شرقی بین گلدسته و منار و خود منار که در قرن هشتم هجری به بنای اولیه افزوده شده، چیز دیگری مشهود نیست.

بنای کنونی مسجد مشتمل بر شبستان بزرگ جانب جنوبی، صحن وسیع ، منار و گلدسته جانب شرقی است.

بخش اصلی مسجد یا شبستان ستوندار جنوبی به ابعاد ۴۰/۲۶×۳۹ متر دارای پوشش طاق و گنبد است که بر روی ۵۴ پایه و جرز استوار گردیده است . پایه ها، از بلوکه های سنگی کوچک با ابعاد استاندارد ساخته شده که دارای پایه و سرستون چهار ضلعی و ساقه ۸ ضلعی هستند .

زوایای سرستون ها به صورت مقرنس های ساده ای در آمده است . طاق های بالای ستون ها، مرتفع و دارای قوس شکسته هستند . بر روی طاق های مذکور، پوشش های گنبدی قرار گرفته است . در میانه ضلع جنوبی شبستان، محرابی با گچبری های به شیوه صفوی و در اضلاع دیگر شبستان، سنگ نوشته ها و کتیبه های گچبری و فرامینی نصب کرده اند که عمدتا مربوط به دوره صفویه هستند . ظاهرا قدیمی ترین این کتیبه ها، بخشی از کتیبه گچبری قرآنی است که در آن به خط کوفی تزیینی، بخشی از سوره یاسین را نگاشته اند .

در این بنا حدود ۱۹ کتیبه نصب کرده اند که عموما به بنای مسجد ارتباطی نداشته و بعضا از جای دیگری به این مکان منتقل شده اند. بر سردر خارجی شبستان که مزین به مقرنس و آجر کاری است، دو قطعه سنگ نوشته نصب شده که بر آنها آیا تی به تاریخ ۱۱۷۵ هـ. ق کتیبه شده است .

در ضلع شرقی صحن مسجد، در غرفه اختصاصی کوچکی، قبر مؤلف تذکره شوشتر : سیدعبدالله جزایری و پدرش سیدنورالدین - به ترتیب، متوفی ۱۱۷۳ و ۱۱۵۸ هـ. ق - قرار دارد . چسبیده به ضلع شرقی مسجد، بقایای مناره زیبایی از قرن هشتم هـ. ق دیده می شود که بخش زیادی از آن ویران شده است . این مناره دارای ساقه ای استوانه ای و مزین به آجر کاری است که در میان آجر کاری ها، کتیبه های زیبایی به خط بنایی از کاشی فیروزه ای رنگ با عبارات "لله "، "محمد" و"علی " نشانده اند .

تا اواسط قرن دوازدهم هجری، ۲۶ متر از ارتفاع مناره برجای بوده (امروزه تنها ۱۶ متر آن باقی است) و کتیبه تاریخی آن بر لوحی سنگی بر قسمت بالای مناره نصب بوده است.

براساس کتیبه مزبور، بانی مناره، سلطان اویس بن حسن ایلکانی است . مؤلف تذکره شوشتر، تاریخ کتیبه را ۸۲۲ هـ.ق خوانده ؛ اما از آنجا که سلطان اویس در سال ۷۷۶ هـ. ق درگذشته، یا در نوشتن و خواندن کتیبه قصوری رفته، یا کتیبه و تزیینات مناره از بازماندگان سلطان اویس بوده که کار وی را به اتمام رسانیده اند.

در میانه ساقه منار، میله ای آجری است که پله های درونی منار به دور آن قرار می گرفته اند . در نزدیکی این منار و بر بالای ضلع شرقی، گلدسته مانندی با پوشش کاشیکاری برجای مانده است .

این بنا در دوره های مختلف تعمیر و بازسازی و به شماره ۲۸۶به ثبت تاریخی رسیده است.

عکس:ایکنا/مونا صیافی زاده

معاون سابق گردشگری خوزستان مطرح کرد؛
ضرورت راه اندازی پایانه مرزی گردشگری و صنایع دستی برای توسعه شلمچه و چذابه

سالانه بیش از دو میلیون زائر اربعین، پایانه‌های مرزی شلمچه و چذابه را برای زیارت عتبات انتخاب می‌کنند؛ حضور دو میلیون زائر ایرانی علاوه بر زائران خارجی یکی از فرصت‌های خوزستان برای بهره‌مندی از فرصت‌های گردشگری و صنایع دستی است

برای بررسی فرصت‌های خلق شده در این حوزه با پیمان نبهانی معاون سابق گردشگری اداره کل میراث فرهنگی خوزستان به گفت‌وگو پرداختیم که متن آن در پی می‌آید.

شبستان: سالانه حدود دو میلیون زائر ایرانی و خارجی مرزهای خوزستان را برای زیارت اربعین انتخاب می‌کنند. چگونه می‌توان از ظرفیت این زائران برای توسعه گردشگری خوزستان استفاده کرد؟

نبهانی: هر مسافری که خوزستان را برای گذر انتخاب می‌کند در واقع یک گردشگر محسوب و سفیری برای معرفی جاذبه‌های استان خوزستان خواهد بود.

معرفی سایت های گردشگری طبیعی، مراکز خرید سوغات و صنایع دستی به‎همراه معرفی مناسب ظرفیت‌های مردم شناسی منطقه گذر و همچنین معرفی میراث عاشورایی مردم استان می‌تواند زائران را برای سفر مجدد به استان ترغیب کند.

البته هماهنگی های امنیتی و ایجاد زیرساخت های لازم در مسیر به تشکیل تصویری مناسب و ایجاد رغبت برای دعوت از دوستان از جمله راهکارهایی است که می تواند به رونق گردشگری کمک کند.

شبستان: پایانه‌های مرزی خوزستان علی‌رغم شباهت‌ها، ویژگی‌های منحصر به فرد خود را هم دارند. چگونه می‌توان این ویژگی‌ها را برجسته و زائران را به دو مرز هدایت و با توسعه گردشگری، جوامع محلی را توانمند کرد؟

نبهانی: ماسه زارهای ام الدبس در کنار حیات جانوری و گیاهی خاص خود و نزدیکی به تالاب از جمله جاذبه‌هایی است که در سفر به چذابه می‌توان از دیدن آنها لذت برد. یادمان شهدای چذابه، دهلاویه و فکه و پادگان میشداغ از جمله اماکنی هستند که حال و هوای عاشورای معاصر را به کربلای 14 قرن پیش پیوند می‌زند و خیلی از زائران حسینی به زیارت این یادمان‌ها علاقه نشان می دهند.

مضیف‌های ساخته شده از نی تالاب که گونه خاصی از زندگی جوامع انسانی پیرامون تالاب را بازگو می کند نیز توسط اهالی سوسنگرد و بستان و در بین مسیر منتهی به سمت پایانه چذابه ساخته شده ودر ایام اربعین پذیرای زائران و در بقیه ایام سال میزبان گردشگران است.

در شلمچه هم یادمان‌های شهدا به‌همراه روستاهای مسیر و آشپزی خاص و خوشمزه مردم خرمشهر و آبادان در کل سال میزبان گردشگران است. مراکز خرید و سرگرمی و تفریحی هم ازدیگر جاذبه‌های خرمشهر و آبادان است که در کنار اروند زیبایی‌های منتهی به مرز شلمچه را دوچندان می‌کند و به شرط معرفی آنها می‌تواند سالانه زائران کربلا را به سمت گردشگری در مناطق مرزی خوزستان هدایت کند.

شبستان: پیاده روی اربعین جزو گونه گردشگری مذهبی محسوب می‌شود؛ با استفاده از ظرفیت گردشگری مذهبی چگونه می‌توان سایر گونه‌های گردشگری خوزستان را تقویت کرد؟

نبهانی: با تولید محتوای مناسب و سهل الارسال به چند زبان و حفظ سطحی کیفی خدماتی که به زائران در ایام اربعین داده می‌شود در طول سال می‌توان بازاریابی لازم را برای جاذبه‌های گردشگری استان انجام داد البته توجه ویژه به تولید و فروش صنایع دستی و سوغات تاثیر بهتری خواهد داشت.

شبستان: زیارت اربعین و راهیان نور در سال‌های گذشته سبب حضور گردشگران زیادی در خوزستان شده‌اند و این عاملی برای توسعه زیرساخت‌های دولتی شد؛ چگونه می‌توان این ظرفیت را به سمت بخش خصوصی هدایت کرد تا عایدی مردم بیشتر شود؟

نبهانی: زیرساخت‌های ایجاد شده برای ارائه خدمت به زائران ایجاد شده و سطح کیفی آن بر اساس شاخص‌های آسایش گردشگر در سطح متوسطی قرار دارد. می‌توان این اقامتگاه‌ها و زائر سراها را به‌صورت پلکانی و با یارانه دولتی به بخش خصوصی واگذار کرد و فروش تضمینی را برای این مجموعه‌ها جاری کرد تا در یک دوره سرمایه گذاری کیفیت این خدمات و تعداد افرادی که از این خدمات به‌صورت غیر رایگان استفاده می‌کنند افزایش یابد.

راه اندازی و تجهیز این فضاها در قالب هاستل هتل، کارتینگ، موزه و میدان مسابقات تلویزیونی از جمله راهکارهای جذب گردشگر و مشتری به این مراکز است که باید به آنها توجه کرد.

شبستان: چگونه می‌توان در پایانه‌های مرزی یا استان‌های مرزی جاذبه ایجاد کرد تا میزان ماندگاری زائران در این مناطق بیشتر شود؟

نبهانی: یکی از روش‌های رایج در بهره مندی از فضای شهرهای مرزی برای رونق گردشگری در مرزها صدور مجوز تردد محدود افراد شناسایی شده به دوطرف مرز بدون ترتیبات اداری معمول و همچنین تعدیل محدوده تردد مجاز به سمت مرز برای بهبود وضعیت معیشت و صدور مجوز خرید و فروش کالا در دوطرف مرز همانند بانه و گناوه و...می تواند به جذب گردشگر به مرز، رونق تاسیسات اقامتی و پذیرایی را باعث شود.

البته راه اندازی پایانه مرزی گردشگری و صنایع دستی در مرزهای چذابه و شلمچه با حضور دفاتر خدمات مسافرتی و شرکت‌های حمل و نقل گردشگر مجوز دار و راه اندازی بازارچه دائمی سوغات و صنایع دستی در آنجا هم از راهکارهایی است که کلیات آن در هیات دولت تصویب شده است و امید است که با تصویب نهایی و ابلاغ و اجرا گردشگری را در این دومنطقه و استان رونق دهد.

منبع:خبرگزاری شبستان

مدیرکل میراث‌فرهنگی استان خوزستان تأکید کرد:

ضرورت وجود بهترین امکانات در بافت‌های تاریخی خوزستان

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خوزستان گفت: در تمام مجموعه بافت‌های تاریخی واقف بر این هستیم که باید در همه بافت‌های تاریخی استان بهترین امکانات استاندارد و روز زندگی و زیرساخت‌ها وجود داشته باشند.

به‌گزارش میراث‌آریا به نقل از روابط‌عمومی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خوزستان، محمدحسین ارسطوزاده روز سه‌شنبه 17 مردادماه 1402 با حضور در خبرگزاری ایسنا به‌مناسبت روز خبرنگار با اشاره به بناهایی که مخروبه‌اند و اغلب به عنوان زباله‌دانی و... مشاهده می‌شوند، اظهار کرد: این بناهای مخروبه با الگوهای معماری که متناسب با بافت ‌تاریخی آن‌هاست و از آن به عنوان ضوابط اختصاصی بافت ‌تاریخی یاد می‌شود، قابلیت احیا شدن را دارند.

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خوزستان ادامه داد: عقیده ما این است که این بناهای رها شده باید آباد شود و در راستای خدمت‌رسانی به بافت انجام وظیفه کنند؛ بنابراین هیچ دلیلی برای ‌این‌که در بافت ‌تاریخی، محلی متروکه یا مخروبه باشد و به حال خود رها شود وجود ندارد مگر این‌که معضل اصلی بافت تاریخی مالک‌ شخصی باشد چرا که بناهایی وجود دارند که به دلیل بلاتکلیفی بین وراث تخریب می‌شوند.

او اضافه کرد: بناها را می‌توان به نوعی حفاظت و مرمت کرد و پس از آن کاربری فرهنگی و گردشگری درستی برای آن‌ها درنظر بگیرد.

ارسطوزاده تأکید کرد: در تمام مجموعه بافت‌های تاریخی واقف بر این هستیم که باید در همه بافت‌های تاریخی استان بهترین امکانات استاندارد و روز زندگی و زیرساخت‌ها وجود داشته باشند.

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خوزستان با اشاره به این‌که دو رویکرد اساسی برای بافت ‌تاریخی وجود دارد توضیح داد: ابتدا باید زیرساخت‌های شهری و زندگی امروزی را تأمین، گسترش و به وجود آوریم تا سپس بهسازی محیطی و محوطه‌ها انجام شود. بنابراین برای بافت‌های تاریخی ابتدا باید فضای ‌شهری مناسب که در شأن ساکنان باشد ملاحظه شود تا پس از آن بافت ‌تاریخی به عنوان نقشی که در گردشگری و تفرج‌گاه دارد بتواند ایفای نقش کند.

او با تأکید بر این‌که باید زیرساخت‌های لازم ایجاد شود افزود: برای این‌که بنایی حفظ شود ما نمی‌گوییم که آن بنا بر سر مالک خصوصی تخریب شود و یا این‌که متروکه بماند چراکه متروکه و ویران شدن آثار تاریخی به هیچ عنوان مورد تأیید ما نیست.

ارسطوزاده با بیان این‌که در حوزه حفاظت از بناهای تاریخی دو تا سه روش وجود دارد ادامه داد: یک روش این است که برای بناهای ارزشمند اعتبارات مشارکتی وجود دارد که دولت بلاعوض برای مرمت اثر تاریخی هزینه می‌کند و مالکان شخصی در صورت ثبت‌ملی بودن بنا می‌توانند تقاضا کنند. مالک شخصی می‌تواند در سامانه ثبت‌نام کند و از اعتبارات و تسهیلاتی که شامل بافت‌های فرسوده و تاریخی است استفاده کند.

او ادامه داد: روش دیگر این است که مالک ‌شخصی با سرمایه‌گذار بخش ‌خصوصی برای تغییر کاربری بنای تاریخی مشارکت کند.

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خوزستان خاطرنشان کرد: بقا و حفاظت ارزش‌های میراث‌فرهنگی که در محل سکونت، معیشت و زندگی مردم هستند ارتباط مستقیمی با تعاملی که جامعه محلی با آن‌ها دارند برقرار می‌کند.

او با اشاره به این‌که میراث‌فرهنگی به‌ دلیل درآمیختگی با فرهنگ و نقش بستن در دل و جان مردم ارزشمند می‌شود، افزود: در همه کنوانسیون‌های ملی از قبیل آیین‌نامه‌ها، نظام‌نامه‌ها و دستورالعمل‌ها و حتی در کنوانسیون‌های بین‌المللی، جامعه محلی باید در کنار میراث‌فرهنگی و اثر تاریخی احساس خوشبختی کند.

درخواست مرمت «قلعه سلاسل» شوشتر براساس عکس‌های قدیمی

یک دوستدار میراث‌ فرهنگی با اشاره به اینکه تصاویر قدیمی از قلعه سلاسل شوشتر وجود دارد گفت: هدف ما این است که این قلعه را براساس همان عکس‌های قدیمی مرمت و بازسازی کنیم.

ابوالفضل‌ مهدی‌پور در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره پیگیری‌های مستمر دوستداران میراث‌ فرهنگی برای مرمت و بازسازی بخش‌هایی از این قلعه گفت: اقدامات لازم برای بازسازی، بهسازی و ترمیم بخش‌هایی از این قلعه مستلزم تخصیص اعتبار و مشارکت تمام مسؤولان ذی‌ربط در استان و کشور است.

او با اشاره به اهمیت قلعه تاریخی سلاسل و نیاز توجه به این کهن اثر تاریخی گفت: اگر از سوی مقامات بالاتر به دوستداران میراث ‌فرهنگی برای بازسازی قلعه دستورکاری اعلام شود با هماهنگی می‌توانیم کارهایی را برای قلعه انجام دهیم.

قلعه سلاسل شوشتر دژی است بسیار بزرگ که دارای حیاط‌های مفصل و متعدد و سربازخانه‌ها و طویله‌ها و حمام‌ها و شبستان‌ها و برج‌ها و باغچه‌ها و قورخانه و نقاره‌خانه و حرم‌خانه و آشپزخانه و قاپی‌های متعدد و حوض‌های بزرگ و حصار و خندق بوده ‌است. این قلعه به همراه ۱۵ اثر تاریخی دیگر شوشتر در نشست سالانه کمیته میراث جهانی یونسکو در ۲۶ ژوئن ۲۰۰۹ (پنجم تیر ۱۳۸۸) در شهر سویل اسپانیا، با احراز معیارهای ۱، ۲ و ۵ با عنوان نظام آبی‌تاریخی شوشتر به عنوان دهمین اثر ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو با شماره ۱۳۱۵ به ثبت رسید.

مهدی‌پور با اشاره به این‌که این قلعه تاریخی همچون گذشته پابرجاست گفت: برای حفظ، حراست و مرمت آثار تاریخی حساسیت‌هایی وجود دارد.که مستلزم تایید کارشناسان داخلی و نیز کارشناسان یونسکو می باشد هر چند که در این چند سال به صورت دوره ای (مانند مرمت بخش هایی از ساختمان های داخلی قلعه سلاسل) این کار صورت گرفته است

این دوستدار میراث فرهنگی خاطرنشان کرد: با گذشت زمان همه‌ بناهای تاریخی فرسوده می‌شوند. بنابراین به صورت مستمر باید مرمت شوند.

منبع:ایسنای خوزستان

دبیر :شیما عباس زاده

دبیر: جلیل جعفری

خبرنگار: فاطمه فریح‌زاده