کارگاه احرامیبافی در شوشتر
یکی از میراث‌های تاریخی شوشتر، یک نوع هنر پارچه‌بافی است که به آن «اِحرامی‌بافی» می‌گویند. مردم شوشتر در گذشته این دست‌بافته را بدون نقش به عنوان پوشش اِحرام برای استفاده در مناسک حج می‌بافتند.
شوشتر، یکی از زیباترین شهرهای استان خوزستان در دل خود گنجینه‌های فراوانی از دوران کهن برای مردم امروز به یادگار دارد. یکی از این یادگارهای زیبا، یک نوع هنر پارچه‌بافی است که به آن «اِحرامی‌بافی» می‌گویند. آن گونه که در تاریخِ این هنر پارچه‌بافی ذکر شده است مردم شوشتر در گذشته این دست‌بافته را بدون نقش به عنوان پوشش اِحرام برای استفاده در مناسک حج می‌بافتند. امروز اما این دست بافته در ابعاد مختلف و با طرح و نقش‌های گوناگون بافته میشود.
در سال گذشته مدیرکل دفتر آموزش و ترویج صنایع‌دستی کشور از کارگاه‌های احرامیبافی برای ثبت ملی شهر شوشتر به عنوان شهر احرامی ایران بازدید کرد و این هنر به نام شوشتر به ثبت ملی رسید.
کارگاه‌های احرامیبافی متعددی در شوشتر فعالیت می‌کنند و کارگاه خانم برگریزان در سرای افضل، یکی از این کارگاه‌ها است. دستگاه سنتی احرامیبافی، رنگ‌ها و نقوش متقارن زیبای روی احرامی و صدای آرامش‌بخش دفه (ابزاری که برای کوبیدن پودها از آن استفاده میشود) هر بیننده‌ای را وا می‌دارد که روبه‌روی این اتفاق کهن که توانسته از هزارتوی تاریخ خود را به این عصر برساند، خیره بایستد.
مرضیه برگریزان، هنرمند و صاحب کارگاه احرامیبافی درباره این هنر دست‌بافته به خبرنگار ایکنای خوزستان، گفت: احرام‌بافی از رشته‌های بومی استان خوزستان است و قدمت چند هزارساله دارد. در گذشته احرام بدون طرح و ساده بافته میشد و برای احرام خانه خدا از آن استفاده میشد، اما به تدریج روز به روز پیشرفته‌تر شد و در حال حاضر نقش‌های متنوعی در آن به کار می‌رود.
این هنرمند افزود: با توجه به اندازه و ابعاد احرامی، استفاده‌های مختلفی از آن میشود. سجاده، روفرشی، رومبلی، تزئینات دیوار ازجمله کاربردهای احرامی است. پود این کار از پشم و تار آن از پنبه است. سعی ما این است که از پشم طبیعی گوسفند در آن استفاده کنیم که رنگ پس ندهد.
برگریزان که خود مدرس احرام‌بافی است و علاقه‌مندان بسیاری را در طول ۳۰ سال فعالیت در عرصه احرامیبافی با این هنر پارچه‌بافی آشنا کرده است، گفت: ۲۲ سال در کمیته امداد امام خمینی(ره) مشغول آموزش شدم و در این مدت به ۷۰۰ مددجو آموزش دادم و این کار به منبع درآمد آنها تبدیل شد.
علی محمد چارمحالی، کارشناس میراث فرهنگی شوشتر نیز در معرفی این هنر بومی شوشتر گفت: هنر «احرامی بافی» یا «احرومی بافی» از دست‌بافته‌های شهرستان شوشتر است. «احرومی» یک نوع دست بافته است که در ابعاد متفاوت بافته میشود و ابعاد آن گاهی در یک متر و ۲۰ سانتیمتر در هشتاد و گاه بزرگ‌تر بافته میشود.
وی درباره تاریخچه این هنر در بین صنایع‌دستی شوشتر اظهار کرد: در گذشته از این دست‌بافته به عنوان فرش شوشتری یاد شده است و در کتاب‌ها منظور از فرش شوشتری، احرامی است. امروز این دست بافته برای کاربردهایی همچون پادری، سجاده نماز و فرش استفاده میشود.
این کارشناس میراث فرهنگی گفت: دست بافته‌های شهرستان شوشتر ریشه کهن دارند. ازسال‌های گذشته که پروند شهر ملی بسته شد، شوشتر به عنوان شهر ملی احرامی بافی در ایران معرفی شد و هم اکنون در سطح کشور شوشتر را به عنوان شهر ملی احرامی می‌شناسند.
احرامی بافی ، یکی از رشته های پارچه بافی سنتی ایران و رشته بومی استان خوزستان محسوب می شود این منسوج ، بافت های از الیاف پشم و پنبه با طرح های ساده ی هندسی است ؛ کهن شهر شوشتر یکی از مهمترین مراکز بافت احرامی خوزستان به شمار می آید
پ.ن:احرامی از جمله صنایع دستی ایران بوده که کارگاه‌های تولید آن از سال‌ها پیش در شوشتر فعال بوده‌اند. احرامی پارچه‌ای است با تار پنبه‌ای و پود پشمی به رنگهای سرمه‌ای، زرد، سبز، سفید، نارنجی، قرمز و… که در شوشتر بافته میشود..
پارچه احرامی دورنگ است که عموماً سیاه و سفید بوده ، اما به رنگهای سبز و سفید قرمز و سفید دیده شده است و یک صنعتگر بافنده می تواند روزانه ۴ عدد احرامی به اندازه های ۷۰×100 سانتیمتر را تولید نماید . این فرآورده ها در قدیم بیشتر مورد استفاده حجاج قرار می گرفته و در حال حاضر با تغییر کاربری به عنوان رومیزی ، سجاده ، جانماز و … مورد استفاده است .
طرح ها، نقشه ها و رنگ بندی زاییده ی ذهن خلاق بافنده است و اغلب از یک شکل کلی پیروی می کند. به دلیل ماهیت بافت این نوع دست بافته، اجرای نقوش گردان و منحنی امکان پذیر نیست و نقش ها هندسی و متقارن هستند. رایج ترین طرحهای احرامی خوزستان عبارتند از: طرح لوزی، طرح کاجی، طرح لوزی در لوزی، طرح راه راه ساده، طرح راه راه تیخروسی، طرح آجرکاری، طرح پروانه، طرح خشتی، طرح عروسکی و طرح بوسه ی دو ماهی.
نقوش دست بافته های احرامی به نوعی بازنمود نقوش سفالینه های تمدن شوش با قدمت چند هزار ساله است. رنگ های به کاررفته در احرامی رنگ هایی شاد، درخشان و روشن مانند قرمز، زرد، آبی، سبز و سفید است. در حال حاضر اکثر احرامی های خوزستان در ابعاد 110*70 و 100*150 بافته می شود. دستگاه سنتی احرامیبافی از نوع دووردی است. دستگاه احرامی بافی به صورت ثابت در کارگاه مستقر می شود و نخ های تار به شکل افقی بر روی آن قرار می گیرند. ب
یشتر قطعات این دستگاه مشابه سایر دستگاههای نساجی سنتی از جنس چوب است. از جمله ابزار مورداستفاده در این بافت سنتی میتوان به این موارد اشاره کرد: 1- دفه، ابزاری است که برای کوبیدن پودها از آن استفاده می شود؛ 2- لیت، قطع های مستطیل شکل از جنس نی مرداب که نخ های چله از میان این تیغه عبور می کنند؛ 3- بلول (ماسوره) لوله باریک و کوتاهی است که نخ پود به دور آن پیچیده می شود؛ و 4- چرخ ماسوره تابی که شامل دو چرخ بزرگ و کوچک است که با چرخاندن چرخ بزرگ، چرخ کوچک دستگاه نیز می چرخد و نخ را به دور ماسوره می پیچد. از مهمترین مراکز بافت احرامی خوزستان می توان به شهرستان های شوشتر شاره کرد.
مواد اولیه این رشته پشم و پنبه است که در حال حاضر در ابعاد مختلف و گاهی به طول ۳ متر برای کاربردهای متفاوت تولید میشود
شوشتر در حوزه صنایع دستی به عنوان شهر ملی احرام بافی معرفی شده است
عکس:ایکنا
خوزتوریسم
