خوزتوریسم

مهر از خوزستان گزارش می‌دهد؛

غفلت از درآمد میراث فرهنگی/ مردم آثار جهانی را اخلالگر می‌دانند!

ثبت آثار جهانی نتوانسته مسئولان میراث فرهنگی خوزستان و دیگر متولیان استان را نسبت به ارزش و تاثیرات میراث فرهنگی بر توسعه‌ پایدار گردشگری آگاه و همراه کند.

خبرگزاری مهر؛ گروه استان‌ها - قاسم آل کثیر: خوزستان با دارا بودنِ چهار ثبت جهانی در فهرست آثار جهانی به عنوان یکی از استان‌های مهم در زمینه میراث فرهنگی شناخته می‌شود تا جایی که برخی از خوزستان به عنوان بهشت باستان شناسی یاد می‌کنند.

ثبت جهانیِ آثار و محوطه‌ها پیامدهای بسیاری برای هر منطقه دارد که از مراقبت‌های دوره‌ای گرفته تا تخصیص بودجه در شرایط اضطراری برای ترمیم و بازسازی و معرفی این آثار به جهانیان شامل آن می‌شود.

اثری که در فهرست جهانی ثبت شود به ویترینی جهانی با تماشاگرانی از سراسر دنیا تبدیل می‌شود. بنابراین یکی از مهم‌ترین اتفاقات ممکن در مورد چنین اثری این است که به همه جهان معرفی می‌شود و تأثیر مهمی در جذب گردشگر برای کشور صاحب اثر دارد.

بررسی‌ها نشان می‌دهد در سال ۲۰۱۳ در سایت یونسکو حدود یک میلیون نفر روی نام «تخت‌جمشید» که یکی از آثار جهانی به شمار می‌رود، کلیک کرده بودند. طبق برآوردهای آماری ۱۰ تا ۲۰ درصد از این افراد ممکن است تخت جمشید را به عنوان مقصد نهایی سفر خود انتخاب کنند و ۲۰۰ هزار نفر برای دیدن تخت جمشید به ایران بیایند. این کلیک‌ها در حافظه جهانی یونسکو ثبت و دلیلی می‌شود برای تشویق سایر افرادی که به دنبال اثری تاریخی برای بازدید هستند.

ایتالیا، فرانسه، آمریکا، آلمان، ایتالیا، چین و مکزیک رکوردار ثبت آثار جهانی هستند و این نشان می‌دهد که کشورهای توسعه یافته با همه داشته‌های صنعتی و اقتصادی اما از ثبت آثار و میراث فرهنگی غافل نمانده‌اند و از آن به عنوان یکی از ظرفیت‌های ویژه در زمینه‌ی اقتصاد گردشگری بهره می‌برند.

اما سوالی که برای اغلب فعالان میراث فرهنگی پیش می‌آید، این است که بهره ثبت جهانی برای شهرهای ایران چه بوده است؟ مثلاً ترکیه با اینکه آثار جهانی کمتری دارد اما در برابر با ایران در زمینه گردشگری قابل قیاس نیست.

همچنین دیگر کشورهای همسایه همچون عربستان سعودی که بر اساس اطلاعاتی که از سوی سازمان جهانی گردشگری منتشر شده است، این کشور اکنون بیشترین سرعت رشد گردشگری را در جهان دارد. هدف عربستان جذب سالانه ۱۰۰ میلیون گردشگر بر اساس چشم‌انداز ۲۰۲۳ این کشور است.

موافقان ثبت جهانی می‌گویند یکی از پیامدهای مثبت ثبت اثر در یونسکو در زمان وقوع زلزله بم خود را نشان داد، با توجه به ثبت جهانی ارگ بم در فهرست یونسکو، پس از وقوع زلزله مبالغ چند میلیون دلاری از طرف سازمان یونسکو برای بازسازی ارگ بم تخصیص یافت.

اما بسیاری می‌گویند نهاد و سازمان‌های دیگر از این فرصت چه استفاده‌ای کردند؟ مثلاً در خوزستان هنوز بسیاری از شهروندان شوشی، میراث فرهنگی و ثبت جهانی را مانعی برای توسعه شهر قلمداد می‌کنند. از آنجایی که شهرداری شوش هیچ الگوی عملی و مشخصی برای جذب سرمایه‌گذاری بخش خصوصی، خارجی و مدل‌های مشارکتی ندارد به همین منظور سعی می‌کند تا کم‌کاری‌های خود را بر گردنِ میراث فرهنگی بیاندازد.

گزارش کامل در ادامه نوشته:

فرماندار: شهرستان شوشتر نیاز به تدوین اطلس گردشگری دارد

فرماندار شهرستان شوشتر با اشاره به ۱۴ اثر جهانی و ۲۵۰ اثر تاریخی ثبت ملی در این شهرستان گفت: بهره برداری مناسب از ظرفیت تاریخی و گردشگری این شهرستان مستلزم تنظیم یک سند چشم انداز و اطلس گردشگری است.

محسن سید موسوی روز پنجشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با اشاره بهره‌وری نامناسب از ظرفیت گردشگری و تاریخی این شهرستان بیان کرد: یکی از راه‌های جذب گردشگر و رونق و توسعه گردشگری در شهرستان تاریخی شوشتر برگزاری جشنواره‌های فرهنگی در هر فصل است.

وی افزود: جای خالی برگزاری این جشنواره‌های فرهنگی و آیینی در این شهرستان بسیار احساس می‌شود، برگزاری این جشنواره‌ها در آگاهی بخشی به نسل کودک و نوجوان نیز بسیار اثر گذار است.

سید موسوی از فعالان اجتماعی، فرهنگی و گردشگری خواستار همکاری هرچه بیشتر به منظور توسعه و رونق گردشگری در شهرستان تاریخی شوشتر شد.

وی افزود: با وجود آثار متعدد گردشگری و تاریخی در شوشتر، اما بهره کافی از آن‌ها برای توسعه اقتصاد و ایجاد درآمد در این شهرستان انجام نشده و برای تحقق این مهم نیاز به هم افزایی بین مردم و دستگاه‌های دولتی متولی است.

فرماندار شوشتر از مردم و نخبگان علاقه‌مند به حوزه گردشگری دعوت کرد تا در اجرای طرح‌ها و تدوین اطلس گردشگری این شهرستان همکاری لازم را داشته باشند.

وی افزود: مقرر شده آذرماه امسال جشنواره شکرانه برداشت برنج شوشتر برگزار شود که در معرفی و اعتباربخشی به این محصول بسیار اثر گذار است.

سید موسوی با اشاره به اهمیت تاثیر درآمد حاصل از حوزه گردشگری بر اقتصاد این شهرستان گفت: بخشی در ظرفیت فرمانداری صرفا برای پیگیری مسائل گردشگری این شهرستان اختصاص یافته است.

وی با تاکید بر اینکه باید بسیار قوی‌تر از گذشته برای معرفی آثار و مکان‌های تاریخی و گردشگری این شهرستان کار شود، افزود: اطلاع رسانی نامناسب از ظرفیت‌های تاریخی و گردشگری و نبود یک برنامه منسجم و هدفدار از ضعف‌های حوزه گرشگری شوشتر است.

به گزارش ایرنا، توجه به اقتصاد حوزه گردشگری حلقه مفقوده این بخش در استان است که کمتر مورد توجه مدیران و مسئولان این بخش قرار گرفته است.

پیش از این رییس اتاق بازرگانی اهواز اعلام کرده بود که خوزستان با داشتن ظرفیت‌های متنوع میزبان بسیار خوبی برای جذب گردشگران داخلی و خارجی است.

با تصویب ایجاد قبرستان جدید،

قبرستان تاریخی شهسوار ایذه سایت‌موزه می‌شود

سرپرست معاونت میراث‌فرهنگی خوزستان از طرح تبدیل قبرستان شهسوار ایذه به سایت‌موزه در حاشیه تالاب بندان این شهر خبر داد.

به‌گزارش روابط‌عمومی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خوزستان، سیدمحسن حسینی با اشاره به پیگیری‌های صورت‌گرفته و لزوم مراقبت‌های بیشتر درخصوص قبرستان تاریخی شهسوار ایذه گفت: باتوجه ارزش‌های فرهنگی و جایگاه قبرستان تاریخی ـ باستانی شهسوار در میان مردم فرهنگ‌دوست شهرستان ایذه، با نشست‌ها و بررسی‌های انجام‌شده، موضوع منع تدفین در این قبرستان با اهالی، دهیاری و شورای روستا مطرح و خوشبختانه با تعاملات جمعی، با این موضوع موافقت شد.

سرپرست معاونت میراث‌فرهنگی خوزستان افزود: از آنجایی که این محوطه در فهرست آثار ملی کشور قرار دارد و از طرفی عرصه و حریم آن مصوب است، با تفاهم‌های به عمل آمده، از این پس در این قبرستان تدفین تازه‌ای صورت نخواهد گرفت و به‌زودی با تعیین و تأیید زمین موردنظر، قبرستان جدیدی در این حوزه ایجاد خواهد شد.

او یادآور شد: طرح تبدیل قبرستان شهسوار به سایت‌موزه هم‌اکنون در دست اقدام است و به‌زودی با ایجاد برخی اصلاحات، شاهد مرمت، مراقبت و پایش‌های تازه‌تری در این بستر فرهنگی خواهیم بود.

گورستان و زیارتگاه شهسوار از منابع مهم میراث‌فرهنگی کشور است که در تاریخ ۲۷ بهمن ۱۳۷۸ با شمارهٔ ۲۵۹۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید. این گورستان یکی از غنی‌ترین منابع وجود شیرهای سنگی بختیاری در استان خوزستان است.

از دیگر قبرستان‌های شناخته‌شده خوزستان، می‌توان به قبرستان تاریخی ایوه طایفه ململی و بخش سوسن در ایذه و باجول در دزپارت اشاره کرد.

یکی از سنن کهن در فرهنگ عشایر بختیاری، برپا داشتن شیر سنگی «برد شیر» بر قبور و در گذشتگان ایلی است. بختیاری‌ها بردشیر را که گواهی بر شجاعت، دلاوری، هنرمندی در شکار و تیراندازی در جنگ و مهارت در سوارکاری است، بر آرامگاه بزرگان و درگذشتگان نام‌آور خود قرار می‌دادند.

هیبت و شکوه این تندیس‌های سنگی، یادآور مردانی است که تاریخ پرفراز و نشیب قومشان را در قالبی اسطوره‌ای با نام خود زینت داده و روی در دل خاک نهفته‌اند. بردشیر‌ها از پهلو، مزین به نقش شمشیر، اسب، تفنگ و تسبیح هستند و بر گُرده آن‌ها، مشخصات متوفی نقش می‌‌شود. خوزستان را می‌توان بخشی از موزه روباز شیر‌های سنگی تاریخ ایران نامید.

همزمان با روز ملی کتاب و کتاب خوانی۱۴۰۲در کتابخانه دیجیتال تاریخ نفت؛
گردآوری پانصد منبع برای خوزستان شناسی و تاریخ نفت

بیست و چهارم آبان ماه هر سال، روز ملی کتاب، کتاب خوانی و کتابدار نام دارد.مناسبت، سالروز و بهانه ای برای یادآوری اهمیت کتاب و ترویج کتاب خوانی در سرزمینی که بنا به آمارهای رسمی منتشر شده، سرانه ی مطالعه در آن بسیار پایین تر از نُرم های جهانی است.
سازمان ها و بخش های مختلف دولتی و غیردولتی در این زمینه مشغول فعالیت هستند و همزمان با ترویج تدریجی کتاب ها، بولتن ها و نشریات دیجیتال، موضوع ایجاد کتابخانه های دیجیتال نیز چند سالی است که مرسوم گردیده و برخی از این کتابخانه های دیجیتال و الکترونیک در بستر "نت" و شبکه های اجتماعی مشغول به فعالیت هستند.
از جمله کتابخانه هایی که با این رویکرد و ابزار و بصورت تخصصی پیرامون یک موضوع خاص در حال فعالیت هستند، کتابخانه تاریخ نفت است که از اسفند ماه سال۱۴۰۱ و پس از شش ماه فعالیت آزمایشی، همزمان با سالروز ملی شدن صنعت نفت در ایران بصورت رسمی گشایش یافت و امروز و همزمان با سالروز کتاب و کتابخانی سال۱۴۰۲، پانصدمین عنوان کتاب مرتبط با تاریخ‌ نفت را در خزانه دیجیتال خود بارگذاری و در معرض استفاده رایگان دانشجویان، پژوهشگران و علاقه مندان به حوزه تاریخ نفت از سراسر جهان قرار داده است.
کتابخانه دیجیتال تاریخ نفت ایران هم اکنون بیش از پانصد عضو و دنبال کننده دارد و تخصصی بودن موضوع جمع آوری کتاب در کتابخانه و همچنین پرهیز از تبلیغات غیر مرتبط و مزاحم برای اعضا، از مشخصه های بارز و متفاوت کننده آن محسوب می شود.
گردآوری پانصد عنوان کتاب، نشریه، بولتن و سندنامه با کلیدواِژه نفت oil و petroleum به زبان های فارسی و انگلیسی از ویژگی های منحصر بفرد این کتابخانه تخصصی است.
فرشید خدادادیان، موسس و مدیر کتابخانه تاریخ نفت، ضمن اعلام بارگذاری پانصدمین عنوان کتاب مرتبط با تاریخ نفت در خزانه کتابخانه مذکور و تبریک و گرامیداشت روز ملی کتاب و کتابخوانی۱۴۰۲ خاطرنشان کرد؛ باید بپذیریم در هنگامه ی تحول دیجیتال، شکل پژوهش و روش تحقیق نیز متحول شده و در این عرصه لاجرم باید با بروز رسانی رویکرد خود به مفهوم کتابخانه و آرشیو، منابع و ابزار مورد نیاز دانشجویان و پژوهشگران برای تحقیق را نیز بروزرسانی کنیم و کتابخانه دیجیتال تاریخ نفت نیز با چنین رویکردی ایجاد شده است.

گزارش کامل در ادامه مطلب:

در گفت‌وگو با ایلنا مطرح شد؛

جهانی شدن چگاسفلی همچنان در انتظار جابه‌جایی روستا و طرح پژوهشی/ نصب دوربین‌های مداربسته تا پایان سال

مدیر پایگاه میراث فرهنگی ارجان و چگاسفلی از لزوم توجه به طرح پژوهشی درخصوص جابه‌جایی روستای چگاسفلی خبر داد چراکه در جای جای منطقه زیدون محوطه‌های باستانی قرار دارد.

به گزارش خبرنگار ایلنا، چگاسفلی یا تل باستانی چگاسفلی از آثار ملی ایران است که در دشت زهره در جنوب شرقی خوزستان و به فاصله اندکی از خلیج‌فارس قرار دارد. این محوطه باستانی در دهه ۱۹۷۰ میلادی توسط هیاتی به سرپرستی «هانس نیسن» از مؤسسه‌ی شرق‌شناسی دانشگاه شیکاگو شناسایی شد و درسال ۱۳۸۸ به شماره ۲۸۸۲۲ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده‌است. این تل یک مکان آیینی بسیار مهم است که تاریخ آن به هزاره‌های کهن پیش از میلاد مسیح بازمی‌گردد نقوش سفال‌های بدست آمده از گورها از سنتی حکایت دارد که ریشه در فرهنگ‌های کهن ساکن در دشت‌های جنوب و جنوب غربی ایران دارد.

در حال حاضر، محوطه تل چگا سفلی به شدت در معرض خطرات طبیعی و انسانی است. روستایی به همین نام از زمان تقسیمات اراضی در دهه ۱۳۴۰ روی ویرانه‌های باستانی تل چگاسفلی شکل گرفته‌است و با وجود آنکه مسئولان سالهاست که بر لزوم جابه جایی این روستا تاکید دارند اما تاکنون کار پیش نرفته است

کبری ابوعلی (مدیر پایگاه میراث فرهنگی ارجان و چگاسفلی) با اشاره به آنکه کارهای جابه‌جایی روستا درحال انجام است، گفت: دو هفته پیش جلسه‌ای با بنیاد مسکن و فرمانداری داشتیم و پیگیر جابه‌جایی روستا به نقطه‌ای دیگر هستیم اما در این میان مسائل متعددی وجود دارد که باید لحاظ شود. اولویت ما جابه‌جایی روستاست اما طرح پژوهشی این جابه‌جایی با پژوهشگاه سوانح است و در قانون ۶ مورد لحاظ شده که پژوهشگاه سوانح باید آنرا در نظر بگیرد. ما نیز پیگیر عملیاتی شدن پروژه هستیم و رصد می‌کنیم که بیناد مسکن استان تا چه مرحله‌ای پیش رفته است

او درخصوص موانع احتمالی جابه‌جایی روستای چگاسفلی به نقطه‌ای دیگر گفت: مانع خاصی وجود ندارد اما نیاز است که کار پژوهشی دقیقی در این خصوص انجام گیرد. جانمایی روستا نیز اهمیت بالایی برخوردار است چراکه در این محدوده و در جای جای منطقه زیدون محوطه‌های تاریخی و باستانی وجود دارد و هرجا ممکن است آثار باستانی بدست آید. از این رو در انتخاب جانمایی جدید باید دقت شود که در مرحله نخست میراث‌فرهنگی معارض نباشد و در مرحله دوم تبعات اجتماعی آن سنجیده شود. احصا همین موارد هم زمان بر است.

به گفته مدیر پایگاه میراث فرهنگی ارجان و چگاسفلی، درحال حاضر حدود ۵۳ خانوار در روستای چگاسفلی سکنا دارند که تعدادی از آن‌ها سند دارند. در این میان خط لوله گاز کشیده شده و سایر بخش‌های بهسازی متوقف شده تا تصمیمات نهایی اخذ شود.

او از عدم انجام کارهای پژوهشی جدید در محوطه باستانی خبر داد چراکه درحال حاضر بودجه‌ای برای این مهم اختصاص نیافته و در نظر گرفته نشده است

ابوعلی همچنین از نصب دوربین‌های مداربسته طی ماه‌هایی پایانی سال جاری خبر داد و گفت: قرارداد نصب دوربین‌های مداربسته برای ماه‌های بهمن و اسفند منعقد شده و در انتظار رسیدن نوبت به پایگاه هستیم.

چگاسفلی یکی از محوطه‌های تاریخی نامزد ثبت جهانی است. برنامه تعیین عرصه محوطه چگاسفلی در دو مرحله پیش میدانی و میدانی انجام شده و در حین این عملیات گورهای ۷هزارساله هشت‌گانه کشف شد که نشان دهنده سنت منحصر به فرد تدفین در این منطقه است و نظیر آن در هیچ مکان دیگری پیدا نشده‌است. کاوش‌های چگاسفلی تعلق خلیج فارس به ایرانی‌ها را به ۶ هزار سال پیش برد. این کاوش‌ها سرنخ‌هایی به باستان‌شناسان داد که نشان می‌دهد ایرانی‌ها در ۲۰ کیلومتری خلیج‌فارس چگونه در هزاره‌های بعد روی تمدن‌های منطقه در بین‌النهرین تأثیر گذاشته‌اند.

ابوعلی در خصوص ادامه کاوش‌های باستان‌شناسی در چگاسفلی نیز گفت: کاوش‌های باستان‌شناسی را در زمره پروژه‌هایمان قرار داده‌ایم و عملیاتی شدن آن به اعتبارات تخصیص یافته بستگی دارد. کرونا پروژه‌های زیادی را لغو کرد که از آن جمله کاوش در چگاسفلی بود.

او همچنین از لزوم جابه‌جایی روستا برای تبدیل شدن چگاسفلی به سایت موزه خبر داد و گفت: تا جابه‌جایی روستا انجام نشود، بسیاری از پروژه‌ها ابتر می‌ماند. مطمئنا برای ثبت جهانی چگاسفلی نیز اولویت جابه‌جایی است. درحال حاضر نیز آثاری که در کاوش‌های گذشته بدست آمد در موزه ملی ایران، مخزن اداره شهرستان و موزه‌های سطح استان نگهداری می‌شود. پیگیر راه‌اندازی موزه در چگاسفلی نیز هستیم.

ابوعلی خاطرنشان کرد: درحال حاضر ۷۰۰ میلیون تومان اعتبار مرمتی برای ارجان، ۱۰۰ میلیون برای مطالعات و ۱۰۰ میلیون مطالعاتی و دیون گذشته ارجان تخصیص یافته و برای نصب دوربین‌های حفاظتی نیز اعتباراتی تخصیص یافته است

منبع:ایلنا

دانشکده نفت آبادان

سال ۱۳۱۸ نخستین دانشکده نفت ایران در آبادان افتتاح شد. ساختمان این دانشکده به سبکی انگلیسی – هندی و با استاندارد‌های آن روزگار ساخته شده بود. در این ساختمان می‌شد یافته‌های تکنولوژی روز، مهندسی و ساخت، طراحی و وسایل منحصر بفرد را مشاهده نمود. اهرم‌های جک مانند برای باز و بسته کردن درها، تابلو‌های سیگار کشیدن ممنوع، نصب نام صاحب اتاق بر تابلویی کوچک در میانه درب ورودی هر اتاق، ساعت‌هایی که همگی با ساعت برج به صورت شبکه وصل بودند و برج ساعت که از نقاط دور آبادان قایل رویت بود، از جمله ویژگی‌های منحصر به فرد این ساختمان در آن زمان بود.

این دانشکده از سال افتتاح تا سال ۱۳۴۱ به نام آموزشکده تکنولوژی آبادان (AIT) نامیده شده است و از سال ۱۳۴۱ به دانشکده نفت آبادان تغییر نام داده است. از سال ۱۳۶۸ نیز دانشکده نفت آبادان به دانشگاه نفت ملحق گردید.

دانشکده نفت آبادان با تقدیم بیش از سی شهید در ایام دفاع مقدس بالاترین تعداد شهدا را در بین مراکز آموزشی به خود اختصاص داده است که بارزترین شهدا، شهید مهندس تندگویان وزیر نفت دولت شهید رجایی است.

عکاس : مرضیه بهبهانی

مهندس برقی که باعث مهاجرت معکوس به روستا شد | بازگشت روستاییان بعد از 30 سال

از کوچ آخرین گروه عشایری که در مسیر خود از روستای «آب‌زلی» دشت سوسن خوزستان می‌گذشتند و مدتی در این روستا ماندگار بودند، 30 سال می‌گذرد.

به گزارش همشهری آنلاین، مهاجرت روستاییان اسم روستا را هم به خاطره‌ها سپرد. حالا مدتی است یکی از همین عشایر که شهرنشینی و سکونت در ایذه را 3 دهه پیش انتخاب کرده ‌بود، کاری کرده کارستان و اسم روستا را با راه‌اندازی بومگردی، احیای مشاغل بومی و مهاجرت معکوس بر سر زبان‌ها انداخته‌است. «ذوالفقار مهدی‌پور» دانش‌آموخته رشته مهندسی برق است که مدتی هم در ایذه تجربه چرخاندن آتلیه عکاسی در ایذه را داشته. او با راه‌اندازی بومگردی عشایر توانسته است 40 خانوار را که همگی از فرزندان یا نوادگان همان عشایر دشت سوسن هستند به روستا بازگرداند و هر یک به کاری مشغول باشند. مهدی‌پور این روزها پیگیر مراحل اداری برای تشکیل دهیاری روستا و افزایش جمعیت روستاست.

تجربه زندگی عشایری

روستای آب زلی دشت سوسن خوزستان بعد از 3 دهه سکوت حالا رونق گرفته است و 40 خانوار به روستا بازگشتند؛ روستایی که رونق گرفتنش به راه‌اندازی بومگری عشایر پاپیلا وابسته است. ذوالفقار مهدی‌پور 60 سال را رد کرده است و روزگاری را به یاد دارد که همراه با خانواده‌ عشایری خود به دشت سوسن می‌آمدند. او هم با خالی شدن روستا راهی ایذه شد و سال‌ها در رشته مهندسی برق کار کرد و با هنر عکاسی و فیلمبرداری هم روزگار گذراند، اما همیشه فکر روستا با او بود.
مهدی‌پور به همشهری می‌گوید: «تصمیم گرفتم به روستا برگردم و کاری انجام بدهم. من زندگی عشایری را تجربه کرده‌بودم و دوست داشتم دوباره آن شور و زندگی در روستا را زنده کنم. یادم هست آن زمان عشایر تولید کننده بود و به غیر از کبریت و قند و چای هیچ چیز دیگری از شهر نمی‌خریدیم. تصمیم گرفتم دوباره همان رونق را به روستا بازگردانم.»
مهدی‌پور برای تحقق این تحول تصمیم می‌گیرد چراغ بومگردی عشایر در روستا را روشن کند. او ادامه می‌دهد: «بومگردی عشایر نه فقط به این معنی است این مسیر کوچ عشایر بوده، بلکه تمام تولیدات عشایر از دامپروری و کشاورزی تا صنایع دستی و تولید سیاه چادر توسط روستاییان انجام می‌شود و مسافران بومگردی با نوعی زندگی عشایر هم آشنا می‌شوند.»

ظرفیت‌های روستا

«پاپیلا» به معنای پایه‌های پل و یک اسم محلی است. بومگردی پاپیلا ظرفیت پذیرایی از هفتاد مسافر را دارد، علاوه بر داشتن امکانات رفاهی، دارای برنامه‌های تفریحی گوناگون مانند اسب‌سواری، قایق‌سواری، دوچرخه‌سواری هم هست. مهدی‌پور می‌گوید: «وقتی آوازه این بومگردی در اطراف پیچید، افرادی داوطلب شدند به روستا بازگردند و کار را شروع کنند که پدر یا پدربزرگشان از عشایر همین محل بودند و در واقع به نوعی علاقه قلبی به احیای روستا داشتند.»
تاکید روستاییان بر احیای جنبه‌های گوناگون فرهنگی و سنتی محلی است و از مهمانان با غذاهای سنتی پذیرایی می‌شود. پرورش دام و طیور در روستا رونق گرفته و تولید لبنیات محلی را برخی از اهالی بر عهده دارند. بعضی دیگر هم به پخت نان محلی و غذاهای محلی مثل خورش ریواس، آبگوشت بختیاری، نان بلوط و ... مشغول‌ هستند.
مهدی‌پور درباره نام روستا می‌گوید: «زلی به معنای زالو است و زالو درمانی در این روستا سابقه دیرین دارد. قصد داریم با این ظرفیت هم اشتغالزایی کنیم ولی هنوز به نتیجه نرسیده‌ایم.»
او درباره تولید گیاهاان دارویی روستا هم توضیح می‌دهد: «کشت گیاهان دارویی هم به خوبی در روستا انجام می‌شود. برخی خوراک‌ها هم خاصیت درمانی دارند، مثل نان بلوط که برای درمان معده بسیار مفید است. این موضوع نیز ظرفیت خوبی برای اشتغالزایی در روستا و حضور تعداد خانوارهای بیشتر در روستاست.»
مهدی‌پور این روزها بیشتر به دنبال کاری اداری برای دریافت تسهیلات است تا کارهای بزرگتری برای رونق انجام دهد. می‌گوید: «نخست اینکه رونق روستا به زیرساخت وابسته است. مثلا یک مسیر 12 کیلومتری راگر آسفالت شود از اصفهان تا دشت سوسن به اندازه 2 ساعت و نیم کوتاه‌تر می‌شود و دسترسی مسافران راحت‌تر می‌شود. بعد از اینکه دهیاری روستا تشکیل شد به فکر طرح هادی روستا هستیم. راه‌اندازی جشنواره‌ها در روستا را هم در دست داریم.»
او معتقد است در روستا تا بخواهی کار هست اما در شهر بیکاری. می‌گوید: «روزی 8 اتوبوس افراد را برای کار از ایذه به سمت عسلویه می‌برد. اگر در شهر کار نیست در روستا پر از کار است و احیای روستا باعث قوت قلب می‌شود.»

اشتغال‌زایی با گردشگری آبی

بخش سوسن در ۴۵ کیلومتری شمال شرقی ایذه قرار دارد. دشت سوسن، دارای طبیعتی زیبا و بکر است و رودخانه کارون ۶۰ کیلومتر در امتداد آن جریان دارد و دشت را به دو بخش غربی و شرقی تقسیم کرده است. ویژگی‌های طبیعی و تاریخی این منطقه که سالانه هزاران نفر به آن سفر می‌کنند، زمینه مناسبی برای گسترش گردشگری در آن است. ولی کمبود امکانات و زیر ساخت ها سبب شده است که پیشرفت چندانی در این زمینه حاصل نشود.
مهدی‌پور می‌گوید: «بخش سوسن شرقی 60 روستای عشایری دارد. رودخانه کارون در نزدیکی بومگردی است و می‌توانیم گردشگری آبی را هم داشته‌باشیم تا هم گردشگران بیشتری به این روستا بیایند و هم اشتغال‌زایی انجام شود.»

اقامتگاه بوم گردی پاپیلا به عنوان نخستین کمپ عشایری در استان خوزستان با ظرفیت پذیرش 100 نفر مسافر در زمینی به مساحت ۲۰۰۰ متر مربع می پذیرد. این اقامتگاه دارای ۱۰ عدد اتاق سنتی کاه گل و چوبی کف خواب با سرویس بهداشتی و حمام اختصاصی در هر اتاق آماده پذیرایی از گردشگران گرامی می باشد. در کنار این اتاق ها امکان اقامت در سیاه چادر نیز در حیاط و پشت بام این مجموعه برای گردشگران فراهم آمده است ولی سرویس و حمام این سیاه چادر به صورت مشترک می باشد.فضای اقامتگاه کاملا سنتی و سیستم گرمایشی بخاری نفتی است. تمامی مسافران این مجموعه می توانند از صبحانه ارگانیک و محلی اقامتگاه پاپیلا (رایگان) و نهار و شام محلی از طول مدت اقامت خود حداکثر لذت رو ببرند.خدمات دیگر این اقامتگاه می توان به فراهم آوردن تفریحاتی همچون اسب سواری٬‌ طبیعت گردی در دشت سوسن اشاره کرد

«منقل گِلی» یک صنعت فرهنگی که اشتغالزایی می‌کند

منقل گِلی صنعت فرهنگی که از گذشته‌های دور تاکنون نزد روستاییان مورد استفاده قرار می‌گرفت و به تدریج از اجاق ثابت در کنار حیاط به منقل تزئینی در مضیف‌های عربی تغییر کرد.

به گزارش خبرگزاری فارس از اهواز، منقل گِلی، صنعت فرهنگی که از دیر باز پای ثابت آشپزخانه‌ها و خانه‌های روستایی بود، البته در گذشته روستاییان از آن به عنوان اجاق استفاده می‌کردند اما به تدریج و کم کم از اجاق بزرگ در آشپزخانه به منقل‌های کوچک با طرح‌ها و نماهای متنوع در اتاق‌ها و مضیف‌های عربی جهت دم کردن چایی و قهوه تغییر کرد و به عنوان یک محصول سنتی و فرهنگی تولید و وارد بازار شد.

اگر چه اقتصاد منقل گِلی زمان زیادی نیست که جای خود را میان تولیدات سنتی پیدا کرده است اما افزایش روز افزون تقاضا برای تولید و خرید منقل در داخل و خارج از استان خوزستان و همچین از کشور عراق رفته رفته به سودآوری نیز منجر شده است.

ساخت منقل گِلی را از مادر بزرگم یاد گرفتم

زهرا فاضلی به عنوان هنرمندی که بیش از 10 سال وارد این صنعت هنری شده و مشتریان زیادی را برای خود دست و پا کرده است، در این رابطه در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در اهواز، اظهار کرد: هر آنچه اکنون از این هنر دارم و یاد گرفته‌ام را مدیون مادر بزرگم هستم، هر چند بعدها در دوره‌هایی در زمینه آموزش سفالگری شرکت کردم اما در واقع از همان کودکی با این هنر و با بوی نان تنور گِلی و چای منقل گِلی بزرگ شدم.

فاضلی می‌گوید: در خانه‌‌ی روستایی که داشتیم مادربزرگم با دست‌های هنرمندش با گِل انواع سازه‌ها را می‌ساخت.

مادر بزرگ اجاق گلِی(موگد عربی) تنور گِلی با کاه گل درست می‌کرد، در آن زمان بنده با وجود اینکه کم سن و سال بودم اما در طول مدتی که مادر بزرگ مشغول ساخت سازه‌ای(منقل، اجاق،...) بود.

کنارش می‌نشستم و به دقت به حرکات دستش نگاه می‌کردم، لباس‌هایم همیشه گِلی بود، بارها با گِل‌های اضافه‌‌ی مادر بزرگ به تقلید از وی شروع به ساخت سازه کوچکی می‌کردم و آن را در آفتاب نگه می‌داشتم تا خشک شود.

او ادامه می‌دهد: اجاق گِلی معمولاً با سایز بزرگ و کنار حیاط در خانه‌های روستایی ساخته می‌شد اما این صنعت به تدریج از حالت ثابت و کنار حیاط به سیار و کنار اتاق‌ها و مضیف‌ها استفاده شد.

زهرا فاضلی گفت: منقل یادآور فرهنگ قدیمی عرب‌ها است هر چند در سالهای اخیر زیبایی و تنوع محصولات فرهنگی سبب شده است حتی جوانان به تزئین خانه‌های خود با اشیا سنتی رغبت پیدا کنند.

او ادامه می‌دهد: منقل گِلی از ساز‌ه‌هایی است که هم به عنوان تزئینی و دکور و هم برای درست کردن چای آتشی که دله قهوه و قوری را کنار آتش می‌گذارند از آن استفاده می‌کنند.

این بانوی هنرمند اهل شهرستان کارون در رابطه با تقاضا برای خرید منقل گِلی می‌گوید: از طریق آگهی که در نرم افزارهای مجازی مشتری‌های زیادی پیدا کردم، برخی مغازه‌داران هم به اندازه فروشی که دارند به من سفارش می‌دهند همچنین از عراق هم سفارش موردی دارم.

اشتغالزایی با منقل گِلی

احمد یوسفی نهاد رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان کارون در این رابطه در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در اهواز، اظهار کرد: منقل گِلی یک صنعت فرهنگی است که در بین نسل‌ها از نظر کاربردی و فرهنگی جایگاه ویژه و تاریخچه‌ای بسیار قدیمی دارد و معمولاً به عنوان میراث معنوی و ارزشمند در جوامع محلی بهره‌برداری می‌شود.

وی افزود: منقل گلی به عنوان یک عنصر فرهنگی مرتبط با میراث معنوی توانسته است بین نسل‌ها به عنوان یک نماد فرهنگی جایی را برای خود باز کند.

رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی با بیان اینکه این صنعت فرهنگی نسل به نسل به جوانان رسیده است و باعث تقویت ارتباط جوانان با ارزش‌ها و سنت‌های فرهنگی خود می‌شود، گفت: این ارتباط نه تنها به حفظ و حراست از ارث فرهنگی کمک می‌کند، بلکه به انتقال آن به نسل‌های آینده نیز کمک می‌کند.

یوسفی نهاد بیان کرد: با توجه به نقش اصلی منقل گِلی در ارتباط بین نسل‌ها و حفظ فرهنگ، می‌توان نقش مهمی را برای این صنعت فرهنگی در اشتغالزایی از قبیل تولید و فروش مواد خام منقل، طراحی مرتبط با منقل و... را تصور کرد.

وی با اشاره به نقش مهم تولید منقل گِلی در اشتغال و توسعه اقتصادی روستاهای شهرستان کارون، عنوان کرد: با توجه به اینکه منقل گلی به عنوان یک عنصر فرهنگی محلی معرفی شده است، می‌تواند گردشگران زیادی را به این منطقه جذب کند و در نتیجه فعالیت‌های گردشگری و خدمات مرتبط با آن نیز رشد و توسعه داشته و به بهبود شرایط اقتصادی جوامع محلی منجر شود.

یوسفی نهاد افزود: در زمان های دور منقل‌های گِلی برای استفاده های روز مره مانند پخت و پز و ... کاربرد داشت اما امروزه فقط برای چای، قهوه و گاهاً برای تزئین در مضیف ها و رستورانها سنتی و مدرن و قهوه خانه استفاده می شود.

وی با اشاره به نام‌هایی که برای منقل گِلی استفاده می‌شود، گفت: این صنعت در شهرهای مختلف با نام‌هایی مانند دَووا ، موگد و منقل و... شناخته شده است.

به گزارش خبرگزاری فارس، منقل گِلی در استان‌هایی مانند ایلام، سیستان و بلوچستان، بوشهر، خوزستان و... کاربرد دارد.

این صنعت فرهنگی از خاک رس ساخته می شود و تنوع مدل در آنها بسیار زیاد است و اغلب به صورت خانگی یا کارگاهی تولید و دارای سایز کوچک و متوسط است و بیشتر در خانه ها مورد استفاده قرار می‌گیرد

برگزیده جایزه «مهرگان ادب»؛

«گنطره» نمایشی از زیست تاریخی اعراب اهواز است

هادی هیالی که به تازگی جایزه بخش «زبان مادری» مهرگان ادب را از آن خود کرده، گفت: رمان «گنطره» نمایشی از زیست تاریخی اعراب اهواز است و به فراز و فرودهای زندگی اعراب خوزستان اشاره دارد.

سرویس ادبیات خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، رمان «گنطره» نوشته هادی هیالی، به تازگی در جایزه مهرگان ادب و در بخش زبان مادری، مورد تقدیر قرار گرفت؛ رمانی که به حوادث تاریخی خوزستان، فرهنگ و زندگی هم‌وطنان عرب‌ خوزستانی‌مان پرداخته است. هیالی، نویسنده آثاری همچون «محا»، «راز مینا»، «بنویس حاتم، بخوان حته»، «سمپاتها زود می‌میرند» و «رقص با کوسه‌ها» می‌گوید در این رمان، بخشی از زیست و مصائب تاریخی زندگی اعراب اهواز را به نمایش درآورده و «گنطره» توصیفی نمادین از ارتباطات اجتماعی و سیاسی گروه‌های مختلف با یکدیگر است. این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید.

«گنطره» نام نوعی پلی چوبی و پرکاربرد در خوزستان است. ابتدا درباره عنوان این کتاب و وجه تمثیلی آن در این اثر توضیح دهید.

در ابتدا اجازه بدهید تعریف دقیق‌تری از گنطره برایتان بگویم. گنطره گذرگاه کوچکی است که بیشتر در نخلستان‌ها کاربرد دارد که معمولاً از تنه خشک نخل ساخته می‌شود، معبری تک نفره و بسیار لرزان. اما در مورد پرسش شما، «ثامر» قهرمان رمان گنطره جوانی کارگرزاده، تلاش‌گر و آرمان‌گرا. او برای تحقق آرمان‌هایش که همانا حقوق اولیه انسانی‌اش از جمله «آموزش به زبان مادری» بود. ثامر کمتر به کار گروهی و جمعی تن می‌سپارد و بیشتر به کارهای فردی علاقه نشان می‌دهد. برای همین دچار فراز و فرودهای فراوانی می‌شود که این خصوصیت فردی‌اش تشابه فراوانی به گنطره دارد. با وجود محکم بودن اما همچنان لرزان است.

پیشتر شما از به تصویر کشیدن مشکلات، مصائب و اعتراضات جمعیت قابل توجهی از جامعه عرب خوزستان در حکومت پهلوی دوم به عنوان یکی از عوامل نگارش رمان «گنطره» یاد کرده بودید. در این باره و بازه زمانی که در این اثر با آن مواجه‌ایم، توضیح دهید.

گنطره در حقیقت یک روایت تاریخی است که نگاهی به بر سیر تحولات اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی دو دهه نور افکنده و بیشتر به دو نسل مبارزات جامعه عرب اهواز، یعنی نسل اول که سمت‌وسویی روستایی و دهقانی داشت و نسل دوم که شهری با گرایش‌های کارگری خصیصه بارزش بود، می‌پردازد. در این میان باز این گنطره است که تلاش می‌کرد ارتباطی ارگانیک هرچند ضعیف بین آن دو نسل برقرار کند، اما به دلیل تفاوت نوع نگرش به پدیده‌های اجتماعی، این اتفاق رخ نمی‌دهد و نهایت به شکست منتهی می‌شود.

به تازگی این اثر عنوان رمان تقدیر شده مهرگان ادب در بخش زبان مادری را به دست آورده است. در وهله نخست، به نظر شما جوایز ادبی تا چه نقشی بر رشد و شکوفایی استعدادهای ادبی داشته و دارد؟

لازم است یادآوری کنم که جایزه بخش «زبان‌های مادری» به تازگی و آن هم به همت مدیران شایسته و سزاوار تقدیر «مهرگان ادب» پا به عرصه گذاشته است؛ بنابراین به تصور من قضاوت درباره تاثیرگذاری آن بر نویسندگان شاید کمی زود باشد. اما در مورد جوایز به‌طور کلی می‌گویم؛ به باور من کتابی که جایزه‌ای می‌گیرد، لزوماً بهترین نیست و همچنین کتابی که جایزه نمی‌گیرد، الزاماً کتاب ضعیفی نیست. اگر بگویم جوایز ادبی در رشد و شکوفایی استعدادهای ادبی نقشی بازی نمی‌کنند، قطعاً به بیراهه رفته‌ام اما این پشت‌کار و عشق به نوشتن است که حرف اول و آخر را می‌زند.

برخی از مخاطبان از لیست جوایز ادبی به عنوان یکی از فاکتورهای اصلی در انتخاب آثار برای مطالعه استفاده می‌کنند. از این حیث، تاثیر جوایز ادبی بر معرفی آثار ادبی را چطور ارزیابی می‌کنید؟

من همچنان به این گفته قدیمی بزرگان ادب، باورمندم که «کتاب اگر خوب باشد، خودش راه خودش را پیدا می‌کند»؛ هرچند نمی‌توانم نقش جایزه، رسانه‌ها و به‌خصوص شبکه‌های اجتماعی را کم‌اهمیت جلوه بدهم.

ارائه رنج‌های مردم شریف خوزستان همواره به عنوان یکی از دغدغه‌های اصلی در آثارتان مطرح است. چگونه سوژه‌هایتان را انتخاب می‌کنید؟

شاید این گفته من برای شما تازگی نداشته باشد؛ اما این سوژه‌ها هستنند که خودشان را بر من تحمیل می‌کنند؛ نه اینکه من به دنبال سوژه‌ها باشم. جالب اینجاست کار اصلی من شده انتخاب سوژه مهم و سوژه مهمتر. هرکدام از این سوژه‌ها به تنهایی گوشه‌ای از رنج‌ها، مصایب و مشقات مردم عرب اهواز را به نمایش می‌گذارد

منبع:خبرگزاری کتاب ایران

آرمگاه یعقوب لیث صفاری

آرامگاه یعقوب لیث صفاری یکی از اماکن تاریخی و گردشگری شهر دزفول است. شهرستان دزفول از جمله مناطقی است که بناهای آرامگاهی زیادی را در خود جای داده است.

بناهای آرامگاهی دزفول به سبک­ های مختلفی ساخته شده­اند؛ از جمله این آرامگاه­ها بنایی است که مردم محلی آن را مقبره­ شاهزاده ابوالقاسم و محققین آرامگاه یعقوب لیث صفاری می‌خوانند.

در معماری اسلامی ایران آرامگاه­ها از لحاظ تعداد پس از مساجد در رتبه­ دوم قرار دارند و علاوه بر ویژگی اصلی و کاربردی آن­ها به ­عنوان مکانی برای دفن افراد شاخص، منزلت و جایگاهی ویژه در اعتقادات مذهبی عامه مردم دارند. استان خوزستان به­عنوان یکی از دروازه­های ورود اسلام به ایران در شکل­گیری بناهای آرامگاهی اسلامی جایگاه منحصر­به­فردی دارد و تعداد فراوانی از این قبیل بناها در استان خوزستان و به­خصوص در شهرستان دزفول ساخته شده است.

قدیمی­ترین بخش آرامگاه یعقوب لیث در دوره­ صفویه شکل گرفته است و از دوره­ قاجار تا دوره­ معاصر الحاقاتی به ­بنا و تزئینات آن افزوده و یا بخش‌هایی از بنا حذف شده است تا شکل امروز­ی آن را بسازد. این اثر در خارج از محوطه­ مسکونی روستای شاه­آباد و در میان یک گورستان قدیمی واقع شده و پوشش گیاهی اطراف آن شامل درختان کنار(سدر) و بوته ­زار است.

باتوجه به محوطه­سازی در اطراف بنا کف مجموعه بنا پایین­تر از سطح محوطه قرار دارد. کارکرد اصلی بنا آرامگاهی و یادمانی است. پلان بنا شامل سه بخش ورودی یا کفش‌کن، شبستان فرعی و شبستان اصلی است که ضریح در آن قرار دارد. عمده­ مصالح بنا آجر و سنگ و تزیینات آن شامل کاشی­کاری و آجر­کاری است. این بنا در سال ۱۳۸۷ خورشیدی با قدمت سلجوقی-قاجار به ­ثبت آثار ملی ایران رسیده است.

گنبد آرامگاه یعقوب لیث ویژگی بارز و زیبای این بنا است؛ این گنبدها در دیدگاه اهل فن مضرس یا اورچین خوانده می­شود. این نوع گنبدها از ویژگی­های غالب بناهای آرامگاهی جنوب و جنوب ­غربی ایران است که علاوه بر این آرامگاه، در آرامگاه امامزاده رودبند دزفول نیز به‌کار رفته است. گنبدهای اورچین به دو دسته گنبد با قاعده ستاره­ای یا کوکبی و گنبد با قاعده­ کثیر­الاضلاع منتظم تقسیم می‌شود و گنبد این بنا از نوع گنبد با قاعده کثیرالاضلاع منتظم است

. مصالح اصلی در ساخت این گنبد آجر است و از گچ برای تزیین و پوشش آن استفاده شده است. ضریح آرامگاه در زیر گنبد اورچین قرار گرفته است؛ این ضریح از چوب با پنجره­های مشبک فلزی ساخته شده، فاقد صندوقچه و یا سنگ قبر است و محل سنگ قبر با چیدن آجر مشخص شده است. همچنین، ضریح دارای کتیبه ­ای فلزی از جنس برنج با مضمون آیات قرآن است.

هویت شخص مدفون در آرامگاه در هاله­ای از ابهام است. برخی از محققان آرامگاه را مدفن شیخ ابوالقاسم بن رمضان می­دانند. اما در دیدگاه عموم اینجا مقبره یعقوب لیث، بنیان­گذار حکومت صفاریان، است. راجع به ­اصل و نسب یعقوب لیث در کتب تاریخی روایات مختلفی نقل شده است که برخی از آنها مبتنی بر حقیقت نیست. یعقوب لیث بزرگ­مردی است که در راه احیا و استقلال ایران سال‌ها با دشمنان این سرزمین به ­جنگ و ستیز مشغول بود.

آرامگاه یعقوب لیث صفاری حدوداً در فاصله­ ۱۰ کیلومتری دزفول و در روستایی به ­نام شاه­آباد قرار دارد. برای دسترسی به این جاذبه­ تاریخی باید جاده­ دزفول به شوشتر را با وسیله­ نقلیه طی کرد. در انتهای جاده و سمت راست آن بعد از عبور از منطقه سیاه منصور جاده­ای وجود دارد که به این روستا و آرامگاه منتهی می­شود. از جاذبه­­های دیگری که در نزدیکی مقبره­ یعقوب لیث و شهر دزفول قرار دارد

. یعقوب لیث سرسلسله حکومت صفاریان، در سال ۲۴۷ هجری قمری اولین حکومت ایرانی بعد از اسلام را تشکیل داد. او نخستین کسی بود که زبان پارسی را ۲۰۰ سال پس از ورود اسلام به ایران، به عنوان زبان رسمی ایران اعلام کرد.

عکس ـ سپیده سلمان‌وندی/ اداره کل میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی خوزستان