خوزتوریسم

ساماندهی و ایجاد زیرساخت‌های گردشگری در محوطه تاریخی گندی‌شاپور

مدیر پایگاه ملی میراث‌فرهنگی و گردشگری ایوان کرخه از ساماندهی و ایجاد زیرساخت‌های مناسب گردشگری برای اولین بار در محوطه تاریخی گندی‌شاپور خبر داد.

به‌گزارش میراث‌آریا به نقل از روابط‌عمومی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خوزستان، یعقوب زلقی با اشاره به ایجاد، توسعه و بهسازی همه تابلوهای راهنما و معرفی آثار در محدوده پایگاه افزود: بهسازی و تعویض همه تجهیزات و شیرالات بهداشتی، درب‌ها، نمای داخلی و بیرونی و...، چهار چشمه سرویس‌های بهداشتی و دو چشمه فرنگی از جمله اقدامات انجام شده است.

مدیر پایگاه ملی میراث‌فرهنگی و گردشگری ایوان کرخه گفت: ایجاد پیاده‌رو از درب ورودی تا آرامگاه، ایجاد جداکننده جاده، بهسازی و شن‌ریزی جاده از درب ورودی تا آرامگاه، روشنایی و نورپردازی کامل ساختمان اداری و همه فضای داخلی، بیرونی و گنبد آرامگاه، بهسازی محیط داخلی و بیرونی شامل درب ورودی، تعویض آجرفرش‌های معیوب، بهسازی کامل ساختمان اداری، رنگ‌آمیزی همه درب‌ها و پنجره‌های فضای پایگاه و پیرامون از جمله دیگر اقدامات است.

او همچنین افزود: ایجاد و توسعه فضای سبز و ایجاد پارکینگ یک‌هکتاری و محصور کردن آن با سیم‌بکسل از دیگر اقدامات شاخص اخیر در این پایگاه است.

زلقی با توجه به اقدامات حفاظتی، مرمتی و ایجاد زیرساخت‌های گردشگری انجام‌شده در محوطه تاریخی گندی‌شاپور افزود: ایجاد و توسعه مبلمان محیطی شامل نصب بیش از ۳۰ عدد صندلی، نیمکت استراحتگاهی، گلدان، سطل زباله با طرح سنتی در محوطه و محیط پیرامونی آرامگاه یعقوب لیث صفاری، ایجاد ایزوگام سقف ساختمان مورد اشاره و سرویس‌های بهداشتی، تهیه و نصب کانکس نگهبانی، ایجاد، تکمیل و راه‌اندازی انشعابات، آب شرب آرامگاه، مکان اداری و فضای سبز، ایجاد و راه‌اندازی کامل حما، نصب آب سردکن، ایجاد برق‌کشی، روشنایی و نورپرداری کامل ساختمان اداری و پیرامون آرامگاه، ایجاد سرمایش و گرمایش مکان پایگاه و آرامگاه، تعمیر و نوسازی کامل تجهیزات و تأسیسات کارگاهی، نوسازی، تعمیر و توسعه تابلوهای راهنما به منظور تسهیل در هدایت گردشگران به محوطه و نیز نصب ۱۰ عدد تابلو دو زبانه شامل معرفی و راهنمای آثار تاریخی در محوطه و آرامگاه از جمله اقدامات انجام شده در راستای ایجاد وبهسازی زیرساخت‌های گردشگری منطقه است.

او با اشاره به ثبت دانشگاه گندی‌شاپور به‌عنوان قدیمی‌ترین مرکز دانشگاهی دنیای باستان، اظهار کرد: گندی‌شاپور از منظر فرهنگی (تولید علم و دانش)، در سال ۲۰۱۷ در فهرست رویدادهای جهانی یونسکو ثبت شد.

مدیر پایگاه ملی میراث‌فرهنگی و گردشگری ایوان کرخه افزود: از همین‌رو باتوجه به اهمیت این شهر علمی، دانشگاه و ضرورت احیای آن، اسفندماه سال جاری چهارمین کنگره بین‌المللی گندی‌شاپور به میزبانی دانشگاه جندی‌شاپور باحضور پژوهشگران داخلی و بین‌المللی در دانشگاه جندی‌شاپور دزفول برگزار می‌شود.

او با بیان این‌که پژوهشگرانی از کشورهای مختلف جهان به صورت حضوری و مجازی در این کنگره دو روزه ایراد سخنرانی خواهند کرد اضافه کرد: سه پیش‌همایش در شهرهای دزفول، تهران و زاهدان تا قبل از برگزاری کنگره برگزار خواهد شد.

زلقی عنوان کرد: در روز دوم این کنگره ضمن بازدید میدانی مدعوین همایش، نمایشگاه‌های صنایع‌دستی، گردشگری، طبخ غذاهای محلی و... در محل آرامگاه یعقوب لیث صفاری (احیاگر زبان فارسی) برگزار خواهد شد

محوطه تاریخی گندی‌شاپور در ۲۴ شهریورماه ۱۳۱۰ در فهرست آثارملی کشور ثبت شد. آرامگاه یعقوب لیث صفاری که به شماره ۲۵۵۰ سال ۱۳۸۷ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است نیز در عرصه تاریخی گندی‌شاپور واقع شده است.

سرپرست میراث‌فرهنگی شوشتر عنوان کرد:

دستگاه‌های اجرایی مسبب نشت آب به درون شوادان‌های تاریخی مسئول جبران خسارات وارده هستند

سرپرست اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شوشتر با اشاره به ورود آب به شوادان‌های برخی خانه‌های تاریخی این شهرستان گفت: دستگاه‌های اجرایی مسبب این اتفاق، مسئول جبران خسارات وارده هستند.

به‌گزارش روابط‌عمومی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خوزستان، روز گذشته ۲۲ دی‌ماه ۱۴۰۲ محمدحسین ارسطوزاده مدیر‌کل میراث‌فرهنگی خوزستان به همراه داوود نجارآسیابانی سرپرست میراث‌فرهنگی شهرستان شوشتر، از طرح‌های مرمتی فعال شهرستان شوشتر بازدید کردند.

نجارآسیابانی طی این بازدید، لزوم تسریع در عملیات‌های مرمتی با حفظ نکات و قوانین لازم در مرمت را لازمه انجام فرآیندهای مرمت عنوان کرد.

سرپرست میراث‌فرهنگی شهرستان شوشتر با بیان این‌که در ادامه این بازدید، از خانه تاریخی نجاتیان نیز به‌صورت مجزا بازدید فنی به عمل آمد گفت: ورودی و شوادان این بنای ارزشمند در ماه‌های گذشته به‌دلیل نشت آب شرب در شوادان بنا، تخریب شده بود که طی اقدامات کارشناسی اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان شوشتر و بهره‌گیری از محل اعتبارات مرمت اضطراری موجود شهرستان، شرایط اولیه برای مرمت‌های لازم صورت گرفته است؛ باوجود این، به دلیل وجود آب در شوادان خانه یادشده و همچنین شوادان‌های خانه‌های اطراف، تاکنون امکان مرمت نهایی برای این اداره مهیا نشده است.

او بر لزوم مرمت و جبران خسارات وارده به بناهای آسیب‌دیده توسط دستگاه‌های اجرایی مسبب این اتفاق تأکید کرد و افزود: این دستگاه‌ها باید عامل نشت آب ورودی به درون شوادان‌ها را برطرف کنند.

نجارآسیابانی خاطرنشان کرد: موضوع ورود آب به درون شوادان‌ها علاوه بر این‌که عاملی برای از بین بردن آثار تاریخی است، تهدیدی برای جامعه ساکن در محدوده‌ای از شهر که به این عارضه دچار شده‌‌اند نیز خواهد بود که نیازمند رسیدگی فوری است.

برداشت نرگس از مزرعه «دا فاضل»بهبهان

شهر بهبهان در استان خوزستان، یکی از معروف‌ترین خاستگاه‌های گل نرگس در ایران به شمار می‌رود. فصل برداشت گل نرگس بهبهان از اواسط دی‌ماه آغاز می‌شود که این اثر ملی در فهرست آثار طبیعی استان خوزستان به ثبت رسیده است.

یكی از قدیمی‌ترین نرگس‌زارهای طبیعی ایران و منطقه زاگرس در استان خوزستان و شهرستان بهبهان است كه قدمت آن به قبل از میلاد مسیح باز می‌گردد. انبوه گل نرگس در بهبهان به قدری زیاد بوده که رنگ یکپارچه و طلایی گل نرگس از دور نمایان بوده و بوی عطرآگین آنها به مشام هر رهگذری می رسد

در نرگس زارهای بهبهان چهار نوع گل نرگس شناسایی شده که نرگس «شهلا» وسعت بیشتری را در این مناطق به خود اختصاص داده است.

گردشگران تور طبیعت گردی، به هنگام قدم زدن در میان این دشت پُر گل، می‌توانند از عطر خوش گل‌ها سرمست شوند و لحظاتی فراموش‌نشدنی را در کنار همراهان خود به خوشی سپری کنند. جدا از لذت بردن از عطرِخوش گل نرگس بهبهان، می‌توانید به گرفتن عکس‌های زیبا از مناظر این دشت مشغول شوید که به وقت صبح و تابیدن نور آفتاب به نرگس زارها، جلوه خاصی به گل‌ها می‌دهد.

مردم ولایتمدار بهبهان در یک سنت همه ساله گل نرگس از نرگس زار‌های این شهرستان را تقدیم حرم نورانی و مطهر حضرت ثامن الحجج امام رضا (ع) اهدا می‌کنند.
مراسم آئین اهدای هشت هزار گل نرگس بهبهان به حرم امام‌رضا (ع) به‌عنوان یک میراث ناملموس (معنوی) از سوی وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی به صورت رسمی ثبت‌ملی شده است

«دا فاضل (مادر فاضل)» همانند کشاورزان دیگر به همراه پسر (فاضل) و کارگران خود اقدام به برداشت گل نرگس می‌کند. «دا فاضل» می‌گوید که این نرگس زار مهریه خود از همسر مرحومش بوده که با وجود کسالت همچنان پا به پای دیگران بر سر زمین کار می‌کند.

آیین اهدای هشت‌هزار شاخه گل نرگس بهبهان به حرم مطهر رضوی در سال ۱۳۹۸ به پیشنهاد اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خوزستان در گستره‌ استان‌های خوزستان و خراسان رضوی و با شماره ۲۰۱۳ در فهرست آثارملی ناملموس کشور ثبت شده است

سید خلیل موسوی/مهر

در گفت‌وگو با ایلنا مطرح شد؛

در محله کوروش اهواز با گورستانی از گورخمره‌ها روبرو هستیم/ احتمال تخریب گورخمره‌های بیشتر توسط بیل مکانیکی‌ها وجود دارد

به گفته سرپرست هیأت باستان‌شناسی کاوش گورخمره‌های مکشوفه از محلۀ کوروش شهرستان اهواز، در بررسی اولیه محدودۀ کندوکاوهای صورت گرفته به‌وسیلۀ بیل مکانیکی برای ایجاد یک کالورت بتنی (پایه پل) بقایای ۳ گورخمرۀ مشاهده گردید که به شدت آسیب دیده بودند. با توجه به آشکار شدن شمار قابل‌توجهی از تکه‌های خمره‌های سفالی قیراندود و استخوان‌های پراکندۀ انسانی در جریان سرند خاک دپو شده در این محدود، به احتمال گورخمره‌های دیگری وجود داشته‌اند که در جریان خاکبرداری، توسط بیل مکانیکی کاملاً از میان رفته‌اند.

به گزارش خبرنگار ایلنا، کاوش‌های باستان‌شناسی از جمله مواردی هستند که این روزها بیش از گذشته توجه عموم جامعه را به خود جلب کرده‌اند. یافته‌های این کاوش‌ها اطلاعاتی در اختیار ما می‌گذارد که می‌تواند ناگفته‌های بخشی از تاریخ سرزمینمان را برایمان روشن سازد. یکی از محوطه‌هایی که کاوش در آن خبر ساز شده است محلۀ کوروش شهرستان اهواز است. از این رو با لقمان احمدزاده (سرپرست هیأت باستان‌شناسی کاوش گورخمره‌های مکشوفه از محلۀ کوروش شهرستان اهواز) به گفتگو نشستیم.

در اوایل تیرماه ۱۴۰۱ خورشیدی در پی فعالیت ماشین‌آلات خاکبرداری شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب در محدودۀ شمال‌شرقی شهر اهواز (فاز ۴ محلۀ کوروش) در حدود ۱۵۰ متری ساحل سمت چپ رودخانۀ کارون، بخش‌هایی از چند خمرۀ تدفینی (گورخمره) آشکار شد. وضعیت این گورخمره‌ها بعد از انجام کاوش چگونه است؟ تا چه‌انداز آسیب دیده‌اند؟ چه داده‌هایی برای ما داشتند؟

برخی از گورخمره‌ها در حین فعالیت ماشین‌آلات خاکبرداری شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب آسیب‌های جدی دیده‌اند به‌گونه‌ای که ما تنها بقایای تکه‌های خمره‌های سفالی قیراندود و استخوان‌های پراکندۀ انسانی را در جریان سرند خاک دپو شده در محدودۀ کارگاه کاوش یافته‌ایم. همکاران مرمت‌گر ما در تلاش هستند این تکه‌ها را وصالی کنند. همچنین مجموعه ‎استخوان‌های انسانی گردآوری شده توسط انسان‌شناس هیأت مورد بررسی و مطالعۀ اولیه قرار گرفته‌اند و نتایج جالب‌ توجهی از آن‌ها همچون تخمین سن، تعیین جنسیت و تشخیص نوع بیماری‌ها به دست آمده است.

خوشبختانه در این کاوش خمره‌هایی که طی فعالیت ماشین‌آلات خاکبرداری آسیب کمتری دیده بودند نیز آشکار شدند. پس از پایان کاوش، با هماهنگی‌های صورت گرفته تعداد ۴ گورخمره با هدف حفاظت ﻣﺆثر و آماده‌سازی برای نمایش در موزۀ منطقه‌ای اهواز و دیگر موزه‌های استان خوزستان انتخاب شدند. این گورخمره‌ها با تلاش گروه مرمت پروژه بلوک‌برداری و به آزمایشگاه‌های حفاظت و مرمت ادرۀ کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان خوزستان و پایگاه میراث جهانی شوش منتقل شدند.

گزارش کامل در ادامه نوشته

تلمبه خانه دارخُوین/ گنجینه نفت جنوب

تلمبه خانه دارخوین ۱۹۲۹ تا ۱۹۳۰ میلادی مقارن با سال ۱۲۹۸ شمسی به دست شرکت نفت ایران و انگلیس تاسیس گردید و از قدیمی ترین میراث صنعت نفت در خوزستان می باشد. این سایت دارای یک مجموعه مسکونی شامل ۴ "لین" کارگری و یک لین کارمندی یک سینمای زمستانه و تابستانه می باشد. ساختمان های بلند آجری تلمبه خانه به سبک معماری قرن نوزده انگلستان ساخته شده است

براساس برنامه شرکت نفت انگلیس و ایران، نفت خام حاصل از چاه‌های مسجد سلیمان باید درون لوله‌ای هدایت شده و به مقصدی معلوم راهی دریا می‌شد، اما سر راه خود چراغ چند روستای از یاد رفته را نیز روشن کرد. یکی از آن روستاها، دارخوین نام داشت. طی دو سال تجهیزات و دیگ‌های بخار، بویلرها و تلمبه‌های عظیم‌الجثه ساخت منچستر با دوبه‌ها و کشتی‌های رودخانه‌پیما به این ده کوچک ساحلی منتقل شد و سر جای خود قرار گرفت. آنگاه کارگران و معماران هندی و ایرانی گرداگرد دپمپ‌ها و توربین‌های بزرگ بخار با استفاده از آجرهای لندنی چند عمارت بلند، دفاتر و کارگاه‌ها را نیز در آنها مستقر ساختند. دو ردیف پیش گرمکن نفت در مسیر پمپ‌ها قرار دادند تا با سبک‌سازی نفت در سرمای زمستان، بر شتاب سیال بیفزاید. بررسی تاریخ درج شده روی پمپ‌ها و تجهیزات نصب شده در دارخوین نشان می‌دهد که تکمیل تلمبه‌خانه و عملیاتی کردن آن متناسب با افزایش ظرفیت پالایشگاه‌ها به تدریج در محدوده زمانی ۱۹۱۵ تا ۱۹۳۰ انجام شده است؛ یک نقش برجسته سیمانی بر پیشانی یکی از تلمبه‌خانه‌ها سال ۱۹۳۰ را نشان می‌دهد که اگر این عدد تاریخ تکمیل ساختمان تلمبه‌خانه باشد، اجرای طرح‌های توسعه دارخوین همان‌گونه که پیشتر ذکر شد افزون بر ده سال به طول انجامیده است.

دارخوین در واقع آخرین تلمبه‌خانه سر راه خط لوله نفت آبادان بود. پیش از آن کوت عبدالله قرار داشت و قبل‌تر هم ایستگاه ملاثانی به تقویت فشار نقطه به نقطه نفت سامان می‌داد.

دارخوین از جمله تلمبه‌خانه‌هایی بود که نفت مسجد سلیمان را به پالایشگاه آبادان منتقل می‌ساخت. با افزایش تولید نفت از میدان اهواز در اوایل دهه۱۳۵۰ خورشیدی و کشیدن خط لوله جدید اهواز به آبادان، کل نیاز پالایشگاه به نفت‌خام از طریق این خط لوله تامین شد و از آن پس نفت مسجد سلیمان از طریق یک خط لوله صادراتی به جزیره خارگ انتقال یافت.

دارخوین دارای باشگاه‌های کارمندی و کارگری، یک مدرسه ۶کلاسه به نام بهزاد، یک واحد بهداری و یک پاسگاه انتظامی بود که ساختار منظم شهری آن را شکل می‌داد. خانه‌ها در فاصله ۴۰-۵۰متری رودخانه بنا شده و یک خانه باغ مجلل نیز ساخته شد که به «بنگله» یا باغ رئیس معروف شد که در اوایل دهه۱۳۵۰ محل اقامت و استقرار رجال سیاسی و مقامات ارشد بود. سینمای دارخوین هفته ای دوبار فیلم نمایش می‌داد و مثل سایر سینماهای نفت دارای دو سالن زمستانه و تابستانه بود که پشت به پشت هم قرار داشتند.
قرارداشتن در مسیر اصلی ارتباط شمال به جنوب کشور، وجود چاه‌های متعدد نفت، بقایای نیروگاه اتمی، قدیمی‌ترین تلمبه‌ خانه‌ نفت خاورمیانه، رودخانه کارون، نخلستان‌ها و فاصله ی کمتر از ۲۵ کیلومتری تا مرز ایران و عراق، از جمله ویژگی‌هاي دارخوين است.

تلمبه خانه دارخوین در دوران جنگ به عنوان قرارگاه و پادگان مورد استفاده قرار گرفت و پس از جنگ به عنوان لوکیشن فیلم های مرتبط با دفاع مقدس استفاده شد

عکس: مهدی پدرام خو/تسنیم

منبع: مرکز اسناد و موزه‌های صنعت نفت

طبیعت زمستانی دزپارت

یکی از لذت بخش‌ترین سفرها، گشت و گذاری زمستانی در مناطق گرمسیری است.
خوزستان یکی از استان‌های وسیع کشور است و با آب و هوای گرم و مرطوبی که دارد، بهترین زمان سفر به آن فصل زمستان است.

آب و هوای خوزستان و شهرهای آن به طور کلی بسیار گرم و خشک است، اما دزپارت به دلیل قرارگیری در مجاورت رشته کوه های زاگرس دارای آب و هوای سرد و کوهستانی است.

بیش از ۹۰ درصد وسعت دزپارت را منابع طبیعی تشکیل داده و دارای ۱۰۰ هزار هکتار جنگل بلوط است.

امروزه دزپارت در میان راه اصلی کوچ ایل بختیاری قرار دارد که از حوالی شهرکرد آغاز و در نزدیکی ایذه به طول ۲۵۰ کیلومتر منتهی می‌شود.

جاذبه‌های دیدنی روستا کهرلا یکی از قدیمی‌ترین روستا‌های خوزستان در مجاورت سد کارون سه (یکی از بزرگ‌ترین سد‌های ایران)، چشم انداز‌های بسیار زیبا از جمله کوهستان، رودخانه و باغ‌های سرسبز و جاده باستانی و تاریخی دزپارت یا دژپارت، تنها بخشی از جاذبه‌های تاریخی و طبیعی شهرستان دزپارت هستند.
دزپارت از زیباترین شهر‌های استان خوزستان هستند و با سفر به این شهر میتوان علاوه بر گشت و گذار میان آثار تاریخی ، از طبیعت زیبای زمستانی آن‌ و تنفس در هوای مطبوع در دل زمستان لذت برد.

وحید اورکی /فارس

لوح شهر جهانی کپو با حضور ۱۱ سفیر خارجی در دزفول رونمایی می‌شود

سرپرست اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی دزفول گفت: لوح شهر جهانی کپو ۲۱ دی ماه با حضور معاون رییس جمهور، وزیر میراث فرهنگی و ۱۱ سفیر از کشورهای مختلف رونمایی می‌شود.

حمیدرضا خادم روز دوشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: سفیرانی از ۱۱ کشور از جمله هند، ترکیه، عمان، قطر، ازبکستان، ارمنستان، کویت، مالزی، ایتالیا، اسپانیا و عربستان در آیین رونمایی از لوح شهر جهانی کپو حضور خواهند یافت.

وی با بیان اینکه انتخاب دزفول به عنوان شهر جهانی کپو در یونسکو اتفاق بسیار بزرگی برای این شهرستان است، ادامه داد: برگزاری باشکوه آیین رونمایی از لوح شهر جهانی کپو با بهره گیری از ظرفیت تمام دستگاه‌های دزفول به طور جدی دنبال می‌شود.

سرپرست اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی دزفول با اشاره به ظرفیت‌های بالای اشتغال در صنعت کپو گفت: صنعت کپوبافی تاکنون سه هزار شغل در این شهرستان ایجاد کرده است که با توجه به نامگذاری دزفول به عنوان شهر جهانی کپو ظرفیت زیادی برای افزایش اشتغالزایی در این هنر وجود دارد.

وی تصریح کرد: سال گذشته دزفول نامزد دریافت عنوان شهر جهانی کپو شد که پس از ارزیابی‌های زیاد ناظران و ارزیابان یونسکو سرانجام دزفول به عنوان شهرجهانی کپو نامگذاری شد.

۱۰ خانه تاریخی در دزفول مرمت و رفع خطر شد

خادم با اشاره به ظرفیت‌های تاریخی دزفول گفت: شهرستان دزفول دارای ۲۴۴ هکتار بافت تاریخی در شهر و ۲ پهنه تاریخی ۸۰۰ و ۱۵۰ هکتار تاریخی در خارج از بافت شهری دارد که حراست از این پهنه وسیع تاریخی با وجود کمبودها و محدودیت‌ها با جدیت و مستمر انجام می‌شود.

وی ادامه داد: مرمت و رفع خطر ۱۰ خانه تاریخی شهرستان دزفول از جمله خانه‌های تاریخی تیزنو، قطب و بازگشایی خانه تاریخی سوزنگر امسال انجام شده است.

سرپرست میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی دزفول با بیان اینکه خانه‌های تاریخی به مرکزی برای فعالیت‌های فرهنگی و گردشگری در این شهرستان تبدیل می‌شوند، اظهارکرد: ورود سرمایه گذاران برای مرمت خانه‌های تاریخی و استفاده از آنها با کاربری‌های فرهنگی، اقامتی و گردشگری ضروری است و در این زمینه از سرمایه گذاران علاقه‌مند برای احیا و مرمت خانه‌های تاریخی دزفول دعوت و حمایت می‌شود.

وی ادامه داد: جلوگیری از کشت تپه‌های باستانی و حفاری غیرمجاز، کشف و ضبط آثار تاریخی غیرمجاز و ‌مرمت چهار ساباط از جمله اقدامات انجام شده طی ماه‌های گذشته در دزفول است.

پرونده گردشگری دفاع مقدس دزفول تشکیل شد

خادم با بیان اینکه ظرفیت‌های خدادادی موجب شده تا دزفول به قطب گردشگری خوزستان تبدیل شود، اظهارکرد: جلوگیری از فعالیت هفت تور غیرمجاز،‌ سه واحد رستوران سنتی غیرمجاز و ۲۲ مرکز اقامتی غیرمجاز و همچنین صدور تذکر به ۲ شرکت خدمات مسافربری و گردشگری از اقدام‌های انجام شده برای ساماندهی و قانون مند کردن فعالیت‌های گردشگری در دزفول است.

وی افزود: ظرفیت‌های خاص دزفول در حوزه دفاع مقدس که منجر به معرفی دزفول در چهارم خرداد به عنوان شهر نمونه مقاومت در کشور و ثبت چهارم خرداد به نام روز "مقاومت و پایداری- روز دزفول" موجب شد تا توسعه گردشگری دفاع مقدس در این شهرستان به طور جدی در دستور کار قرار گیرد.

سرپرست میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی دزفول گفت: پرونده گردشگری دفاع مقدس دزفول تشکیل و به اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خوزستان ارسال شده است که با صدور مجوزهای لازم، گردشگری دفاع مقدس در این شهرستان فعال می‌شود.

وی یکی از دغدغه‌های مردم دزفول را فعالیت تورهای غیرمجاز دانست و افزود: جلوگیری از فعالیت تورهای غیرمجاز، کمک به ساماندهی این تورها و هوشمندسازی نظارت بر تورهای گردشگری از جمله اقدام‌هایی است که به صورت مستمر انجام می‌شود.

به گزارش ایرنا، وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی ۲۵ مردادماه امسال از ثبت جهانی دزفول و کاشان در رشته‌های کپوبافی و منسوجات سنتی خبر داد.

کپو یکی از صنایع دستی ویژه شهرستان دزفول به شمار می‌رود که ماده اولیه آن را چوب کرتک(موجود در بیشه زارهای دزفول) تشکیل می‌دهد.

کپوبافی با داشتن اصالت، کیفیت و ظرافت بالا برای افراد زیادی اشتغال ایجاد کرده و از رشته‌های بومی و خاص خوزستان به ویژه شهر شهیون دزفول است.

کپو با پیچش ساقه‌های مرکزی و جوان نخل به دور ساقه‌های کرتک شکل می‌گیرد و با نقش اندازی کاموای رنگی، زیبایی آن دوچندان می‌شود.

کپو در گویش محلی دزفولی، به ظرف حصیری کروی سر دار که از برگ خرما و کرتک بافته شده گفته می‌شود؛ کپوهای دزفول از نظر کیفیت و اصالت رتبه نخست را در کشور دارند و به شهرهای مختلف و خارج از کشور صادر می‌شوند.

هشت هزار گل نرگس از بهبهان به زیارت امام رضا (ع) می‌روند

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خوزستان گفت: با برداشت و آماده‌سازی ۸۰۰۰ هزار شاخه گل نرگس اهدایی مردم بهبهان به حرم مطهر رضوی این نرگس‌های زائر دوشنبه شب به مشهدالرضا ارسال خواهند شد.

محمدحسین ارسطوزاده اظهار کرد: آیین اهدای هشت‌هزار شاخه گل نرگس بهبهان به حرم مطهر رضوی در سال ۱۳۹۸ به پیشنهاد اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خوزستان در گستره‌ استان‌های خوزستان و خراسان رضوی و با شماره ۲۰۱۳ در فهرست آثارملی ناملموس کشور ثبت شد.

وی با اشاره به این‌که سنت یادشده بیش از ۵۰ سال است که در بهبهان ساری و جاری است و مردم شهرستان بر این باورند که رویشگاه‌های گل نرگس قدمگاه مبارک حضرت رضا (ع) هستند افزود: بر همین اساس، اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خوزستان به‌منظور شناسایی، ثبت و ترویج میراث‌معنوی و ترویج فرهنگ زیارت، به ثبت‌ملی این آیین معنوی اقدام کرد.

به‌ گزارش ایسنا، براساس اعلام اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خوزستان، او خاطرنشان کرد: سنت اهدای هشت هزار گل نرگس به حرم مطهر امام رضا، مصداق عینی ولایت‌مداری مردم استان خوزستان و شهرستان بهبهان است که از همین‌رو، امسال همزمان با پاسداری از پنجمین سال ثبت‌ملی این آیین و نیز ولادت باسعادت حضرت فاطمه (س)، آیین باشکوه این اهدا سه‌شنبه شب (۱۲ دی‌ماه ۱۴۰۲)، ازساعت ۱۸ تا ۲۱ در رواق حضرت امام‌خمینی(ره) برگزار می‌شود و پخش مستقیم این برنامه از رسانه ملی و شبکه‌های استانی خوزستان و خراسان رضوی انجام خواهد شد.

ارسطوزاده اظهار کرد: عملیات برداشت نرگس‌های زائر پیش از ظهر امروز دوشنبه (۱۱ دی‌ماه) باحضور چهره‌های مردمی، نرگس‌کاران، فعالان قرآنی و آحاد مردم شریف بهبهان از ساعت ۸ آغاز خواهد شد و هم‌زمان با اذان ظهر به افق بهبهان، نماز جماعت نیز در مکان متبرک امام‌زاده حیدر بهبهان آغاز خواهد شد.

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خوزستان با تاکید بر این‌که یکی از سیاست‌های اصلی اداره‌کل میراث‌فرهنگی خوزستان، توجه به میراث معنوی و ترویج فرهنگ زیارت است که برگزاری آیین اهدای هشت‌هزار شاخه گل نرگس به حرم رضوی نیز یکی از مصادیق بارز این توجه است افزود: اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خوزستان از عموم مردم شریف استان برای آیین برداشت نرگس‌های زائر در بهبهان و حضور در مراسم باشکوه مشهد دعوت به عمل می‌آورد.

شب گردشگری اروند در موزه فرش تهران

شب گردشگری اروند، عصر امروز یکشنبه ۱۰ دی ۱۴۰۲ در محل سالن موزه فرش تهران برگزار شد

به‌گزارش خبرنگار میراث‌آریا، این مراسم با هدف معرفی ظرفیت‌ها و توانمندی‌های شهرهای آبادان و خرمشهر و با حضور تعدادی از فعالان و شرکت‌های حوزه گردشگری منطقه آزاد اروند برگزار شد.

در این مراسم که تعدادی از شرکت‌ها و موسسات گردشگری و نیز فعالانی از استان‌های تهران و البرز حضور دارند، ظرفیت‌ها و توانمندی‌های گردشگری شهرهای آبادان و خرمشهر معرفی شد

در این مراسم تعدادی از فعالان حوزه گردشگری و مسئولان و مدیرانی از وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی به سخنرانی پرداختند

همچنین در حاشیه برگزاری این مراسم، سیاه‌چادر عشایری برپا خواهد شد و در برخی از غرفه‌ها نیز با ارائه خوراک و غذاهای محلی، ظرفیت‌های این دو شهر در حوزه گردشگری خوراک برای شرکت کنندگان به نمایش گذاشتند.

گزارش کامل در ادمه نوشته

عکس: میراث آریا

روزگار سپری‌شدۀ «دیبابافی» شوشتر

صنعت بافندگی در شوشتر سرآمد هنر بافندگی در ایران، اما برخی رشته‌های بافندگی در این شهر در حال فراموشی است

احیای «دیبابافی» شوشتر می‌تواند نشان درخشان دیگری علاوه‌بر شهر ملی «احرامی‌بافی» بر تارک این شهر باشد

اسمش را در شعرها شنیده‌ایم. «دیبای شوشتری»، دست‌بافتۀ خاص هنرمندان شوشتر است که با الیاف نازکی از گیاه بومی سرزمین گرم‌وخشک بافته می‌شد. «عبدالواسع جبلی»، شاعر قرن ششم هجری، در مدح «سلطان سنجر» این‌طور گفته است که «در آفرین تو هر روز مدحتی، آراسته به گونۀ دیبای شوشتری» . در صفحه ۲۹ «تاریخ بیهقی» نیز می‌خوانیم که :«هر غلامی کمانی و سه چوبه تیر بر دست و همگان با قباهای دیبای ششتری (شوشتری) بودند.» هنری که وصف آن را در کتاب‌های تاریخی و اشعار خوانده‌ایم، حالا فقط نامی از آن باقی مانده و البته تلاش‌هایی برای احیایش در دست اقدام است.

مرور تاریخچۀ صنعت نساجی ایران نشان می‌دهد در دوران اسلامی مرغوبیت پارچه‌های شوشتری در حدی بود که مورد توجه خلفا قرار می‌گرفت و «معتضـد عباسـی» سفارش کرده بود لباس او از بهترین پارچه‌هاي شوشتری تهیه شود. در اهمیت «دیبای شوشتری» همین بس که پردۀ خانۀ خدا به‌دست هنرمندان «دیباباف» شوشتر بافته می‌شد یا به‌عبارتی «جامۀ کعبه» از «دیبای شوشتر» بود.
محلۀ «دیبابفون»
بافندگی در شوشتر سابقۀ طولانی دارد و هنوز یکی از مهمترین هنرهای دستی و سنتی شهرستان شوشتر است. یکی از همین هنرهای دستی خاص شوشتر یا به‌عبارتی شاخص‌ترین آن «دیبابافی» است که روزگار پر رونق آن به سال ۱۲۴۷ هجری قمری (همزمان با سلطنت فتحعلی‌شاه قاجار) برمی‌گردد. در آن زمان «دیبای شوشتری» توسط بازرگانان به‌عنوان هدیه یا کالای ارزشمند به دورترین نقاط ارسال می‌شد. به رسم گذشته که هر صنعتی در اختیار یک خانواده بود، در شوشتر هم روال جریان داشت. مدیر انجمن گردشگری شوشتر به «پیام ما» می‌گوید: «معمولاً نام فامیلی متناسب با همین حرفه و شغل انتخاب می‌شد، مثل نجار. دیبابافی هم در اختیار یک خاندان در شوشتر بود که زیر و بم این هنر را می‌دانستند و بین خودشان رواج داشت.»

هنوز هم یکی از محله‌های شوشتر به نام محله «دیبابافان» در ضلع غربی بافت تاریخی شوشتر وجود دارد که نشان می‌دهد هنرمندان «دیباباف» چیره‌دست روزگاری در این محله زندگی می‌کرده‌اند

به گفتۀ «فوزیه محمدرضایی» فوت‌وفن «دیبابافی» در سینۀ هنرمندان ماندگار می‌شد و هر چه از «دیبابافی» باقی مانده، فقط کلیات است و هیچ جزئیاتی مستندسازی نشده‌. هنوز هم یکی از محله‌های شوشتر به نام محلۀ «دیبابافان» یا به گویش محلی «دیبابفون» در ضلع غربی بافت تاریخی شوشتر وجود دارد که نشان می‌دهد هنرمندان «دیباباف» چیره‌دست روزگاری در این محله زندگی می‌کرده‌اند.

طاعونی که جان «دیبابافی» را گرفت

اما اینکه چطور «دیبابافی» به یکباره از رونق افتاد و بعد از آن کمابیش در شوشتر استمرار یافت، روایتی دارد که به گفتۀ یکی از کارشناسان صنایع‌دستی، در شوشتر به شیوع طاعون در خوزستان و شهرهای اطراف برمی‌گردد. «علی‌محمد چهارمحالی» به «پیام ما» می‌گوید: «حدود ۲ قرن پیش، طاعون حدود ۲۰ هزار نفر از خوزستان و شهرهای اطراف، قربانی گرفت. در این جریان، خاندانی که به هنر دیبابافی تسلط داشتند و همگی دستی در این هنر داشتند از دنیا رفتند.»
از آنجا که هنر در این خاندان موروثی بود و طبق باور گذشته برای اینکه با آموزش هر حرفه، رقیب زیاد می‌شود و نباید ریزه‌کاری‌ها به بیرون از خاندان درز کند، «دیبابافی» شوشتر رو به افول رفت و تا امروز از «دیبای شوشتری» که روزگاری ردای خانۀ کعبه بود، چیزی باقی نمانده است.
به گفتۀ «چهارمحالی» بعد از آن رویداد تلخ، شوشتری‌ها هر چه تلاش کردند، نتوانستند نخی به آن ظرافت و لطافت تولید کنند و دیبایی به آن سبک و سیاق ببافند.

یک کارشناس صنایع‌دستی: نمونۀ نخی از دیبابافی در زمان قدیم به یادگار مانده که برای تحقیق و بررسی به دانشگاه صنعتی اصفهان فرستاده شده است

راز دیبای شوشتر
براساس گفتۀ بزرگان شوشتر، گیاهی به‌نام «استبرق» یا به زبان محلی «قَلَبلَب» در حاشیۀ رودخانه در شوشتر می‌روید. البته این گیاه در اکثر مناطق گرم‌و‌خشک پیدا می‌شود. در ﻗﺪﯾﻢ از شیره این رخت برای درمان جذام، زخم و درمان بیماری‌های کبدی استفاده می‌شد. الیاف موجود در میوه «استبرق» نیز برای «دیبابافی» استفاده می‌شد، اما اینکه چگونه از این الیاف برای تهیۀ نخی بسیار ظریف استفاده می‌کردند، تمام راز و رمز «دیبابافی» شوشتر بوده‌ است. حدود دو سال پیش فرآیند تولید نخ دیبا به‌همت یک جوان علاقمند شوشتری بررسی شد تا این هنر احیا شود. سبک‌بودن، رنگ‌پذیری و ضدآب بودن از ویژگی‌های شاخص پارچۀ دیبای شوشتر است.
چشم‌انتظار احیای «دیبابافی»
علی‌محمد چهارمحالی، کارشناس صنایع‌دستی، به «پیام ما» می‌گوید: «نمونۀ نخی از دیبابافی در زمان قدیم به یادگار مانده که برای تحقیق و بررسی به دانشگاه صنعتی اصفهان فرستاده شده است.»
نتایج تحقیقات روشن می‌کند فرآیند تولید نخ از الیاف گیاه «استبرق» و نیز رنگرزی و قوام رنگ بر روی گیاه چگونه بوده است تا بتوان «دیبابافی» را به‌رسم گذشته انجام داد و این هنر را احیا کرد.
همان‌طور که شوشتر شهر ملی «احرامی‌بافی» شناخته شده است، مسئولان میراث‌فرهنگی شهرستان شوشتر در تلاش‌اند تا «دیبای شوشتری» را نیز به ثبت ملی برسانند.
به‌دنبال احیای کارگاه‌های «ملحفه‌بافی» در شوشتر به‌عنوان یکی از صنایع‌دستی کهن این سرزمین، هنرمندان چشم‌انتظارند تا اتفاق خوبی برای رونق دوباره و بر سر زبان‌ها افتادن «دیبابافی» در شوشتر نیز رخ دهد.

دیبای شوشتر در آینۀ تاریخ
در منطقۀ خوزستان دست‌کم از دورۀ عیلامیان کارگاه‌های بافندگی دایر بوده‌ است. مهاجرت اهالی روم و همچنین حضور اسیران رومی در این منطقه را نیز می‌توان از عوامل گسترش نساجی در خوزستان دانست. مورخان مسلمان نیز به استقرار اسیران در خوزستان اشاره کردند: «شاپوربن‌اردشیر با رومیان جنگ کرد و گروه بسیاري از ایشان را اسیر گرفت و آن‌ها را به شهر شاپور در فارس و دو شهر جندي‌شاپور و شوشتر در خوزستان آورد.»
دیبای شوشتر به اعتقاد «احمد اقتداری» در کتاب دیار شهریاران، بازماندۀ فعالیت رومیان در شوشتر بعد از ساخت بناهای آبی که به دستور شاپور ساسانی انجام شده است. چون عده‌ای از رومیان در ایران ماندند، شرط ماندن آنها نداشتن زمین و اشتغال به کارهای صنعتی بود که یکی از این کارها بافت پارچۀ دیباست. «میرزاعبداللطیف شوشتری» سفرنامه‌نویس ایرانی دورۀ قاجار می‌نویسد: «دیبا پارچه‌ای بود که از حریر خالص به‌مراتب نرم‌تر و بهتر آن‌ را به زر و سیم و نقوش بدیعه دلکش می‌بافتند و در آن زمان مخصوص دستار ملوک و سلاطین بود.»
**
«دیبای شوشتر»، منسوجی ابریشمین و زربفت بوده است که بافت آن از روزگار شاپور دوم ساسانی، با مهاجرت بافندگان سوری به ایران، در شهر شوشتر توسعه یافت و پس از اسلام نیز با حمایت خلفا و حاکمان ایرانی تا قرن‌ها کاربرد داشته است. جنس ظریف و کاربرد الیاف زر و سیم، دیبا را به‌صورت منسوجی درخشان و گرانبها از دیگر پارچه‌ها ممتاز و متمایز ساخته بود. منابع مکتوب بر بافت تصاویر انسانی و گیاهی بر «دیبای شوشتری» اشاره دارند. رنگ آن نیز اغلب ارغوانی یا سبز بوده، تارهای داخلی جفتی (مزدوج) از ویژگی‌های دیبای شوشتر بوده و طرح سرژه (کج راه) با تکرار نخ‌های پود دو درمیان، قابلیت نقش‌پذیری آنها را افزایش می‌داده است

منبع:پیام ما /ششم تیر ۱۴۰۲