تنوع رنگ و اصالت در پوشاک زنان بختیاری
یک طراح و مدرس لباس درمورد برخی از ویژگی های پوشاک زنان بختیاری توضیحاتی داد.
ایلها و عشایر ایران، یکی از مهمترین و در عین حال، متفاوتترین اقشار جامعه به لحاظ زیست بوم، نوع و شیوه معاش و عملکردهای اجتماعی به شمار میروند و زنان، برجسته ترین و مؤثرترین عنصر و رنگ و بومی ایلات عشایر هستند به گونهای که بدون زن، زندگی هویت و معنایی نخواهد داشت.
مناطق بختیاری نشین، یکی از مناطق وسیع ایران هستند که بعداً قسمتهای وسیعی از آن، با توجه به پیشامدهای خاص زمانه خود محدودتر شده است.
ایل بختیاری، قومی هستند که در استانهای خوزستان، چهارمحال و بختیاری، لرستان و بخشهایی از اصفهان زندگی میکنند.
آنها گروهی متمدن و شاخهای از قوم لر هستند که در یکی از باستانیترین نقاط ایران زندگی میکنند.
مسئله پوشاک و فرهنگ مربوط به آن در اقوام و جوامع مختلف ازجمله ایل بختیاری متفاوت است.
پوشش آنها ریشه در اصالت قوم بختیاری و فرهنگ غنی آنها دارد و علاوه بر زیبایی منحصربه فردش، از تنوع و گوناگونی خیره کنندهای داراست.
تکتم حسین زاده، طراح و مدرس لباس، درمورد پوشاک دختران و زنان بختیاری و ویژگیهای آن بیان کرد: نوع پوشاک دختران و زنان بختیاری برحسب قرار گرفتن آنها در موقعیتهای مختلف، تغییر مییابد. این امر، نمادی از تحول و دگرگونی و ایفای نقش جدیدی است که در هر مرحله از زندگی بر دوش آنها محول میشود.
به گفته این طراح لباس، پوشاک یکی از مهمترین و بارزترین بعد فرهنگی و هویتی هر تمدن، ملت و ایلی است که با آن شناخته میشوند چرا که در ساختار هویتی یک جامعه، مؤلفههای زیادی نظیر زبان (گویش) و ادبیات، قصهها و اساطیر، موسیقی، تاریخ و جغرافیا و پوشاک دخیل هستند. اما به نظر میرسد مهمترین مؤلفه مرتبط با بحث هویت، پوشاک آن قوم یا ایل است.
سرجامه ها؛ لَچک، مینا و پیشانی بند- بند سوزن - چادر
تکتم حسین زاده اظهار کرد: در این دوره، زنان از سرپوش به نام «لَچک، مینا» و «پیشانی بند» استفاده میکنند.
لَچک انواع متنوعی مانند؛ لَچک منجوق دوزی، لَچک الماس نما، و لَچک ریالی دارند.
لَچک، سرپوشی است از دوتکهی مستطیلی شکل رنگارنگ از جنس مخمل که آستر دارد. برش و دوخت لَچک از دو تکه پارچهی ناهمرنگ است که قسمت جلو آن مخمل و تکهی کوچکتر به شکل نیم دایره است و با پارچههای نازک تری به کلاهک دوخته میشود.
به گفته این طراح لباس، لچک معمولاً با منجوق، الماس، ریال، سکه، طلا و اشرفی یا ریالهای نقره تزیین شده است. لَچک به وسیلهی دو بندینک زیر چانه گره زده میشود، دو طره بلند (گیسوان بلند) از فرق سر جدا و به چپ و راست صورت میبرند و از زیر لچک میگذرانند.
او ادامه داد: زنان بختیاری قسمتی از موهای خود را در رشتههای متعددی بافته و در عقب سر، آویزان میکنند و بخش دیگر را با چین و شکن در اطراف صورت و روی پیشانی قرار میدهند.
مینا
این مدرس لباس بیان کرد: مینا، تور حریر رنگارنگ و سبک با ابعاد مستطیل و عرض یک الی یک و نیم متر است، طول دو الی چهار متر که شانه و کتف، آرنج، سینه و کمر را میپوشاند و نقشهای سادهای دارد که بعد از دولا سه لا به لچک سنجاق میکنند و بقیه را روی شانهها و پشت سر میاندازند و موهای جلوی سر را تاب میدهند و از زیر لچک بیرون میآورند و در پشت مینا پنهان میکنند. معمولاً انتهای مینا تا پشت پاشنه پا میرسد.
پیشانی بند
او ادامه داد: پیشانی بند: یک رشته باریک به طول دور سر و عرض چهار پنج انگشت است که روی پیشانی میبندند.
بند سوزن یا سیزن بن
به گفته این مدرس لباس، بند سوزن از پشت سر تا کمرگاه آویزان میشود. دو سر این ریسمان را که پر از مهره و زینت آلات دیگر است، به وسیلهی گیره یا دو سنجاق قفلی بر روی لچک محکم میکنند.
چادر
از جنس پارچه تور و گاهی مزین به تارها و نقش ها، کنارههای چادر اغلب دارای سکه وزر و زیور است.
تن جامه ها؛ جوِه یا جومه - یل یا کت
تکتم حسین زاده تصریح کرد: جوِه یا جومه یا همان پیراهن زنان با رنگهای مختلف از پارچههای الوان و ساتن است که روی شلوار قری میپوشند، معمولاً دارای برشی ساده، آستین راسته، یقه گردو جلو باز است با سه دکمه که بلندی آن تا پایین زانو و تا مچ پا میرسد و در دو نوع چاکدار و بدون چاک وجود دارد و سه دکمه بر آن میدوزند.
یل یا کت
جنس مخمل ساده یا گلدار گاهی با سردست مزین با یقه ایستاده و گاه خوابیده که روی پیراهن میپوشند.
پا جامه ها؛ شلوار قری - پا پوش
او گفت: شلوار قری، شلوار زن بختیاری به صورت دامنی پرچین با عرض یک متر و طول شش الی دوازده متر است، هرچه عرضش بیشتر باشد چین و قرش زیادتر است و برای نشست و برخاست، مناسب است.
آن را تخته تخته میدوزند و از لیف بالایش رشتهای پنبهای (بند شلوار) رد میکنند و محکم گره میزنند تا حجم سنگین آن را تحمل کنند، این نوع شلوار را شلوار قری میگویند.
پا پوش
تکتم حسین زاده افزود: زنان بختیاری در گذشته گیوه میپوشیدند، ولی امروزه، پوشیدن گیوه در میان آن ها، دیگر معمول نیست. آنها کفش چرمی رویه دار به رنگ مشکی میپوشند که به آن اُرسی میگویند.
خوزتوریسم
