خوزتوریسم

سازه های آبی شوشتر

مجموعه سازه های آبی شوشتر از کهن ترین شاهکارهای فنی و مهندسی در ایران و جهان و مربوط به دوران ساسانیان است که به صورت یک مجموعه ی صنعتی- اقتصادی در مجاورت بافت تاریخی شهر شوشتر بنا شده است. این سازه های آبی مجموعه ای به هم پیوسته از آسیاب ها، آبشارها، پل ها، بندها، کانال ها و تونل های عظیم هدایت آب و سیکا (محلی جهت استراحت و تفریح) است که برای بهره گیری بیشتر از نیروی آب، به عنوان محرک آسیاب های صنعتی، ساخته شده و در ارتباط با یکدیگر کار می کنند.

عکس| سامان ملکی

از سوی مخبر؛

آیین نامه طبیعت‌گردی ابلاغ شد/ آفرودسواران ساماندهی می‌شوند

معاون‌اول رئیس‌جمهور آیین‌نامه طبیعت‌گردی و تشکیل کارگروه ملی در این خصوص را به دستگاه‌های ذی‌ربط ابلاغ کرد.

به گزارش رسانه گردشگری وفرهنگی خوزستان ، محمد مخبرمعاون اول رئیس جمهور تصویب نامه ۱۵ فروردین ۱۴۰۳ هیأت وزیران در خصوص آیین نامه طبیعت گردی که در ۱۲ ماده تنظیم شده را به وزارت‌خانه‌های میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، جهاد کشاورزی، کشور و صنعت، معدن و تجارت و سازمان حفاظت محیط زیست ابلاغ کرد.

بر اساس این آیین نامه پارک های طبیعی، اثر طبیعی ملی، پناهگاه حیات وحش و مناطق حفاظت شده (اراضی تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست)، اراضی جنگلی، مراتع، بیابان ها، کویرها و ... (مناطق تحت مدیریت سازمان منابع طبیعی)، زمین‌بوستان‌ها (ژئوپارک‌ها) (اراضی تحت نظارت سازمان زمین شناسی) و محدوده های میراث طبیعی ملی و محدودهای تاریخی - طبیعی (اراضی تحت نظارت وزارت میراث فرهنگی) مناطق مجاز برای طبیعت گردی محسوب می شوند.

کارگروه های ملی و استانی طبیعت گردی به ریاست نماینده وزارت میراث و با حضور نماینده سازمان حفاظت محیط زیست (معاونت محیط زیست طبیعی)، نماینده وزارت جهاد کشاورزی (رئیس سازمان منابع طبیعی)، نماینده وزارت صمت (رئیس سازمان زمین شناسی)، کارشناس طبیعت گردی، دستیار وزیر گردشگری در امور مردمی سازی و نماینده دستگاه های ذی ربط حسب موضوع مورد بررسی در کارگروه تشکیل می شود.

این کارگروه دستورالعمل بیراهه نوردی (آفرود سواری) در عرصه های طبیعی و نیز تهیه پیوست های فرهنگی برای ساماندهی تورهای طبیعت گردی را تدوین می کند.

مسئولیت صدور مجوز فعالیت های طبیعت گردی به مؤسسات گردشگری به وزارت میراث فرهنگی و گردشگری واگذار شده است.

*برای دانلود آیین نامه طبیعت گردی روی تصویر زیر کلیک کنید *

معاون گردشگری وزارت میراث‌فرهنگی عنوان کرد:

خوزستان، گنجینه‌ای غنی از میراث فرهنگی

معاون گردشگری وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی در نشست هم‌اندیشی با کنشگران حوزه گردشگری استان خوزستان گفت: خوزستان، گنجینه‌ای غنی از میراث فرهنگی است.

به گزارش رسانه گردشگری و فرهنگی خوزستان به نقل از روابط‌عمومی اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خوزستان، نشست هم‌اندیشی کنشگران حوزه گردشگری استان خوزستان با علی‌اصغر شالبافان معاون گردشگری وزارت میراث‌فرهنگی گردشگری وصنایع‌دستی با حضور محمدحسین ارسطوزاده مدیرکل استان و جمال عامری نسب معاون گردشگری اداره‌کل در محل هتل بوستان برگزار شد.

در این جلسه فعالان گردشگری از بخش‌های مختلف گردشگری به بیان مطالب و دغدغه‌های دوستداران این عرصه مهم پرداختند.

علی‌اصغر شالبافیان در ابتدا به غنای استان خوزستان در حوزه میراث فرهنگی اشاره کرد و گفت: هر جای استان خوزستان، در طول تاریخ، ظرفیت‌های بسیاری برای میراث فرهنگی داشته است.

معاون گردشگری وزارت میراث‌فرهنگی گردشگری وصنایع‌دستی افزود: میراث فرهنگی ناملموس، اصلی‌ترین هدف ما است. ما سعی می‌کنیم به وسیله‌ی ایجاد گردشگری مقاومت، از ظرفیت ناملموسی که در استان وجود دارد، بهره‌برداری کنیم.

او اظهار کرد: ظرفیت‌های ناملموس، بیانگر هویت و تاریخچه ماست. بسیاری از رویدادهای گردشگری را در سامانه‌های ثبت میراث ثبت می‌کنیم. این اقدامات به منظور معرفی و حفظ میراث ناملموس ما و جلوگیری از فراموشی آن انجام می‌شود.

شالبافیان با بیان اینکه استان خوزستان، به عنوان یک استان چندفرهنگی، ظرفیت‌های فراوانی دارد. افزود: در حوزه آموزش، در مرحله اول، دوره‌های آموزشی جهت توانمندسازی و تخصصی کردن افراد استان، در طول شش ماه اول انجام شود.

معاون گردشگری وزارت میراث‌فرهنگی گردشگری وصنایع‌دستی بیان کرد: برخی از فعالان حوزه میراث خوزستانی که هم مطالبه‌گر و علاقمند به میراث و گردشگری هستند و فراتر از یک استان فعالیت می‌کنند. حضور این اشخاص در استان، یک ظرفیت مهم دیگر است که هر جای دیده نمی‌شود.

او افزود: یکی از اقدامات دیگری که باید در خوزستان انجام شود توسعه ظرفیت‌های گردشگری در خوزستان با تأکید بر تخصص و تقویت زیرساخت‌ها است. دلیل اصلی برای انجام این کار، نشست‌ها و کار گروه‌های تخصصی با فعالین بوده است. این نشست‌ها به ما می‌آموزند که چه تغییراتی در حوزه گردشگری رخ می‌دهد و چه اقداماتی باید انجام دهیم. به همین دلیل، من پیشنهاد می‌کنم که این نشست‌ها به صورت مداوم برگزار شوند و سایر استان‌ها نیز این روند را پیش ببرند.

شالبافیان اظهار کرد: در طی دو ماه آینده، با اختیاری که از دولت دریافت می‌کنیم، سعی خواهیم کرد تا مجوزهای لازم در حوزه‌های مختلف گردشگری و ورزشی از جمله بالن سواری را صادر کنیم.

معاون گردشگری وزارت میراث‌فرهنگی گردشگری وصنایع‌دستی افزود: یک مورد دیگر که باید توجه کنیم، تقویت زیرساخت‌ها در برخی استان‌های خاص، به ویژه استان خوزستان است.

او اعلام کرد: مصوبه‌ای از دولت در برنامه هفتم برای واردات خودروها، از جمله ون‌ها، به‌دست آمده است. این مصوبه مشکلاتی که در استان‌های مختلف، از جمله استان خوزستان، وجود دارد، برطرف می‌کند.

شالبافیان افزود: به عنوان پایلوت، ماموریتی به خوزستان داده شد برای توسعه فعالیت‌ها در بازاریابی کشورهای منطقه، به خصوص عراق جهت تقویت روابط اقتصادی و حمایت از صنعتگران صنایع دستی و گردشگری استان است.

گفتنی است که در این نشست سوسن جهرمی رییس انجمن راهنمایان گردشگری استان، طاهر سبحانی و ساجده کردستان‌نژادی رییس و دبیر انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی و گردشگری خوزستان و جمعی از فعالان حوزه گردشگری طرح‌ها و پیشنهادهای خود را مطرح نمودند.

۷۰ اثر موزه شوش مرمت شد

سرپرست پایگاه میراث‌جهانی شوش گفت: هفتاد اثر باستانی موزه شوش طی یک طرح تخصصی زیرنظر اداره‌کل موزه‌ها و اموال منقول فرهنگی‌تاریخی کشور و معاونت میراث فرهنگی خوزستان مرمت شد و تحت حفاظت قرار گرفت.

به‌گزارش میراث‌آریا به نقل از روابط‌عمومی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خوزستان، علی بویری چهارم اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۳ اظهار کرد: باتوجه به وضعیت ویترین‌ها و آثار شاخص و منحصر به‌فرد موجود در آن‌ها که بعضاً سال‌ها بود در وضعیت نامطلوبی قرار داشت و جز پایش‌های موزه‌ای امکان حفاظتی دیگری نداشتند، پس از ارزیابی و اولویت‌سنجی براساس پایداری وضعیت و همچنین وضعیت نمایش موزه‌ای بر اساس اولویت‌های استاندارد این حوزه و ارزش‌گذاری بر حفظ آثار تاریخی و حفظ شأن و ارزشمندی آثار و نیز احترام به بیننده موزه‌ای، مرمت هفتاد اثر با نظارت معاون میراث‌فرهنگی استان و کارشناس پایگاه میراث‌جهانی به عنوان ناظر مقیم در دستورکار قرار گرفت.

سرپرست پایگاه میراث‌جهانی شوش ادامه داد: در این راستا، هفتاد شیء از بخش‌های مختلف پیش از تاریخ، تاریخی و اسلامی از جنس سفال و شیشه، به‌منظور عملیات حفاظت و مرمت به کارگاه و آزمایشگاه مرمت پایگاه میراث‌جهانی شوش انتقال یافتند و پس از طی فرآیند حفاظت و مرمت، به تالارهای موزه و ویترین‌های نمایش برای بازدید عموم برگردانده شدند

او با اشاره به این‌که آثار تاریخی مرمت‌شده در این طرح شامل اشیایی از دوره‌های تاریخی مختلف از جمله پیش از تاریخ، ایلامی، هخامنشی، اشکانی، ساسانی و اسلامی و از جنس سفال و شیشه بودند افزود: شاخص‌ترین این آثار، لیوان‌های منقوش، ظرف‌ها وجام‌های پیش از تاریخ موزه بودند که وضعیت حفاظت و مرمتی آن‌ها نامطلوب و به علت حساسیت آن‌ها سال‌ها بود که دست‌نخورده باقی مانده بودند که در این طرح، اشیاءِ یادشده، بازبینی و مستندنگاری دقیق شدند و پاک‌سازی آثار از رسوبات و آلاینده‌های محیطی نیز انجام شد. همچنین حذف آثار مرمت‌های متعدد و کهنه و نیز الحاقات هم در دستورکار قرار گرفت و اتصالات جدید و مرمت بخش‌های کمبود با تکیه بر استانداردهای جهانی این حوزه و استحکام‌بخشی ساختار نیز روی آن‌ها اجرا شد و برای مشاهده عموم دوباره در موزه قرار گرفتند.

بویری خاطرنشان کرد: موزه باستان‌شناسی شوش در سال ۱۳۴۵، در جوار قلعه و محوطه باستانی شوش گشایش یافت و از شاخص‌ترین موزه‌های ایران به‌شمار می‌رود که آثار ارزشمندی از دوره‌های مختلف باستانی ایران را در خود جای داده است.

حمام جلودار شوشتر (خانه سبز هنرمندان شوشتر) از وعده های بی نتیجه مسولین تا خطر تخریب

.حمام جلودار شوشتر مکان تاریخی که به خانه هنرمندان شوشتر معروف است فعالیت های فرهنگی و هنری مختلف و گسترده ای در سطح شهرستان شوشتر، استان خوزستان و منطقه داشته است و حدود بیست سال پیش این ساختمان با همکاری فرماندار، شورای شهر در راستای فعالیت های فرهنگی و هنری به تعدادی از هنرمندان شهرستان تحویل داده شد.
مجید بهداری مدیر خانه سبز هنرمندان شوشتر هنرمندی دلسوز که با تمام سختی ها مشکلات هنوز چراغ این مکان فرهنگی را روشن نگه داشته در گفتگو با ابوالفضل مهدی پور با با بیان اینکه این مکان از سه سالن شماره یک( انتظار)، سالن شماره دو (حمام جلودار با قدمت تاریخی سیصد ساله) و سالن شماره سه (نمایش) تشکیل شده است گفت این مکان بصورت یک ساختمان متروکه رها شده بود که توسط هنرمندان ترمیم، تعمیر و بازسازی شد و با توجه به قدمت تاریخی مکان با پیگیری های زیاد و همراهی مهندس محمدی مدیر وقت میراث فرهنگی شهرستان و تنی چند از هنرمندان در سال ۱۳۸۴ ثبت ملی شدو تا به امروز برنامه های فرهنگی و هنری متنوع و گسترده ای همانند تمرین و اجرای تئاتر، برگزاری نمایشگاه کتاب، عکس، خط و نقاشی، برگزاری هفت دوره همایش مذهبی-حماسه و عاشورا، برگزاری جلسات مشورتی و تصمیم گیری برای ده دوره همایش،بزرگداشت فردوسی، برگزاری نشست های پژوهشی ماهانه شاهنامه، برگزاری جشن ثبت جهانی سازه های آبی تاریخی شوشتر و آموزش و تمرین ده ها نمایش با موضوعات متنوع در رده های سنی مختلف با حضور صدها علاقمند در آن اجرا شده است.
این مکان با ارزش که در گذشته کاربری حمام داشته است توسط اداره‌کل راه‌وشهرداری مورد تملک قرار گرفته و از همان زمان امیدها به مرمت و نگهداری آنه بیشتر شد. اما این اداره نیز همچون بسیاری ادارات دیگر که خانه‌های تاریخی تحت تملکشان است، کمترین توجه و رسیدگی را به این بناهای تاریخی داشته می باشد و هر روز شاهد تخریب بخشی از این اثر می باشیم
او در ادامه گفت:
سالهاست مدیران و مسولین شهری استانی و کشوری از این اثر بازدید کردند و قول مساعدت برای مرمت بازسازی این بنا دادند ولی متاسافانه تاکنون نتیجه بخش نبوده است
ابوالفضل مهدی پور با بیان گلایه نسبت به بی توجهی دستگاه های مسول استان به این مکان تاریخی تاکید کرد: قطعا تعطیلی این مکان باعث رکود در فعالیت های فرهنگی و هنری بخش عظیمی از هنرمندان و فعالان فرهنگی شهر خواهدشد و صدمات جبران ناپذیری را هم به این مکان تاریخی در پی خواهد داشت لذا از مسئولان مربوطه تقاضا داریم قبل از بروز پیامد های منفی و جبران ناپذیر بیشتر چاره اندیشی کنند و با حداقل حمایت خود، کورسوی امید در خانه هنرمندان ناامید روشن کنند.

'گزارش ابوالفضل مهدی پور

فعال گردشگری و میراث فرهنگی استان خوزستاچاپ روزنامه سر آغاز

مورخ 1403/2/5

برای دانلود روزنامه روی تصویر زیر کلیک کنید

هنر شیر دنگ بافی

شیر دنگ بافی یکی از صنایع‌دستی تزیینی - کاربردی استان خوزستان و مناطق بختیاری نشین کشور است.

این بافته های رنگارنگ که جنبه‌ خودمصرفی دارد ازنظر بافت همانند وریس است، تفاوت عمده‌ی آن با وریس در عرض کم و طول زیاد و همچنین تعبیه‌ی منگوله ها (آویز های پشمی الوان) به‌منظور زیبایی است.

دست زنان روستایی و عشایری، گنج این مردمان است.

اینان زندگی را در تار و پود گلیم ها و شیردِنگها می بافند و به نمایش می گذارند، زندگی ای شاد ، روحیه ای لطیف و عاطفه ای سرشار از نقش و نگارها و رنگهای شاد و سرزنده بافته هایشان پیداشت، نوارهای رنگارنگ و نقش دار شیردنگ نمایانگر مراسم شادی و سرور قوم بختیاری است. . “

زن هنرمند، این نوارها را با بسم ا… شروع به بافتن می کند و امیدوار است که رشته ی شادی های هیچ کس گسسته و پاره نشود

مواد اولیه عمده در تولید و بافت شیر دنگ از بهترین نوع پشم‌های بهاره است که زنان عشایر با ظرافت خاصی به‌وسیله‌ی ابزار ساده‌ای به نام پیلی به‌صورت رشته‌ی نازکی می‌ریسند و پس‌ازآن به روش رنگرزی گیاهی (سنتی) به رنگ های شاد و با طراوت رنگ‌آمیزی کرده و بعدازآن بر اساس طرح های ذهنی شروع به بافت می‌کنند. نوارهای رنگارنگ و نقش دار شیردنگ نمایانگر مراسم شادی و سرور قوم بختیاری است.

این مردم در جشن ها و عروسی ها بر سر سیاه چادرها و در خانه ها این نوارهای تزیینی را آویزان می کنند و به این ترتیب پیغام شادی خود را به میهمانان و آشنایان می رسانند. همچنین به جای طناب در بیشتر موارد استفاده می کنند. شیردنگ در اندازه های متفاوت و رنگهای زیبا و جذاب بافته می شود..

عکس:فاطمه عابدی/ایرنا

ایلنا از خوزستان گزارش می‌دهد؛

احیای‌حیات تالاب بُندان ایذه، راهی میانبر در تقویت گردشگری طبیعی

یکی از عمده جاذبه‌های خوزستان و دشت ایذه که از گذشته‌های دور میزبان پرندگان مهاجر بسیاری از سیبری روسیه بوده و باعث جذب گردشگران داخلی و خارجی می‌شده، تالاب‌های بندان و میانگران هستند که طی یک دهه گذشته به دلیل قطع سرشاخه‌های آبی و چشمه های طبیعی حاشیه این دو تالاب، اکوسیستم منطقه را دست‌خوش تغییرات عمده‌ای کرده است.

به گزارش خبرنگار ایلنا از خوزستان، سرگردانی پرندگان مهاجر در فصل کوچ و تغییر زیستگاه از تالاب به سایت زباله مرغا، سرریز شدن فاضلاب‌های شهری، آوارگی گاومیش‌های ساکنان بومی دشت بُندان در برزخ میان کشتارگاه و زندگی در فاضلاب، تلاش سیستماتیک برای مثله کردن و تغییر کاربری توسط برخی از ادارات و سازمان‌ها و تعرض شبانه روزی به حریم تالاب‌های بندان و میانگران، بخش کوچکی از داستان مرگ تدریجی یکی از جاذبه‌های طبیعی خوزستان در حاشیه شهر ایذه است.

فعالین محیط زیستی خوزستان بر این باورند که دست‌های پیدا و پنهان بسیاری تلاش دارند تا تالاب تاریخی بُندان را از بین ببرند. آن‌هم تالابی که می‌تواند با ثبت در کنوانسیون جهانی رامسر نه‌تنها حقابه آن تأمین شود، بلکه سبب احیای معیشت جوامع محلی و ایجاد بیش از ۲٬۰۰۰ شغل پایدار در میان مردمان پیرامون خود در زمینه‌های پرنده‌نگری، گردشگری و آبزی‌پروری شود.

این فعالین می‌گویند: شرکت‌های آب و فاضلاب روستایی و شهری با حفر بیش از ۲۰ حلقه چاه از مسببین مستقیم شرایط فعلی این تالاب هستند. تالابی که به جای ایجاد فرصت‌های شغلی متنوع برای مردم نیازمند منطقه، به جولانگاهی برای زمین‌خواران و کانون فعال ریزگردهای منطقه‌ای در فصول گرم سال تبدیل شده است.

یکی از عمده جاذبه‌های خوزستان و دشت ایذه که از گذشته‌های دور میزبان پرندگان مهاجر بسیاری از سیبری روسیه بوده و باعث جذب گردشگران داخلی و خارجی می‌شده، تالاب‌های بندان و میانگران هستند که طی یک دهه گذشته به دلیل قطع سرشاخه‌های آبی و چشمه‌های طبیعی حاشیه این دو تالاب، اکوسیستم منطقه را دست‌خوش تغییرات عمده‌ای کرده است.

هژیر کیانی دبیر انجمن دوست‌داران طبیعت و محیط زیست خوزستان در این خصوص به خبرنگار ایلنا گفت: برآوردها نشان می‌دهد احیاء تالاب‌های ایذه در صورت تامین حقآبه می‌تواند زمینه ساز ایجاد شغل پایدار برای بیش از پنج هزار نفر در جامعه محلی پیرامون خود گردد. مطالعاتی که از سوی انجمن‌های محیط زیستی انجام گرفته و دوست‌داران این تالاب خواهان تامین حقابه به مصرف رسیده‌ی آن توسط دولت و شرکت‌های دولتی هستند.

غلامحسین عالیپور فعال مدنی خوزستانی نیز می‌گوید: این روزها اگر سری به تالاب بندان بزنید، با توجه به بارش‌های زمستانی و بهاری، می‌توان اوج شکوه و عظمت طبیعت و رونق زندگی زیستمندان را در تالاب مشاهده کرد، تالابی که به هزار زبان گویا خواستار بازگشت به دوران حیات خود است.

عالیپور می‌افزاید: حفاری ده‌ها چاه و سال‌ها برداشت بی رویه آب از سفره آب‌های زیر زمینی و قطع شریان چشمه‌های روستاهای اطراف توسط آبفای خوزستان که منبع اصلی تغذیه این تالاب بوده، باعث شده است تا اندک نزولات جوی صرفا برای یکی دو ماه کفاف زمستان گذرانی پرندگان مهاجر و گامیش های بومی این تالاب را بدهد.

یکی از اهالی روستای کلدوزخ «حاشیه تالاب» با تاکید بر این موضوع که بخش مهمی از زمستان گذرانی و بهار چرانی دامداران در این تالاب انجام می‌شود به خبرنگار ایلنا گفت: ساکنین حاشیه این تالاب که جمعیتی بالغ بر ۱۰ هزار نفر هستند، روزگاری نه چندان دور در حاشیه این تالاب علاوه بر کشاورزی و دامداری، صیفی کاری نیز انجام می‌داده‌اند و تالاب را به عنوان فرصتی برای زیست بهتر خود می‌دیدند، هرچند هنوز هم این آرزوی بازگشت حیات به تن نیمه جان را دور از ذهن نمی‌دانند.

یک دانش آموز دبستانی که در کنار گاومیش‌های خود در تالاب مشغول لذت بردن از طبیعت فصلی آن است، می‌گوید: پرندگانی که وارد تالاب می‌شوند، یا همین گاومیش‌ها و گوسفندانی که در حال چرا در حاشیه تالاب هستند، با خود سرزندگی را می‌آورند. امیدوارم هر چه زودتر تالاب‌های بندان و میانگران که به گواه پدران ما روزگاری به عنوان دروازه ورودی تالاب‌های خوزستان میزبان میلیون‌ها قطعه پرنده‌ی مهاجر بودند، دوباره احیاء شوند.

چه کسانی از مرگ تالاب بندان سود می برند؟

گزارش‌های میدانی خبرنگار ایلنا در اواسط فروردین ماه ۱۴۰۳ نشان می‌دهد به جز چند صد متر از این تالاب که دارای عمق مناسب برای شنای گاومیش هاست، مابقی تالاب بندان هنوز به اردیبهشت نرسیده خشک می‌شود. آنچه پس از آن باقی می‌ماند، همان فاضلاب و پسماندهای شهری است که از شهر ایذه وارد چاله‌های عمیق این تالاب می‌شود و در بی آبی و تحمیل مرگ، از گاومیش و پرنده گرفته تا هر خزنده و چرنده‌ای به آن پناه می‌برند.

در مستنداتی که انجمن دوست‌داران طبیعت و محیط زیست خوزستان در اختیار خبرنگار ایلنا قرار داده‌اند، آمده است: شرکت آب خوزستان در این ۳ ، ۴ دهه نه تنها موجب خشکی تالاب شده است(نمونه مستند آن خشکانیدن چشمه موسوم به دالو زهرا و انتقال آن برای مصرف آب شرب شهر نشینان) بلکه بی توجه به سرعت بخشی به طرح فاضلاب شهر و محله‌های اطراف و شاید روستاهای ایذه سبب تشدید غلظت آلودگی‌ها برای زیست مندان نیز شده است.

هژیر کیانی می‌گوید: حقیقت بر این گواه است، یکی از عمده‌ترین تالاب‌های در خطر انقراض، تالاب بُندان ایذه در خوزستان است. این تالاب با وسعتی معادل ۱۲۰۰ هکتار در شرق شهر ایذه واقع شده و در یک دهه‌ پیش، در تصمیمی غیر کارشناسانه و بی‌سابقه در تاریخ تالاب‌های ایران، به اداره راه و مسکن و شهرسازی واگذار شد که به دلیل عدم توان تخصصی برای مدیریت این تالاب، سیر قهقرایی این زیستگاه تاریخی _طبیعی آغاز و باعث شد تا صدها پرونده و تقاضای زمین از سوی دستگاه‌های دولتی و خصوصی برای تصرف این تالاب تشکیل شود که آخرین پرونده در مسیر مرگ نهایی تالاب، تقاضای ۳۰٬۰۰۰ متر مربعی سازمان زندان‌ها بوده است.

هژیر کیانی با تاکید بر اجرای راهکارهای علمی در راستای احیای حیات تالاب‌های ایذه گفت: ۴ سال است به فرمانداری پیشنهاد می‌دهیم کارگروه ویژه تالاب‌ها برای ساماندهی و مدیریت شان تشکیل گردد که تاکنون علی‌رغم قول و وعده‌ها به نتیجه نرسیده است که امیدواریم نماینده ایذه در دور جدید مجلس شورای اسلامی این مطالبه جدی عمومی، جامعه محلی و دوست‌داران تالاب را هرچه سریعتر پیگیری نماید.

گزارش :بهنام رضایی مالمیر

قدیمی ترین سالن آمفی تئاتر كشور محل برگزاری نمایشگاه تجهیزات قدیمی سینما شد

به منظور ارایه اطلاعات از تاریخچه فعالیت های فرهنگی صنعت نفت در شهرستان مسجدسلیمان و آشنایی نسل های جدید با این تاریخچه، نمایشگاه دائمی وسایل و تجهیزات قدیمی هنرهفتم در تالار سالن سینما نفت مسجدسلیمان ایجاد شد.

به گزارش روابط عمومی شرکت بهره برداری نفت و گاز مسجدسلیمان، در این اقدام که به همت اداره خدمات اداری اجتماعی مدیریت خدمات صورت پذیرفت برخی اقلام مربوط به نمایش فیلم که دارای قدمت بالای 90 سال
می باشند با رعایت اصول مراقبتی و همکاری و نظرتخصصی کارشناسان موزه نفت جهت بازدید علاقمندان به معرض نمایش گذارده شد.

اقلام به نمایش گذارده شده در این تالار عبارتند از : پروژکتور نمایش اسلاید – پروژکتور نمایش فیلم 16 و 35 میلی متری – میز برگردان فیلم – انواع لنز – دستگاه ضبط صوت فروگراف ودستگاه برش و چسباندن فیلم .

لازم به توضیح است پس از فوران و اکتشاف نخستین چاه نفت خاورمیانه در سال 1287 خورشیدی در مسجدسلیمان، سالن سینما مجموعه فرهنگی ورزشی باشگاه مرکزی به عنوان نخستین سالن سینما و آمفی تئاتر کشور، همانند بسیاری دیگر از نخستین امکانات رفاهی و صنعتی در این منطقه ایجاد و احداث شد .

نگارش و انتشار: دانوش صالحی

تصاویر : محمد باقری

تاریخ نفت را در نفتون ورق بزنید

«میدان نفتون، از آغاز تاکنون: گذری در تاریخ نفت از کاوش، اکتشاف، بهره‌برداری، انتقال، پالایش و صادرات نفت در ایران» به قلم پرویز آریان‌فر و زیر نظرکمیته مطالعات و انتشارات شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب به‌تازگی در ۶ جلد منتشر شده است. او در مقدمه این کتاب آورده است: «به درستی مشخص نیست که بشر چه زمانی اولین بار، نفت را مورد استفاده قرار داده است. اما مشخص شده است که انسان‌های ماقبل تاریخ آتش‌های مقدسی را که از تراوشات گاز طبیعی از طریق روزنه‌ها و شکستگی‌ها به سطح زمین راه پیدا می‌کردند، روشن کرده و پرستش می‌کرده‌اند. اقوام متمدن دوران باستان ....»

آریان‌فر ۱۴ سال را صرف نوشتن این کتاب ۶ جلدی جامع و کامل از تاریخ نفت کرده و در مسیر نگارش این کتاب برای دست یافتن به اطلاعات موثق راه‌های زیادی را پیموده است. مدیریت مرکز اسناد و موزه‌های صنعت نفت پس از انتشار این کتاب، گفت‌وگویی را با این نویسنده انجام داده که پس از انتشار در هفته‌نامه مشعل در ادامه می‌آید.

لطفا خودتان را برای خوانندگان معرفی کنید.

پرویز آریان‌فر هستم، در سال ۱۳۳۴ در مسجدسلیمان، استان خوزستان به دنیا آمدم. کودکی و تحصیلات خود را در این شهر گذراندم و از همان کودکی به واسطه فعالیت مرحوم پدرم با صنعت نفت آشنا شدم، مرحوم پدرم کارگر شرکت نفت شاغل در اداره خدمات ترابری مسجدسلیمان بود.

به دلیل حضور پدرتان علاقه‌مند به فعالیت در صنعت نفت شدید؟

همیشه علاقه‌مند به کارهای فنی به‌ویژه در رشته برق بودم و حضور مرحوم پدرم درنفت مرا به فعالیت در این صنعت ترغیب کرد، همچنین علاقه ویژه‌ای به رشته مدیریت مهندسی و ساختمان که حوضه کاری آن در مناطق مختلف نفت‌خیز که تقریبا چندین استان (خوزستان، کهگلویه و بویر احمد، بوشهر، فارس، ایلام و لرستان) را تحت پوشش عملیاتی داشت، بودم.

فعالیت خود را از کدام بخش صنعت نفت انتخاب کردید؟

پس از پایان تحصیلات و خدمت وظیفه نظام (سپاه دانش) در سال ۱۳۵۶ در اهواز در کنکور استخدامی شرکت نفت (در شرکت سهامی خاص خدمات نفت ایران) امتحان دادم و در امتحانات کتبی و همچنین مصاحبه قبول شدم و در مهرماه سال ۱۳۵۷ کار خود را در پروژه‌های اجرائی برق در مدیریت مهندسی و ساختمان در مناطق نفت‌خیز آغاز کردم.

کتاب ۶ جلدی «میدان نفتون از آغاز تا کنون» به تازگی به قلم شما منتشر شده است، لطفا در باره این کتاب توضیح دهید.

این مجموعه کتاب که با نام «میدان نفتون از آغاز تاکنون» است، شامل ۶ جلد و هر جلد حدود ۶۰۰ صفحه است. ( جمعا حدود۳۵۰۰ صفحه است) و کاملا مصور و با تصاویر رنگی و سیاه و سفید و با کیفیت کاغذ مرغوب و جلد ضخیم در قالب وزیری بوده که با حمایت مالی شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب چاپ شده است. این مجموعه ۶ جلدی کتاب شامل، گذری در قلمرو تاریخ نفت از کاوش و اکتشاف تا بهره‌برداری و انتقال نفت را شامل می‌شود که مشتمل بر ۶ فصل است. در فصل اول تا ششم به ترتیب به موضوع کاوش نفت، اکتشاف و تولید نفت، انتقال نفت و فرآورده‌های نفتی، پالایش نفت و توزیع فرآورده‌های نفتی، صادرات نفت و گاز و سایر فرآورده‌های نفتی و عملیات غیرصنعتی (که همان خدمات کارکنان فعلی است.) بصورت کامل پرداخته شده است.

نگارش این کتاب را از چه زمانی آغاز کردید؟

شروع این مجموعه کتاب از سال۱۳۸۷کلید خورد و تا زمانی که کتاب از چاپ خارج شد نزدیک به ۱۴ سال برای آن زمان صرف شد.

چرا نوشتن آن ۱۴ سال به درازا کشیده است؟

با توجه به اینکه اکثر منابع استفاده شده در این کتاب اسناد با متون انگلیسی بود، بنابراین ترجمه آن کمی زمانبر بود. در ضمن همزمان با شروع نگارش کتاب، پروژه‌های تحقیقاتی و تحقیقات میدانی سه پروژه را نیز آغاز کردم.

چه دلیلی سبب شد که تصمیم به نگارش این کتاب بگیرید؟

دلیل اصلی بدون تردید علاقه‌ام به تاریخ نفت بوده است، اما فقدان اطلاعات کافی در زمینه تاریخ نفت هم مرا به نگارش این کتاب مصمم کرد. به‌عنوان نمونه در خصوص تاریخ نخستین خط آهن، «از درخزینه به مسجدسلیمان» هیچ اطلاعاتی پیدا نکردم و چاره را بر آن دیدم که تحقیقات مطالعاتی و میدانی کاملی را در این خصوص شروع کنم، و پس از مدتی به این نتیجه رسیدم تا حاصل تحقیقات انجام شده خود را جمع‌آوری و بصورت مجموعه‌ای در بیاورم.

آقای مهندس عنوان کردید همزمان با نگارش کتاب، چند پروژه تحقیقاتی را نیز آغاز کردید، چه پروژه ای؟

نخستین پروژه، تهیه نقشه نخستین خط آهن نفت از درخزینه به مسجدسلیمان که کار تحقیقات اسنادی و همچنین میدانی این پروژه یک‌سال بطول انجامید و با پشتیبانی و همکاری ادارات روابط‌عمومی و مهندسی نقشه‌برداری مناطق نفت‌خیز انجام شد و نتیجه آن نقشه‌ای به ابعاد ۸۰ در ۱۶۰ سانتیمتر بود که بصورت رنگی و با گرافیکی بسیار زیبا تهیه شد و هم اکنون در ادارات مرکزی و روابط عمومی شرکت ملی مناطق نفت‌خیز در معرض دید بازدیدکنندگان قرار گرفته است.

دومین پروژه، تهیه نقشه نخستین خطوط لوله انتقال نفت از مسجدسلیمان به آبادان است که کار تحقیقات اسنادی و میدانی این پروژه کمتر از یک‌سال بطول انجامید و این پروژه هم با پشتیبانی و همکاری ادارات روابط‌عمومی و مهندسی نقشه‌برداری مناطق نفت‌خیز انجام شد که نتیجه آن نقشه‌ای به ابعاد ۸۰ در ۱۶۰ سانتیمتر بود که به‌صورت رنگی و با گرافیکی بسیار زیبا تهیه شد و هم اکنون در ادارات مرکزی و روابط عمومی شرکت ملی مناطق نفت‌خیز و برخی مکان‌های دیگر در معرض دید بازدیدکنندگان قرار گرفته است.

سومین پروژه، تهیه نقشه‌های طرح هندسی و نمودار جریانی کلیه خطوط اصلی نفت و گاز و سایر فرآورده‌های نفتی از مناطق نفت‌خیز به پالایشگاه آبادان و جزیره خارک است که این دو نقشه هم در سایز بزرگ، رنگی و گرافیک تهیه شده است.

در نوشتن این کتاب از چه منابعی استفاده کردید؟

منابع استفاده شده برای تحقیقات مطالعاتی عبارت بودند از منابع و کتب مختلف خارجی، آرشیو شرکت بی پی (BP)، اسناد شرکت نفت انگلیس و ایران، اسناد و تلگراف‌های محرمانه کنسولگری انگلیس در ایران (اهواز، خرمشهر، شیراز، بوشهر، تهران و....) در سامانه کتابخانه مرکز دیجیتال قطر، نشریات عمومی شرکت ملی نفت ایران و دیگر نشریات فنی شرکت‌های عامل نفت ایران و به موازات تحقیقات میدانی در مناطق مختلف نفت‌خیز، گفت‌وگو با پیشکسوتان نفتی و همچنین حافظه تاریخی یک خانواده نفتی با نزدیک به ۷۰ سال تجربه نفتی که در آرشیو شخصی بنده بوده است.

شما در این کتاب سیر تکامل صنعت نفت را به رشته تحریر در آوردید، صنعت نفت را از گذشته تا امروز چگونه ارزیابی می کنید؟

صنعت نفت ایران از مؤثرترین و بزرگترین صنایع در ایران و جهان بوده است و اهمیت این صنعت در اقتصاد جهان، موجب شده بعضی از کشورها به این صنعت روی آورند و با سرمایه‌گذاری جدی در این بخش، به جایگاهی دست یابند که به‌عنوان بازیگر جهانی نقش مهمی در این صنعت داشته باشند. بررسی مسیر تاریخی تکامل این بازیگران می‌تواند برای کشورهایی که در این مسیر قرار گرفته اما نتوانسته‌اند به جایگاه مناسبی دست یابند و سایر کشورها و شرکت‌هایی که می‌خواهند وارد این صنعت شوند راهگشا باشد. صنعت نفت در جهان پس از طی دوره‌های زمانی مختلف، با پیشران‌های متفاوت و بازیگران متعددی که بر مبنای لزوم پیشرفت این صنعت ظهور و رشد یافته اند، تکامل یافته است.

صنعت نفت چه نقشی در شکل‌گیری و شکوفائی صنعت، فرهنگ، اقتصاد و سیاست در ایران داشته است؟

صنعت نفت در اقتصاد کشور دارای نقش کلیدی است و می‌تواند سبب رونق کسب و کار و همچنین خروج از رکود اقتصادی شود، به شرط آنکه به توانمندی‌ها و فناوری‌های روز دنیا مجهز شود. صنعت نفت قدیمی‌ترین صنعت کشور است و به معنای وسیع کلمه پایه‌گذار توسعه صنعتی کشور است، چراکه این صنعت از ابتدای فعالیت خود، نقش اساسی و کلیدی در اقتصاد ایران داشته و البته این نقش کماکان تداوم دارد. این صنعت از چنان گستردگی برخوردار است که اگر تحرک اقتصادی و فناوری داخلی خود را فعال کند، قطعا می‌تواند سایر بخش‌های مهم اقتصادی را هم به حرکت درآورد.

ما از ظرفیت دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی استفاده می‌کنیم. در واقع در زنجیره توسعه فناوری از ایده گرفته تا توانمندی فناوری با تمامی بازیگران در ارتباط خواهیم بود. امروزه آموزش‌وپرورش به‌عنوان یک نهاد اجتماعی، وظیفه تعلیم و تربیت افراد جامعه را به‌عهده دارد و همان‌طور که می‌دانیم، رشد و توسعه یک کشور به پرورش انسان‌های آگاه و برخوردار از مسئولیت بستگی دارد. علم و آموزش علوم در سطح گسترده و با کیفیت عالی در تشکیل سرمایه انسانی و توسعه ملی از اهمیت بالایی برخوردار است. سرمایه‌گذاری در آموزش‌وپرورش نیز در گسترش عدالت آموزشی، نقشی بسزا دارد. و در نهایت در ادامه می‌تواند در فرهنگ، و سیاست نقش اساسی داشته باشد.

آیا نوشتن این کتاب را نوعی ادای دین به صنعت نفت می دانید؟

بله..... امیدوارم با انجام این کار جامع در بیش از یک دهه توانسته باشم پاسخگوی جوانان علاقه‌مند به تاریخ صنعت نفت که بخشی از تاریخ این مرز و بوم است، باشم. همانطور که گفتم فقدان اطلاعات تاریخی در صنعت نفت با وجود انتشار کتاب‌های متعدد در این زمینه به شدت احساس می‌شد. بنابراین می‌توان گفت نوعی ادای دین است.

اگر یکبار دیگر متولد شوید آیا بار دیگر کار کردن در صنعت نفت را انتخاب می کنید؟

بله، از آنجائیکه من متخصص فنی هستم و سال‌ها مسئولیت مهم در پروژه‌های فنی مختلف در این صنعت را داشتم و از طرفی علاقه‌مند به کارهای تحقیقاتی تاریخی بویژه در نفت را دارم مسلما دوباره صنعت نفت را انتخاب می‌کردم.

اگر فرزند و یا فرزندانتان به تحصیل و فعالیت در رشته و صنعت نفت باشند آنها را حمایت می کنید؟

بله. هم اکنون فرزندانم هر کدام فارغ التحصیل‌های دانشگاهی هستند و علاقه‌مند به کار به‌ویژه در صنعت نفت هم هستند، اما متأسفانه موفق به فعالیت در این صنعت نشدند. (با وجود آنکه بندی وجود دارد که هنگام بازنشستگی کارکنان یکی از فرزندان به جای آنها به کار گمارده شود.)

به‌عنوان یکی از پیشکسوتان، تأثیر گذارترین چهره‌های صنعت نفت را در ۱۱۵ سال گذشته چه کسانی می‌دانید؟

از چهره‌های خارجی می‌توان از آقایان جرج برنارد رینولدز و دکتر یانگ و از چهره‌های ایرانی از آقایان دکتر مصدق و دکتر اقبال نام برد. البته بسیاری از چهره‌های دیگر بودند که هرکدام به نوعی در تاریخ این صنعت عظیم تأثیرگذار بودند.

کتاب‌های زیادی در زمینه صنعت نفت منتشر شده است که از خواب آشفته نفت می‌توان به‌عنوان شاخص ترین آنها نام برد. لطفا در چند جمله کوتاه علاقه‌مندان به نفت را به خواندن این کتاب دعوت و ترغیب کنید.

صنعت عظیم نفت گذار تاریخی یکصدو اندی سال را با فراز و نشیب‌ها و سختی‌های زیادی را پشت سر گذاشته است تا به صنعتی مجهز به بالاترین و مجهزترین تجهیزات و نیروهای کارآمد و متخصص و کارآزموده تبدیل شده است و همچنین مبارات نهضت ملی شدن صنعت نفت به رهبری دکتر محمد مصدق پشت سرگذاشته است. لذا وظیفه هر نیروی جوان ایرانی است که با آشنا شدن با تاریخ غنی صنعت عظیم نفت که خود جزئی از تاریخ این کشور باستانی است با مطالعه کتب مهم و مرتبط با تاریخ نفت و مبارزات جهت احقاق حقوق کارکنان آشنا شوند.

خطر در کمینِ خانه‌ٔ «دیده‌بان

بافت تاریخی بسیاری از شهرهای استان خوزستان به‌مرور در حال تخریب هستند و اداره‌کل میراث‌فرهنگیِ این استان تدابیری برای بهبود این وضعیت تصمیمی اتخاذ نکرده است.

در بافت تاریخی شهر بهبهان خانه‌های تاریخی بسیاری وجود دارند یا داشته‌اند که به‌عنوان نمادهای فرهنگی بخشی از تاریخِ این شهر، ارزش ماندگاری و حفظ و احیا دارند. خانه‌های تاریخی آیت‌الله علی بهبهانی، خانهٔ حجازی‌ها، خانهٔ ارجانی و … از جمله خانه‌های تاریخی این شهرستان هستند. بافت تاریخی شهرها متشکل از مؤلفه‌های اجتماعی و کالبدی است که روی‌هم‌رفته هویت شهر را تشکیل می دهند. این بافت‌ها با گذشت زمان تحت‌تأثیر عوامل متعدد، آسیب‌های کالبدی، فرهنگی و اجتماعی فراوانی متحمل شده‌اند. بررسی و مطالعهٔ ریشه‌ای این آسیب‌ها می‌تواند در راستای حفظ ارزش‌های بافت و جلوگیری از تخریب‌های بیشتر و آسیب‌های فراوان کمک کند. متأسفانه تاکنون بخش‌های زیادی از بناهای بافت تاریخی تخریب یا خالی از سکنه شده است.

ازآنجاکه احیای این بخش می‌تواند در احراز هویت آن، بهبود سیمای شهری، تقویت حس مکان و حتی رونق گردشگری مؤثر باشد، لازم است اداره‌کل میراث‌فرهنگی خوزستان و همچنین فعالان میراث فرهنگی تصمیمات جدی در این باره اتخاذ کنند. خانهٔ قاجاری «دیده‌بان» یکی از ده‌ها خانه‌‌ٔ تاریخی زیبای بهبهان است که با بی‌تدبیری و بی‌مسئولیتی مدیران اداره‌کل میراث‌فرهنگی خوزستان و با آگاهی کاملِ آنها در حال تخریب و نابودی است؛ این بنا ثبت ملی نیز نشده است. این خانه که در محله‌ٔ بوعلی‌ها از محله‌های بافت تاریخی بهبهان است تا حدود چهار یا پنج سال گذشته خانواده‌ای مستمند در آن زندگی می‌کردند که از این بنا حفاظت کرده‌اند‌. مالک اصلی این بنا اکنون در خارج از کشور زندگی می‌کند. از آن زمان تا کنون، یعنی حدود پنج سال است که این خانه به حال خود رها و خالی از سکنه شده است.

یکی از ستون‌های خانه که در زیرزمین است، تخریب شده و ستون دوم نیز درصورتی‌که در روزهای آینده بارندگی شدید داشته باشیم، احتمال تخریب آن نیز قوت می‌گیرد. اگر ستون دومِ خانه‌ٔ دیده‌بان فروریزد، ضلع غربی این خانه به‌طور کلی تخریب می‌شود و خانه آسیب جدی می‌بیند. کتیبه، آجرکاری، نوع معماری ساختمان و حیاط مربوط به دورهٔ پهلوی به حساب می‌آید. واگذاری بناهای تاریخی به بخش خصوصی با هدف حفظ و کاربری مناسب این اماکن تاریخی از رویکردهای ادارهٔ میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌‌دستی برای حفاظت و بهره‌برداری بهینه از این آثار است. این بناهای تاریخی فرصتی بی‌نظیر برای توسعهٔ فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی استان هستند که با کمک بخش خصوصی و دستگاه‌های اجرایی می‌توانند ظرفیت‌های بالقوهٔ این بخش را بالفعل کنند. فعالان میراث‌فرهنگی خوزستان درخواست دارند اداره‌کل میراث‌فرهنگی تقویت یگان حفاظت و همچنین تمرکز بر احیای ابنیه‌های تاریخی را در دستورکار قرار دهد. شهرهایی همچون بهبهان، دزفول، شوشتر و… از جمله شهرهای غنی از نظر بافت تاریخی هستند که متأسفانه به حال خود رها شده‌اند.

منبع : پیام ما /رسانۀ توسعۀ پایدار ایران