ایوان کرخه: سازمان فضایی، فرم و عملکرد با استناد به دادههاي باستانشناسانه

اطلاعات بدست آمده از منابع مکتوب، حفریات و بررسیهاي سـطحی محـدود باستانشناسـانه و مطالعات محیطی در شهرهاي ساسانیان تا حدودي ویژگیهـاي فضـایی آنهـا را روشـن و در تعیـین هویت کالبدي و بصري این شهرها موثر گشته اند. با این همه، هنوز شهرها ي فراوانی از ایـن دوران وجود دارند که نام آنها در منابع مکتوب آمده، لیکن تا کنـون کشـف نگشـته انـد . هچنـین هسـتند شهرها یی که، علیرغم نقش منحصر به فردشان در تاریخ این سرزمین، جز صفحات و گاهأ سطوري چند، اطلاعات دیگري از آنها در دست نیست. یقینا شهر باستانی ایوان کرخه یکی از نمونه هاي دسته اخیر است که در نوشتار حاضر مورد معرفی قرار میگیرد. این شهر، که با مساحتی قریب سه برابر شوش باستان به امر پادشاه ساسانی در نیمه اول قرن چهارم میلادي احداث گردیده، یکی از معتبرترین مراکز حکومتی در جنوب غرب ایران بزرگ به شمار می آمد.

برای دانلود مقاله روی تصویر زیر کلیک کنید

آیین سوگواري در میان صابئیان (تلفیقی از اندیشهها و آیینها)

یکی از مسائل فرهنگی و اجتماعی در هر جامعه اي، آداب و رسوم سوگواري است. بررسـی آیـین هـاي سوگواري، ازآنجا که میتواند نشان دهندة فرهنگ و باورهاي افراد یک جامعه باشد، بسیار مهم مینمایـد. در ایران نیز از دیرباز، از دوران باستان تا ورود اسلام و تا کنون، آداب و مراسم مختلف سوگواري وجود داشته است؛ از جمله میتوان به سوگواري در میان اقلیتهاي مذهبی و از میان ایشان، صابئین اشاره کرد. این پژوهش بر آن است تا آداب سوگواري در میان صابئین، و در واقع افکار و اندیشه هاي ایشان دربـارة این مراسم را کانون توجه قرار دهد. این پژوهش به شیوة تحلیلی- تاریخی نگارش یافته است.

برای دانلود مقاله روی عکس زیر کلبک کنید

خوزستان؛ تيراژه اقوام

اهواز ـ ايرنا ـ استان خوزستان با گويش‌ها، آيين‌ها و خرده فرهنگ‌هاي گوناگون تيراژه‌ (رنگين‌كمان) اقوام است و وجود قوم هائي چون عرب،‌ بختياري، لر، شوشتري، دزفولي ،بهبهاني ، ترك قشقايي و ديگر اقوام از دير باز تا كنون مويد اين موضوع است.

به گزارش ايرنا خوزستان با داشتن تاريخي كهن از ديرباز سكونت‌گاه اقوام و طوايف زيادي بوده است به همين دليل تاريخ‌شناسان و تاريخ‌پژوهان اين مساله را دليلي بر تنوع قومي اين استان مي‌دانند.
البته بسياري ديگر نيز صنعتي شدن استان خوزستان و وجود صنايع نفت، پتروشيمي، فولاد و... را يكي از عوامل ورود اقوام جديد به استان برشمرده‌اند.
به هر روي عوامل زيادي دست به دست هم داده اند تا خوزستان از نظر خرده فرهنگ‌ها، يكي از استانها با بيشترين فرهنگهاي قومي شناخته شود.
براساس تحقيقات جامعه شناسان بوميان خوزستان، مردم بومي فارس زبان شوشتر، دزفول، بهبهان، ماهشهر، رامهرمز، هنديجان، رامشير (رام اردشير)، زيدون، سربندر (قنواتي) و شادگان (قنواتي) از بازماندگان مردم شهرنشين خوزستان باستان هستند و هر كدام گويش مخصوص به خود را دارند كه تا حدودي با هم متفاو‌ت‌اند.
در اين ميان دو قوم بختياري و عرب بيشترين جمعيت را در اين استان به خود اختصاص داده اند. بختياري‌ها از هزاره‌هاي دور در خوزستان و عراق (تا سده‌هاي اوليه اسلامي) حضور داشته‌اند. شهرهاي اهواز، آبادان، ايذه، مسجد‌سليمان، هفتكل، باغملك، انديكا، لالي، سالند (سردشت دزفول)، صفي‌آباد، قلعه‌خواجه، دهدز و... به صورت اصلي و ساير شهرهاي خوزستان نيز جمعيت قابل توجهي از آن‌ها را در خود جاي داده اند.
در مورد طوايف عرب خوزستان نيز وضع چنين است با اين تفاوت كه تا پيش از جنگ ايران و عراق عمده تمركز جمعيتي عرب‌هاي خوزستان در شهرهاي شادگان، سوسنگرد، هويزه ،خرمشهر ، آبادان و روستاهاي جنوب غربي خوزستان بود اما پس از شروع جنگ جنگ‌زدگان عرب بيشتر در شهرك‌هاي اطراف شهرهاي اميديه، ماهشهر و اهواز سكني يافتند.
اما نكته بسيار مهمي كه در پس تنوع قومي خوزستان خود را آشكار مي‌سازد و از ديرباز در بسياري از مقالات، كتاب‌ها، سايت‌ها و روزنامه‌ها درباره آن بحث و گفت‌وگو مي‌شود نگاه به اقوام از زاويه فرصت است.

گزارش کامل در ادامه مطلب

سیری در سینماهای نوستالوژیک یک شهر!

در آبادان عمر سينما تقريباً برابر عمر پالايشگاه عظيم نفت (1287) است.

به موازات گسترش تأسيسات صنعت نفت و همگام با آن گسترش شهر و افزايش جمعيت در كمتر از 65 سال آبادان با داشتن 13 سالن سينماي عمومي و بيش از شش سينما متعلق به شركت ملي نفت ايران داراي بيشترين سالن‌هاي سينما در استان خوزستان و به احتمال زياد بين شهرهاي ايران بعد از تهران شد كه البته با گذشت زمان از شمار اين سينماها كاسته شد.

همزمان با شروع پروژه ساختماني پالايشگاه نفت انگليسي‌ها محلي براي نمايش فيلم احداث كردند و با دستگاه آپاراتي كه از انگلستان آورده بودند تقريباً به طور منظم به نمايش فيلم‌هايي به زبان اصلي پرداختند. آبادان قلب تپندة صنعت نفت ايران از همان سال هاي آغازين پيدايش نفت به سبب حضور گروه هاي مختلف مهندسان، تكنسين‌ها و كارگران خارجي كه در صنايع نفتي به كار گمارده شده بودند از سال‌ها قبل از تأسيس و ايجاد سالن‌هاي رسمي سينما شاهد نمايش فيلم‌هاي صامتي بود كه در مكان‌هاي پراكنده مثل ایستگاه‌های اتومبيل و باغ‌ها با قيمت نازل براي مردم برگزار مي‌شد.

كارمندان انگليسي شركت نفت آن زمان گهگاه با خودروهاي سيار در گوشه و كنار شهر مستقر مي‌شدند و به نمايش فيلم‌هاي كوتاه بهداشتي و تبليغاتي مي‌پرداختند.

از اولين سالن نمايش نه فقط مردم شهر بلكه كارگران ايراني و هندي شركت نيز حق استفاده نداشتند. البته انگليسي‌ها گهگاه در مناطق مختلف شهر با آپارات سيار فيلم‌هاي خبري بهداشتي و تبليغاتي به زبان اصلي نمايش مي‌دادند كه اگرچه مردم چيزي از فيلم‌ها دستگيرشان نمي‌شد ولي به محل نمايش هجوم مي‌بردند. اين سينماي سيار معمولاً در محل قرنطينه (محل سابق اداره بهداشت در كنار اروند رود) و حياط دبيرستان رازي مستقر مي‌شد.

با پايان يافتن كارهاي ساختماني پالايشگاه و نزديك شدن زمان بهره‌برداري انگليسي‌ها در كنار ساير امكانات و تسهيلات رفاهي نظير خانه‌هاي مجلل و مشجر، بيمارستان‌ها، فروشگاه‌هاي بزرگ، باشگاه‌هاي قايق‌راني، اسب‌دواني، گلف و استخر در محل نزديك منازل سازماني رؤسا و كارمندان عالي رتبه شركت باشگاهي ورزشي و تفريحي به نام «جيم خانه» ساختند كه مدت‌ها در آن جا فيلم نمايش مي‌دادند.

تاریخچه سینماهای آبادان

پس از انقلاب شش سالن از مجموعه سالن‌های سینما در آبادان فعال بودند که با شروع جنگ تحمیلی همه سینماها تعطیل شده و همگی نیز در طول جنگ آسیب دیدند. سینماهایی که در سال‌های اخیر در آبادان بازگشایی شدند عبارتند از سینما نفت (تاج)، سینما ایران، سینما آبادان، سینما پیروز، سینمای تابستانی بریم، سینمای تابستانی باشگاه آبادان. اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی آبادان نیز در تالار مهر سالن سینمای مجهزی را آماده کرد که بهره‌برداری از آن شروع شده است.

سینما شیرین

در سال ۱۳۱۰ با ظرفیت ۷۰۰ نفر توسط یک تاجر هندی ساخته شد که در دوره پهلوی اول به عنوان تنها سینمای غیردولتی ایران به حساب می‌آمد. این سینما نخستین سینمای مجهز آبادان به شمار می‌رفت که در 2 طبقه سرپوشیده و یک سالن نمایش تابستانی احداث گردیده است و از این لحاظ نخستین سینمای سه طبقه در خاورمیانه به شمار می‌آید.

سینما شیرین با شروع جنگ تحمیلی در سال ۱۳۵۹ تعطیل و سپس هیچ گاه بازگشایی نشد و در اثر جنگ خسارت‌های بسیاری به آن وارد شد. این سینما در ۱۷ خرداد ۱۳۸۵ با شماره ۱۵۶۲۶ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده و به تملک سازمان میراث فرهنگی درآمد.

سینما شیرین در مرکز آبادان در خیابان شهید منتظری (شاپور سابق) قرار دارد و از جمله جاذبه‌های دیدنی این سینما وجود درخت نخلی در آن با ارتفاع بیش از ۲۰ متر می‌باشد.

سینما رکس

روز ۲۸ مرداد سالروز آتش‌سوزی در سینما رکس آبادان است. سال ۱۳۵۷ در چنین روزی و درست در فردای روزی که سینما آریای مشهد توسط عوامل رژیم شاه به آتش کشیده شد سینمای رکس آبادان با بیش از ۴۰۰ نفر از تماشاچیان آن در آتش سوخت و از آن جز تلی از خاکستر بر جای نماند.

سینما نفت

عمر این سینما تقریباً برابر با عمر پالایشگاه عظیم نفت آبادان (۱۲۸۷) است. با پایان یافتن کارهای ساختمانی پالایشگاه و نزدیک شدن زمان بهره‌برداری انگلیسی‌ها در کنار سایر امکانات و تسهیلات رفاهی نظیر خانه‌های مجلل و مشجر، بیمارستان‌ها، فروشگاه‌های بزرگ، باشگاه‌های قایق‌رانی، اسب‌دوانی، گلف، و استخر در نزدیکی محله بوارده جنوبی سینمای مجللی نیز با آجر نسوز قرمز رنگ موسوم به آجر لندنی ساختند که در سال ۱۳۲۳ با نام سینما تاج افتتاح شد و محل اجرای نمایش و کنسرت های بزرگ نیز بود.

سینما تاج با ۱۱۷۸ نفر گنجایش تا مدت‌های طولانی فقط در انحصار رؤسا و کارکنان شرکت نفت قرار داشت. با گسترش پالایشگاه برای کارمندان و کارگران ایرانی و هندی شرکت نیز چند سالن سینما تأسیس گردید. سینمای باشگاه نفت آبادان با دو سالن در منطقه بهمنشیر ساخته شد. سالن زمستانی آن ۷۰۰ نفر و محوطه تابستانی آن ۱۵۰۰ نفر گنجایش داشت و ویژه استفاده کارگران شرکت نفت و اعضای خانواده آنان بود.

سینما آبادان

این سینما واقع در خیابان امیری و این روزها تعطیل است.

«متروپل»، «نیاگارا»، «شهناز»، «ساحل»، «کیهان»، «سهیلا»، «شعله»، «پیروز»، «تابستانی بریم»، «تابستانی خورشید (شرین)» دیگر سینماهای آبادان بودند.

(توضیح: منبع-ایسنا، در تهیه این گزارش از پاره‌ای منابع اینترنتی استفاده شده و بمناسبت روز ملی سینما بازنشر شده است)

بزرگترین تعزیه میدانی کشور همزمان با عاشورای حسینی در شهرستان شوش برگزار شد.

به گزارش روابط عمومی و امور بین‎ الملل اداره‎ کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خوزستان، شهر شوش به عنوان کانون عزاداران و عاشقان اباعبدالله الحسین(ع) در ایام تاسوعا و عاشورای حسینی، محل برگزاری بزرگترین تعزیه و شبیه خوانی کشور است. در این آیین واقعه کربلا به صورت تعزیه و شبیه خوانی با حضور هزاران نفر از عزاداران و سوگواران حسینی از نقاط مختلف استان خوزستان و دیگر استان‌های کشور به تصویر کشیده شد. این آیین که از سابقه 100 ساله برخوردار است و در میراث ملی کشور نیز ثبت شده در روز عاشورا اجرا می‌شود. در این آیین باشکوه، تعزیه خوانان در قالب اشعار فصیح فارسی و عربی به بیان وقایع عاشورای سال 61 هجری می‌پردارند. ریشه و تاریخ شبیه خوانی بیت چریم در شهر حر از توابع شهرستان شوش به بیش از دو قرن می‌رسد، تعزیه‌ ملی ﺑﺰﺭﮒ شهر ﺷﻮﺵ نیز که در نوع خود بزرگ‌ترین ﺗﻌﺰﯾﻪ ﻣﯿﺪﺍﻧﯽ ﺩﺭ ﺳﻄﺢ ﻛﺸﻮﺭ به شمار می‌رود، امسال 112 ساله شد. تعزیه‌خوانی در شهر شوش از سال 1285 (ه ش) با تعداد دو نفر در نقش‌های امام حسین (ع) و حضرت عباس (ع) به‌صورت صامت و بدون کلام شروع شد، دو نفر از اهالی شوش در بین عزاداران محرم با پوشیدن لباس رزم تعزیه در میان عزاداران حاضر می‌شدند و عزاداری با مداحی و سینه‌زنی برگزار می‌شد کم‌کم تعزیه از حالت صامت خارج شد و اشعاری در بین نقش‌ها ردوبدل شد. با آمدن باستان شناسان و گروهای حفاری آثار باستانی در کاخ آپادانا، بسیاری از کارگران همراه با مردم شوش در حرم دانیال نبی (ع) عزاداری می‌کردند و نسخه‌های(دیالوگ) تعزیه نیز نوشته شد البته انحرافات و خرافاتی هم در اشعار بود که بعد از انقلاب این موضوع مورد توجه قرار گرفت و با راهنمایی شهید حسن دانش امام‌جمعه وقت شوش اشعاری که در شأن امام حسین (ع) نبود حذف شد و اشعاری توسط حاج محمدعلی محول سروده شد که بعدها همان اشعار به همت علیرضا یا حسنتجدیدنظر شد و نسخه‌های امروزی تدوین شد. حدود 700 نفر در اجرای تعزیه همکاری دارند البته با توجه به متغیر بودن تعداد سیاهی‌لشکر، اسب‌سواران و برخی عوامل دیگر می‌توان گفت گاهی بیش از 700 نفر در زمینهٔ اجرای تعزیه فعالیت دارند.

عکس : وحید صبوری ـ فاطمه ظهیری، ارسالی به روابط عمومی و امور بین الملل اداره کل میراث فرهنگی،صنایع دستی و گردشگری خوزستان

گردشگر  اهل کشور نیوزلند که پس از اقامت در شوشتر(هتل طبیب)  و دیدن مراسم عزاداری در سالهای گذشته و  همچنین توضیحات مهران سعدی مدیر داخلی هتل طبیب شوشتر پیرامون مراسم وآیین های سنتی شوشتر  با حضور در هیات متوسلین به چهارده ‌معصوم شوشتر در مراسم زنجیر زنی روز عاشورا شرکت کرد.

روز عاشورا در شهرستان شادگان

تصاویر این گزارش عزاداری مردم شادگان در ظهر عاشورای حسینی را نشان می‌دهد.

 عکس:ایکنا

اینجا مردم از زیر پای ایفاگران نقش‌ها خاک برمی‌دارند، ما با این صحنه‌ها بزرگ شدیم. زندگیم را وقف نقش «شمری» امام حسین(ع) کرده‌ام، چندین سال است که مردم مرا به این نقش شناخته‌اند و دیگر می‌دانند من بازیگر هستم و به اخلاق و رفتار بنده آگاه هستند. اما هنوز هم وقتی تماشاگر از شهرستان می‌آید به ما بدو بیراه می‌گوید.

به گزارش ایکنا از خوزستان، تعزیه شوش، بزرگ‌ترین تعزیه میدانی کشور است که با شماره ۲۶ در بهمن سال ۷۸ به نام مردم استان خوزستان و شهرستان شوش به ثبت ملی رسید. همه ساله جمعیت زیادی از شهرهای مختلف استان، در روز عاشورا برای دیدن این تعزیه به شوش می‌آیند تا این شبیه خوانی را از نزدیک ببینند.

عبدالرضا یاحسن، شمرخوان و کارگردان تعزیه شوش، درباره این آیین سنتی به خبرنگار ایکنا خوزستان گفت: متولد سال ۱۳۳۱ هستم و از زمانی که کودک بودم، این تعزیه را درک کردم و بازیگرخردسال بودم. پدران ما هم در این تعزیه بودند. بیش از ۶۰ سال است که در این تعزیه هستم و از سال ۵۷ یعنی بیش از ۴۰ سال است که نقش شمر را ایفا می‌کنم. برادر بزرگترم هم شاعر بود و رجزخوانی‌ها را می‌نوشت و کارگردان بود.

چندین سال است که هم کارگردانی و هم نقش شمر این تعزیه را بر عهده دارم. تعزیه شوش خودجوش است. در اکثر استان‌ها کار را هنرمندی انجام می‌دهند؛ یعنی شغل آنها است. ولی در اینجا، این شغل رسمی ما نیست. هیچ کدام از اعضای تعزیه چیزی دریافت نمی‌کنند؛ حتی آب و چای و ... هم از نذورات مردمی است. تمام هزینه‌‌ تهیه لباس، شمشیر، کلاه خود و زره و اسب هم از خود بازیگران است.

در انتخاب اشخاص وجهه اجتماعی افراد مهم است. شخصی که می‌خواهد ایفاگر نقشی باشد، باید شخصیتی قابل قبول برای کوچک و بزرگ منطقه باشد. سعی شده است بیشتر از چهره های برجسته شهر به لحاظ اعتقاد و تدین استفاده شود. با این حال در میان بازیگران ما راننده تاکسی، بیکار، بنا، رئیس اداره، ساندویچ فروش و... هم داریم.

من چهارمین یا پنجمین نفری هستم که ایفاگر نقش شمر در این تعزیه هستم و پیش از من افرادی بودند که هر کدام سی، چهل سال، شمرخوان بودند.

او آغاز اجرای این تعزیه را سال ۱۲۸۵ خورشیدی می‌داند؛ بیش از صد سال است که این تعزیه در شوش اجرا می‌شود. حاج محمدعلی محول، مشهدی محمدعلی یاحسن(عموی بنده)، حاج سلطان علی تعبیرزاده و حاج سیدصدرالدین افسری از مؤسسان این تعزیه هستند. بچه خوان بودم و نقش‌های قبلی را هم دیده و صحبت‌هایشان را در این باره شنیده‌ام. گاهی سیاهی لشکر ما به سیصد، یا چهارصد نفر و تعداد سواران به ۲۰۰ نفر می‌رسد. در این کار، کسی از کسی دعوت نمی‌کند، همه به عشق امام حسین(ع) وارد میدان می‌شوند. اجرا ده سال طول می‌کشد و تمام وقایع مثل جلوگیری از کاروان امام توسط حر، ورود به کربلا، ورود عمر سعد، حبیب بن مظاهر و ... تا شهادت حضرت علی اصغر(ع) و شهادت حضرت اباعبدالله(ع) و به آتش کشیدن خیمه ها در این تعزیه یک روزه اجرا می‌شود.

یاحسن درباره مکان اجرای تعزیه نیز گفت: تعزیه در میدان امام حسین(ع) شوش که زمینی متعلق به اداره میراث فرهنگی است اجرا می‌شود. به همین دلیل اجازه ساخت و ساز در این زمین را نداریم و حتی نمی‌توانیم سکویی برای نشستن تماشاچیان بسازیم یا حتی درختی بکاریم. اندازه زمین قدری از یک استادیوم فوتبال بزرگتر است.

وی گفت: در روز تاسوعا، از ساعت ۵ تا ۸ عصر، تعزیه بازار شام به زبان عربی در شوش اجرا می‌شود که دکترحسین خنیفر رئیس دانشگاه فرهنگیان کشور هم در این تعزیه نقش ایفا می‌کند. در شهرهای اطراف شوش، تعزیه از همین نوع به زبان عربی و فارسی اجرا می‌شود.

تعزیه شوش، چندین شهید هم تقدیم انقلاب کرده است و در تمام طول هشت سال جنگ تحمیلی، این تعزیه قطع نشد. اکثر بازیگران اصلی تعزیه هم رزمنده یا جانباز هستند.

او درباره نقش شمر گفت: روز عاشورا، حس عجیبی است. حضور مردم مشتاق وقتی از زیر پای من که نقش منفی هستم؛ به عنوان خدمتگزار امام حسین(ع) خاک برمی‌دارند، برایم شگفت آور است. گاهی وسط نقش گریه می‌کنم، از هوش می‌روم.

اینجا مردم از زیر پای ایفاگران نقش‌ها خاک برمی‌دارند، ما با این صحنه‌ها بزرگ شدیم. زندگیم را وقف «شمری» امام حسین(ع) کرده‌ام. خیلی چیزها دیده‌ام که نمی‌شود گفت. همین که مردم در طول عمر به ما احترام می‌گذارند و اگر عزتی داریم از پرتو همین است.

مرا به اسم حاجی شمر صدا می‌کنند، قدیم‌ترها بچه‌هایم اذیت بودند وقتی به آنها می‌گفتند پدرتان شمر است. به مادرم می‌گفتند خجالت نمی‌کشی که پسرت شمر است؟ ولی با این وجود، مردم مشوق من بودند. امسال از نظر پا و زانو نمی‌توانم بازی کنم، وقتی گفتم کسی را جای من بگذارید، مرا تشویق کردند که امسال هم باشم.

برای ایفای این نقش، تسلط روی خواندن، جنگیدن و اسب سواری مهم است. همچنین باید تنفر مردم را در حین ایفای نقش برانگیزم. وقتی می‌بینم مردم فحش می‌دهند و سنگ پرت می‌کنند، می‌فهمم نقشم را خوب بازی کرده‌ام.

خوشبختانه چندین سال است که مردم مرا به این نقش شناخته‌اند و دیگر می‌دانند من بازیگر هستم و به اخلاق و رفتار بنده آگاه هستند. اما هنوز هم وقتی تماشاگر از شهرستان می‌آید به ما بدو بیراه می‌گوید.

گزارش کامل در ادامه مطلب

گزارش/هوشنگ فرجی

تاریخ همچنان ورق می‌خورد و نسل‌ها یکی پس از دیگری می‌آیند و می‌روند، اما عشق حسین(ع) و اولاد حسین همچنان بر تارک باورها و عمق جان ایل بزرگ بختیاری مستدام است .

هوشنگ فرجی/ مسجد سلیمان/یکی از سنت‌های کهن در بین عشایر آیین «کتَل بستن» است که برای چهره‌های سرشناس و تأثیرگذار انجام می‌گیرد. برپاکردن کتل عبارت است از یک اسب سفید که آن را با پارچه‌های رنگی آذین‌بندی می‌کنند و یک قبضه تفنگ و یک شمشیر هم به صورت «نگون فنگ» روی زین اسب می‌بندند و یک جوان افسار اسب را در دست می‌گیرد و به دور«مافه گه» (مکعبی ساخته شده از سنگ) طواف می‌دهد. یکی دیگر از آیین‌های محرم نتراشیدن سر و صورت تا چهل روز است که پس ازسپری شدن اربعین، عزاداران و شیفتگان امام حسین(ع) سرخود را می‌تراشند. ناگفته نماند که در این مدت پذیرایی باحلوا، شربت، نان محلی وطبخ آبگوشت انجام می‌گیرد..

نقش سنت‌ها در بین مردم

«محمدرسول احمدی» پیرمردی۹۰ساله در این باره می‌گوید: از پدربزرگم در جوانی شنیدم که کلاه نمدی بختیاری‌ها ازابتدا با نمد سفید توسط نمدمالان ساخته می‌شد، اما در واقعه کربلا چون خبر شهادت امام حسین(ع) به بختیاری‌ها رسید به نشانه عزاداری کلاه نمدی خود را سیاه کردند.
«حاج ملا جهانگیر داودی» یکی دیگر از دوستداران اهل بیت(ع) درحالی که 80 بهار از زندگیش را سپری کرده نیز می‌گوید: درآن زمان که نه خودرویی بود و نه جاده‌ای و نه پاسپورتی نیاز بود؛ ریش سفیدان بختیاری و حتی جوانان عشایری پیاده از راه‌های سخت برای زیارت قبر امام حسین(ع) خود را به کربلا می‌رساندند و گاه نیز اتفاق می‌افتاد که تعدادی همانجا در کنار حرم امام خود می ماندند و مجاور می شدند و در آن مکان نیز جان‌به‌جان آفرین تسلیم می‌کردند و درهمان حوالی به خاک سپرده می‌شدند. «ابراهیم فرجی» هم در مورد مرثیه خوانی در بین عشایر بختیاری و آیین سینه زنی در این دهه، می‌گوید: در بین عشایر خودزنی و زنجیرزنی چون به جسم آزارمی رساند مرسوم نیست و هیأت عزادار اقدام به سینه زنی می‌کنند.

ارادت قوم بختیاری به خاندان اهل بیت(ع)
حجت‌الاسلام محمدصادق امینی امام جمعه و رئیس شورای فرهنگ عمومی مسجد سلیمان در این مورد می‌گوید: قوم بختیاری از دیرباز ارادت زیادی به خاندان اهل بیت و عصمت و طهارت(ع) داشته‌اند و نام و ذکر اهل بیت(ع) در زندگی ساده و بی‌آلایش آنان همواره ساری و جاری است. مردم این منطقه با حضور در مزار اهل قبور عنوان مشهدی و کربلایی را روی سنگ قبر بسیاری از اجدادشان مشاهده می‌کنند که نشان دهنده این موضوع است که در آن روزگار و بدون وجود امکانات و تکنولوژی‌های نوین حمل و نقل با شتر و اسب و قاطر به زیارت اباعبدالله(ع) می‌رفتند و حتی برخی از آنان وصیت می‌کردند که بعد از مرگ در کربلا و نجف به خاک سپرده شوند لذا با برخورداری از چنین پیشینه مذهبی و ارادت قلبی به آقا اباعبدالله الحسین(ع) همه ساله در ماه محرم و صفر پا به پای اقوام دیگر و مردم عزیز به میدان آمده و با اجرای آیین‌های سنتی محلی و ملی به دلدادگی به اولاد پیغمبر می‌پردازند.

آیین‌ها و مناسک ماندگار

«حمید حیدری» رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی مسجدسلیمان نیز می‌گوید: آیین‌ها و مناسک یکی از ماندگارترین و مؤثرترین روش‌هایی است که می‌تواند ما را در مسیرشناسایی هویت با بهره‌گیری از اعتقادات و تجربیات گذشتگان وانتقال آن به نسل‌های جدید یاری کند. یکی از آیین‌های کهن، ارزشمند و مؤثر در فرهنگ غنی و پربار قوم بختیاری، آیین کتل است که درسوگ و تعزیت افراد شاخص و والا و بزرگان قوم درگذشته و البته به‌ندرت درحال حاضر به اجرا درمی‌آید. این آیین که ویژه بزرگداشت قهرمانان قومی و ملی درمیان قوم بختیاری اجرا می‌شده پس از طرح و تصویب در شورای فرهنگ عمومی و استقبال از سوی مردم و نیز اهل فن، بزودی در اربعین سرور و سالار شهیدان برگزار می‌شود. حیدری اضافه می کند: بنابر پیشنهاد امام جمعه و دیگر چهره‌های پژوهشگر و با کمک فرماندار مسجدسلیمان درصدد هستیم تا آیین کتل‌بندی را که قدمتی دیرینه در بین بختیاری‌ها دارد در سازمان یونسکو به ثبت جهانی برسانیم.
«مصطفی علیزاده گل سفیدی» مورخ و استاد دانشگاه‌های اصفهان نیز در مورد قدمت تعزیه خوانی در بین قوم بختیاری، می‌گوید: «سید عبدالباقی بختیاری» معروف به «سیدصولت»، یکی از معروف‌ترین تعزیه خوانان دوران ناصرالدین شاه و مظفرالدین شاه بود و به‌دلیل مهارت در اجرای زیبای تعزیه، معین البکاء چهارمحال و بختیاری، اصفهان و شیراز لقب گرفت. تمام تعزیه خوانان این مناطق خود را شاگرد و پیرو او می‌دانستند. سید عبدالباقی که استاد بنام و صاحب سبک تعزیه خوانی بود در سال 1319 به دیار باقی شتافت. آرامگاه او در گوشه‌ای از پارک ملت شهرکرد قرار دارد که هر ساله در دهه محرم بسیاری بر مزار وی حاضر شده و ضمن ادای احترام، برایش فاتحه می‌خوانند.

/یادداشت/

اهواز گنجینه ناشناخته گردشگری

اهواز را با شعله‎های نفتش میشناسیم؛ این کلان‎شهر محصور میان شرکت‎های بزرگ نفتی و مزارع نیشکر، بیش از دویست روستا دارد که در دو بخش از لحاظ طبیعت پیرامونی تفاوت‎های زیادی دارند.

به گزارش روابط عمومی و امور بین‎الملل اداره‎کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خوزستان، غیزانیه بخشی که بسیار مستعد انجام پروزه‎های گردشگری در بخش‎هایی مانند سافاری، رصدخانه، بوم‎گردی، و موارد دیگر است. از سویی نیز ماسه‎زارهای وسیع، جنگل‎های دست‎کاشت و امامزاده‎ای که همواره مملو از زائر به است از جمله جذبه‎های بخش غیزانیه هستند که فرصت مناسبی برای تفریح و فراغت عموم و مکان مناسبی برای رصد ستارگان در شب تاریک و آسمان صاف این بخش می‎باشد

غیزانیه دارای بیش از 80 روستا است و حدود 26 هزارنفر نیز جمعیت دارد که عمدتاً در بخش کشاورزی و دامپروری فعال هستند. علاوه بر واقع شدن شرکت‌های نفت و گاز کارون و مارون، شرکت ملی حفاری ایران و پتروشیمی مارون، غیزانیه در در مسیر ترانزیت بنادر ایران نیز قرار دارد.

همچنین خانه‎های روستایی که در بین درختان جنگلی این منطقه قرار دارند ظرفیتی برای تبدیل به اقامتگاه بومگردی هستند و ایجاد اقامت‎گاه‎هایی از مصالحی متناسب با درختان جنگلی‎ای که حدود 50 کیلومتر با اهواز فاصله دارند می‎تواند این منطقه را به محلی برای تفریحات سالم به ویژه در زمستان و اوایل بهار تبدیل کند.

اما در قسمت غرب رودخانه کارون، مسیر سرسبز ام‎طمیر قرار دارد که روستاهای آن مملوء از نخلستان و مزارع با کشت‎های مختلف است که با برنامه‎ریزی و اطلاع‎رسانی مناسب و آموزش و ترغیب جامعه روستایی می‎توان قطبی از گردشگری روستایی را در آن بخش ایجاد کرد.

باوجود این، متأسفانه به دلیل ظرفیت‎های صنعتی اهواز، کمتر به جاذبه‎های گردشگری اهواز پرداخته شده و این کلان‎شهر برای مسافران ورودی فقط در شهر و نفت و فولاد خلاصه شده است؛ در حالی‎که اگر نیم‎نگاهی کوتاه به اطراف شهر بیاندازیم، این گنجینه بی‎صدا را می‎بینیم که نادیده‎های بکر آن بسیار و زمینه‎های رشد گردشگری در آن فراوان است .

اهواز را در دو مسیر شرق و غرب باید متفاوت دید و با شاخص‎های متفاوت ارزیابی و متناسب تعریف کرد چراکه دو منظر کاملاً مجزا آن‎هم با فاصله بسیار کم از یکدیگر، برای گردشگران بسیار دلخواه خواهد بودِ. ناوگان حمل و نقل خوب، فرودگاه، زیرساخت‎های اقامتی و پذیرایی با استاندارد بالا، تنوع در وجود امکانات پشتیبان گردشگری، پرسنل ماهر و رودخانه پرآب کارون و تنوع اجتماعی اطراف آن از جمله دیگر پتانسیل‎های شهر اهواز است.

این در حالی است که تپه‎های ماسه‎ای بروایه و الهایی، بافت تاریخی اهواز قدیم و تک‎بناهای باارزش تاریخی و نیز صنایع دستی زیبا که آینه‎ای از آداب قدیمی جامعه سنتی اهواز است گوشه‎ای دیگر از جاذبه‎های این شهر است.

باوجود این ظرفیت‎های غنی باید گفت توسعه گردشگری شهر ممکن نیست مگر با توجه بیشتر به بهبودی زیرساخت‎های موجود، ایجاد امکانات خدماتی شهری، اختصاص بهتر و بیشتر سرویس‎های حمل و نقل عمومی، امکانات اقامتی ـ رفاهی مناسب، ایجاد تأسیسات رفاهی در کنار سایت‎های گردشگری، فرهنگ‎سازی درخصوص برگزاری تورهای ورودی و خروجی به ویژه گردشگری شبانه باتوجه به ظرفیت‎های فوق‎العاده شهر در شب و تجارب موفق این نوع فعالیت در چندین محله اهواز آن‎هم با پررنگ کردن یک جاذبه.

امید است درتعامل سازنده با متولیان بخش دولتی و خصوصی این حوزه بتوانیم رضایتمندی عمومی گردشگران را فرآهم آوریم تا به تبع آن نقش مهمی در تدوام و توسعه پایدار این صنعت در شهر ایجاد کرده باشیم چراکه گردشگران راضی، تمایل به انتقال تجربه مثبت خود به دیگران و تکرار مسافرت به محل را خواهند داشت.

یادداشت از پیمان نبهانی ـ معاون برنامه‎ریزی و سرمایه‎گذاری اداره‎کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خوزستان

98/06/17

#گردشگری #اهواز #غیزانیه #ام_الطمیر #میراث_فرهنگی