تختی در پایتخت نفت

غلامرضا، پنجم شهریور 1309 در خانی آباد تهران متولد شد. حاج قلی، پدربزرگ غلامرضا، در محله خانی‌ آباد، از اربابان خانی آباد و یخچال دار شناخته شده ی تهران بود. توضیح اینکه یخچال یا یخدان ها، گونه ‌ای ساختمان بودند که در معماری قدیمی ایران برای تولید و نگه ‌داری یخ ساخته می ‌شد. معمولاً هر یخچال دارای یک استخر و یک دیوار بلند (بنام حصار) و یک مخزن گنبد دار بود. حصار طوری ساخته می ‌شد که تمام روز سایه آن بر استخر می‌افتاد و از گرم شدن آب استخر جلوگیری می‌ کرد. یخچال دارها که در روزگار خود افراد متمولی بودند، یخی را که در زمستان در استخر یخچال درست می ‌شد، می‌ شکستند و در خزانه انبار می‌ کردند و در فصل گرما آن را به مردم می فروختند.

غلامرضا در نوجوانی به فکر کارکردن و کمک به خانواده افتاد.اواسط دهه بیست خورشیدی اوج رونق کاری در کمپانی نفت ایران و انگلیس بود و خوزستان و مناطق نفتخیز محل مراجعه جویندگان کار از اقصی نقاط کشور. تختی نیز از طریق یکی از همسایگانشان در خانی آباد که اصالت خوزستانی و مسجدسلیمانی داشت با این موقعیت کاری آشنا و سوار بر قطاری که احداثش به بیکاري و ورشکستگی پدرش منجر شده بود، رهسپار خوزستان شد. جزئیات این رفتن بخش مهمی از تحقیقات زنده یاد علی حاتمی بود که قرمي خواست نخستین فیلم از زندگی تختي را بسازد. چنانچه خسرو نطافت دوست، دوست دوران کودکی و ورزشی تختی نقل می کند مرحوم حاتمی برای اینکه متوجه شود تختی موقع رفتن به مسجدسلیمان چه شرایطی داشته و حتی ناهار چه خورده، آشپز آن روزگار راه آهن را نیز پیدا کرده بود! خود شادروان تختی در بعدها و در مصاحبه ای با اشاره به فقر و مشقت زمان نوجوانی گفته بود: "با آن که علاقه فراوانی به ورزش داشتم، مجبور بودم که در جستجوی کاری برآیم. زندگی، نان و آب لازم داشت. برای مدتی به خوزستان رفتم و در ازای روزی هفت یا هشت ریال، کار کردم."

فرشید خدادادیان

پژوهشگر تاریخ نفت

گزارش کامل در ادامه مطلب

 زندگی زنان بختیاری کنار چشمه

زنان و دختران ایل بختیاری، کار آوردن آب از چشمه، برکه یا رود را انجام می‌دهند. آوردن آب با الاغ توسط دختران و زنان بختیاری و گذر از راه‌های سخت و کوهستانی کار بسیار دشواری است و مسئولیت‌های مختلف زنان در خانواده و علاوه بر خانه‌داری و بچه‌داری باعث می شود که در این کار شتاب کنند. در حالی که زنان مشغول شستن لباس در چشمه هستند، بچه‌ها با آب تنی تفریح می‌کنند. یکی از عناصر اساسی این اتفاق اجرای نواهای بومی و محلی هست که سینه به سینه به دختران امروز ایل رسیده است .

منبع ایرنا

نوستالژی فلافل

طعم لذیذش زیر زبان و بوی مطبوعش در خاطر می‌ماند. شهرتش کمتر از عینک «ریبن» نیست و استعداد زیادی در جذب مسافران دارد. اصلا تصور بازار‌ها و پارک‌های آبادان بدون این پدیده دوست داشتنی غیرممکن است. لاف هم نیست اگر بگوییم جزو یکی از جاذبه‌های گردشگری این شهر است، برای جلب مشتری هم مثل پیتزا فروشی‌ها و فست فود‌ها نیازی به غذاخوری‌های شیک و ویترین‌های وسوسه کننده با رنگ و لعاب ندارد کافی است خسته از خرید و بازارگردی در خیابان‌های آبادان بویش به مشام برسد تا برای رسیدن به اولین فلافل فروشی سر از پا نشناسی. این خوارک ساده که مواد اصلی تشکیل دهنده‌اش نخود است اصالتی لبنانی دارد اما در ایران شناسنامه آبادانی گرفته و در این شهر به وفور یافت می‌شود، فلافل یك نوع غذای لبنانی است كه برای افراد گیاهخوار غذای مناسبی می باشد. این غذا به علت داشتن حبوبات به خصوص نخود، پروتئین را در حد كافی و نیاز بدن تامین می كند. نخود نیز مانند سایر حبوبات، فیبر بالایی دارد. فیبر محلول مانند یك برس زبر، سیستم گوارشی را پاك می كند. این نوع فیبر، گلوكز (قند) و كلسترول خون را كاهش می دهد. همچنین نیاز به انسولین را در افراد دیابتی كم می كند.

آداب و رسوم ازدواج اعراب در خوزستان

در فرهنگ مردم عرب خوزستان، خانواده پسر پس از انجام تحقیقات لازم و همچنین اطلاع از عدم وجود اصطلاحا "ناهی" یا معترض به خواستگاری دختر میروند.
میان ِطوایف ِ عربِ شوش ،در نخستین گام مادر و خواهر پسر ، موضوع را با والدین دختر در میان می گذارند که در صورت توافق،" مشایه" یا خواستگاری انجام میشود. با اعلام توافق نهایی مهریه یا gey تعیین می شود. gey به پولی گفته میشود که خانواده  پسر به پدر عروس می دهند تا با توجه به استطاعت مالی اش و اضافه کردن مبلغِ دیگری به آن برای دخترش جهیزیه بخرد. 2 الی 3 روز پس از خواستگاری،خانواده پسر مقداری البسه و لوازم مقدماتی مانند بشت(عبا)،حنا،شانه،کیسه حمام،آیینه و عطر و... برای دختر می آورند.همچنین یک حلقه نامزدی که اصطلاحا به آن "نیشان الخطوبه"(علامت نامزدی)،می گویند برای دختر آورده میشود.
در برخی مناطق،قبلا خانواده داماد به جای مهریه،دختری ازخانواده خود را به عقد ازدواج یکی از پسران طایفه عروس در می آوردند.این دو دختر صدایق(SEDAYEGH) نام می گرفتند.
در روستا های بررسی شده اطراف آبادان ،چنانچه پاسخ به پیشنهاد خواستگاری  از طرف خانواده دختر مثبت باشد،مادر دختر به مادر پسر می گوید:"کامکم مفروشه" یعنی جایتان آماده و مفروش است که این جمله نشانه پاسخ مثبت می باشد.
زنان خانواده پسر ، در زمان خواستگاری با دختر مورد نظر گفتگو میکنند و اطلاعاتی از وضعیت جسمانی و خانه داری او کسب میکنند.در شادگان، یکی از نشانه های مهارت دختر در امر خانه داری،قطر نانی است که می پزد و هرچه این قطر بیشتر باشد،نشان از مهارت بیشتر او دارد.
یک شب قبل از عروسی شب حنابندان،یا "لیله الحنا" است.داماد و عروس را جداگانه در خانه های خود حنا می بندند.
معمولا یک یا دو روز قبل از مراسم عقد،عروس را به "هفه" یا "اصلاح" می برند. جاری شدن عقد معمولا در محضر انجام میشود.پس از عقد، عروس و داماد تا سه روز حق نداشتند بیرون روند که البته امروزه این رسم کمرنگ تر شده است.
در شوش رسم است که خواهر ، مادر یا مادر بزرگ عروس همراه عروس به خانه داماد میروند و با خود حلوا و گوسفندی نیز می برند.در شادگان،هنگامی که عروس به سمت خانه داماد آورده میشود،زنی که به او اصطلاحا،"زافوفه" می گویند،عروس را تا خانه داماد همراهی می نماید.زافوفه کسی است که سرد و گرم روزگار را چشیده است.
در بسیاری از مناطق تیراندازی هنگام ورود عروس به خانه داماد نیز مرسوم است. رقص دسته جمعی "یزله" که با پایکوبی و شادمانی همراه است، از رقصهای رایج عربی در هنگام ورود عروس به منزل داماد است. در رسمی دیگر هنگام ورود عروس به منزل داماد، او از پشت بام برایش شیرینی و پول می انداخت.
در شادگان ،از مناطق ِ عرب نشین خوزستان، هنگام ورودِ عروس به منزلِ داماد،بره ای به فرا خور حال خانواده داماد،به پای او قربانی می شود که اصطلاحا به آن "فدیه" میگویند.معمولا از عروس و داماد می خواهند دل بره را مشترکا با هم میل نمایند.قدما معتقدند این کار باعث خواهد شد عروس و داماد با هم یک دل و همراز باشند.
میان قوم عرب نوعی ازدواج  مرسوم است که  بر اساس سنت نذر صورت میگیرد.بدین معنی که والدین دختر ، اور ا نذر یکی از خانواده های سادات می کنند.در صورتی که نذر آنها پذیرفته شود،دختر را به او می دادند که البته  سید ها در بیشتر اوقات ، از خود دختران هم نظر میخواستند و اگر آنها راضی به ازدواج می شدند،وی به عقد پسر مورد نظر در می آمد.
نی همبون از سازهای  کمابیش رایج در  عروسیهای قوم عرب است که البته بیشتر اقوام خوزستان  از آن در مراسم عروسی استفاده میکنند.امروزه از سازهای مدرن  مانند ارگ  درمراسم عقد وعروسی استفاده بیشتری می شود.

منبع:اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان خوزستان 

موسیقی و رنگ در عروسی بختیاری

لباس‌های سنتی با رنگ‌های شاد، آوای خوش کرنا و دهل در کنار صدای ناب خواننده‌ای که نوایی شاد و عاشقانه می‌خواند بیش از هر چیز عروسی عشایر بختیاری را به یاد می‌آورد، بختیاری‌هایی که پایبندی به سنت‌ها و رسوم گذشته برایشان باارزش است و در طول سال‌ها به خوبی توانسته‌اند این میراث خود را حفظ کنند.
عروسی بختیاری در روز و با پذیرایی از مهمانان آغاز می‌شود، با شنیدن صدای سرنا و دهل مهمانان آماده‌ی استقبال و دیدن عروس و داماد می‌شوند، نوازندگان بومی با لباس‌های محلی مانند چوخا و دبیت و ... می‌نوازند و می‌خوانند و زنان و مردان با لباس‌های رنگین پایکوبی می‌کنند، چوب‌بازی نیز از رسوم قدیمی عروسی میان مردان می‌باشد، بازی‌های  مردانه که به جشن عروس و داماد رونق می‌دهد. عروسی بختیاری با همدلی اعضای خانواده‌ی عروس و داماد برگزار می‌شود و گرچه در سال‌های اخیر اندک گرایشی به عروسی‌های امروزی یافته اما همچنان رسوم و پوشاک سنتی به آن رنگ‌ و جلایی متفاوت می‌بخشد.

منبع/مهر

عسگری پور، رزاقی

پرسه در شهر خاموش/شهر تاریخی عسکر مکرم خوزستان؛ از اردوگاه نظامی تا شهر باستانی

محمدعلی دویرحاوی

دانشجوی کارشناسی تاریخ/

صدای میراث: مرتضی عطایی عضو هیات علمی گروه باستان‌شناسی دانشگاه مازندران است. او از باستان‌شناسان جوان کشور است که بررسی میدانی محوطه باستانی عسکر مکرم را در خوزستان به پایان رسانده است. او چندین مقاله درخصوص این محوطه تاریخی به چاپ رسانده و سخنرانی های متعددی درباره عسکر مکرم در مجامع علمی و دانشگاهی انجام داده است. آخرین سخنرانی او چندی پیش در همایش باستان‌شناسان جوان پیرامون محوطه باستانی عسکر مکرم در خوزستان انجام شد. صدای میرث اکنون در گفت‌وگو با مرتضی عطایی به موضوع محوطه تاریخی عسکر مکرم خوزستان پرداخته و این باستان شناس جوان از ارزش‌های تاریخی این محوطه باستانی و مشکلاتش سخن گفته است.

شهر تاریخی عسکر مکرم درقیقا در کدام نقطه خوزستان است؟

بقایای شهر تاریخی عسکر مکرم امروزه در نزدیکی روستاهای بند قیر و جلیعه واقع شده، یعنی جایی در حدود میانه دشت خوزستان؛ محلی که رود مسرقان تاریخی یا گرگر به شاخه‌ اصلی رودخانه کارون یعنی شطیط بازمی‌گردد. اندکی پایین‌تر رودخانه دز هم به این مجموعه می‌پیوندد و در مجموع کارون بزرگ را تشکیل می‌دهند. کمی بالاتر از نقطه تلاقی گرگر و شطیط ویرانه‌ها یا بقایای شهر تاریخی عسکر مکرم بر دو سوی رود گرگر یا مسرقان تاریخی گسترده شده، بخشی در کرانه شرقی و بخشی در کرانه غربی رود. شهر تاریخی عسکر مکرم به عنوان مرکز کوره‌ای به همین نام یعنی کوره عسکر مکرم، به همراه شوشتر، جندی شاپور، دورق، رامهرمز و شوش مجموعه خوزستان تاریخی به مرکزیت سوق اهواز را تشکیل می‌دادند.

ادامه گزارش در ادامه مطلب

به شهر خدایان بروید و مدهوش عطر نرگس و نان‌های محلی شوید

اگر اواخر پاییز و اوایل زمستان را برای سفر به بهبهان انتخاب کنید می‌توانید مدهوش عطر و زیبایی گل‌های نرگس شوید و به جشنواره نان بروید و طعم بیش از ۱۵ نان را بچشید.

به گزارش خبرنگار ایلنا،‌ سفری متفاوت به دیاری که سرزمین خدایان است. سرزمینی که در زمستان مامن زیبارویان خوش عطر و نگار می‌شود و اقوامی در آن زندگی می‌کنند که آداب و رسوم خود را حفظ و با یکدیگر به اشتراک گذاشته‌اند.

محمدابراهیم باستانی پاریزی در کتاب "ناهید خداوند هفت قلعه" آورده: بهبهان در کره‌ زاگرس در نزدیکی ارگان محلی بوده است که آن را محل بغان می‌نامیدند. بغ نام خدای زرتشتی بوده است و بغان جمع بغ است. و بهبهان کنونی را بغبغان می‌نامیدند که در اثر تکرار کلمه در میان مردم بغبغان به بغبغو و کلمه‌ بغبغو در اثر تکرار و برای سهولت تلفظ به بهبهو تغییر پیدا کرد.

به همین جهت است که بهبهان را شهر خدایان هم می‌نامند. سرزمینی که تاریخ آن به هزاران سال پیش حتی دوره مادها بازمی‌گردد و صدها اثر تاریخی از قلعه‌ و پل گرفته تا گورستان‌های باستانی را در دل خود جای داده. دشتی وسیع دارد که نرگس‌‌ها در آن می‌رویند و کوه‌های سر به فلک کشیده که رودهای پر آب در آن جاری هستند. اینجا دیار تاریخ و عظمت طبیعت است.

گزارش کامل در ادامه مطلب

جاذبه های گردشگری آبادان و مینوشهر

جزیره مینو یک جزیره توریستی است و از مهمترین جاذبه های گردشگری آبادان محسوب می شود.

به گزارش گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از آبادان ؛جزیره توریستی مینو یکی از مکان های طبیعی وجاذبه های گردشگری آبادان است که همچون الماسی درخشان در این شهر خودنمایی می کند.

مینو شهر از شمال به شهرهای آبادان و خرمشهر محدود می شود که رود اروند کوچک آن را از پیکر اصلی کشور جدا کرده است، و از شرق و جنوب نیز به کشور عراق محدود و در واقع مینو شهر جزیره ای محصور بین دو رودخانه اروندرود و اروند صغیر است.

این شهر بدلیل قرارگرفتن در وسط رودخانه اروند رود حالت جزیره ای پیدا کرده است وبدلیل خاک حاصل خیری که دارد سبب شده که مردم به کشاورزی ودامداری مشغول شوند .

همچنین وجود 15 نهر منشعب از رودخانه اروند همواره باعث تقویت بخش کشاورزی بخصوص نخیلات و صیفی جات بوده ونیزارهای فراوان آن پناهگاه حیوانات وحشی شده است.

این جزیره دارای 10 متر ارتفاع از سطح دریاست و در فاصله 10 کیلومتری خرمشهر قرار دارد.

جزیره مینو محل اجرای عملیات کربلای چهار در دی ماه 1365 بود و طی آن رزمندگان اسلام با عبور از عرض آبراه اروندرود، جزیره عراقی ام الرصاص را به تصرف خود درآوردند.

نام قدیمی جزیره مینو صلبوخ به معنی ریگ بوده اما بعدها به جزیره مینو تغییر یافت. .

مینو، شهر کوچکی است که در آن جزیره قرار گرفته و بزرگترین آبادی این جزیره است. این شهر محل تفریح برای مردم آبادان و خرمشهر به حساب می آید.

این جزیره از معدود نقاط جهان است که آبیاری بوسیله برکشندیا مد و فرو کشند یا جزر آب انجام میشود و به وسیله ای نیاز نیست.

اکثریت ساکنین این جزیره را افراد بومی تشکیل میدهند,کشاورزی و پرورش دام در این جزیره جایگاه خاصی دارد.بسیاری از ساکنان مینو را اعراب تشکیل میدهند و به همین دلیل زبان رایج مردمان شهر عربی است.

یکی از سنت های قدیمی اعراب ایران بنا کردن مضیف یا مهمانخانه مخصوص است

آرامگاه شيخ شوشتري از جاذبه هاي معنوي خوزستان

محمدتقی شوشتری معروف به علامه شوشتری یا محقق شوشتری یکی از علما و دانشمندان معاصر در ساحت حدیث‌پژوهی است که خدمات ارزنده و بی‌سابقه‌ای در این زمینه انجام داده ‌است.

محمدتقی شیخ شوشتری فرزند شیخ محمدکاظم، که نتیجه شیخ جعفر شوشتری است به سال ۱۳۲۰ ه‍.ق.(۱۲۸۱ ه‍.ش.) در نجف تولد یافت. پدرش اهل شوشتر و مادرش اهل کرمان بود. پدران او سابقه مبارزاتی بر علیه رژیم‌های ستمگر داشته‌اند تا حدی که پدر او و نیز پدربزرگ او (فرزند شیخ جعفر شوشتری) به جهت مخالفت و سخنرانی علیه رضاشاه تبعید شده بودند.

وی در مکتب، قرآن و خواندن و نوشتن و خط ترسل را فراگرفت و در هفت سالگی به شوشتر بازگشت و چیزی نگذشت که مادرش دارفانی را وداع گفت. بعد از فوت مادر مقدمات و سطح را نزد سید حسین نوری، سید محمد علی امام و سید علی‌اصغر حکیم که اغلب از شاگردان پدرش بودند گذراند و پس از آن نیز با آموزش‌های استادانی نظیر محمدتقی شیخ‌الاسلام و سید مهدی آل‌طیب و پدر خود در سن ۱۶ یا ۱۷ سالگی به درجه اجتهاد نایل شد.

بعد از سال ۱۳۵۴ ه‍.ق.(۱۳۱۴ ه‍.ش) به دلیل قانون کشف حجاب به همراه سید باقر حکیم از شوشتر به عتبات هجرت کرد و در حوزه‌های علمیه کربلا و سپس نجف به کسب علوم و معارف اسلامی ادامه داد و در همان جا بود که به حلقه درس شیخ آقا بزرگ تهرانی پیوست و از وی اجازه روایت دریافت کرد.

شیخ شوشتری در آن جا اقدام به تالیف کتاب ارزشمند «قاموس الرجال» کرد و موفق به کسب اجازه از شیخ آقا بزرگ تهرانی شد. او به سال ۱۳۶۰ ه‍‍.ق(۱۳۲۰ ه‍.ش) پس از سپری شدن دوران رضاشاه به شوشتر مراجعت کرد و ضمن تدریس علوم اسلامی به تحقیقات خود نیز ادامه داد و سرانجام در بیست و نهم اردیبهشت سال ۱۳۷۴ هجری شمسی (۱۹ ذی الحجه سال ۱۴۱۵ هجری قمری) در ۹۶ سالگی در شوشتر دار فانی را وداع گفت.

قاموس الرجال(۱۴ جلد)، النجعه فی شرح لمعه (۱۱ جلد)، قضاء أمیرالمؤمنین علی بن أبیطالب علیه السلام (داوری‌های امیر مؤمنان)، بهج الصباغه فی شرح نهج‌البلاغه (۱۴ جلد)، الاخبار الدخیله (چهار جلد)، آیات بینات فی حقیه بعض المنامات (نشانه‌های روشن در حق بودن برخی خواب‌ها)، یادداشت‌های تفسیری قرآن (۲ جلد) و… از جمله تألیفات مرحوم شیخ شوشتری است.

شادی کودکانه در ونیز محروم - خوزستان

مدرسه کوچک «دبستان میثاق» امسال هم پذیرای کودکان روستای «صراخیه» شادگان است . روستایی که به «ونیز محروم» شهرت دارد . این روستا در تالاب بین المللی شادگان در جنوب خوزستان قرار دارد . کار و زندگی روی آب، هم گردشگران را به وجد می آورد و هم کودکان صراخیه را . مدرسه تک کلاسه تالابی، که چند ماه پیش، بحران سیل را از سرگذراند، همه چیزش با مدارس لاکچری شهر، زمین تا آسمان فاصله دارد؛ حتی خنده های کودکانه اش.

منبع:تسنیم/مهدی پدرام خو