اندیمشک سرزمین شاهکارهاى مهندسى
در نخستین همایش ملی ثبت میراث صنعتى کشور که با حضور اعضاى شوراى ملى ثبت آثار در تاریخ ١۶ و ١٧ آذرماه ١٣٩٨ در بندر ماهشهر برگزار شد، شهرستان اندیمشک به علت وجود پروژه هاى مهندسى خاص که شمارى از آنها در زمره شاهکارهاى مهندسى یک قرن اخیر کشور قرار دارند، و حتى در برخى موارد در مقیاس جهانى نیز صاحب ویژگى هاى فنى منحصربه فرد هستند، سهم ویژهاى داشت.
اندیمشک به علت قرارگیرى در مسیر راه آهن سراسرى تهران-جنوب یکى از قدیمىترین مراکز نواحى راه آهن کشور را داراست. ناحیه لرستان سابق (زاگرس فعلى) در سال ١٣٢۵ خورشیدى و با مرکزیت این شهر شکل گرفت تا به عنوان یکى از قدیمىترین مراکز نواحى راه آهن کشور مطرح باشد. طى سالهاى اخیر مسیر راه آهن سراسرى شمال به جنوب ایران به عنوان نامزد ثبت در فهرست میراث جهانى یونسکو معرفى شده، و در همین راستا این مسیر نیازمند ثبت ملى بود.
مرتفع ترین پل درهاى راه آهن ایران در زمان ساخت
یکى از آثار شاخص ناحیه راه آهن زاگرس پل راه آهن شهبازان اندیمشک است، که به عنوان یکى از ابنیه فنى این مسیر به شماره ٣٢٩١٩ ثبت ملى گردید. این پل با ارتفاع حدود ۵٠ متر مرتفعترین پل درهاى راه آهن ایران در زمان ساخت و بلندترین پل ناحیه راه آهن زاگرس در زمان حال است.
سنگ قبور کارکنان ساخت راه آهن در دو قبرستان قدیمى مجاورت این پل و ایستگاه شهبازان شناسنامه گویاى این پل است. گترکان از مذاهب و ملیتهاى مختلف که حتى در برخى موارد عناوین شغلى آنها در پروژه ساخت راه آهن سراسرى نیز بر روى سنگ مزار آنها درج شده است، و نظم ساختارى صنعت راه آهن را بیش از پیش نمایان مى کند. از دیگر ویژگىهاى خاص شهبازیان کشف سمندر لرستانى (سمندر حاجى باریکاب) براى اولین بار در شمال این منطقه در سال ١٩٣٨ میلادى توسط کایسر است. این گونه جانورى یکى از زیباترین گونههاى سمندر جهان است که تنها در قسمت هایى از کشور ایران (از جمله شهرستان اندیمشک) وجود دارد و متاسفانه در معرض خطر انقراض قرار گرفته.
راهاندازى اولین قطار گردشگرى برنامهاى ایران در نوروز سال ٩۶ در مسیر اهواز-اندیمشک – تنگ پنج قسمتى از زیبایىهاى راه آهن محور جنوب را به گردشگران معرفى نمود.
اولین سد و نیروگاه مدرن و عظیم برقابى ایران
سد و نیروگاه دز اندیمشک اولین سد و نیروگاه مدرن و عظیم برقابى ایران است که با شماره ٣٢٩١۵ در فهرست آثار ملى ایران قرار گرفت. عملیات اجرایى آن بین سالهاى ١٣٣٨ تا ١٣۴١ خورشیدی صورت گرفت. این سد با ارتفاع ٢٠٣ متر مرتفعترین سد مخزنى خاورمیانه و ششمین سد مرتفع دنیا در زمان ساخت بود و احداث آن عمران و آبادانى قسمتهاى وسیعى از شمال خوزستان را رقم زد. در اسفندماه سال ١٣٨٩ پنجاهمین سالروز افتتاح این سد با حضور مسئولان کشورى جشن گرفته شد. این سد در ٢٣ اسفندماه ١٣۴١ و با حضور مقامات کشورى وقت به بهرهبردارى رسید. سد دز در زمان جنگ تحمیلی بارها مورد هجوم حملات هوایى عراق قرار گرفت ولى آسیب جدى به آن وارد نشد و سیستم خدمترسانى نیروگاه آن متوقف نشد.
ساخت سد دز تاثیر زیادى بر ساختار شهر اندیمشک به جاى گذاشت. ایجاد اشتغال مراودات فرهنگى کارکنان خارجى ساخت سد دز و مردم شهر اندیمشک که نمونه آن نصب تابلوى کشته شدگان ساخت این سد در کلیساى مرکز شهر اندیمشک که البته امروزه دیگر اثرى از آن نیست، مسابقات ورزشى بین کارکنان سد دز و راه آهن اندیمشک، حک کردن نماد سد دز به عنوان نماد شهر اندیمشک بر روى درب تاکسى هاى شهرى از سوى سازمان تاکسیرانى، وجود جادهاى به نام جاده سد که امروزه با توسعه شهر قسمتى از آن در محدوده شهرى اندیمشک واقع شده، و یکى از تفریحگاههاى مردم محسوب مىشود و . . . همه نشان از اثرات فرهنگى-اجتماعى این اثر عظیم صنعتى بر تحولات شهر اندیمشک هست.
سد دز همه ساله در ایام نوروز میزبان مسافران و گردشگران است و بنابر آمارهاى سالهاى اخیر پربازدیدترین جاذبه شهرستان اندیمشک است. طبیعت چشمنواز مسیر دسترسى آن با وجود تونلهاى مارپیچى که در زمان ساخت به عنوان یکى از گرانترین و فنىترین جادههاى دنیا محسوب مىشد در کنار حیات وحش منحصربه فرد آن که یکى از زیستگاههاى اصلى کل و بز در خوزستان به شمار مىآید، بازدید از این مجموعه چشم نواز صنعت آب و برق را به خاطرهاى ماندگار براى هر مسافر و گردشگر تبدیل خواهد نمود.
در پایین دست این سد عظیم منطقه گردشگرى چم سبز قرار دارد که یکى از بهترین مقاصد گردشگرى ایران در فصل تابستان است. علت نامگذارى آن وجود پیچ و خمهاى متعدد رود دز و سبز رنگ دیده شدن آب در این منطقه بکر است.
با احداث سد دز دریاچهاى به طول ۶۵ کیلومتر شکل گرفت که زمینه ساز تحولى در گردشگرى مناطق مجاور رودخانه دز شد. وجود منطقه حفاظت شده چهلپا در مجاورت این دریاچه مناظر زیبایى را رقم زده است که از اواخر فصل پاییز تا اوایل بهار میزبان گردشگران سراسر کشور است. عمارت روستاى پلاژ اولین تفرجگاه ساحلى ساخته شده در حاشیه دریاچه سد دز بوده که در گذشته به عنوان تفریحگاه خاندان پهلوى محسوب مىشده، محل فیلمبردارى قسمتهایى از فیلم سینمایى بر فراز آسمانها در این منطقه تفریحى بوده است.
بزرگترین سد خاکى ایران و خاورمیانه
سد کرخه به عنوان بزرگترین سد خاکى ایران و خاورمیانه و اولین سد با طراحى و اجراى ایرانى است که با شماره ٣٢٩١۴ ثبت ملى شد. عملیات اجرایی این سد در سال ۱۳۷۰ آغاز و در سال ١٣٨٠ به پایان رسید.
دریاچه این سد بزرگترین دریاچه مصنوعى ایران است. این مجموعه عظیم صنعت آب و برق داراى تنها پست بین المللى در بین نیروگاههاى برقابى است که صادرات برق را در دستور کار دارد. در پاییندست سد مخزنى کرخه سد تنظیمى کرخه قرار دارد که بزرگترین سد تنظیمى کشور است. در حد فاصل این دو سد مادر و فرزند مناظرى بکر و طبیعتى چشم نواز رقم خورده است که مىتواند با برنامهریزى و سرمایهگذارى ویژه در زمینه گردشگرى و ورزشهاى آبى به عنوان پایلوت در کل کشور مورد بهرهبردارى قرار گیرد.
بدین ترتیب اندیمشک به عنوان اولین شهر ایران در زمینه ثبت ملى گردشگرى سد به شمار مىآید و نیازمند جذب سرمایه بیشتر در این حوزه است.
خوزتوریسم
