خوزتوریسم
تاریخچه نام رامهرمز با توجه به اسناد تاریخی
تاریخچه نام رامهرمز با توجه به اسناد تاریخی
نام رامهرمز با توجه به اسناد تاریخی در این یادداشت مور مطالعه قرارگرفته است و به پیشینه این سرزمین کهن اشاره شده است.
به گزارش فارس از رامهرمز، نرگس ممبینی کارشناس ارشد باستان‌شناسی در این تحقیق آورده است: در این نوشتار سعی شده تاریخچه نام شهرستان رامهرمز، بر اساس کتب مورخان اسلامی و همچنین با توجه به یافته‌های باستانی قبل از اسلام موردمطالعه قرار گیرد تا هرگونه شبه در مورد نام این شهر تاریخی برطرف شود.
خوزستان در جنوبی‌ترین استان کشور واقع‌شده است، لفظ خوزستان ظاهراً به معنی سرزمین خوزیها یا هوزی‌ها است که شهر اهواز مرکز کنونی آن نیز در آن قرارگرفته است.
دشت رامهرمز در جنوب شرقی خوزستان و حدود 95 کیلومتری اهواز واقع‌شده است. مساحت این دشت 620 کیلومترمربع است. موقعیت آن نشان می‌دهد که تحول آن براثر ارتباط فرهنگی و اقتصادی دشت شوشان (دوران پیش‌ازتاریخ ایران) با مراکز جمعیتی زاگرس، به‌ویژه منطقه انشان در فارس بوده است.
رامهرمز علاوه بر راه ارتباطی، منطقه حائل فرهنگی بین کوهستان و دشت‌های پست خوزستان هست. از گذشته‌های دور تا سال‌های اخیر، قلمرو انبوه کوچیدگان ایل‌های مختلف لر زبان به‌خصوص لرهای بختیاری بوده است.
در بخش شمال غربی تا جنوب غربی این پهنه، تعداد کمی از کوچیدگان عرب‌زبان در اطراف رامهرمز پراکنده‌اند که در ماه‌های سرد از علوفه‌های این منطقه گرمسیری جهت دام‌های خود بهره می‌گیرند (صفی نژاد 257).
سه رودخانه اصلی بانام‌های علاء، رود زرد و رود تلخ در این دشت جاری‌اند که در طی مسیر باهم ترکیب‌شده و تشکیل رودخانه رامهرمز را می‌دهند و درنهایت به رودخانه‌ی جراحی می‌پیوندند و وارد خلیج‌فارس می‌شود.
کاوش‌ها و بررسی‌ها در دشت رامهرمز نشان داد این منطقه، گذشته از یک محوطه‌ی کوچک از دوره شوشان قدیم، برای نخستین بار در مرحله شوشان میانی متأخر مسکونی شد و روند پیچیدگی اجتماعی و اقتصادی همراه با قشری از نخبگان محلی در حال تحول بود.
دشت رامهرمز از پیش‌ازتاریخ تاکنون به‌طور پیوسته استقرارهایی را در خود پرورش داد و یکی از کانون‌های تحولات در دوران شهرنشینی و بسیاری از تحولات دوران‌ساز در طول تاریخی خود بوده است.
نمونه آثاری از دوره‌های مختلف در این دشت شناسایی‌شده است که برخی از آن‌ها به شهرستان رامهرمز بسیار نزدیک است و نام شهر رامهرمز را به دوره‌های پیش از ساسانی برمی‌گرداند: ا- تل برمی که آثاری از شوشان جدید، ایلام قدیم، میانی و به گفته دَنیل پاتس ایلام نو (آغاز هزاره نخست پ. م) را در خود دارد. 2 – تل گِسِر یا قضیر که در منابع غیرفارسی نوشته‌شده است که نادرست است و آثاری از یک قلعه ایلامی متعلق به هزاره دوم پیش از میلاد در آن هست 3- محوطه باستانی جوبجی که آثاری از آرامگاه دو بانوی ایلامی از خاندان شوتور نهونته از دوره ایلام نو، به‌دست‌آمده هست (شیشه‌گر 20)
چگونگی بنای شهر رامهرمز در دوره‌های مختلف تاریخی و اسناد موجود:
شهر رامهرمز یا رام هرمزد اردشیر، به گفته مورخان اسلامی، مربوط به سده‌های آغازین دوره ساسانی است. در کتاب شهرستان‌های ایران، رساله‌ای چندصفحه‌ای به زبان پهلوی میانه، بنای این شهر به هرمز اول ساسانی (272 تا 273) نسبت داده‌شده است. این رساله چنین نوشته است: شهرستان هرمزد اردشیران و شهرستان رام هرمزد را هرمز دلیر پسر شاپور ساخت.
حمدالله مستوفی نیز در سده 8 هجری قمری در نزهه القلوب، بنای آن را به اورمزد بن شاپور نسبت داده است، به گفته وی نام رامهرمز به‌مرور رامز شد و امروزه در گویش محلی نام این شهر، رومز تلفظ می‌شود (اقتداری 175).
گذشته از نظریات مورخان اسلامی، سنگ‌نوشته و شناسنامه سنگی نامِ تاریخی رامهرمز که هم‌اکنون در موزه رامهرمز نگهداری می‌شود، یک سند دیگر برای اثبات نام رامهرمز بوده است. این سنگ‌نوشته یا کتیبه نیمه هجایی مربوط به پادشاهی بنام «امرسوئن» است که در آن از شهر هوهنور (رامهرمز کنونی) نام‌برده شده است.
امرسوئن در سال 2046 قبل از میلاد بر جای شولگی بر تخت نشست. در این هنگام منطقه هوهنور در ایران (احتمالاً رامهرمز در خوزستان) و همچنین منطقه انشان قیامی صورت گرفت که این قیام توسط امرسوئن سرکوب شد (مفیدی 53) این سنگ‌نوشته با خط اکدی و مربوط به ایلام میانی هست
سومری‌ها برای شهرهایی که چشمه‌های قیر داشتند عنوان «ساگ کول نیم» را استفاده می‌کردند. ساگ کول نیم به معنای آذرخش ایلامی (سرزمین قیر) هست. ازجمله این شهرها هوهنور (رامهرمز) و آروخه (احتمالاً دهلران) هست. چشمه‌های قیر طبیعی در شمال رامهرمز قرن‌هاست که به رودخانه‌های اطرافشان می‌ریزند.
بقایای تأسیسات تصفیه‌خانه‌های قیر دوره هخامنشی که قیر حاوی گل‌ولای را تصفیه کرده و در مواردی چون قلم‌زنی و عایق‌کاری ظروف سفالی به کار می‌برده‌اند هنوز در بستر و کنار رودخانه بر جا هستند که با محل آرامگاه دو بانوی ایلامی جوبجی فاصله زیادی ندارند.
جام قیر مجموعه جوبجی – رامهرمز، یکی از دست آفریده‌های قیر طبیعی از دوره ایلام نو است. . (شیشه‌گر.457)درهرصورت، وجود این‌چنین سنگ‌نوشته‌ای در محوطه باستانی، نشان از آن است که یک محوطه حکومتی در آنجا برقرار بوده است و احتمال اینکه سازه‌های گسترده معماری به همراه اسناد و مدارکی از وضعیت اجتماعی و ساختار حکومتی آن در آینده در آن زمان به دست بیاید (نگارنده).
همچنین آجر نوشته‌هایی درگذشته، در تپه برمی در این دشت پیداشده بود که حاکی از ساخت‌وسازهایی دارند که اونتاش ناپیریشا و شیلهاک اینشوشیناک دو تن از شاهان دوره ایلام میانی مربوط به سده‌های 13 و 14 پیش از میلاد در اینجا ساخته‌اند.
به نظر می‌رسد که بُرمی در این دوران یکی از مراکز مهم در این دشت بوده است (مفیدی. 53). تمامی این اسناد باستانی بسیار بااهمیت و سرنخی در رمزگشایی یک محوطه باستانی است و می‌تواند تاریخچه نام رامهرمز را به سده‌های پیش از اسلامی و حتی پیش‌ازتاریخی برگرداند.
انتهای پیام/72022/ی40
