خوزتوریسم
اهمیت نقش زنان در ساخت آینده صنعت گردشگری
اهمیت نقش زنان در ساخت آینده صنعت گردشگری
امروزه زنان در جایگاههای مختلف نقش اساسی خود را اثبات کردهاند. به گونهای که بدون حضور آنان نمیتوان آیندهای روشن برای بسیاری از کسب و کارها تصور کرد. روزگاری بانوان کمتر از مردان در بسیاری از مشاغل فعالیت داشتند. اما تقریبا از زمانی که صنعت گردشگری به عنوان صنعتی درآمدزا برای کشورها و کسب و کاری برای مردم پا به عرصه وجود گذاشت، زنان نقش پررنگی در آن داشتند و بسیاری از شاغلان این صنعت را شامل میشدند.
زنان در عرصههای مختلف، صنعت گردشگری را سرپا نگه داشتهاند. وقتی که به یک روستای گردشگری وارد میشویم، بانوانی را میبینیم که معرف فرهنگ آن روستا هستند و میتوان گفت حافظان میراث ناملموس آن منطقهاند. زنانی که با پوشش محلی، به تهیه نان و غذاهای سنتی منطقه میپردازند.
بانویی که با حفظ اصالت صنایع دستی روستا، آن را به نسل بعد منتقل میکند. بانویی که با همراهی خانوادهاش، خانه روستائیشان را به اقامتگاه بومگردی تبدیل کرده و با ظرافت و سلیقه آن را با نمادهای بومی منطقه آراسته است. بانویی که اشعار و لالاییهای محلی را در سینه نگه داشته و برای فرزندان و نوههایش میخواند و به این ترتیب این اشعار را به نسل بعد انتقال میدهد.
قطعاً بدون حضور زنان، حتی نامی از برخی آداب و رسوم و بسیاری از مواریث ارزشمند فرهنگی باقی نمیماند. در واقع زنان با بازآفرینی غذاهای سنتی، صنایع دستی و تجربههای بومی، سهم مؤثری در شکلدهی تجربه گردشگری دارند.نقش بانوان در صنعت گردشگری بسیار فراتر از این نمونههاست و جایگاههای مختلف تا جایگاههای تصمیمسازی را شامل میشود.
علاوه بر این سرمایهگذاران برخی از مشاغل مختلف مرتبط با حوزه گردشگری بانوان هستند. زنان با سرمایههای اندک، ایدههای بزرگ و پشتکارشان، موجب پویایی صنعت گردشگری در بسیاری از مناطق شدهاند. کارآفرینانی که با علم، آگاهی و توان پا به عرصهای مهم گذاشتهاند که جوانب گستردهای دارد. صنعتی که نمیتوان در آن تنها به فکر منافع اقتصادی بود بلکه باید اصول پایداری را در آن به بهترین نحو شناخت و به کار برد.
هرچند بانوان وارد جایگاههای مدیریتی و کارآفرینی در صنعت گردشگری شدهاند، آمارهای جهانی حکایت از آن دارد که با وجود اینکه حدود نیمی از نیروی کار گردشگری را زنان تشکیل میدهند بیشتر آمار فعالیت آنان در صنعت گردشگری مربوط به سطوح اجرایی و خدماتی است و نقش زنان همچنان در سطح تصمیم گیری، سیاستگذاری و کارآفرینی کمرنگ است.
یکی از مسائل بانوان برای فعالیت در این عرصهها این است که در بسیاری از موارد تلاشهای آنها به طور شایسته مورد توجه قرار نمیگیرد. بسیاری از آنها با علاقه فراوان اما بدون آموزشهای بازاریابی یا حمایتهای مالی، تلاش میکنند، کسب و کارهایی را اداره کنند که زیربنای صنعت گردشگری به حساب میآیند.
امروزه بسیاری از این افراد تحصیلات دانشگاهی و تجربههای عملی ارزندهای در این زمینه دارند اما به دلیل برخی از مسائل مانند دیدگاههای سنتی به کسب و کارها و بینشی که هنوز در برخی مناطق در خصوص نقش بانوان در این زمینه وجود دارد، شرایط اقتصادی و مواردی از این دست نتوانستهاند جایگاه مناسب خود را در این صنعت تثبیت کنند.
این درحالی است که با ویژگیهای خاص صنعت گردشگری، می توان از بانوان و خصوصیات خاص اخلاقی آنها در این صنعت بیش از دیگر صنایع بهره برد. خصوصیاتی همچون خلاقیت، انعطاف پذیری و حساسیت به اصول پایداری.
در واقع میتوان ادعا کرد که حضور پررنگتر و مؤثرتر زنان در صنعت گردشگری آن را تبدیل به صنعتی پایدارتر و فرهنگیتر میکند. در این میان برنامهریزی برای توانمندسازی زنان، نقش مسئولان، دانشگاهیان و رسانهها در آموزش، تدوین برنامههای مؤثرتر در این زمینه و معرفی بانوان موفق و تأثیرگذار نظیر صاحبان بومگردیها، برگزارکنندگان تورهای فرهنگی، کارآفرینان، مدیران آموزشگاهها، دفاتر خدمات مسافرتی و سایر مشاغل از اهمیت بسزایی برخوردار است.
با آنچه پیشتر ذکر آن رفت، ضروری است، تصمیم گیرندگان، برنامهریزی برای انجام برخی اقدامات را مدنظر قرار دهند چراکه پذیرفتن بانوان به عنوان قشری که در ساخت آینده صنعت گردشگری و توسعه این صنعت نقش بسزایی خواهند داشت، اجتناب ناپذیر است. با توجه به اهمیت آموزش، پیش از هر چیز، ایجاد یک برنامه کلان با محورهای آموزش، دسترسی به منابع مالی، شبکه سازی و حضور در بازارهای داخلی و بین المللی از اهمیت بسزایی برخوردار است.
همچنین توسعه آموزشهای تخصصی مانند دوره های کوتاه مدت بازاریابی دیجیتال، مدیریت بوم گردی، تولید محتوا و مدیریت مالی میتواند به توسعه مهارتهای لازم برای موفقیت در صنعت گردشگری کمک قابل توجهی نماید. تسهیل حضور زنان در نمایشگاهها و بازارهای فروش و اختصاص غرفههای ویژه، کمک هزینه سفر و آموزش فروش برای زنان کارآفرین در نمایشگاههای گردشگری داخلی و خارجی و همچنین اتصال کسب و کارهای زنانه به بازارهای دیجیتال، آموزش و پشتیبانی در حوزه فروش آنلاین و برندینگ دیجیتال نقش بسزایی در حمایت از آنان دارد.
پرداخت وامهای کوچک با ضمانتهای سبک میتواند کسب و کارهای خانگی، بومگردیها و صنایع دستی را از مرحله بقا به مرحله توسعه منتقل کند. ایجاد شبکه حرفهای زنان در گردشگری، تشکیل انجمنها و نشستها برای ارتباط، انتقال تجربه و حمایت از کسب و کارهای زنانه یکی از راههای حمایتی برای موفقیت در مسیر پر فراز و نشیب این کسب و کار است. لازم است رسانهها حمایت هدفمندی از زنان کارآفرین داشته باشند. رسانهها به جای نمایش نمونههای کلیشهای، باید داستان کسب و کارهای واقعی و موفقیتهای کوچک اما تأثیرگذار زنان را بازتاب دهند.
با در نظر گرفتن عوامل منجر به کارآفرینی و شرایط موجود در صنعت گردشگری که شرایط مناسبتری برای کارآفرینی بانوان نسبت به بسیاری دیگر از مشاغل دارد، درمییابیم که زمان تغییر رویکردهای مدیریتی و قرار دادن زنان در کانون توسعه گردشگری و در مراحل مختلف زنجیره توزیع فرا رسیده است. وقت آن رسیده که به جای نگاه حمایتی صرف، زنان در کانون توسعه گردشگری قرار گیرند. آینده این صنعت نه تنها وابسته به سرمایه و زیرساخت بلکه وابسته به انسانهایی است که روح این صنعت را زنده نگه میدارند.
بینهسادات صدر
کارشناسی ارشد برنامه ریزی توریسم
