هنرشبیه خوانی در شوشتر

گردشگری مذهبی یکی از کهن‌ترین و پرمخاطب‌ترین شکل‌های گردشگری در جهان است که در آن افراد برای نیایش، انجام مناسک دینی یا کسب تجربه‌ای معنوی به مکان‌های مقدس سفر می‌کنند. این نوع از گردشگری در ایران، به‌ خاطر پیشینه غنی مذهبی، تنوع آیینی و تعدد اماکن مقدس، جایگاه ویژه‌ای دارد.؛

چند سالی است که وقتی درباره رونق گردشگری حرف می‌زنند، بر لزوم توجه به ظرفیت‌های گردشگری مذهبی و آیینی تأکید می‌شود.

گردشگری مذهبی یکی از کهن‌ترین و پرمخاطب‌ترین شکل‌های گردشگری در جهان است که در آن افراد برای نیایش، انجام مناسک دینی یا کسب تجربه‌ای معنوی به مکان‌های مقدس سفر می‌کنند. این نوع از گردشگری در ایران، به‌ خاطر پیشینه غنی مذهبی، تنوع آیینی و تعدد اماکن مقدس، جایگاه ویژه‌ای دارد.

هنر تعزیه را به‌عنوان آیین نمایشی مذهبی در ایران می‌شناسند که در سال ۱۳۹۸ شمسی به‌عنوان چهارمین اثر فرهنگی ناملموس ایران در فهرست جهانی یونسکو ثبت شد. قدمت این هنر به حدود ۳۰۰ سال پیش می‌رسد؛ گرچه آیین برگزاری نمایش‌های سوگ در ایران پیشینه‌ای قدیمی‌تر دارد.

نمایش تعزیه در حال حاضر نوعی آیین سوگواری برای شهادت ائمه اطهار و بزرگان دین اسلام است که بیشتر در روزهای ماه محرم و صفر میان شیعیان برگزار می‌شود. نخستین نمایش‌های تعزیه اجرای سوگنامه‌هایی از شاهنامه فردوسی بودند که در آن‌ها داستان‌هایی مانند سوگ سهراب و سیاوش و افراسیاب روایت می‌شدند. با گذشت زمان تنوع نمایشنامه‌ها بیشتر و آثار عرفانی با مضامین مذهبی آمیخته شد.

پرسوز و گدازترین اجراهای تعزیه که شهرت بالایی به دست آورده‌اند، روایت شهادت امام حسین، یاران و خانواده ایشان در صحرای کربلا است.

هنر نمایشی تعزیه به عنوان یک ژانر نمایشی کامل که از دل سیر و روند فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و اعتقادی ایرانیان در طول قرن‌های گذشته برخاسته است از جمله هنرهای دینی، ملی و باستانی ایران است که در شهرهای مختلف این سرزمین پهناور برگزار می‌شود.

آئینن تعزیه از آیین های مذهبی ایران است که نقش اساسی در در حوزه گردشگری مذهبی ایفا میکند .

نام اصلی تعزیه، شبیه‌خوانی یا شبیه‌گردانی است؛ یعنی اینکه افراد اجراکننده شبیه و بازی‌کننده نقش شخصیت‌های اصلی هستند. این آیین هنوز در برخی نقاط کشور به خصوص خوزستان و شهرهای شوش و شوشتر با همان شکوه سابق برگزار می‌شود.

مراسم تعزیه براساس تفکیک مناطق مختلفی که در آن‌اجرا می‌شود، به ثبت رسیده است. تعزیه شهرهایی چون تهران، شوش،تفرش، کازرون، شوشتر، کاشمر، قزوین، بوشهر، شیراز، بیرجند و اراک به ثبت رسیده است، در شهرهای دیگر نیز تعزیه مراسم شاخصی دارد که در حال مستندنگاری و ثبت می‌شود.

*شهر شوشتر که از دیر باز به نام شهر دارالمومنین معرفی شده است در روزهای مختلف محرم آداب و رسوم ویژه ای برای عزاداری سید و سالار شهیدان دارد و از سراسر خوزستان و کشور برای شرکت در این مراسم ها به شوشتر سفر می کنند.

عزاداری امام حسین(ع) در شوشتر دارای فراز و نشیب های فراوانی بوده ولی در پنجاه سال اخیر عزاداری ها بدون تغییر باقی مانده و به ثبات رسیده اند.

یکی از آیین های سنتی شوشتر اجرای هنر شبیه خوانی است که هرساله در ماه های محرم و صفر و ماه مبارک رمضان اجرا می شود

سوگواره بزرگ هیئت شبیه خوانی شوشتر یکی از محبوب‌ترین آیین‌های مذهبی‌ ماه محرم شوشتر و کشور است که از سال ۸۰ تا کنون به اجرای شبیه خوانی می پردازد و همواره میزبان گردشگران داخلی وخارجی وعلاقه مندان به گردشگری مذهبی می باشد.

اجراهای بیست و چهارمین سوگواره بزرگ شبیه خوانی سلاسل به معین البکایی استاد حاج خلیل ضرغامپور توسط گروه تئاتر سلاسل و هیئت شبیه خوانی عاشوراییان سلاسل از ۲۵ تیر الی ۹‌ مردادماه ۱۴۰۴ ساعت ۲۲ در میدان شبیه خوانی زنده یاد شاهرخ علاف زاده واقع در محوطه تالار فرهنگ شوشتر با همکاری، انجمن هنرهای نمایشی شوشتر، اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی شهرستان شوشتر، سازمان بسیج هنرمندان شوشتر و شهرداری و شورای اسلامی و گروه جهادی عاشوراییان سلاسل شوشتر تولید و اجرا می شود.

پ.ن:

کتاب «آموزش مقدماتی شبیه‌خوانی» به همراه سی دی فایل‌های صوتی برای علاقه مندان به انر نمایش و تعزیه توسط استاد حاج خلیل ضرغامپور پیشکسوت شبیه‌خوانی شوشتر و استان خوزستان و مدیر کانون شبیه‌خوانی انجمن هنرهای نمایشی استان خوزستان تالیف و گردآوری شده است.

گزارش:ابوالفضل مهدی پور