رونمایی از سند قرارداد تاریخی شرکت دارسی با سادات در بیست و نهمین نمایشگاه نفت تهران

در جریان بیست‌ونهمین نمایشگاه بین‌المللی نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی، از یکی از مهم‌ترین اسناد تاریخی صنعت نفت ایران رونمایی شد؛ قراردادی که در سال ۱۲۸۵ هجری شمسی (۱۹۰۶ میلادی) میان شرکت دارسی و سادات قیری منعقد شده است.

هادی حیدری، کارشناس اسناد شرکت مناطق نفت‌خیز جنوب، درباره اهمیت این سند گفت: این قرارداد از نخستین توافق‌های رسمی مرتبط با بهره‌برداری نفت در مسجدسلیمان محسوب می‌شود و تا سال ۱۳۶۳ ادامه داشت. براساس مفاد آن، شرکت دارسی متعهد شد در ازای بهره‌برداری از اراضی متعلق به سادات، سالانه مبلغی را به‌صورت مستمری به آنان پرداخت کند.

این سند نشان‌دهنده شکل‌گیری پایه‌های اقتصادی صنعت نفت در ایران است. وی افزود: این اسناد که قدمتی نزدیک به ۱۲۰ سال دارند، بخشی از مجموعه‌ای هستند که در نمایشگاه امسال به نمایش درآمدند و روایت‌گر آغاز دوران صنعتی نفت در کشورند.

به گفته حیدری، بسیاری از این اسناد روی کاغذهای دست‌ساز شرکت واتمن انگلستان نوشته شده‌اند؛ کاغذهایی با نقش‌آب (واترمارک) اختصاصی که اصالت آن‌ها را تأیید می‌کند.

این نوع کاغذها از قرن هجدهم میلادی برای مکاتبات رسمی و قراردادهای مهم استفاده می‌شدند و در مورد شرکت دارسی نیز به‌صورت اختصاصی سفارش داده شده بودند. وی در پایان اشاره کرد: استفاده از کاغذهای واتمن برای نگارش این اسناد، نه‌تنها اعتبار آن‌ها را افزایش داده، بلکه نشان‌دهنده اهمیت مکاتبات شرکت دارسی در آغاز فعالیت‌های نفتی در ایران است.

پ.ن:
ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ " ﺳﺎﺩﺍﺕ ﻗﯿﺮﯼ " ﭼﻪ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﺑﻮﺩﻧﺪ؟
ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ " ﺳﺎﺩﺍﺕ ﻗﯿﺮﯼ " ﺍﺯ ﻃﻮﺍﯾﻒ ﺧﻮﺯﺳﺘﺎﻥ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺷﻮﺷﺘﺮ ﻣﯽ ﺯﯾﺴﺘﻨﺪ ﻭ ﻧﺴﺐ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺣﻀﺮﺕ ﺍﻣﺎﻡ ﻣﻮﺳﯽ ﮐﺎﻇﻢ ‏( ﻉ ‏) ﻣﯽ ﺭﺳﺎﻧﺪﻧﺪ . ﺷﻐﻞ ﺍﺻﻠﯽ ﺁﻧﻬﺎ ﺗﺠﺎﺭﺕ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺩﺭ ­ﮔﺬﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﻋﺒﻮﺭ ﺍﺯ ﻧﻮﺍﺣﯽ ﺟﻨﻮﺏ، ﺩﺭ ﺩﺭﻩ " ﺧِﺮﺳﺎﻥ " ﻣﺤﻠﯽ ﮐﻪ ﻧﺰﺩﯾﮏ ﻣﺴﺠﺪ ﺳﻠﯿﻤﺎﻥ ﺍﺳﺖ، ﺑﻪ ﭼﺸﻤﻪ ﻩ ­ﺍﯼ ﺟﻮﺷﺎﻧﯽ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﺎﯾﻌﯽ ﻣﺨﻠﻮﻁ ﺍﺯ ﺁﺏ ﻭ ﻣﺎﺩﻩﺍﯼ ﺳﯿﺎﻫﺮﻧﮓ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺑﯿﺮﻭﻥ ﻣﯽ ﺗﺮﺍﻭﯾﺪ .
ﺁﻧﺎﻥ ﺑﺘﺪﺭﯾﺞ ﻭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﮐﺴﺐ ﭘﺎﺭﻩ ﺍﯼ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﺑﻪ ﺍﻫﻤﯿﺖ ﺍﯾﻦ ﻣﺎﺩﻩ ﭘﯽ ﻣﯽ ﺑﺮﻧﺪ ﻭ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﺍﯾﻦ ﻫﻤﺎﻥ ﻗﯿﺮﯼ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺳﺎﺳﺎﻧﯿﺎﻥ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺑﺮﺍﯼ ﻗﯿﺮﺍﻧﺪﻭﺩ ﮐﺮﺩﻥ، ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺩﺭ ﺟﻨﮓ ﺍﻓﺰﺍﺭ ﻭ ... ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻣﯽ ﺷﺪ . ﺍﺯ ﺍﯾﻨﺠﺎ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﻣﯽ ﮔﯿﺮﻧﺪ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﺮﺩﺍﺭﯼ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺁﻏﺎﺯ ﮐﻨﻨﺪ .
ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺍﺑﺰﺍﺭﯼ ﺳﺎﺩﻩ ﺷﺮﻭﻉ ﺑﻪ ﺍﺳﺘﺨﺮﺍﺝ ﻧﻔﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﻭ ﺑﺎ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺩﯾﮕﯽ ﺑﻪ ﺍﺭﺗﻔﺎﻉ ﭼﻬﺎﺭ ﻭ ﻗﻄﺮ ﺩﻭ ﻣﺘﺮ، ﻧﻔﺖ ﺭﺍ ﭼﻨﺪ ﺭﻭﺯ ﻣﺘﻮﺍﻟﯽ ﮔﺮﻡ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺣﺪﯼ ﮐﻪ ﻣﻮﺍﺩ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺁﻥ ﺗﺒﺨﯿﺮ ﺷﻮﺩ ﻭ ﻗﯿﺮ ﻣﺬﺍﺏ ﺑﺎﻗﯽ ﺑﻤﺎﻧﺪ ﻭ ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﺗﺨﻠﯿﻪ ﺍﯾﻦ ﻣﻮﺍﺩ ﺩﺭ ﺁﺏ، ﻗﯿﺮ ﻻﯾﻪ ﻻﯾﻪ ﺷﺪﻩ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﻓﺮﻭﺵ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﻣﯽ ﺩﻫﻨﺪ .
ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺍﺯ ﺍﺳﻨﺎﺩ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﮔﯽ ﺳﺎﺩﺍﺕ ﺑﺮ ﻣﯽﺁﯾﺪ ﺩﺭ ﺣﺪﻭﺩ ﺳﺎﻝ ﻫﺎﯼ 6­ ـ 1285 ﺍﻭﻟﯿﻦ ﺑﺎﺭ ﺩﻣﻮﺭﮔﺎﻥ ‏( ﺑﺎﺳﺘﺎﻥ ﺷﻨﺎﺱ ﻓﺮﺍﻧﺴﻮﯼ ‏) ﺍﺯ ﻗﻀﯿﻪ ﻗﯿﺮ ﺩﺭّﻩ ﺧﺮﺳﺎﻥ ﻣﻄﻠﻊ ﻣﯽ ﺷﻮﺩ ﻭ ﺳﭙﺲ ﺍﻧﮕﻠﯿﺴﯽ ﻫﺎ ﺑﺎ ﺣﻤﺎﯾﺖ ﺩﻭﻟﺖ ﻭﻗﺖ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﻣﻮﻓﻖ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﺳﺎﺩﺍﺕ ﻗﯿﺮﯼ ﺭﺍ ﺭﺍﺿﯽ ﺑﻪ ﺍﻧﻌﻘﺎﺩ ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺩ ﺑﺎ ﮐﻤﭙﺎﻧﯽ ﺩﺍﺭﺳﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ . ﺍﺳﻨﺎﺩ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺣﺎﮐﯽ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺟﻤﻌﯽ ﺍﺯ ﺳﺎﺩﺍﺕ ﺷﻮﺷﺘﺮﯼ ﺗﻮﺳﻂ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﻩ ﺷﺎﻥ ﺍﺣﺘﺸﺎﻡ ﺍﻟﺴﻠﻄﻨﻪ ﺷﮑﺎﯾﺘﯽ ﺑﻪ ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮﺭﺍﯼ ﻣﻠﯽ ﺍﺭﺳﺎﻝ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﺍﯾﻨﮑﻪ ﺧﻮﺍﻧﯿﻦ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﺍﻣﻼﮎ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺑﺪﻭﻥ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﺑﻪ ﮐﻤﭙﺎﻧﯽ ﻧﻔﺖ ﺍﻧﮕﻠﯿﺲ ﺍﺟﺎﺭﻩ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﻧد
ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ ﺳﺎﺩﺍﺕ ﻋﻠﯽ ﺭﻏﻢ ﻣﯿﻞ ﺑﺎﻃﻨﯽ ﺑﺎ ﺍﯾﻦ ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺩ ﻣﻮﺍﻓﻘﺖ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﻨﺪ ﻭ ﻣﻘﺮﺭ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺩﺭ ﺩﺭّﻩ ﺧﺮﺳﺎﻥ ﭼﺎﻩ ﻧﻔﺖ ﺣﻔﺮ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ ﻭ ﮐﻤﭙﺎﻧﯽ ﺩﺍﺭﺳﯽ ﺳﺎﻻﻧﻪ هزار ﻣﻦ ﻧﻔﺖ ﻭ نهصد ﻗﺮﺍﻥ ﺍﺣﻤﺪﺷﺎﻫﯽ ‏( ﻧﻘﺮﻩ ‏) ﺑﻪ ﺳﺎﺩﺍﺕ ﻗﯿﺮﯼ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﻧﺪ . ﺍﻣﺎ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ ﻗﯿﺮﯼ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺧﺸﻨﻮﺩ ﻧﺒﻮﺩﻧﺪ ﺩﺳﺖ ﺑﻪ ﺍﻋﺘﺮﺍﺽ ﻣﯽ ﺯﻧﻨﺪ ﻭ ﺁﻥ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺭﺍ ﺳﺮﺯﻣﯿﻦ ﺍﺟﺪﺍﺩﯼ ﺧﻮﺩ ﻣﯽ ﺧﻮﺍﻧﻨﺪ ﻭ ﺍﯾﻦ ﺑﺎﺭ ﻧﯿﺰ ﺑﺎ ﻣﺪﺍﺧﻠﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﻣﻘﺮﺭ ﻣﯽ ﺷﻮﺩ ﮐﻪ ﭼﺎﻩ ﻧﻔﺖ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﻧﮕﻠﯿﺴﯽ ﻫﺎ ﺍﺟﺎﺭﻩ ﺑﺪﻫﻨﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻧﻬﺎﯾﺖ ﺍﯾﻦ ﺍﻣﺮ ﻣﻮﺟﺐ ﺍﻧﻌﻘﺎﺩ ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺩ ﻗﯿﺮﯼ – ﺩﺍﺭﺳﯽ ﻣﯽ ﺷﻮﺩ .
ﺍﯾﻦ ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺩ ﮐﻪ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﻫﺸﺖ ﺷﺮﻁ ﻫﺴﺖ ﺩﺭ ﺍﮐﺘﺒﺮ ۱۹۰۷ ﺑﻪ ﺍﻣﻀﺎﺀ ﻃﺮﻓﯿﻦ ﻣﯽ ﺭﺳﺪ ﻭ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺩﺭ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺍﯾﻦ ﺳﻨﺪ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺸﺎﻫﺪﻩ ﺍﺳﺖ، ﺍﺟﺎﺭﻩ ﺩﻫﻨﺪﮔﺎﻥ ﺳﯿﺪ ﻟﻄﻒ ﺍﻟﻪ ﻭﻟﺪ ﻣﺮﺣﻮﻡ ﺳﯿﺪ ﮐﺮﯾﻢ ﻗﯿﺮﯼ ﻭ ﺁﻗﺎ ﺳﯿﺪ ﺁﻗﺎﯾﯽ ﻭﻟﺪ ﻣﺮﺣﻮﻡ ﺳﯿﺪ ﻣﺤﻤﺪ ﻗﯿﺮﯼ ﻭﮐﺎﻟﺘﺎ ﺍﺯ ﻃﺮﻑ ﺳﺎﺩﺍﺕ ﻗﯿﺮﯼ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻭ ﻣﻮﺟﺮ ﻭﯾﻠﯿﺎﻡ ﺩﺍﺭﺳﯽ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻭﮐﯿﻞ ﻭﯼ ﺟﯽ . ﭘﯽ . ﺭﯾﻨﻠﺪﺳﻦ ﮐﻪ ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺩ ﺭﺍ ﺍﻣﻀﺎﺀ ﮐﺮﺩه اند