🔺نفت سفید؛ شهری که در گذر زمان به روستا و سپس به دهکده گردشگری تبدیل شد


چشمه‌های نفتی روستای نفت سفید اگر چه در ابتدا رونق‌بخشِ این روستا بود اما آنگاه که تن آن از مکیدن‌های مکرر تلمبه‌های‌ نفتی رنجور شد، یله و رها با مشعل‌های روشنش به حال خود واگذار شد تا بدانجا که اکنون مخروبه‌ای بیش از آن نمانده .
بوی نفت که آمد، سر و کله انگلیسی‌ها پیدا شد. انگلیسی‌ها پیش‌تر به مسجدسلیمان و اهواز رفته بودند و بعد به روستای نفت سفید آمدند. در میان کوه‌های موسوم به "کرایی" میان مسجد سلیمان و هفتکل و در میانه میادین نفتی، چاه زدند.وقتی دیدند نفتش سفید است سکنی گزیده و شهر نفت سفید را ساختند.جایی که اندکی بعد به "پاریس ایران" معروف شد.
نفت سفید در همین زمان هم با واسطه همه گذشته‌اش می‌تواند در زمره روستاهای خاص قرار گرفته و ثبت جهانی شود.
حدود ۹۰ سال پیش، هندی‌ها به دستور انگلیسی‌ها شروع به ساخت دهکده‌ای مدرن کردند. روستایی سنگی با امکانات مجهز در حد یک شهر با بخش‌های کارگری و کارمندی. البته به جز انگلیسی و هندی‌ها کارگران ایرانی هم در دهکده حضور داشتند.
روستای نفت سفید، به قسمت‌های کارگران، مدیران و مدیران عالی رتبه، تقسیم شده بود. بنگله‌ها به تناسب رتبه‌ای که افراد در کارخانه‌ها داشتند، از هم جدا شده بودند.
نخستین‌بار در سال ۸۹ که مسافری شب رو در جاده‌های فرعی خوزستان بودم با مشعل‌های روشن در حیاط خانه‌هایی مواجه شدم که مرا مسحور خود کرد. مشعل‌های دائم روشن روستاهای "نمره دوازده"، "نفت سفید" و "چمن لاله"، نوید حیاتی کم فروغ در این مناطق است. نفت به همراه گاز از چاه بیرون می‌آید، که پس از جداسازی گاز، با خط لوله تصفیه‌ شده و برای پالایشگاه گاز می‌فرستند؛ اما چون قبلا پالایشگاه گاز نبود، این گاز را می‌سوزاندند. اکنون نیز در برخی مناطق، از نفت سفید گرفته تا عنبل در شهرستان لالی همین‌طور است و اهالی از این گاز برای روشنایی و گرما استفاده می‌کنند.
روند رو به رشد نفت سفید تا سال ۱۳۴۷ بود، اما پس از خروج انگلیسی‌ها در سال ۴۷ از این منطقه، کم کم بساط نفت برچیده شد و نفت سفید در سراشیبی سقوط قرار گرفت، البته این که چرا مدیریت آن وقت شرکت ملی نفت (اقبال) تصمیم گرفت دهکده زیبای نفت سفید را با قراردادی ناچیز و تنها به مبلغ ۱۳ میلیون و سیصد هزار تومان به ارتش واگذار کند، جای سوال دارد.
در هنگام جنگ عراق با ایران، شهرِ خالی از سکنه، به مأمنی برای جنگ زدگان بدل شد و پس از پایان جنگ، نفت‌سفید با ویرانی‌هایی دو چندان باز هم تنها شد. اما نفت سفید آنقدر مدرن و همسان با محیط طبیعی پیرامون ساخته شده بود که توانست به سختی، زیبایی‌های خود را حفظ کند.
تعداد کارکنان مناطق نفت‌خیز مستقر در نفت‌سفید در ۳۱ دسامبر ۱۹۵۶، ۸۴۷ نفر و در همین هنگام تعداد سکنه نفت سفید بیش از ۲۰ هزار نفر بود که این جمعیت در حال حاضر به ۱۰۰ خانوار رسیده که یا دامپروری می‌کنند یا در حراست از تاسیسات نفتی نگهبانی می‌دهند و در پالایشگاه‌ها و مجموعه‌های نفتی مشغولند.
سی برنج، پشت برج، کوی ژاندارمری و بنگله‌های کارگری و کارمندی را از مناطق مختلف نفت سفید و آن را به روستایی خاص تبدیل کرده .
ساکنان نفت سفید در گذشته از امکانات مدرنی شامل:سیستم مخابرات، بانک، بازارچه، تلفن‌های مدرن هندلی، سینما، مدرسه، سیستم فاضلاب، استخر سرپوشیده و روباز، ایستگاه تولید برق و حتی برق زیرزمینی، منازل ضد زلزله و... برخوردار بودند که امروزه در بخش‌های مختلف آن جز تلی از خرابه نمانده. نفت‌سفید روزگاری سرآمد شهرهای پیشرفته بود.
مدرسه "نظام وفا" از قدیمی‌ترین مدارس آن منطقه توسط مرحوم نظام وفا فرزند میرزا محمود از مشاهیر ادب ایران افتتاح شد که در حال حاضر تخریب شده است.
نفت سفید در خاطرات خود بازارچه‌ای سرپوشیده داشته که دور تا دور آن مغازه بوده و مردم برای خرید مایحتاج خود به آنجا می‌رفتند، اما شوربختانه اکنون به‌جز دیواره‌های تخریب شده چیزی باقی نمانده و مردم برای خرید باید مسافتی ۳۰ کیلومتری را تا هفتکل طی کنند.
این روستا در گذشته چشمه‌های نفتی داشته که نفتِ سفید از آن برداشت می‌شد. نفتِ سفید، نفتی تصفیه شده و تمیز است که برای سوخت جت از آن استفاده می‌شود. در ایران تنها این منطقه چاه نفت سفید دارد.
این روستا در سال ۱۹۳۸ م با میدان عظیم نفتی حاوی ۳۰۰ میلیون بشکه نفت کشف شد. تا سال ۱۹۷۰ از ۱۰ چاه تولیدی برخوردار بود. طبق آمار رسمی در سال ۱۹۵۷ م مصادف با ۱۳۳۶ ش، ۲۷ چاه داشته که تعداد ۱۰ چاه آن فعال بوده است. متوسط تولید در سال ۱۹۷۵، ۴۶ هزار بشکه در روز بوده و تعداد کارکنان در همین تاریخ نیز ۸۱۲ نفر اعلام شده است.

نگارش :مجتبی گهستونی

منبع: میراث باشی

عکس‌ سعید فتوحی