خوزتوریسم
مراسم احیای (سبیل عطشان) و تجلیل از پیر غلامان ابا عبدالله الحسین در شوشتر
مراسم احیای (سبیل عطشان) و تجلیل از پیر غلامان ابا عبدالله الحسین در شوشتر
مراسم احیای (سبیل عطشان) و تجلیل از پیر غلامان ابا عبدالله الحسین در شوشتر
سبیل درلغت به معنی راه و طریق است وعطشان به معنی تشنگان مراد از سبیل عطشان به اینمنظور است که راه را باز کنید تا به تشنگان آب برسانم.
آبرسانی وسیراب کردن تشنگان از باالا ترین تقربها و شایسته ترین اعمال است. در اسلام نیز این نوع خدمات مورد تعریف و تمجید و تشویق قرار گرفته است.
پیامبر اکرم صلى اهلل علیه و آله و سلمفرمودند:«برترین کردارها خنک کردن جگر سوخته یعنى آشاماندن آب است.»
یکی ازافتخارات حضرت عباس (ع) در کربال، سقایی یعنی تهیه و تأمین آب برای سپاه حسینی بود.به همین مناسبت، یکی از القاب ایشان«سقا»بود. شهادت حضرت ابوالفضل(ع) نیز با سقایی ایشانپیوند داشت؛ زیرا سرانجام، حضرت در راه تهیه آب و در نزدیکی فرات به درجه شهادت رسید.
از آنجایی که مردم شوشتر ارادت بسیار خاصی به اهل بیت (ع) به ویژه حضرت ابوالفضل العباس(ع)دارند، سقایان شوشتر مراسم بسیار ویژه ای نیز برگزار میکنند که در نوع خود بسیار بی نظیر است.در مراسمات عزاداری شوشتر (در حال حاضر سبیل خوانی فقط در مراسم مقتل خوانی مسجد آلطیب)زمانی که مجلس به حدی رسید که باید منبر شروع شود در حدود11دقیقه قبل از شروعمجلس، مراسمی توسط سقایان مسجد انجام میشود به نام (سبیل عطشان) که در نوع خود بی نظیراست.
در این مراسم یک نفر سبیل خوانی میکند و دیگر سقایان در میان مردم میچرخند و کار سقایی راانجام میدهند معموال سقایان این کار را با یک مشک (و یا کوزه ای) در دست و کاسه در دست دیگرانجام می دهند سبیل خوان اشعاری در باب واقعه عاشورا،ثواب سقایی خصوصا سقای دشت کربلاحضرت عباس (ع) با صوتی خوش و دلنشین در (دستگاه چهارگاه، دستگاه شور (آواز دشتی و یا آوازافشاری) با حُزن بسیار باالیی میخواند این اشعار معمولا از اشعار شاعرانی چون حکیم وفایی شوشتری،شباب شوشتری، مُحِب شوشتری، سخایی شوشتری و محتشم کاشانی استفاده میشود.
بعد از شش بیت که سبیل خوانی خوانده میشود معموال سبیل خوان میگوید بلند بگو یا حسین ومردم دست راست را بلندمیکنند و میگویند یا حسین این دَم گرفتن از مستمعین معمولا هفت بارانجام میشود و در اصل چهارده بیت خوانده میشود ذکر این نکته قابل اهمیت است که بسته به بزرگی مجلس گاهی این مراسم تا هشتاد بیت نیز ادامه دارد تا سقا های مجلس بتوانند همه مستمعین را سیراب کنند. در آخرمراسم سبیل یا عطشان سبیل خوان هشت مرتبه میگوید سبیل یا عطشان و اگر کی دودست خود را به نشانه گرفتن آب بالا نیاورد معلوم میشود که تمام مستمعین سیراب شده اند ومراسم به پایان میرسد.
این مراسم همزمان با آغاز ماه محرم و ایام سوگواری سرور و سالار شهیدان امام حسین (ع) در راستای احیا و حفظ آیین و سنن کهن محرم، مداحی و نواهای محرمی کهن دیار شوشتر برنامه ای به همت هیأت های مذهبی و عزاداران حسینی در مسجد شیخ جعفرشوشتری (ره) برگزار گردید.
🔻شایان ذکر است، این برنامه با حضور چشم گیر اقشار مردم و محبان اهل بیت (ع) و همراهی جمعی از مسئولین محلی و استانی انجام گردید.
🔻در ادامه این رویداد فرهنگی مذهبی نواها و مداحی های سنتی کهن شهر شوشتر توسط پیرغلامان و سینه سوختگان اهل بیت عصمت و طهارت به اجرا در آمد.
از جمله برنامه های اجرا شده می توان به آیین کهن سبیل خوانی (سبیل عطشان) و نواختن دُهُل و سُرنا که از سنت های قدیمی شوشتر می باشند اشاره نمود.
🔻داودنجار آسیابانی سرپرست اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان شوشتر در این باره افزود : هدف از اجرای این برنامه حفظ آیین و سنن محرمی و جلوگیری از فراموشی این سنت‌های بومی در قالب ترویج میراث معنوی حاکم بر این کهن شهر بوده و از دلایل انتخاب محل انجام این مراسم برای چنین موضوعی می‌توان به شخصیت برجسته علمی و دینی مالک این بنا در جهان اسلام و همینطور به تاریخی بودن این مسجد بعنوان بخشی از مجموعه حاج شیخ جعفر شوشتری اشاره نمود که البته از گذشته تاکنون یکی از محل های اصلی برای ترویج فرهنگ شیعیان در این شهر بشمار می رفته است.
🔻در پایان این رویداد که با استقبال کم نظیر مردمی همراه بود، به پاس سال ها خدمتگزاری صادقانه و خالصانه پیرغلامان امام حسین(ع) مراتب تقدیر از ایشان بعمل آمد.
علاقه مندان میتوانند مقاله آیین های سنتی مُحَرم در شوشتر را از لینک زیر دریافت کنند
http://ensani.ir/file/download/article/1626762114-10123-48-1.pdf
منابع
روابط عمومی اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان شوشتر*
آیین های سنتی مُحَرم در شوشتر
میلاد خیاط
مسعود ولی عرب
