
پنجم تیرماه سالروز ثبت جهانی سازههای آبیـتاریخی شوشتر
پنجم تیرماه سالروز ثبت جهانی سازههای آبیـتاریخی شوشتر
پایگاه سازههای آبی و گسترش فعالیتهای پژوهشی پیرامون این سازهها ابتدا پرونده مجموعه آسیابهای شوشتر که سالها در فهرست پیشنهادی ثبت جهانی ایران قرار داشت تهیه شد اما به پیشنهاد و نظر کارشناسان میراث جهانی یونسکو مبنی بر اینکه محوطه آسیابها تنها بخشی از مجموعه به هم پیوسته سازههای آبی در شوشتر است تهیه پرونده منظومه آبی ـ تاریخی شوشتر در دستور کار قرار گرفت
این پرونده پس از تکمیل و رقابت موفقیتآمیز در مقایسه با آثار پیشنهادی دیگر از سوی سازمان میراث فرهنگی کشور به عنوان دهمین اثر ایران به کمیته میراث جهانی یونسکو ارایه شد. سرانجام در نشست سالانه اعضای این کمیته در ۲۶ ژوئن ۲۰۰۹ (پنج تیر ۱۳۸۸) در شهر سویل اسپانیا این پرونده با احراز معیارهای یک، ۲ و پنج با عنوان سیستم آبیـتاریخی شوشتر در فهرست میراث جهانی یونسکو با شماره ۱۳۱۵ به ثبت رسید.
اجزای سازههای آبیـتاریخی شوشتر
بند میزان
بند میزان یک اثر بسیار مهم در مجموعه بناهای آبیـتاریخی شوشتر است که رودخانه کارون را به ۲ شاخه شطیط و گرگر با نسبت مشخص چهار دانگه و ۲ دانگه تقسیم میکند. این بند با شماره ۲۳۳۱ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
برج کلاه فرنگی
بقایای برج هشت ضلعی در کنار رود شطیط است که بر فراز تپه کوتاهی مشرف به بند میزان ساخته شده است. مردم شوشتر این بنا را «کلاه فرنگی» مینامند
نهر گرگر
نهر گرگر آبراهی ساختگی از رود کارون است که در دوره هخامنشیان تا دوره ساسانیان حفر شده و در شمال شهر شوشتر توسط بند میزان از رود کارون جدا میشود و راه جنوب را در پیش میگیرد. این نهر با شماره ۱۷۵۹۹ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
مجموعه آبشارها و آسیابهای آبی
مجموعه آبشارها و آسیابهای آبی بزرگترین و پربازدیدترین بخش سیستم آبی تاریخی شوشتر (سازههای آبیـتاریخی شوشتر) است. در این مجموعه باستانی تعداد درخور توجهی آسیاب آبی وجود دارد و نمونه کامل و بزرگی از بهکارگیری نیروی آب برای چرخاندن آسیابها را میتوان در آن مشاهده کرد. این مجموعه از بیمانندترین نمونههایی است که برای استفاده بهینه از آب در ادوار کهن مورد بهرهبرداری قرار گرفته است.
بند ماهیبازان (بند خداآفرین)
بند ماهیبازان در اراضی شهر تاریخی دستوا و به منظور بالا نگهداشتن سطح آب ساخته شده است. این بند با شماره ۴۲۰۷ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
قلعه سلاسل
قلعه سلاسل دژی بسیار بزرگ و دارای حیاطهای مفصل و متعدد، سربازخانهها، طویلهها، حمامها، شبستانها، برجها، باغچهها، قورخانه، نقارهخانه، حرمخانه، آشپزخانه، قاپیهای متعدد، حوضهای بزرگ، حصار و خندق بوده است. این قلعه مرکز کنترل نهر داریون و همچنین محل استقرار والی خوزستان بوده است. با وجود تخریب قسمت عمده این قلعه بخشهای باقیمانده چشمگیر و بسیار دیدنی هستند.
نهر داریون
نهر داریون در دوره داریوش اول هخامنشی حفر شده و وظیفه آبیاری دشت میاناب شوشتر را داشته است. این نهر با شماره ۴۱۴۱ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
پل شادِروان (بند قیصر)
پل شادِروان شوشتر یا بند قیصر مربوط به دوران ساسانی است. به موجب روایات شرقی شاپور یکم شاهنشاه ساسانی پس از اسارت والریانوس امپراتور روم او را مجبور کرد که در ساخت پلبند شوشتر کار کند. فردوسی در شاهنامه خود ابیاتی را در وصف ساخت پل شادروان آورده است.
پلبند لشکر
پلبند لشکر یا دروازه لشکر یکی از دروازههای ششگانه تاریخی شوشتر بوده و هنوز آثاری از حصار شوشتر را در کنار این پلبند میتوان دید. بر بلندای صخرهای مشرف به نواحی اطراف یک بنای مذهبی به نام امامزاده عبدالله واقع است که بر روی معبد آناهیتا (الهه آب و باروری در ایران باستان) بنا شده است.
پلبند شرابدار
بند شرابدار در منطقه شرابدار (کمیته سوخت) شوشتر و بر روی شاخهای از نهر داریون موسوم به نهر رقط به صورت شرقیـغربی قرار گرفته است. این سازه را بین ۲ بنای آبی مهم پلبند لشکر و پلبند ماهیبازان شاهدیم که در ضلع جنوبی آن قسمتی از حصار شهر قرار گرفته است. این پلبند با شماره ۴۲۱۸ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
بند دختر
بند دختر در آخرین تنگه کوهستانی که رود کارون از آن عبور میکند بنا شده است.
بند دارا
بند دارا در منطقه میاناب و روی رود گرگر ساخته شده و مربوط به دوران هخامنشیان است.