آیین سنتی «گرگیعان» در اهوازئ و کارون

هر سال همزمان با میلاد امام حسن مجتبی (ع) مراسم قدیمی و کهن «گرگیعان» برگزار می‌شود. «گرگیعان» یا «قرقیعان» نام یک آئین سنتی رایج بین مردم عرب استان خوزستان، در نیمه ماه رمضان توسط کودکان اجرا می‌شود. کودکان با پوشیدن لباس‌های نو و محلی یعنی دشداشه برای پسران و عبا برای دختران، به خانه‌های مختلف می‌روند و عیدی و شیرینی می‌گیرند.

«گرگیعان» جشنی کودکانه است که هر ساله در بین عرب‌های خوزستان در شب ۱۵ ماه رمضان و به یاد امام حسن (ع) اولین نوه پیامبر اسلام با شکوهی خاص برگزار می‌شود.

به گزارش خبرنگار مهر، «من در میان شما دو امانت نفیس و گرانبها می‌گذارم یکی کتاب خدا قرآن و دیگری عترت و اهل بیت خودم». این سخن پیامبر اسلام است. این حدیث شریف هر ساله در نیمه ماه رمضان با حضور پرشور مردم به خصوص کودکان در شب ۱۵ ماه رمضان در جشنی خیابانی و کودکانه که گرگیعان نام گرفته است، مصداق پیدا می‌کند.

آئین گرگیعان همه ساله به مناسبت میلاد امام حسن مجتبی (ع) در بسیاری از نقاط خوزستان به صورت مردمی برگزار می‌شود که در سال‌های اخیر در شهرهای مختلف خوزستان در مکانی خاص به صورت نمادین نیز برگزار می‌شود و مورد حمایت بسیاری از دوستاران اهل بیت قرار می‌گیرد.

«گرگیعان» نام جشنی کودکانه است که همزمان با شب میلاد امام حسن (ع) در اهواز و بسیاری از شهرهای خوزستان برپا می‌شود. در روز گرگیعان رسم است کودکان و نوجوانان بعد از اذان مغرب به کوچه‌ها بروند و هر کدام دو سنگ در دست گرفته و بر هم می‌کوبند و شعرهای مربوط به این آئین را تکرار می‌کنند.

همزمان با شعر گفتن، درِ خانه‌ها را می‌زنند و اهالی خانه شیرینی و شکلات‌های محلی در کیسه‌های کودکان می‌گذارند. اجرای مراسم گرگیعان همچون نام آن با سرودخوانی‌های مختلفی در بین مردم همراه‌است؛ برای نمونه کودکان با شعار «قرقیعان و قرقیعان بین اقصیر و رمضان» «قرقیعان و قرقیعان بین شعبان و رمضان» و همچنین شعارهای «انطونه حق‌الله یرضی علیکم‌الله» «حق خداوند را بدهید خداوند از شما راضی باشد» و «عطونا الله یعدیکم بیت مکه یودیکم» «به ما عیدی بدهید که خدا عیدی سفر مکه به شما بدهد» به کوچه‌ها روانه می‌شوند.

همچنین شعرهای «ماجینه یا ما جینه حل الکیس و انطینا» یعنی «آمدیم و آمدیم – در کیسه را باز کن و به ما عیدی و شیرینی بده» سروده می‌شود. اگر اهالی خانه در پشت بام باشند کودکان خطاب به آنها می‌گویند: «یا اهل سطوح تنطونه لو نروح» یعنی «ای افرادی که بالای پشت بام ایستاده‌اید، به ما عیدی میی دهید یا برویم؟

کودکان در این روز با کیسه‌هایی که به گردن آویزان می‌کنند به در خانه‌ها می‌روند و با سنگ‌هایی که در دست دارند و ضرب‌آهنگ سنگ‌ها نیز شعرخوانی می‌کنند. همسایه‌ها با شنیدنِ شعر و سنگ‌زدن‌های کودکان به در خانه‌ها می‌روند و با شیرینی، بادام و دیگر تنقلات از کودکان پذیرایی می‌کنند.

اما مشهور ترین شعر «گرگیعان و گرگیعان، الله یعطیکم رضعان» به معنای گرگیعان و گرگیعان خداوند به شما بچه عطا کند، است.

درباره وجه تسمیه این آئین گفته شده است که کلمهه «قرقیعان» از «قرع الباب» به معنای در زدن گرفته شده‌است. به این دلیل که کودکان در خانه‌ها را برای گرفتن شیرینی و عیدی می‌کوبند. نظر دیگری که درباره معنی «گرگیعان» آمده‌است این است که می‌گویند قرقیعان از کلمه «قرّه العین» گرفته شده است.

مراسم گرگیعان مصادف است با تولد امام حسن (ع) و خوشحالی حضرت محمد (ص) برای تولد اولین نوه اش، گفته شده که مردم برای عرض تبریک به امام علی (ع) و همسرش حضرت فاطمه زهرا «قره عین! قره عین!» گویان به در منزلشان می‌رفتند و کم‌کم به صورت آئینی هرساله در میان مسلمانان رواج پیدا کرد.

این آئین در کشورمان در خوزستان، بوشهر و حتی در کیش برگزار می‌شود. همچنین کشورهای همسایه شیعه نشین نیز این آئین را هرساله به صورت با شکوهی برگزار می‌کنند.

آئین گرگیعان سال ۱۳۹۵ در فهرست آثار ملی به عنوان میراث معنوی مردم عرب ایران به ثبت رسید؛ این آئین در بوشهر و هرمزگان با عنوان گرنگشو یا گره‌گشو، گرنگشو، قرقاعو و… شناخته می‌شود.

این جشنِ کودکانه را می‌توان بزرگ‌ترین جشن کودکانه کشور دانست و امیدوار است در آینده به یکی از ظرفیت‌های جذاب گردشگری کشور به ویژه برای علاقمندان به مردم شناسی تبدیل شود

عکس :سید خلیل موسوی/مهر

محمد آهنگر/فارس

گرگيعان آييني سنتي است كه هر ساله در شب پانزدهم ماه مبارك رمضان در مناطق عرب نشين خوزستان توسط كودكان اجرا مي شود.کودکان در حال آماده شدن برای آیین سنتی گرگیعان هستند کودکان در خانه‌ها می‌روند تا عیدی این روزشان را بگیرند.کودکان برای جمع‌آوری عیدی به سوی کوچه روانه شده و با به صدا درآوردن در خانه‌ها اشعار «ماجینه یا ماجینه حل الکیس و انطینا» (آمدیم و آمدیم – در کیسه را باز کن و به ما عیدی و شیرینی بده) را می‌خوانند.فانوس یکی از نشانه‌های ماه مبارک رمضان در استان خوزستان است که کودکان در این مراسم به دست می گیرند کودکان در خانه‌ها اشعار «ماجینه یا ماجینه حل الکیس و انطینا» (آمدیم و آمدیم – در کیسه را باز کن و به ما عیدی و شیرینی بده) را می‌خوانندجشن گرگیعان پیوندی میان فرهنگ‌های مختلف در خوزستان است و همبستگی آن‌ها را به نمایش می‌گذاردکودکان سنگ‌های کوچکی به دست می‌گیرند و در حالی که به سمت خانه‌ی همسایه‌ها راه می‌افتند، سنگ‌ها را به هم کوبیده و با ریتمی که بوجود می‌آید اشعاری را همنوایی می‌کنند.آیین گرگیعان در شهرستان کارون کودکان دو سنگی که در دست می‌گیرند، سازشان می‌شود و با کوباندن آن‌ها به هم، شعرهای مخصوص این روز را می‌خوانند. در این جشن کودکان نقش اصلی را ایفا می‌کنندآیین گرگیعان در شهرستان کارون صاحب خانه ها نیز كه به سنت هرساله این آیین واقف هستند معمولا از قبل تنقلات مختلفی از آجیل وشیرینی تدارك می بینند و از کودکان پذیرایی می کنند کودکان دو سنگی که در دست می‌گیرند، سازشان می‌شود و با کوباندن آن‌ها به هم، شعرهای مخصوص این روز را می‌خوانند.«گرگیعان» نام جشنی کودکانه است که همزمان با شب میلاد امام حسن (ع) در اهواز و بسیاری از شهرهای خوزستان برپا می‌شود. کودکان در خانه‌ها می‌روند تا عیدی این روزشان را بگیرند.در اين مراسم، اهالي خانه ها به بچه ها كه هر يك سبدي را در دست دارد ، بادام ، شيريني و عيدي مي دهند.همسایه‌ها با شنیدنِ شعر و سنگ‌زدن‌های کودکان به در خانه‌ها می‌روند و با شیرینی، بادام و دیگر تنقلات از کودکان پذیرایی می‌کنندآیین سنتی «گرگیعان» در شبیشه اهوازآیین سنتی «گرگیعان» در شبیشه اهوازآیین سنتی «گرگیعان» در شبیشه اهوازآیین سنتی «گرگیعان» در شبیشه اهوازآیین سنتی «گرگیعان» در شبیشه اهوازآیین سنتی «گرگیعان» در شبیشه اهوازآیین سنتی «گرگیعان» در شبیشه اهوازآیین سنتی «گرگیعان» در شبیشه اهوازدر اين مراسم، اهالي خانه ها به بچه ها كه هر يك سبدي را در دست دارد ، بادام ، شيريني و عيدي مي دهند.آیین سنتی «گرگیعان» در شبیشه اهوازبچه‌های كوچك عرب خوزستان پس از افطار، لباس‌های محلی خود را پوشید و با شور و شعف به كوچه- پس‌كوچه‌های شهرها و روستاهای عرب‌نشین می‌روند آیین سنتی «گرگیعان» در شبیشه اهوازآیین سنتی «گرگیعان» در شبیشه اهواز