خوزتوریسم
توصیه‌ها و پیشنهادهایی به مدیرکل جدید میراث‌فرهنگی گردشگری صنایع‌دستی خوزستان؛
توصیه‌ها و پیشنهادهایی به مدیرکل جدید میراث‌فرهنگی گردشگری صنایع‌دستی خوزستان؛
*حکمت رفت، ارسطو آمد*
مجتبی گهستونی؛ روزنامه‌نگار و فعال میراث‌فرهنگی
پس از سه سال سال کوشش و تلاش برای انجام فعالیت‌های مختلف که با موفقیت‌ها و البته ناکامی‌های متعدد در اداره کل میراث‌فرهنگی گردشگری و صنایع‌دستی خوزستان همراه بود، سرانجام سید حکمت‌الله موسوی جای خود را به محمد حسین ارسطوزاده داد.
ضمن تشکر به خاطر سختکوشی و فعالیت‌های موثر جناب موسوی و خسته نباسید به ایشان و آروزی موفقیت برای وی، انتصاب محمد حسین ارسطوزاده را به سمت مدیرکلی میراث‌فرهنگی گردشگری و صنایع‌دستی خوزستان تبریک می‌گویم.
همه ما میدانیم که میراث‌فرهنگی صنایع‌دستی گردشگری همواره در معرض آسيب‌های جدي و نابودی قرار داشته است و در این میان با عدم جذب نیروی جوان، ایجاد خلاء بین نسل قدیم و جدید درسازمان، اعتبارات اندک وحجم کاری بالا، محدود بودن اندیشه‌ها و عدم استقبال از دانش جدید و عدم بهره‌گیری از نیرویهای متخصص خارج از وزارتخانه است از جمله چالش‌های پیش روی این مجموعه است. لذا در ادامه نکاتی را به عرض می‌رسانم.
قبل از اینکه به طرح پرسش‌هایی بپردازم ذکر چند نکته ضروری لازم است. چون در استان خوزستان اصلن مشخص نیست که توسعه گردشگری یا صنایع‌دستی و یا حفظ و بهره‌برداری از میراث‌فرهنگی جز سیاست‌ها است یا خیر. اصلن اگر گردشگری الگو است ساسیت‌گذاری روی چه نوع گردشگری متمرکز است؟ گردشگری فرهنگی، طبیعی، صنعتی و... در چنین شرایطی سرمایه‌گذار استان و گردشگر سردرگم است.
با توجه به کارشناس بودن ایشان و شناختی که نسبت به حوزه‌ها دارد، این انتصاب از نگاه تخصص‌گرایانه و آشنا به سه حوزه را باید به فال نیک گرفت. قطعا ایشان همچون جناب موسوی دارای نگاه ملی است و قومی و طایفه‌ای نمی‌اندیشد.
ارسطوزاده پیش‌تر مدیر میراث‌فرهنگی شهرستان شوشتر، معاون میراث‌فرهنگی خوزستان، رئیس پایگاه جهانی سازه‌های آبی تاریخی شوشتر، رئیس پایگاه جهانی شوش، مدیر دفتر فنی اداره کل خوزستان و مدیر کل میراث‌فرهنگی صنایع‌دستی گردشگری استان بوشهر بود.
همچنین حکمت‌الله موسوی پیش از مدیرکلی، معاون میراث‌فرهنگی، معاون توسعه مدیریت، معاون سرمایه‌گذاری و مدیر دفتر فنی اداره کل میراث‌فرهنگی صنایع‌دستی گردشگری خوزستان بود.
ارسطوزاده دوازدهمین مدیرکل میراث‌فرهنگی صنایع‌دستی گردشگری خوزستان پس از غلامعلی باغبان، فرامرز تطهیرمقدم، اقتداری، علی‌رضا قلی‌نژاد، مینا علی‌زاده، صادق محمدی، پرویز پورفرخی، افشین حیدری، خسرو نشان، علی‌رضا ایزدی، حکمت‌الله موسوی در طی دو دهه اخیر است.
عدم حضور وزیر میراث‌فرهنگی صنایع‌دستی گردشگری در آئین تودیع و معارفه مدیران کل قدیم و جدید نشان داد که خوزستان به ظاهر برای آنها مهم است و دل به این استان ندارند.
*چرا انفعال در خوزستان نمود بیشتری دارد؟*
اما چرا خوزستان همواره مورد غفلت مدیران و معاونان مختلف است؟ وقتی که سخن گفتن از میزان امکانات و نیروهای موجود برای حفاظت از میراث‌فرهنگی یک شوخی بیش نیست آمدن دست خالی وزیر چه فاید دارد؟
البته که عدم برگزاری تودیع و معارفه در محل هتل پارس به عواملی همچون برخی دخالت‌ها و برخی زیاده‌خواهی‌ها برمی‌گردد که در نهایت با درایت و هوشمندی متولیان امر به سرانجام بهتری رسید. با این حال عامل لغو آئین تودیع معارفه را باید در برخی از خواسته‌های نمایندگان مجلس جستجو کرد که سعی در مهره چینی‌ها دارند.
*مجال دخالت نا به جا به نمایندگان ندهید*
اکثر مدیران کل مدعی می‌شوند که زیر بار فشار هیچ نماینده‌ای برای انتصاب‌های خاص و معامله بر سر اجرای برخی پروژه‌های ضد میراثی نمی‌روند، شک ندارم که جناب ارسطوزاده سفارش شده هیچ نماینده‌ای نیست، به همین دلیل از این پس باید بیشتر متوجه جایگاه خود باشند، چون قرار نیست که برای خوشایند برخی بر سر «میراث فروشی» قمار صورت بگیرد.
قطعا آقای ارسطوزاده به عنوان یک کارمند قدیمی اذهان دارند که برخی انتصاب‌های ضعیف در برخی معاونت‌ها و البته برخی انتصاب‌های ناکارآمد در شهرستان‌ها نتیجه فشار محدودی از نمایندگان است. با شناختی که از مدیرکل جدید دارم نباید منتظر اجرای سفارش‌های سیاسی، رفیقانه و سهم خواهانه باشیم.
*تقویت پایگاه‌ها*
بی‌شک وظیفه متولیان امر است که درباره ساماندهی موضوع پرداخت دستمزد پرسنل پایگاه‌ها از اعتبارات اندیشه شود. باید یادآور شد که برای ساماندهی موضوعات میراث جهانی با هدف حفاطت از عرصه‌ها و حرایم، خصوصا در بخش‌های اراضی ملی که به سادگی به صنعت واگذار می‌شود و فشارهای سیاسی برای مخدوش کردن مناظر فرهنگی هم کم نیستند باید پای سخنان مدیران میراث جهانی نشست. وزیر میراث‌فرهنگی که فعلا به گل و گشت در استان‌های خوش آب و هوا مشغول است حاضر نیست به خوزستان سفر کند، یعنی واقعا متوجه اهمیت خوزستان در تاریخ و صنعت و میراث طبیعی و تاریخی و سه اثر فاخر ثبت جهانیاش نیست.
آقای مدیرکل باید همگان را دعوت به توجه به ظرفیت‌های تابحال مغفول مانده استان خوزستان نماید. کیست که نداند دنیا به سمت مدیریت گردشگری محوری می‌رود. مدتهاست که گردشگری تاریخی، طبیعی، ملموس و ناملموس با یکدیگر عجین شده‌اند. پس باید معاونت‌ها از رفتارهای جزیره‌ای خودداری کنند تا محورهای گردشگری استان احیا شود.
*تقویت یگان حفاظت*
از جناب آقای ارسطوزاده که دیدگاهی کاملا میراثی دارد انتظار می‌رود که به تقویت یگان حفاظت میراث‌فرهنگی خوزستان توجه کافی داشته باشد. چون استان خوزستان از لحاظ امکانات و تجهیزات، با توجه به گستردگی آثار تاریخی در این استان، در محرومیت است. کمبود تجهیزات، کمبود نیروی انسانی، وسایل نقلیه و خودرو و موارد بسیار زیادی وجود دارد که باید رسیدگی شود.
امیدوارم که مدیرکل محترم به ظرفیت شعار هر شهر یک موزه که توسط وزارتخانه مطرح شده توجه کند و تسهیلات لازم را برای این مهم فراهم کند. در حال حاضر موزه مهم آبادان شرایط خوبی ندارد و تقریبا جر موزه‌های ناکارآمد و غیر فعال است. در ایذه که این شهر کاندید ثبت جهانی است موزه این شهر کهن نیازمند نیروی کارشناس در تمام زمینه‌ها، رفع کمبود اعتبار مصوب ملی و استانی و نیازمند اختصاص رده حفاظتی است. موزه رامهرمز باید تامین اعتبار و تامین رده شود. برای موزه منطقه‌ای اهواز باید طرح محتوایی داشته باشد و از هم اکنون برای تامین کلیه نیروهای کارشناس و تامین رده حفاظتی اقدام شود.
از سویی حفاظت الکترونیک و مانیتورینگ آثار تاریخی، ساماندهی املاک وزارت میراث فرهنگی و گردشگری، ساماندهی قوانین جزائی میراث‌فرهنگی و فرآیند ورود و خروج اموال فرهنگی و موزه‌ای به عنوان مهمترین مسائل مربوط به حوزه میراث‌فرهنگی مهمترین بندهایی است که در طرح جامع میراث‌فرهنگی در دست تهیه بودند که باید به سرانجام برسند.
*ایجاد تحول در ادارت شهرستانی*
ادارات و نمایندگی‌های موجود در برخی شهرستان‌های استان خوزستان بی‌نهایت در رخوت و رکود و انفعال به سر می‌برند. ضمن ایجاد تحول در این ادارت لطفا از مدیران برخی شهرستان‌ها بخواهید که اندک ذوق و شوقی از خود نشان دهند.
مدیر کل جدید میراث‌فرهنگی خوزستان که از نیروهای با سابقه اداره کل میراث‌فرهنگی صنایع‌دستی گردشگری خوزستان است به خوبی از توانمندی‌ها و کمبودهای موجود آگاهی دارد و به همین دلیل از ایشان انتظار می‌رود با اشراف کامل و با تجربیاتی که تاکنون کسب کرده، ضمن توجه به ظرفیت‌های زمین مانده، بهرهمندی از نظرات کارشناسان خوب، بی‌سامانی‌ها، پلشتی‌های اداری، بی‌تفاوتی و تنش‌های درون و بیرون اداری خوزستان را مدیریت کرده و از آنها برای پیشرفت و توسعه متوازن خوزستان بهره بگیرد. ارسطوزاده باید بکوشد که نه خود به این روند دامن بزند و نه مجالی به کارشکنان بدهد.
قطعا ارسطوزاده همچون دیگر همکارش آقای سید حکمت‌الله موسوی به عنوان یک نیروی کاملا با تجربه، با مهارت تمام و با یک گشاده‌رویی موفق خواهد شد ضمن حفظ کرامت همکاران و به خصوص ارباب رجوع‌ها به تمام نا به سامانی‌ها در دیر پاسخ دادن به نامه‌ها و استعلام‌ها سامان دهد. موضوعی که تاکنون برای صدها نفر ایجاد نارضایتی کرده است.
جناب ارسطوزاده در کسوت مدیرکل میراث‌فرهنگی خوزستان اگر دلشان می‌خواهد که نام نیکی برجای بگذارند باید به جای نگرانی از عواقب برخی «نه» گفتن‌ها و به عاقبت به خیری توجه کرده و به شایسته‌سالاری‌ها روی خوش نشان دهد.
اگر بپذیریم که انتصاب ارسطوزاده به اصلاحات درون سازمانی می‌انجامد، پس به کار گرفتن افراد در جایگاه خود چه در قامت معاون یا کارشناس و مدیر ضرورت دارد. افراد باید متناسب با رشته‌های خود در جایگاه‌هایشان قرار بگیرند. ادارات شهرستانی به واسطه برخی انتقال‌های غیر ضروری تهی شده است. پس لازم است که ارسطوزاده آغازگر احیای اصولی در اداره کل میراث‌فرهنگی صنایع‌دستی و گردشگری خوزستان باشد.
از متولی اداره کل، انتظار می‌رود که بکوشد ماهیت صددرصد فرهنگی اداره کل را بیش از پیش برگرداند. چرا که برخی آدم‌های این اداره کل که وظیفه‌اش پاسداری و احیای تاریخ و فرهنگ و طبیعت است مثل پسر بچه‌های فیلم «دونده» هستند که برای به دست آوردن قالب یخ زیر پای هم را خالی می‌کنند تا خود قالب را به دست بیاورند. اما دریغ که وقتی نفر آخر به یخ می‌رسد اما دیگر اثری از آن نمی‌بیند. پس جناب موسوی افرادی را بر جایگاه واقعی‌شان منصوب کن که تمام وجودشان برای خدمت کردن به حوزه میراث‌فرهنگی صنایع‌دستی وگردشگری باشد.
*تعامل فرا دستگاهی*
از مدیر کل جدید میراث‌فرهنگی خوزستان انتظار می‌رود که اقدام به ارتباط گیری با تمام ارکان دولتی و غیر دولتی نماید و با انجام گفت‌و‌گو آنها را برای همراهی با میراث‌فرهنگی صنایع‌دستی و گردشگری به یاری بگیرد.
جناب ارسطوزاده یادش باشد که به عنوان یکی از بدنه وزرات میراث‌فرهنگی مجال توجیه ندارد لذا نباید با خونسردی و رخوت در مقابل کم کاری‌ها رفتار کند. او باید در عین خوش برخوردی برای حسن انجام کار قاطعیت کافی نشان دهد. شک ندارم که جناب آقای موسوی از آبروی خود کم نگذاشت و تمام توان خود را به کار گرفت. لذا یقین دارم که جناب ارسطوزاده هم از کوششی دریغ نخواهد کرد.
ارسطوزاده می‌تواند یک فرصت برای خوزستان باشد. به همگان ثابت کند زمانی که اهداف هزاره سوم تعریف شد، هر سازمان و ارگانی که درک درستی از زیستن در آینده داشت سعی کرد تا خودش را به این اهداف نزدیک کند. پس هر انسانی روی کره زمین مسئولیت‌هایی دارد و می‌تواند خود را با اهداف نجات زمین نزدیک کند، چرا که زمین بزرگترین میراثی است که هر فردی برای فرزندش به جا خواهد گذاشت.
از استاندار خوزستان انتظار می‌رود که همواره از حرمت و شان این حوزه دفاع کرده و در مقابل خواسته‌های غیر معقول و فشار به اداره کل میراث‌فرهنگی صنایع‌دستی و گردشگری برای میراث فروشی کوتاه نیاید.
*تعامل رسانه‌ای*
امروز در بیشتر گروه‌های خبری اهالی رسانه، نقدهایی به جناب آقای موسوی وارد کردند که بیشتر این نقدها متوجه عدم تعامل رسانه‌ای ایشان بود. موضوعی که متوجه مدیر روابط عمومی این اداره کل است که از قضا عنوان «بین‌الملل» را هم سر از خود به روابط عمومی اضافه کرده است. لذا بزرگترین ضربه‌ای که مدیرکل میراث‌فرهنگی خورد ناشی از ضعف روابط عمومی‌اش است که در سطح روابط عمومی‌های کشور هم بسیار ضعیف است.
جناب آقای مدیرکل به مسئول روابط عمومی خود بفرمایید که روابط عمومی بودن فقط کتب و شلوار پوشیدن نیست، فقط چند خبر نوشتن نیست، بلکه به کلی تکنیک و روش دیگر هم بستگی دارد. از ضعف بسیار شدید روابط عمومی در عدم تعامل بهینه با مجموعه درون اداری تا برون اداری که که بگذریم اما به مدیر کل جدید پیشنهاد می‌دهم به مناسبت روز جهانی صنایع‌دستی، برنامه‌های کوتاه، بلند مدت و دراز مدت خود را در یک نشست خبری ارائه دهد.
*تولید محتوا*
جناب آقای ارسطوزاده به مرور متوجه خواهند شد که یکی از کمبودهای خوزستان در حوزه کاری ایشان، نبود محتوای مفید و موثر است. موضوعی که سال‌هاست به درک آن در برخی استان‌ها رسیده‌اند ولی در خوزستان به آن توجه نشده است. امروز اگر خوزستان به درستی معرفی نمی‌شود به دلیل ضعف این استان در تولید محتوای کیفی است. نبود کتاب جامع گردشگری خوزستان، فقدان انواع نقشه‌های کاربردی و مستندهای تلویزیونی و سینمایی از دیگر ضعف‌های خوزستان است.
*ضرورت افزایش آموزش*
مدیرکل جدید متوجه باشد که ضرورت انجام آموزش‌های کاربردی و تکمیلی نه تنها در سطح گسترده بلکه در سطح اداره کل هم ضرورت دارد. لذا انتظار می‌رود که کادر‌سازی و توسعه مدیریت و خودداری از اهمال‌های گسترده و روزمرگی فاحش که مثل خوره به جان میراث افتاده است با اتخاذ برخی سیاست‌ها به سر منزل مقصود برسد.
*نقطه پایانی بر ولنگاری‌ها باشید*
در حوزه میراث‌فرهنگی بارها و بارها دیده و ثابت شده که برخی مدیران شهرستانی به هر دلیلی چشمشان را روی برخی قوانین و ضوابط بسته و حتی خود را به نشنیدن زده‌اند. گویی که اداره کل میراث‌فرهنگی، وظیفه‌اش حفاظت نیست. حتی در حوزه صنایع‌دستی و در گردشگری هم همین نگرش‌ها در برخی افراد وجود دارد. بارها شکایت‌های مختلفی از سوی برخی سرمایه‌گذاران عمده به دست ما رسیده که برخی از آنان می‌گویند مثل یک بدهکار به ما نگاه شده است. اگر بخواهیم عیب و ایرادهای فردی و در نهایت اداری را لیست کنیم به سیاهه‌ای پر رنگ و لعاب دست پیدا می‌کنیم. حضور آقای محمد حسین ارسطوزاده باید نقطه پایانی بر این گونه ولنگاری‌ها باشد.
مدیر کل جدید میراث‌فرهنگی که از انگیزه‌های بالایی برای موفق شدن برخوردار است، در صورتی می‌تواند موفق شود که صداقت و تعهد را همچون قبل پیشه کند و با برخورداری از تعامل مفید فقط به حفظ میراث‌فرهنگی و نه بی‌توجه‌ای به آن، رعایت معیارهای فنی و مقررات محیط‌زیستی و ارزش‌های فرهنگی در انتخاب مناطق هدف گردشگری، رعایت کرامت صنعتگران و احیای صنایع‌دستی در حال منسوخ و ارتقا سطح صنایع‌دستی خوزستان بکوشد.
سرپرست جدید اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری خوزستان باید به خوبی آگاه باشد که هیچ مسئولیتی جز توجه به شان و جایگاه میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری ندارد. پس بهتر است در آستانه شروع فعالیت خود این پرسش‌ها را مرور کند که کجا هستیم؟ چقدر می‌اندیشیم؟ چقدر فرآیندسازی می‌کنیم و چه ابزارهایی برای دستیابی به هدفمان داریم؟
*توجه به ظرفیت تشکل‌ها*
استفاده از ظرفیت انجمن‌ها و اتحادیه‌ها و فعالان سه حوزه میراث‌فرهنگی گردشگری صنایع‌دستی خوزستان در همفکری گرفتن و کمک برای حفاظت، احیا و بهره‌برداری ضرورت بسیار دارد. لذا کمک کنید و در محل ملکی که در مالکیت اداره کل میراث‌فرهنگی خوزستان است و در سی متری اهواز قرار دارد آن را به تشکل‌ها و صنوف میراث‌فرهنگی صنایع‌دستی و گردشگری قرار دهید.
*حضور ضعیف و ناکارآمد گردشگری خوزستان*
یادم می‌آید که در دهه هفتاد وقتی خوزستان با مدیریت زنده یاد منصور واحدی در نمایشگاه ایرانگردی و جهانگردی شرکت می‌کرد، خوزستان همواره رتبه ممتاز تا اول و نهایت دوم را می‌گرفت. چرا؟ چون عشق و خلاقیت موج می‌زد. اما نمایشگاه گردشگری سال ١۴٠٠ اوج فضاحت حضور خوزستان در این رویداد مهم بود. موضوعی که باعث اعتراض بسیاری افراد شد. البته که این حضور ضعیف اصلا ربزی به سال گذشته ندارد. در یک دهه اخیر این چنین بوده است. با این حال واحد بازاریابی و تبلیغات و نمایشگاه‌ها از جمله ضعیف‌ترین واحدها بوده و بهتر است سامان‌مندتر عمل کنند. تهیه و چاپ اقلام تبلیغاتی، تهیه آرشیو، توزیع اقلام تبلیغاتی، راه‌اندازی مراکز اطلاع‌رسانی، شرکت موفق و البته کیفی در جشنواره‌ها و نمایشگاه‌های داخلی و خارجی، برگزاری نمایشگاه و جشنواره‌های خلاقانه، برگزاری تورهای کیفی آشناسازی، طرح‌ریزی و اجرا برنامه ترویجی گردشگری حضور در مدارس و دانشگاه‌ها و مجامع عمومی به منظور ترویج سفر گردشگری ضرورت انکار ناپذیر دارد. از جمله کارهایی که باید متولی گردشگری در آن امانتداری کند و به تخیلات و بزرگنمایی در آن ورود نکند تهیه آمار صحیح و اطلاع‌رسانی است. بی‌شک برای رسیدن به یک نقشه راه در حوزه گردشگری، تهیه آمار ورود مسافرین به اماکن اقامتی، آمار بازدیدکنندگان از جاذبه‌های استان، اطلاع‌رسانی عملکرد معاونت، هماهنگی با مطبوعات و صداوسیمای استان خوزستان باید به صورت کیفی انجام شود.
*به چه حوزه‌های دیگری باید توجه شود؟*
یکی از بخش‌هایی که باید در آن با کیفیت و البته با سرعت عمل و تکریم اقدام شود توجه به واحد صدور پروانه و استانداردسازی است. صدور پروانه بهره‌برداری و اخذ استعلام‌های لازم، تمدید پروانه‌های بهره‌برداری، توزیع جزوات استانداردسازی و پیگیری استانداردسازی تاسیسات گردشگری را بسیاری خواهان هستند. نظارت بر عملکرد بازسازی و توسعه تجهیزات تاسیسات گردشگری هم دیگر خواسته فعالان این بخش است. جلب حمایت انجمن‌های صنفی و تشکل‌های غیر دولتی، همکاری در برگزاری برنامه‌های اختصاصی صنف، همکاری در نظارت‌های صنف مربوطه، پیگیری مشکلات صنفی، شرکت در جلسات و کمیته‌ها و برگزاری همایش‌ها و سمینارهای تخصصی و خلاقانه از دیگر فاکتورهایی است که باید مدنظر قرار بگیرد. با توجه به اینکه خوزستان زمینه‌های لازم را برای ارتباط‌های برون استانی و بین‌المللی را دارد، ایجاد زمینه تبادل گردشگری بین دفاتر خدمات مسافرتی استان‌های منطقه‌ای را باید به جدیت در دستور کار قرار داد. از جمله ضعف‌های عمده در دوره‌های مختلف عدم ایجاد و راه اندازی سایت جامع اطلاع‌رسانی منطقه‌ای است.
*چالش‌های بخش صنایع‌دستی*
اما از جمله مهمترین چالش‌های بخش صنایع‌دستی، بالا بودن هزینه تمام شده و در نتیجه ضعف رقابت با محصولات خارجی، فقدان مشوق‌های صادراتی، موانع و مشکلات مربوط به بازاریابی و تبلیغات و عدم کاربردی بودن محصولات این بخش است. بازاریابی، بازارداری و بازارسازی سه اصل مهم است که در زمینه صنایع‌دستی از آن غافل مانده‌ایم.
*موانع سرمایه‌گذاری*
اما موانع سرمایه‌گذاری در حوزه‌های سه گانه شامل مواردی همچون نبود بسته‌های سرمایه‌گذاری کیفی حاوی اطلاعات لازم از پروژه‌های مورد نظر در حوزه‌های سه گانه میراث‌فرهنگی صنایع‌دستی گردشگری و عدم جذب کارشناس به تعداد لازم با تحصیلات مرتبط و نیروی کار جوان و پر انرژی و با دانش و از همه مهمتر آشنا با یکی از سه حوزه میراث‌فرهنگی صنایع‌دستی گردشگری است. فقدان بانک اطلاعاتی مناسب در خصوص سرمایه گذاران و پروژه‌های سرمایه گذاری در سه حوزه میراث‌فرهنگی صنایع‌دستی گردشگری، کمبود و حتی فقدان مطالعات لازم در خصوص ظرفیت‌ها و نیازهای متنوع در خصوص تاسیسات گردشگری، ظرفیت‌های اقتصادی میراثی و بازارهای صنایع‌دستی، پائین بودن ارزش برند گردشگری استان با توجه به جاذبه‌های غنی طبیعی خوزستان، تنوع صنایع‌دستی و ارزش و قدمت میراث‌فرهنگی از نوع ملموس و ناملموس، پائین بودن ارزش برند گردشگری خوزستان در حوزه‌های سه گانه نسبت به استان‌های فارس، اصفهان قابل توجه است.
جناب ارسطوزاده باید توجه داشته باشند که از جمله فرصت‌های سرمایه‌گذاری در خوزستان حضور عشایر کوچنده است اما برای سرمایه‌گذاری در این خصوص از جمله احداث هتل‌های کپری و چادری در مسیر کوچ، تولید و تامین لبنیات عشایری یا سوغات عشایری به منظور ایجاد سیستم عرضه و تقاضا اقدامی است که باید بیش از پیش مورد توجه قرار بگیرد.
عدم سرمایه‌گذاری حساب شده و هدفمند در کنار جاذبه‌هایی مثل چشمه‌های آب درمانی از جمله تنگ بابا احمد اندیکا که ساختمان آن مربوط به دوره صفوی است و سال ٩٣ هم مرمت شد، ساختمان‌های ساخته شده و متروک مانده و هیچ‌گاه استفاده نشده در کنار چشمه‌های آب درمانی گلگیر مسجدسلیمان و گراب بهبهان، موضوعی هستند که به طور نمونه باید پیگیری شوند.
*چه فرصت‌هایی مقفول باقی مانده است؟*
اما مدیرکل محترم توجه داشته باشد که با وجود همنشینی و قرین بودن میراث ملی صنعتی، میراث ملی تاریخی و طبیعی همچنین میراث با ارزش دفاع‌مقدس در محور شهرستان‌هایی همچون ماهشهر، شادگان، آبادان، خرمشهر، اهواز و حتی شوش و اندیمشک، لازم است بسته‌های معرفی با هدف تفسیر و ارائه و جذب گردشگر صورت بگیرد. غیر از این است که در این مسیر وجود آثاری از قبیل خورهای ماهشهر، خلیج فارس، تالاب شادگان، بافت صنعتی آبادان، ساحل اروند، آثار دفاع‌مقدس می‌تواند سهم بسازیی در ارز آوری و تحول اقتصاد و توسعه پایدار گردشگری مبتنی بر توانمندسازی مردم بومی منطقه داشته باشد؟
به عنوان شخصی که از یک دهه پیش با برگزاری و حتی طراحی ده‌ها تور با کمک راهنمایان گردشگری و با کمک برای ثبت ملی دانش مضیف‌سازی و آئین قهوه خوری، مسیر گردشگری ایجاد کردیم و بخش جنوب غربی را از یک انفعال خارج نمودیم پیشنهاد می‌دهم که بخش گردشگری خوزستان با وجود ظرفیت‌هایی از قبیل آثار ناملموس، تاریخی، طبیعی و دفاع‌مقدس، صنایع‌دستی در مناطق جنوبی استان مثل محور حمیدیه، دشت آزادگان، هویزه طرحی قوی و منسجم برای تعریف مسیر گردشگری ارائه کند. آیا غیر از این است که توجه به توسعه پایدار گردشگری و صنایع‌دستی در این مناطق محروم مانده موجب توسعه پایدار اقتصاد بومی خواهد شد؟
با وجود آثار تاریخی و جاذبه‌های طبیعی در مناطق کوهستانی، متولیان امر باید برنامه‌ای برای معرفی ظرفیت‌های بیشمار مناطق کوهستانی استان داشته باشند. وجود ظرفیت‌های بیشمار شامل آثار تاریخی متعدد از دوره‌های تمدنی گوناگون، میراث ناملموس همچون کوچ عشایر با وجود ایل راه‌ها و زیستگاهای عشایری، آثار طبیعی، صنایع‌دستی خاص، وجود رودخانه و سدهای متعدد با امکان استفاده از خدمات گردشگری آبی، نمونه‌ای از این ظرفیت‌هاست.
از جمله اقدامات مفیدی که باید در این دوره مورد توجه قرار بگیرد توجه به برندسازی دو شهر اولین‌ها یعنی مسجدسلیمان و آبادان است تا پیوندی عنکبوتی بین نفت شهرها و شهرک نفت‌ها صورت بگیرد.
با وجود سرمایه‌های بیشماری که در این خطه زرخیز از قبیل محوطه‌های جهانی، راه آهنی که در فهرست آثار جهانی به ثبت رسید و سهم عمده‌ایی از آن در استان خوزستان است، وجود اولین‌ها در استان، خورها و ساحل‌های فراوان، از کرانه دز تا کرخه و کارون و اروند و خلیج‌فارس، وجود تالاب بین‌المللی شادگان، آثار طبیعی فراوان، فرهنگ و اقوام مختلف، وجود روزهای ملی به نام شهرهای خرمشهر، آبادان، دزفول، مسجدسلیمان و سوسنگرد، سدهای منحصر به فرد، مناطق حفاظت شده دارای تنوع گیاهی و جانوری، چشمه‌های آب گرم، صنایع‌دستی در اقوام مختلف با تنوع‌های بیشمار، ثبت دو شهر به‌عنوان شهر ملی صنایع‌دستی، روستاهای متعدد تاریخی طبیعی و... همه و همه می‌تواند در قالب برنامه‌های کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت در راستای توسعه پایدار اقتصاد و گردشگری استان تاثیر گذار باشد به گونه‌ای که در رقابت با ارزآوری صادرات نفتی پیروز میدان باشد.
آنچه که در این نوشتار به آن شاره شد تنها بخشی از توصیه‌ها و پیشنهادهایی است که در این مجال به ذهنم رسید. بی‌شک هر کدام از واحدها و معاونت‌ها با ماموریت‌هایی که دارند تحلیل‌های خاص خود را می‌طلبند که در مجال دیگری به آن خواهم پرداخت.
در پایان مجدد از تلاش‌های جناب آقای سید حکمت الله موسوی که سختی‌های فراوان را متحل شدند و از سال ١٣٩٧ که به سمت مدیرکلی منصوب شدند موفق شد شاخص‌های اداره کل متبوع خویش را در ارزیابی عملکرد اداره کل‌ها در طرح شهید رجایی از رتبه ٢٩ در سال ١٣٩٧ به ١١ در سال ١٣٩٩ سوق دهند که شاخص سال ١۴٠٠ هم به زودی اعلام می‌شود. به شخصه گوا می‌دهم که جناب آقای سید حکمت الله موسوی بسیار پاک دست بود و تا حدود زیادی استقلال نظر داشت.
همچنین برای جناب آقای ارسطوزاده آرزوی موفقیت دارم. / پایان
