خوزتوریسم
بناهای تاریخی ، هویت به جای مانده از گذشته
بناهای تاریخی ، هویت به جای مانده از گذشته
بناهای تاریخی اهواز میراثی گرانبها که باید سزاوارانه به آیندگان سپرده شوند .
به گزارش خبرگزاری صدا وسیما مرکز خوزستان ؛ خوزستان استانی کهن ودیرینه است که نخستین دولت شهر و نخستین تمدن به نام ایلام با پایتختی شوش در ۶۰۰۰ سال پیش در آن پدید آمد
.
تمدن ایلام در روزگار خودش یکی از بزرگترین تمدن‌های بشری بود، دستاورد‌های فرهنگی علمی به جا مانده گواه این مدعاست.
تمدنی که از یک سو بر میانرودان (عراق کنونی) موثر بوده و هم برتمدن آریایی‌هایی که پس از آن در ایران پایه گذاری شدند، هم چنان که یکی از خط‌ها و زبان‌های دیوان هخامنشیان خط ایلامی بوده است و آمدن آریایی‌ها و پایه گذاری پادشاهان آریایی مانند هخامنشیان، اشکانیان و سامانیان باعث نشد خوزستان جایگاه خود را از دست دهد.
پیشینه تاریخی شهر اهواز
نام خود خوزستان را در سنگ نگاره‌های پادشاهان آریایی در کاخ آپادانا می‌توانیم جستجو کنیم.
برپایه منابع باستان شناسی اهواز کنونی بر ویرانه‌های شهر هرمز اردشیر بنا گذاشته شده است.
حکومتی که اردشیر اول بنیان گذار ساسانیان پایه گذار ان بوده است.
این شهر دو بخش داشته بخشی که به تعبیری اعیان نشین بوده است که درآن دبیران، موبدان، نظامیان در به اصطلاح بالای شهر زندگی می‌کردند.
پیشه وران و کشاورزان که جایگاهی مثل طبقات اول نداشتند در بخشی دیگر زندگی می‌کردند با ورود اسلام به ایران، اعراب آن بخش اول را تخریب کردند و بخش دوم باقی ماند
.
بخش دوم به مرور زمان به سوق الاهواز شهرت یافت.
به طور کلی سوق الاهواز تا سده‌ی پنجم وششم هجری شهر پر رونقی بود و فرآورده‌های کشاورزی خودش مثل خرما، نیشکر و ابریشم را به چین، آفریقا و هندوستان صادر می‌کرده است.
اما این رونق دوامی نداشت و به دلایل گونانی مثل جنگ‌های داخلی و بیماری‌هایی مثل وبا و طاعون جمعیتش پراکنده می‌شود.
در سفرنامه‌ها که یکی از دستمایه‌های مهم پؤوهشگران است، نشانی از اهواز در آن ۶ سده وجود ندارد و جایگاه اقتصادی سیاسی اهواز به شوشتر منتقل می‌شود و شوشتر کرسی خوزستان می‌شود.
به همین دلیل یک تفاوتی که اهواز کنونی با بعضی شهر‌های تاریخی خوزستان مثل بهبهان، شوشتر یا دزفول وجود دارد این است که علاوه بر دوره‌های اسلامی و معاصر، خانه‌ها و بناهای برجای مانده از دوره‌های صفویه، افشاریه و زندیه وجود دارند.
سایبان های تاریخی یک شهر
محمد نبهان از فعالان میراث فرهنگی با تاکید برلزوم حفظ آثار تاریخی شهر اهواز گفت:شهر اهواز ۲۰۰ بنای تاریخی داردکه تنها یک خانه مرمت شده است همچنین نمادهای مهم تاریخی چون قصر و قلعه شیخ نبهان اول، خانه اسکندر عامری ، اولین حسینیه اهواز، بیت الشیوخ، کوچه‌های تاریخی شارع الشیوخ، شارع الشط و اولین بازار طلا فروشی اهواز، شارع الصابئین، دو بازار تاریخی اهواز و سوق العریان و ده‌ها المان تاریخی دیگر از جمله مکان‌های تاریخی و ارزشمند اهواز قدیم به شمار می‌روند.
نبهان افزود : بافت تاریخی و ارزشمند اهواز قدیم، باب التشیع ایران به عنوان درگاه ورود تشیع و اقامت گاه اولیه امام رضا علیه السلام تحت عنوان مهم‌ترین سند تشیع ایران است؛ بنابراین حفظ و مرمت قدیمی‌ترین مسجد اهواز، مسجد شیخ نبهان (اول) متعلق به اواخر قرن ۱۱ هجری قمری و حرم مطهر علی بن مهزیار اهوازی می‌تواند به عنوان سمبل مهمی در کنار نماد مقاومت ۸ ساله دفاع مقدس باشد .
وی افزود: با حمایت‌های کلان ملی و تغییر زاویه نگاه با اتکا به صنعت توریسم می‌توان این بافت تاریخی ارزشمند را به موتورهای محرکه اقتصادی در جنوب کشور تبدیل کرد.
خانه ماپار اهواز الگویی مناسب برای احیای ابنیه‌های تاریخی
قاسم آل کثیر، فعال میراث فرهنگی خوزستان گفت:اکنون خانه ماپار اهواز الگویی مناسبی برای احیای ابنیه‌های تاریخی شده است و لازم است که قوانینی اتخاذ شود تا بلندمرتبه‌سازی‌ها در بافت تاریخی اهواز رخ ندهد؛ بلندمرتبه‌سازی در بافت تاریخی ازجمله در عامری و اهواز قدیم و امتداد آن در منطقه یک شهرداری باعث شد که اغلب مردم به سمت تخریب و بلندمرتبه‌سازی خانه‌هایشان گرایش پیدا کنند.
وی هشدار داد: قدیمی‌ترین کوچه اهواز در عامری نیز به طور شدید در خطر ریزش دیوارهایش است و با مرمت این کوچه ها و استحکام سازی دیوارها و سنگ‌فرش می‌توان جان تازه‌ای به این کوچه داد اما در بافت تاریخی عامری بی‌توجهی مسئولان شهری به وضوح دیده می‌شود.
این دوستدار میراث فرهنگی همچنین افزود: بنای معین التجار و هتل قو می‌توانند ظرفیت مناسبی برای مشارکت بخش خصوصی باشند.
آل کثیر افزود: سبک زندگی مردم اهواز در مناطق اصیل که باعث راه‌اندازی بازارهای متنوع و سنتی شده است و همچنین حوزه صنایع‌دستی و میراث معنوی را باید به لیست جاذبه‌های اهواز اضافه کرد.
وی یادآور شد: یکی از بزرگترین مراکز دوخت لباس محلی، بازار عبدالحمید در مرکز شهر و بازار قهوه جدید یا سوگ العریان و بازار سنتی عامری از جاذبه‌های بازار گردی در شهرستان اهواز به شمار می‌روند که نیاز است که ضوابط میراثی و گردشگری برای آنها در نظر گرفته شوند.
ظرفیت های پنهانی که نیاز به احیا دارند
رئیس میراث فرهنگی اهواز عنوان کرد: بناها، محوطه‌ها و بافت‌های تاریخی در هویت بخشی و زمینه‌سازی توسعه گردشگری شهری، ایجاد درآمد و اشتغال مؤثر نقش بی‌بدیلی را دارند که از این رو حفظ این آثار فرهنگی و انجام روند احیا و باز زنده سازی بافت تاریخی اهمیت بسیاری دارد و شهر اهواز به دلیل تنوع ابنیه تاریخی، پتانسیل مناسبی را در این عرصه داراست.
قریب یادآور شد: سرای معین التجار یکی از این آثار ثبت ملی اهواز است؛ این اثر بین سال‌های ۱۳۸۴ تا ۱۳۸۹ و با استفاده از اعتبارات دولتی و توسط اداره کل میراث فرهنگی گردشگری و صنایع‌دستی استان مرمت شده است و با توجه به موقعیت قرارگیری و دارا بودن ویژگی‌های معماری، از بناهای شاخص تاریخی شهر اهواز بوده که در دوره خود نقش چشم‌گیری در رونق تجارت و اقتصاد استان داشته است.
وی همچنین گفت: با توجه به اینکه ملک در اختیار بخش خصوصی قرار دارد و بر اساس اعتبارات دولتی هزینه شده در راستای مرمت آن، اداره میراث فرهنگی - گردشگری و صنایع‌دستی اهواز در حال پیگیری و مذاکره با مالکان برای تعیین تکلیف بنا و احیای آن در قالب تأسیسات گردشگری مرتبط و در شأن آثار است.
رئیس میراث فرهنگی اهواز ادامه داد: بنای هتل قو دیگر اثر ثبت شده در فهرست آثار ملی کشور است که در سال‌های گذشته دو مرحله عملیات حفاظتی، مرمت اضطراری و رفع خطر توسط اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان برای آن انجام شد و ضرورت دارد که با تأمین اعتبار و مشارکت بخش خصوصی، انجام فرآیند مرمتی در آن ادامه یابد.
قریب افزود: در حال حاضر نیز توسط مالک و با همکاری اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان مراحل اولیه تبدیل بخشی از حیاط و فضاهای روباز این اثر ساماندهی و به یکی از انواع تأسیسات گردشگری تبدیل شد.
وی عنوان کرد: سرای دادرس نیز از آثار ثبت ملی و شاخص در بافت تاریخی اهواز به حساب می‌آید که در سال‌های گذشته، دو فاز عملیات مرمت در بنا توسط اداره کل میراث فرهنگی گردشگری و صنایع‌دستی خوزستان انجام شده است
.
رئیس میراث فرهنگی اهواز گفت: در حال حاضر نیز توسط مالک فعلی و با نظارت اداره کل میراث فرهنگی استان عملیات حفاظت و مرمت این اثر در حال اجراست؛ همچنین به دلیل دارا بودن ویژگی‌های معماری و قرارگیری در هسته مرکزی شهر و بازار اهواز، طرح احیا و بهره‌برداری اثر در حال تدوین و بررسی است.
قریب یادآور شد: مسجد ثبت ملی عامری نیز در سه مرحله توسط اداره کل میراث فرهنگی گردشگری و صنایع‌دستی مرمت شده است؛ ستون‌ها و طاق‌های بنا مرمت شده و جداره بیرونی بنا مرمت و تقویت شده است.
وی افزود: از آنجایی که بر اساس ضوابط و قوانین موجود در دستگاه‌های دولتی متولی آثار ثبت ملی باید نسبت به تأمین اعتبار و انجام مرمت با هماهنگی اداره کل میراث فرهنگی اقدام شود، امید می‌رود که اداره کل اوقاف استان نسبت به پیگیری تأمین اعتبار و مشارکت در مرمت این اثر شاخص اقدام کند و با تأمین اعتبار، تکمیل مرمت فضاهای داخلی، جداره‌های بیرونی و ورودی مسجد انجام شود
.
رئیس میراث فرهنگی اهواز، به نقش شهرداری‌ها در حفظ و احیای بافت تاریخی و توسعه گردشگری در شهرها اشاره کرد و گفت: به منظور ظرفیت سنجی بناها و بافت تاریخی اهواز و برنامه‌ریزی برای انجام اقدامات مشترک میان دستگاه‌های متولی از جمله شورای شهر شهرداری و اداره کل میراث فرهنگی مقرر شد که شهرداری در بخش‌هایی از بافت تاریخی اقدام به تأمین اعتبار و انجام عملیات مرمت و ساماندهی بافت کند.
