خوزتوریسم
ابوالقاسم مهاجری، پایه‌گذار اولین آژانس مسافرتی کشور در گذشت
ابوالقاسم مهاجری، پایه‌گذار اولین آژانس مسافرتی کشور در گذشت
مطمئنا اگر قصد مسافرت داشته‌اید و در دهه پنجم زندگی خود به‌سر می‌برید، نام آژانس مسافرتی مهاجری و شرکا به گوشتان خورده است. این آژانس توسط برادران مهاجری، محمد و ابوالقاسم شروع به کار کرد. در این گفت‌وگو پای صحبت‌های ابوالقاسم مهاجری نشستیم و از چگونگی راه‌اندازی اولین آژانس مسافرتی در ایران و فعالیت‌های آن شنیدیم.
ابوالقاسم مهاجری مردی خوش‌صحبت و دوست‌داشتنی‌است. او متولد سال ۱۳۰۳ در بیرجند است و بنیان‌گذار اولین آژانس مسافرتی در ایران. او به زبان انگلیسی تسلط کامل و به زبان‌های عربی، فرانسه، آلمانی و اسکاندیناوی نیز آشنایی نسبی دارد. از عکاسی به عنوان فعالیت مورد علاقه‌اش یاد می‌کند. او روحیه ماجراجویانه‌اش را همچنان حفظ کرده و برنامه‌هایی برای برگزاری توری دارد که با وجود مشکلات بسیار، امیدوار به انجام این کار است.
چگونه با صنعت گردشگری آشنا شدید؟
از سال ۱۳۲۱ به عنوان حسابدار یک شرکت تجاری به نام حاج‌شیخ فیض‌مجد و پسران شروع به‌کار کردم. شرکت حاج‌شیخ فیض‌مجد و پسران در شهر زاهدان با اجازه وزارت خواربار (در دهه بیست وزارت خواربار در ایران وجود داشت) به ارتش اشغالگر انگلیس گندم می‌فروخت و اینجانب به عنوان حسابدار، سروکارم با افسران هندی بود. در سال‌های ۲۱تا۲۳ نزد یکی از کارکنان بانک شاهنشاهی که در کلکته هندوستان درس خوانده بود به یادگیری زبان انگلیسی پرداختم که به دلیل سابقه کاری‌ام بسیار موفق بودم و می‌توانستم متون انگلیسی را بخوانم و به آسانی بفهمم و صحبت کنم. در آن دوران نشریات و مجلات انگلیسی‌زبان از هندوستان به دستم می‌رسید. در آنها تبلیغات تورهای مسافرتی شرکتی به نام Thomas cook دهلی به‌چشم می‌خورد که بسیار برای من جالب بود، اما نمی‌دانستم آژانس مسافرتی چیست و ماهیت کارش چگونه است. در اوایل سال ۱۳۲۴ از یکی از افسران هندی همکارم در این مورد اطلاعاتی کسب کردم و با آدرسی که در آگهی درج شده بود مکاتبه کردم و از این راه اطلاعاتم به تدریج زیاد شد.
در همان سال همان افسر هندی که متوجه علاقه من به این کار شده بود گفت تو که به این کار علاقه داری بیا تا نمایندگی فروش بلیت راه‌آهن هندوستان که هفته‌ای دوبار بین کویته و زاهدان رفت و آمد داشت و مسافر و بار حمل می‌کرد را برایت بگیرم. در آبان ماه ۱۳۲۴ مرا به رئیس راه‌آهن آنجا معرفی کرد و من اطلاعات زیادی را در آنجا از ایشان به‌دست آوردم. اول دی ماه ۱۳۲۴ رئیس راه‌آهن در زاهدان به من گفت دفتر راه‌آهن در دهلی‌نو نسبت به واگذاری نمایندگی به تو موافقت نموده، در حالی که من تا آن تاریخ از جریان کار بی‌اطلاع بودم و در این‌باره درخواستی هم نکرده بودم لذا از این پیشامد بسیار متعجب شدم و در ابتدا به دلیل اینکه در جایی مشغول به کار بودم، تصمیم گرفتم با مدیر شرکت مشورت بکنم شاید که ایشان با این کار مخالفت داشته باشند. فردای آن روز بعد از مراجعه به دفتر مدیر شرکت، قبل از آغاز هر مکالمه‌ای ایشان نمایندگی راه‌آهن را به من تبریک گفت و گفتند چنانچه به کمک مالی نیاز است، همراهی می‌کنیم. همان روز عصر دفتری جنب مسجد اصلی شهر اجاره کرده و با همکاری برادرم محمد مهاجری و کارمند هندی‌زبان آن دفتر را افتتاح کردیم. این آغاز، بعدا پایه‌گذار آژانس مهاجری و شرکا شد.
فعالیت خود را در زمینه خدمات مسافرتی از چه تاریخی و چگونه آغاز کردید؟
تاریخ شروع به‌کار کردن آژانس مسافرتی را می‌توان ۱۱ دی ماه ۱۳۲۴ ذکر کرد با اینکه هنوز در جریان کار نبودم. نظر به اینکه توسعه کار را در زاهدان فراهم نمی‌دیدم لذا با مذاکره با مدیر شرکت توانستم موافقت او را به عنوان رئیس حسابداری شعبه تهران (که در آن زمان خالی شده بود) جلب کنم. از شنبه ۱۰ فروردین سمت ریاست حسابداری شرکت را به عهده گرفتم.
در اردیبهشت ماه همان سال خبر آغاز فعالیت و پرواز هواپیمایی ایران در روزنامه‌ها به چاپ رسید. این شرکت در سال ۱۳۲۳ توسط عده‌ای از بازرگانان و اشخاص سرشناس آن‌روز که غالبا سیاستمداران معروف و سرمایه‌داران بنام بودند پایه‌گذاری شده بود. شرکت هواپیمایی ایران در بدو امر هفت یا هشت فروند هواپیمای داکوتا DC3 که باقی‌مانده از جنگ دوم جهانی بود از شرکت TWA آمریکا خریداری کرده بود. در این زمان من از آقای مهدی ارباب‌یزدی که نماینده مجلس شورای ملی از زاهدان بود، تقاضا کردم به مدیران شرکت هواپیمایی ایران توصیه لازم را کرده تا نمایندگی هواپیمایی ایران در زاهدان را که قرار بود هفته‌ای یک پرواز داشته باشد به ما واگذار کنند. توصیه ایشان موثر افتاد و نمایندگی شرکت هواپیمایی ایران به مهاجری واگذار گردید. به زاهدان برگشتم تا فعالیت در این حرفه نو را آغاز کنم. در آن زمان فرودگاه زاهدان دارای باند بسیار خوبی باقی‌مانده از جنگ جهانی دوم، ولی فاقد تجهیزات ساختمانی بود یعنی در واقع بیابانی بود که هفته‌ای یک پرواز مشهد- زاهدان در آن انجام می‌شد. در اثر کمبود امکانات مشکلات زیادی وجود داشت.
در آن زمان شایع شده بود که نمایندگی شرکت هواپیمایی ایران قراردادش را با نمایندگی آبادان فسخ کرده و در پی یافتن نماینده مطمئن است. فورا خودم را به تهران رساندم و با مراجعه به هواپیمایی ایران و مذاکره طولانی موفق به کسب نمایندگی آبادان شدم. دفتر آبادان مهاجرین و شرکا در تاریخ ۱۲/۸/۱۳۲۶ افتتاح شد
