گیاه قلپلپ و پارچه دیبای شوشتر

گیاه قلپلپ (استبرق) ﮔﯿﺎﻫﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﮔﺮﻡ ﻭ ﺧﺸﮏ ﻭ ﺑﯿﺎﺑﺎﻧﯽ ﻣﯽ ﺭﻭﯾﺪ. ﺩﺭ ﻗﺪﯾﻢ ﺍﺯ ﺷﯿﺮﻩ ﺍﯾﻦ ﺩﺭﺧﺖ ﺑﺮﺍﯼ ﺩﺭﻣﺎﻥ ﺟﺬﺍﻡ ، ﺯﺧﻢ ، ﮐﻮﺭﮎ ﻭ ﺩﺭﻣﺎﻥ ﺑﯿﻤﺎﺭﯾﻬﺎﯼ ﮐﺒﺪﯼ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻣﯽ ﮐﺮﺩﻧﺪ .
ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺍﺯ ﺍﻟﯿﺎﻑ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺩﺭ ﻣﯿﻮﻩ ﺍﺳﺘﺒﺮﻕ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻬﯿﻪ ﭘﺎﺭﭼﻪ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻣﯽ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ .
ﻣﻮﺍﺭﺩ ﻣﺼﺮﻑ ﻋﺴﻞ ﮐﺮﮎ : ﺩﺭﻣﺎﻥ ﺯﺧﻢﻫﺎ ﻭ ﺑﯿﻤﺎﺭﯼﻫﺎﯼ ﭘﻮﺳﺘﯽ، ﺭﻓﻊ ﺗﺮﮎ ﭘﺎ، ﮐﺎﻫﺶ ﻭﺯﻥ، ﺟﻠﻮﮔﯿﺮﯼ ﺍﺯ ﺭﯾﺰﺵ ﻣﻮ، ﺭﻓﻊ ﺗﻨﮕﯽ ﻧﻔﺲ ﻭ ﺁﺳﻢ ، ﺿﺪ ﺗﺸﻨﺞ
یکی از مهمترین کاربرد ان ﮐﺮﮎ ﻗﻠﭙﻠﭗ ‏( ﺍﺳﺘﺒﺮﻕ ‏) بود که ﻣﺎﺩﻩ ﺍﻭﻟﯿﻪ ﭘﺎرﭼﻪ ﺩﯾﺒﺎﯼ بود ﺩﯾﺒﺎ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﭘﻮﺷﺶ ﺳﺮ , ﺷﺎﻝ ﺩﻭﺭ ﮐﻤﺮ ﻭ ﻗﺒﺎ , ﻋﺒﺎ , ﺷﺎﻫﺎﻥ ﻭ ﻣﻠﻮﮐﺎﻥ ﺑﻮﺩ . ﺩﺭ ﺩﻭﺭﻩ ﺍﯼ ﺍﯾﻦ ﭘﺎﺭﭼﻪ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺷﻮﺷﺘﺮ ﺟﻬﺖ ﭘﻮﺷﺶ ﺧﺎﻧﻪ ﺧﺪﺍ ﺑﻪ ﻣﮑﻪ ﻣﯽ ﺑﺮﺩﻧﺪ ﺩﺭ ﭼﻨﺪ ﺳﻮﺭﻩ ﺍﺯ ﻗﺮﺁﻥ ﮐﺮﯾﻢ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﭘﺎﺭﭼﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﭘﻮﺷﺶ ﻭ ﻣﺘﮑﺎ ﺩﺭ ﺑﻬﺸﺖ ﺑﺮﺍﯼ ﺻﺎﻟﺤﺎﻥ ﯾﺎﺩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ .
.دیبا در کنار پرند پارچه‌ای که خاستگاه آن شوشتربوده است و تا ۳ قرن پیش در شهر شوشتر تولید می شده است این پارچه که از بافت خیلی نازکی برخوردار بوده و گاهی نیز با الیافی از طلا برای دوخت لباس پادشاهان و تزئین خانه کعبه بکار می رفته است. این پارچه از تارهای قاصدکهای گیاهی به نام قلپ لپ است که در اطراف شهرهای خوزستان اندک بوته‌هایی از آنها یافت می‌شود این پارچه تا ۳۰۰ سال پیش درشوشتر تولید می شده و بعدها این صنعت با توجه به نیاز کشور عربستان جهت تزئین خانه خدا به آن کشور برده شده و در آن کشور به تولید خود ادامه داده است و به مرور زمان این صنعت نیز به فراموشی سپرده شده است
اشعار زیر ارتباط این پارچه را با شوشتر از زبان شاعران فارسی گو و حتی عرب رابیان می نماید .

زمین از نقش گوناگون چنان دیبای ششتر شد

هزار آوای مست اینک به شغل خویشتن شد

فرخی سیستانی

.................................

ز بس تقش و شی چون شوشتر بود

ز بس سر و سهی چون غاتفر بود

فخر الدین اسعد گرگانی
....................................

زلفینش به بوی عنبر سارا

رخسار به رنگ دیبه ششتر

مسعود سعد سلمان

.........................

خنده آی مر مرا ز آنها که از سیم ربا

درگه رفتن کفن از دیبه ششتر برند

سنایی عزنوی

........................................

زان خرقه خویش ضرب کردیم

تا زین به قبای ششتر آییم

مولوی

................................

بر بسته گل از شوشتری سبز نقابی

و آلوده به کافور و به شگرف بناگوش

ناصر خسرو
....................

با سپاس از جناب مهندس چهارمحالی سرپرست محترم اداره میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی شوشتر