خوزتوریسم

گرگیعان امسال مجازی برگزار می شود/شادی کودکانه برای میلادامام حسن

سنت‌ مردم‌ عرب  خوزستان در شب‌ میلاد کریم اهل بیت؛

اهواز- گرگیعان که هر ساله در شب سالروز میلاد امام حسن(ع) توسط کودکان عرب خوزستانی در خیابان‌ها برگزار می شد ولی امسال به علت شیوع کرونا به صورت مجازی برگزار می شود.

مسئول ثبت ملی پرونده گرگیعان در فهرست آثار ملی و از برگزارکنندگان جشن گرگیعان در اهواز در گفت‌وگو با خبرنگار مهر گفت: به علت شیوع ویروس کرونا تصمیم گرفتیم جشن گرگیعان امسال را به مناسبت میلاد امام حسن مجتبی (ع) به صورت مجازی و با تشویق مردم برای در خانه ماندن برگزار کنیم.

قاسم منصور آل کثیر توضیح داد: طی سال‌های گذشته، جشن گرگیعان در بسیاری از شهرها از جمله اهواز در چندین محله به صورت خودجوش و باشکوه و استقبال چند هزار نفره برگزار می‌شد؛ به همین منظور امسال تصمیم گرفتیم برای حفظ سلامتی شهروندان، آنها را به اجرای جشن گرگیعان برای کودکانشان در خانه‌ها تشویق کنیم.

وی اظهار کرد: در همین راستا، جشنواره‌ای مجازی با عنوان «گرگیعان احلی فی البیت» یا «گرگیعان شاد در خانه» را تعریف کردیم که از مردم می‌خواهیم با برپایی جشن گرگیعان در خانه از این مراسم عکس و فیلم بگیرند و برای ما ارسال کنند.

مسئول ثبت پرونده گرگیعان در فهرست آثار ملی در ادامه گفت: به همین منظور برای نفرات برگزیده جوایز نفیسی در نظر گرفتیم که به بهترین عکس و ویدئوها اهدا می‌شود.

آل کثیر گفت: مطمئن هستم جشن میلاد امام حسن (ع) مثل هر سال و با شکوه تر در خانه‌ها توسط کودکان برگزار می‌شود و امیدواریم با این جشنواره بتوانیم گامی را در شاد کردن کودکان و محبان اهل بیت برداریم. علاقه‌مندان برای شرکت در این جشنواره می‌توانند با شماره ۰۹۱۶۹۱۴۵۹۴۴ از طریق شبکه‌های پیام‌رسان تماس بگیرند.

به گزارش خبرنگار مهر، گرگیعان یا قرقیعان نام یک آئین سنتی رایج بین عرب‌های خوزستان، استان هرمزگان، عراق، بحرین، کویت، و شرق عربستان (احساء و قطیف) و امارات متحده عربی است که در شهریور ماه ۱۳۹۵ به عنوان میراث معنوی مردم عرب ایران به ثبت ملی رسید.

این آئین که ریشه‌ای تاریخی دارد؛ در نیمهٔ ماه رمضان و هم‌زمان با شب ولادت حضرت امام حسن مجتبی (ع) در مناطق عرب نشین توسط کودکان اجرا می‌شود.

برای ریشه این مراسم روایات مختلفی ذکر شده اما برجسته‌ترین آن، به مناسبت میلاد امام دوم شیعیان ذکر شده است.

در شب پانزدهم ماه رمضان و در شب میلاد امام حسن مجتبی علیه السلام، بچه‌های کوچک عرب خوزستان پس از افطار، لباس‌های محلی خود را پوشیده، پسران دشداشه پوشیده و دختران چادر عربی بر سر می‌کنند و با شور و شعف به کوچه پس‌کوچه‌های شهرها و روستاهای عرب‌نشین می‌روند و برای جمع‌آوری عیدی و شیرینی ماه رمضان به درب خانه‌ها می‌روند.

اجرای مراسم گرگیعان همچون نام آن با سرودخوانی‌های مختلفی در بین عرب‌های مسلمان همراه است؛ برای نمونه کودکان کویتی با شعار «قرقیعان و قرقیعان بین اقصیر و رمضان»

(قرقیعان و قرقیعان بین شعبان و رمضان)و کودکان اماراتی با شعارهای «انطونه حق‌الله یرضی علیکم‌الله» (حق خداوند را بدهید خداوند از شما راضی باشد)

کودکان عرب خوزستانی پشت در خانه‌ها شعر می‌خوانند:

«ماجینه یا ما جینه حل الکیس و انطینا» (آمدیم و آمدیم – در کیسه را باز کن و به ما عیدی و شیرینی بده) و اگر اهالی خانه در پشت‌بام باشند کودکان خطاب به آن‌ها می‌گویند:

«یا اهل سطوح تنطونه لو نروح» (ای افرادی که بالای پشت‌بام ایستاده‌اید، به ما عیدی می‌دهید یا برویم؟).

ممکن است کودکانی که دست‌جمعی برای گرفتن عیدی به کوچه‌ها می‌روند، دو گروه شوند و گروه نخست بگوید: «گرگیعان و گرگیعان» و گروه دوم جواب دهد: «الله یعطیکم رضعان»

(خدا به شما بچه دهد) یا این‌که «گرگیعان و گرگیعان؛ الله ایخلی اولیدکم»

(خدا پسرکوچولویتان را نگه دارد)

این دو گروه ممکن است به دو گروه دختر و پسر نیز تقسیم شود. در این مراسم، اهالی خانه‌ها به بچه‌ها که هر یک سبدی را در دست دارند، عیدی و شیرینی می‌دهند

بررسی موسیقی در آیین گرگیعان

محمود مشهودی، پژوهشگر موسیقی در خوزستان در گفتگو با خبرنگار گروه استان‎های باشگاه خبرنگاران جوان از اهواز، بیان داشت: موسیقی کودک به سبکی از موسیقی گفته می‌شود که با سازبندی خاص و ملودی‌های ساده و شیرین توسط آهنگسازان بزرگسال برای کودکان ساخته می‌شود و مخاطبانی تا سطح نوجوانان را در بر می‌گیرد. اکثر ترانه‌هایی که مربوط به کودکان می‌شود. بیشتر در گام "ماژور" در موسیقی غربی که معادل تقریبی مقام "عجم" در موسیقی عرب و یا دستگاه "ماهور" در موسیقی ردیفی ایران است، وجود دارد.

وی افزود: نوع فواصل این گام که هیچ گونه فواصل میکرتونال _. ریز فواصل _. در آن به کار نرفته، و تمام فواصل نتی آن بصورت پرده و نیم پرده است؛ و در حرکات ملودی آن نیز هیچ گونه ایست خاصی وجود ندارد.

مشهودی اظهار داشت:، اما این به آن معنا نیست که ترانه‌های کودکانه در هیچ گام یا مقام دیگری وجود ندارند؛ و یا اینکه کودکان قادر به خواندن و اجرای ترانه‌ها در دیگر فواصل نیستند. بلکه ذهن کودکان قابلیت حفظ و اجرای ملودی‌های مختلف را دارا است. در تمامی نمونه‌های گرگیعان مشاهده می‌کنیم که ملودی‌های آن کمتر از یک "پنتاکوردِ" گام، و یا در بعضی از موارد در حد یک "تری کوردِ" گام است. در ساختمان ملودی "گرگیعان" بیشتر از تکنیکِ ساده‌ی سوال و جواب استفاده شده، که در نهایت با تکرار ملودیِ اصلی و بازگشت آن به نت تونیکِ گام فرود می‌کند.

اشعار گرگیعان، مملوء از مفهوم‌های مشترک در تمام فرهنگ‌ها

وی گفت: اگر در انواع اشعاری که در مراسمات "گرگیعان" خوانده می‌شود دقت کنید یک مفهوم مشترک را در تمام فرهنگ‌ها پیدا می‌کنید و آن طلب رزق و سلامتی و تقسیم شادی میان یکدیگر است. همچنین کودکان به هیچ عنوان احساسات خود را مخفی نمی‌کنند و بسیار سریع احساس شادی و یا ناراحتی خود را از شخص می‌گویند به صورتی که در مراسم "گرگیعان" مشاهده می‌شود وقتی صاحب خانه‌ای با کودکان همراهی نکند کودکان نیز با زبانی صریح جواب او را خواهند داد.

مشهودی افزود: شعر "گرگیعان" بسیار ساده و در قالب ترانه‌های کودکانه است که در عربی به این نوع ترانه‌ها "اهازیج الاطفال" گفته می‌شود قرار می‌گیرد.

گرگیعان، آیینی با ۱۴ قرن قدمت

پژوهشگر موسیقی بیان داشت: مراسم گرگیعان قدیمی‌ترین و اصیل‌ترین ترانه‌ی کودکان در مکاتب موسیقی عرب با قدمت ۱۴ قرن است. در بیشتر مناطق عربی خوزستان کودکان با پوشیدن لباس‌های محلی دست به دست در شب نیمه ماه مبارک رمضان به خیابان‌ها می‌آیند و به درب خانه‌ها رفته و برای اهل خانه با ترانه‌ای ریتمیک و آهنگین از خداوند طلب رزق و روزی می‌کنند و صاحب خانه به آن کودکان شیرینی و عیدی می‌دهد.

گرگیعان در شهر‌های ایران

وی بیان داشت: در ایران نیز شهر‌های مختلف آیینی شبیه گرگیعان برای کودکان دارند به عنوان مثال: شهر کاشان مراسمی به نام "هوم بابایی"، کرمان به نام "الله رمضونی"، دزفول به نام "ثوابه یا جوابه"، بهبهان به نام "هفت مجتو" و هرمزگان به نام "الک‌اندازی" در روز‌های متفاوت سال شمسی یا قمری برگزار می‌شود.
 

"گرگیعان" و تاثیرات فرهنگی آن بر جامعه

مشهودی در پایان بیان داشت: کودکان امروز صاحبان فردای این کشور هستند. با توجه به این مراسمِ زیبای مشترک در بین عموم اقوامِ منطقه و با در نظر داشتنِ هجمه روزافزون فرهنگی بیگانگان در جامعه‌ی امروز و مخصوصاً تاثیر عمیق و گسترده این هجمه فرهنگی بر کودکان و نوجوانان، بهترین راه کار حفظ و اشاعه و بازگشت به این سنت‌های آیینی، اما با نگاهی نو در قالب جشنواره‌ها و ویژه برنامه‌های فرهنگی است.

آیین گرگیعان که از آداب و رسوم با اهمیت و دیرینه در بین اعراب و کشور‌های مسلمان است، متاسفانه در کشور ما رو به فراموشی سپرده شدن است و امید داریم مسئولین و متولیان امر توجه بیشتر به این رسم زیبا و سنتی در بین مردم استان خوزستان نمایند و در جهت احیاء و زنده نگه داشتن آن، همه دست به دست هم دهیم، تا در ماه رمضان سال‌های آینده شاهد برگزاری آن نیز باشیم.

منبع مهر/باشگاه خبرنگاران جوان

------------------------------------------------------------------------------------------

پیام تبریک استاندار خوزستان بمناسبت میلاد امام حسن‌مجتبی‌(ع)وجشن گرگیعان

به گزارش روابط عمومی و امور بین الملل اداره کل میراث فرهنگی،گردشگری و صنایع دستی خوزستان به نقل از پایگاه اطلاع‌رسانی استانداری خوزستان، پیام غلامرضا شریعتی بدین شرح است:

بسم الله الرحمن الرحیم

میلاد با سعادت حضرت امام حسن مجتبی علیه السلام ( کریم اهل بیت) را به همه مسلمانان و روزه داران عزیز تبریک و تهنیت عرض می کنم.

تقارن این ولادت خجسته با سنت زیبای جشن گرگیعان را به همه‌ی هم استانی های عزیز تبریک گفته و امیدوارم این مراسمات باعث همبستگی و همدلی بیشتر مردم شود .

در این شرایط با شیوع بیماری کرونا و تاکید بر حفظ سلامت و فاصله گذاری اجتماعی امیدوارم با برگزاری این مراسمات به صورت مجازی ،در جهت قطع زنجیره انتقال ویروس قدم برداریم.

غلامرضا شریعتی

استاندار خوزستان

-------------------

سیدحکمت اله موسوی طی پیامی فرا رسیدن میلاد فرخنده و باسعادت امام حسن مجتبی(ع) و جشن گرگیعان را تبریک گفت.

به گزارش روابط عمومی و امور بین الملل اداره کل میراث فرهنگی،گردشگری و صنایع دستی خوزستان، سیدحکمت اله موسوی طی پیامی میلاد کریم اهل بیت (ع) را تبریک گفت.

در این پیام آمده است:

در نیمه ی ماه ، ماهِ تمام آمده است

عطرِ نفسِ گل به مشام آمده است

در خانه ی زهرا و امیر مومنان

اوّل پسر و دوّم امام آمده است

نیمه ماه مهمانی خدا،ماه احسان و اکرام، ماه بهار قرآن فرا رسید وخوان  گسترده برکت و دعا،با میلاد مظهر جود و کرم، صفایی دیگر گرفت و نخستین گل بوستان معطر شیر خدا، علی(ع) و زهرای اطهر(س) قدم به گیتی گذاشت.

اینجانب فرارسیدن پانزدهمین روز از ماه مبارک رمضان، ولادت پرسرسعادت کریم اهل بیت،حضرت امام حسن مجتبی (ع) را به تمامی روزه داران، هم استانی های گرانقدرم و عموم ملت شریف ایران تبریک وتهنیت عرض نموده، از درگاه حضرت حق خواستارم در این ماه بندگی همه ی ما را از سرچشمه زلال معرفت این امام همام سیرآب نماید، انشاءالله.

هرساله نیمه ماه مبارک رمضان جشن باشکوهی تحت عنوان ''جشن گرگیعان'' برگزار می گردید که این جشن و آیین بعنوان یکی از مواریث معنوی و ارزشمند استان ولایی خوزستان به ثبت ملی رسیده است.

اینجانب ضمن عرض تبریک بمناسبت تقارن این جشن سنتی و زیبا با میلاد امام حسن مجتبی(ع)، امید است این سنت های غنی باعث همدلی و یکرنگی بیش از پیش مردم عزیز و بصیرمان شود.

لذا با توجه به شیوع بیماری کرونا و تاکید کارشناسان امر بر حفظ سلامت اجتماعی و رعایت فاصله گذاری هوشمند اجتماعی امیدوارم امسال با برگزاری این مراسم به صورت مجازی ،در جهت قطع زنجیره انتقال ویروس کرونا قدم برداریم و انشاءالله شاهد ریشه کن شدن این ویروس منحوس باشیم.

سیدحکمت اله موسوی 

مدیرکل میراث فرهنگی،گردشگری و صنایع دستی خوزستان

----------------------------------------

تصاویری از مراسم گرگیعان در سالهای گذشته /مهدی پدرام خو.مهر