خوزتوریسم
وقتی باغچه‌ها به تاقچه‌ها کوچ کردند
وقتی باغچه‌ها به تاقچه‌ها کوچ کردند
در گذشته باغ‌ها باغچه شدند و این روزها باغچه‌ها به تاقچه‌ها کوچ کردند تا درختان مثمر حیاط خانه جای خود را به گیاه‌های زینتی آپارتمانی دهند.
به گزارش خبرگزاری فارس از اهواز، خانه به عنوان مهم‌ترین گستره حضور و رشد انسان و همچنین اولین طرح و گسترده‌ترین دستاورد در معماری است که بیشترین کاربری را برای انسان دارد؛ حیاط بخش مهمی از این دستاورد محسوب می‌شود و در نتیجه از اهمیت به سزایی برخوردار است. حیاط محیطی پاسخ ده به مشکلات اقلیمی که ضمن توجه به نیازهای زیبایی شناختی و عمل گیری هماهنگ با شرایط اقلیمی بستر خود شکل می گرفته است.
حیاط مرکز و قلب خانه ا و به عنوان نقش حریم تملک، وحدت دهنده چند عنصر خانه، ایجاد محیطی سرسبز و با نشاط و یک هواکش مصنوعی برای گذر جریان باد مناسب ایفای نقش می‌کند برای همین در اغلب خانه‌های سنتی و قدیمی حوض و باغچه نقش مهمی در عناصر زیباشناختی داشتند.
در واقع الگوی حیاط واجد ویژگی‌های ارزشمندی است که در هویت بخشی به کل بنا و حتی ساکنان را میسر می‌سازد؛ برخی از این ویژگی‌هاعبارتند از ارتباط با طبیعت، احترام به حریم خصوصی، تامین آسایش، خلوت، جداسازی عرصه عمومی از خصوصی، امنیت روانی، سرزندگی و پویایی.
در حیاط های مرکزی خانه های سنتی وجود حوض آب و پوشش گیاهی باغچه و درختان به نحوی بود که رطوبت هوا را در داخل منزل بالا می‌برد. ارمغان آب موجود در حوض حیاط، رطوبت بود و بوی خانه با عطر گیاهان و گل های باغچه در مجموع منظومه ای هماهنگ از کاربری‌های زیست محیطی را فراهم می‌آوردند اما رفته رفته با شهری شدن زندگی مردم و بالا رفتن طبقات منازل این نمادها از خانه‌ها رخت بر بستند تا ایجاد باغچه و کشت درختان در منازل به چند گلدان و دیوار سبز خلاصه شوند.
اولین کار ما درست کردن باغچه در خانه بود
سال 56 با خرید قطعه زمینی در اهواز از روستا به شهر آمدیم، خودمان را برای ساخت خانه آماده می‌کردیم که پدرمان با دو نخل از راه رسید. این‌ها را یکی از شهروندان اهوازی می‌گوید و با ذوق ادامه می‌دهد: پدرم معتقد بود که نخل با خود رزق و روزی می‌آورد و چون همه ما در حیاط می‌خوابیدیم باید برای خودمان سایه بان طبیعی ایجاد می‌کردیم.
امیر اظهار می‌کند: کشت دو نخل در خانه سبب شد که باغچه‌ای 12 متری در خانه داشته باشیم و به همین دلیل کنار نخل‌ها یک درخت پرتقال و یک درخت انار کاشتیم؛ درخت پرتقال هیچ‌گاه ثمر نداد اما درخت انار، انارهای کوچکی می‌داد.
وی می‌افزاید: رفته رفته برادران بزرگ ازدواج کردند و از خانه رفتند؛ سن پدرمان هم که بیشتر شد دیگر حال رسیدگی به باغچه را نداشت برای همین درخت‌های پرتقال و انار جای خود را به گل‌های لادن داد.
این شهروند اهوازی عنوان می‌کند: در اواسط دهه هفتاد طول نخل‌ها به 3 متر رسید و فضای سبز ایجاد شده باغچه نمایی قشنگ به خانه‌مان می‌داد برای همین در ساعات عصر در حیاط خانه دور هم جمع می‌شدیم و تقریباً همه عکس‌های خانوادگی‌مان حول محور باغچه و زیبایی‌های آن بود.
باغبانی، سرگرمی شیرین دوره پیری
انسان هرچه سنش بالاتر رود، کم طاقت‌تر می‌شود و به همین دلیل دوست دارد سرش به کار خودش گرم باشد تا کمتر بی مهری ببیند؛ این‌ها را حاج احمد می‌گوید و اضافه می‌کند: سال 78 بازنشسته شدم و با پس انداز و پولی که به دست آورده بودم خانه‌ای 350 متری در اهواز خریدم؛ در آن دوره نمای دیوارهای منازل معمولاً آجری بود و برای ایجاد روح در خانه باغچه‌ای 15 متری درست کردم.
وی می‌افزاید: یک درخت نخل، یک درخت سدر و سبزیجات کاشتم که هم نیاز سبزی من و حاج خانم تأمین باشد و هم خانه جان داشته باشد؛ بزرگ شدن درخت سدر نیاز به فضای بیشتری داشت و برای همین وسعت باغچه را از 15 متر به 30 متر افزایش دادم و این کار البته به سن من هم باز می‌گشت که می‌خواستم سرم به کار خودم گرم باشد و اسباب زحمت دیگران نباشم.
وی ادامه می‌دهد: حالا درخت کنار همه ساله سبب شادی نوه‌ها می‌شود و هرچقدر هم سنشان بالاتر رود باز هم همان ولع دوران بچگی را برای چیدن کُنار دارند؛ درخت نخل هم در تابستان خارک همه خانواده‌ها را تأمین می‌کند تا هم از برکت باغچه ارتزاق کنیم و هم در ساعات عصر چای‌مان را با حاج خانم کِنار باغچه بخوریم.
این شهروند اهوازی بیان می‌کند: داشتن باغچه در خانه سبب شده که هوای خانه همیشه سالم باشد و در این سلامت هوا ما هم هوای تازه استنشاق کنیم.
باغچه‌ها جای خود را به پارکینگ دادند
یک کارشناس معماری در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در اهواز، اظهار می‌کند: زندگی ماشینی، انسان امروز را به انسانی کم حوصله تبدیل کرده است و این مسئله رابطه مستقیمی با حذف باغچه از منازل مسکونی دارد.
علی سبحانی می‌افزاید: داشتن باغچه و فضای سبز در خانه نیاز به توجه دارد در حالی که اکثر افراد حاضر نیستند این زمان را برای رسیدگی به باغچه اختصاص دهند و دوست دارند در ساعات بیکاری یا استراحت کنند یا به سراغ کار با موبایل بروند.
وی بیان می‌کنند: همچنین برخی از مردم امروزه ترجیح می‌دهند به جای داشتن باغچه‌ای 12 متری در خانه، پارکینگ و انباری داشته باشند یا اینکه از حداکثر فضای خانه برای ساختن اتاق بهره ببرند.
این کارشناس معماری با بیان اینکه الزامی از سوی شهرداری و یا نظام مهندسی برای ایجاد باغچه در خانه وجود ندارد، می‌گوید: داشتن باغچه هزینه‌های خود را هم دارد و ماهانه باید یک بخش ولو اندک از درآمد خانوار را به هزینه قبوض آب اختصاص داد به همین دلیل مردم ترجیح می‌دهند برای خود هزینه‌های اضافی نتراشند.
کاربرد باغچه در منازل مسکونی
این کارشناس معماری با بیان اینکه باغچه‌ها نقش تهویه هوا در حیاط خانه را بر عهده دارند، می‌گوید: متبوع ساختن هوای محل زندگی یکی از کاربردهای باغچه است و علاوه بر آن رنگ و رویی که به خانه می‌دهد سبب افزایش نشاط و شادابی افراد می‌شود.
وی درباره ضرورت وجود باغچه در خانه می‌افزاید: انسان امروز خیلی سخت به ورزش کردن می‌پردازد و به همین دلیل داشتن باغچه او را وادار به تحرک می‌کند و به نظرم این مسئله هم روی شادابی و سلامت افراد تأثیر گذار است.
ماه اسفند از آغاز تا پایانش تنها به اندازه یک چشم بر هم زدن طول می‌کشد، امروز هم که ۱۵ اسفند است، نیمی از این ماه زمستان گذشته و در تقویم ملی ایرانیان به روز درختکاری معروف است. روزی که مردم ایران گامی مثبت برای طبیعت خود بر می‌دارند و همزمان با آماده کردن سبزه بر سر سفره هفت سین خودشان نیز نهالی هم در دل خاک می‌کارند و با کاشتن آن کم کم به استقبال از بهار دیدنی و زیبا نیز می‌روند.
در گذشته باغ‌ها باغچه شدند و این روزها باغچه‌ها به تاقچه‌ها کوچ کردند تا درختان مثمر حیاط خانه جای خود را به گیاه‌های زینتی آپارتمانی دهند؛ اما این روزها که نفس مردم می‌گیرد از این همه بی رحمی طبیعت باید دید که هوای باغچه‌ها در سر شهروندان زنده می‌شود یا هنوز هم برای سبز شدن محلی زندگی چشم به عملکرد ادارات و نهادها دارند.
خوشبختانه درختکاری دارد کم‌کم جای خود را در فرهنگ عمومی جامعه باز می‌کند و دیگر نیازی نیست از فواید این کار حرف بزنیم اما در این سال‌ها که نفس اهواز از خاک و گرما تنگ و تنگ‌تر می‌شود، فقط همین باغچه‌های خانگی هستند که می‌توانند نفسی سالم را به مردم در خانه‌هایشان هدیه کنند.
گزارشی از فارس
