خوزتوریسم

گذری به سوسنگرد

سوسنگرد- خبرگزاری مهر : سوسنگرد طبق تقسیمات کشوری مرکز شهرستان دشت آزادگان استان خوزستان است. هویزه در جنوب غربی سوسنگرد و بستان در شمال غربی سوسنگرد قرار دارد و رودخانهٔ کرخه از آن می‌گذرد پیشه عمده مردم کشاورزی می‌باشد.

عکس/ نیما رعدپارسا/مهر

✅ چرایی شناسایی و حفاظت آثار به‌جامانده از دوران جنگ در خرمشهر

تك‌‌دانه‌های ارزشمند موجود در بافت‌های تاریخی، بخشی از هویت و تاریخ معماری هر شهر محسوب می‌شوند كه حفظ، نگهداری و مرمت آنها علاوه بر حفظ كالبد بنا باعث حفظ اصالت و هویت معماری ارزشمند باقی مانده در بافت خواهد شد.
احیای بافت‌های تاریخی و تك‌دانه‌های ارزشمند فاقد كاربری موجود در بافت‌ها، امری همه‌جانبه‌گرا و جامع و فرایندی پویا و توانمند است كه هدف اصلی آن برگرداندن فعالیت و سرزندگی به محلات قدیمی در كنار  رفع نیازها و كمبودهای بافت است. برای دستیابی به این هدف مهم در سه بعد كالبدی، اقتصادی و اجتماعی، به بهسازی و نوسازی كالبدی، بهسازی اقتصادی و توانمندسازی تعاملات اجتماعی صحیح نیاز است.
همان گونه كه گردش خون، جریان اكسیژن از طریق دم و بازدم و متابولیسم در بدن انسان باعث ادامه روند حیات در او می‌شود، در بافت‌های تاریخی نیز وجود زندگی با حضور انسان، تحرك و تعاملات اجتماعی و فرهنگی، ضامن بقا و حیات بافت‌هاست و این مسأله محقق نخواهد شد مگر با حفظ تك‌‌دانه‌های ارزشمند از طریق مرمت و احیا و تزریق كاربری متناسب با بافت پیرامون آنها.

نیاز به مشاركت محلی در حفاظت و احیاء:
طرح های مرمت و احیا و بهسازی زمانی موفق خواهند بود كه در كنار آنها از مشاركت مردم محلی در جریان برنامه‌ریزی و اجرای طرح های مرمتی بهره گرفته شود. احیاء به تمهیداتی نیاز دارد كه نه از جنس كالبد است و نه اقتصاد، بلكه باید فضا را به مكانی مناسب برای زندگی و حركت تبدیل كرد و با تزریق عملكرد جدید و مورد نیاز بافت و همساز با بنای مورد نظر زمینه‌های رشد اقتصادی و حضور مردم را در بافت‌های ارزشمند ایجاد كرد.
رشد روزافزون فرهنگی و اجتماعی شهرها موجب ایجاد نوعی احساس نیاز به خاطرات و تعلق خاطر آنها به گذشته‌ تاریخی و اصالت خود شده است كه از طریق حفظ نشانه‌ها و عناصر موجود در شهر چه از نظر معنوی و چه از نظر كالبدی و فیزیكی می‌توان به این احساس نیاز پاسخ گفت.
مرمت و احیای تك‌‌دانه‌های ارزشمند علاوه بر تقویت حس تعلق خاطر و حفظ هویت و اصالت معماری از نظر اقتصادی نیز نسبت به توسعه‌ شهر در نواحی پیرامون مقرون به‌‌صرفه بوده و باعث ایجاد جاذبه‌های توریستی و گردشگری در مراكز شهری و در نهایت كسب درآمدهای اقتصادی خواهد شد. احیای تك‌‌دانه‌های ارزشمند موجود در بافت‌های شهری  برای اهداف گردشگری باعث جذب گردشگر و همچنین ایجاد اشتغال پایدار می‌شود كه از این طریق كمك زیادی به رشد اقتصادی شهر خواهد كرد.

رویکرد کشورهای توسعه یافته در حفظ بناهای شاخص و ارزشمند:
در طول تاریخ، جنگ‌های مختلفی بین كشورها رخ ‌داده است كه بخش زیادی از بناهای ارزشمند شهری تخریب‌ شده‌اند، اما در خصوص روش مواجهه‌ كشورهای مختلف با بناهای باقی مانده می‌توان گفت تقریبا یك رویكرد مشترك وجود دارد كه حفظ تك بناهای واجد ارزش تاریخی و زیبایی شناسی  برای جذب توریست است.
به‌عنوان‌ مثال در جنگ‌های جهانی اول و دوم و ازجمله حمله‌ اتمی آمریكا به ژاپن، بخش زیادی از ساختارهای معماری شهری از بین رفت كه بعداز اتمام جنگ بناهای واجد ارزش یا مرمت و احیاء شدند یا به عنوان جاذبه‌های گردشگری جنگ استفاده ‌شدند.
در كشورهای توسعه‌ یافته، توسعه و ساخت شهرهای جدید با چند رویكرد دنبال شده كه اهم آن‌ها شامل موارد ذیل است:
الف: تلاش ویژه برای حفظ بافت‌های تاریخی و ارزشمند و توانمندسازی اجتماعی بافت‌ها
ب: حفظ بناهای شاخصی كه دارای ارزش‌های زیبایی شناسی از منظر آثار و علائم باقی‌مانده از جنگ هستند
پ: نگاه موزه‌ای به بناهای حفظ‌ شده و برنامه‌ریزی شهری  برای معرفی این بناها به‌عنوان بخشی از جاذبه‌ گردشگری شهری
ت: استفاده از بناهای تاریخی و ارزشمند برای ایجاد گردشگری پایدار

لزوم توجه به بافت ارزشمند و تاریخی:
شهرستان خرمشهر در منتهی‌‌الیه جنوب‌غربی استان خوزستان و در همسایگی با كشور عراق (شهر بصره)، به دلیل موقعیت استراتژیك، وجود رودخانه‌های پر آب‌ و خاك حاصلخیز، پیوسته مسكونی بوده است.
با ورود به دوران صنعتی و توسعه راه‌های ارتباطی، روند رشد و توسعه‌ شهری و بالطبع ساخت‌وسازها با توجه به معماری سنتی و بومی منطقه افزایش پیدا كرد. با آغاز جنگ تحمیلی به دلیل شدت عملیات و بمباران‌های صورت گرفته، شهرستان خرمشهر، بیشترین آسیب جنگ را در نسبت به دیگر شهرها دید.
پس از پایان جنگ و آغاز روند بازسازی در این شهرستان، متأسفانه هیچ‌ توجهی به حفظ بافت‌های قدیمی و بناهای دارای ارزش تاریخی این شهر نشده و تقریبأ جز تعداد انگشت ‌شماری بنا از آن دوران باقی نمانده است.
بر این اساس نگارندگان اقدام به شناسایی تعدادی از بناهای دارای ارزش زیبایی‌شناسانه در قالب یک کتاب كرده اند و براساس دو نظریه‌ زیر لزوم حفظ معرفی این آثار را عنوان می‌كنند:
۱)با توجه به قدمت این بناها (نزدیک شدن به صدسال) می‌توان آن‌ها را به‌عنوان هویت تاریخی شهری معرفی کرد و در راستای حفظ این بناها اقدام نمود.
۲) با توجه به وجود آثار و شواهد باقی‌مانده از جنگ، با ساماندهی و انجام اقدمات موردنیاز، می‌توانند به‌عنوان بخشی از جاذبه‌ی گردشگری شهرستان معرفی گردند.
۳) تکدانه‌های واجد ارزش معماری و تاریخی را در حوزه‌ی اهداف گردشگری با حفظ ارزش‌های آنها مرمت و احیاء  نمود.

پیشنهادهایی برای حفظ بافت تاریخی:
آنچه مسلم است حفظ و نگهداری بناهای باقی مانده از جنگ در وضعیت فعلی و بدین شکل شایسته نبوده و می‌تواند منظر شهری را نیز مخدوش کند. به‌همین منظور پیشنهاد‌های ذیل در راستای حفظ و هویت بخشی به منظر شهری بناهای ارزشمند باقی‌مانده از جنگ، پیشنهاد می‌گردد:
ثبت بناهای شاخص و ارزشمند در فهرست آثار ملی و دفاع مقدس
آغاز مطالعات طرح حفاظت و مرمت این بناها
تهیه طرح احیاء با توجه به ارزش‌های تاریخی – فرهنگی در حیطه اهداف گردشگری و ایجاد اشتغال پایدار
تأمین نیازهای اجتماعی و اقتصادی ساکنان و جذب مشارکت مردمی
ایجاد محیط بهداشتی، سالم و زیبا از نظر کالبدی
تقویت حس تعلق خاطر و روحیه‌ی خویشتن‌یابانه در ساکنین بافت‌های تاریخی

رویکرد پیشنهادی مداخله در بافت های ارزشمند شهرستان خرمشهر و تک بناهای باقی مانده شامل: 
- احیاء و باززنده‌سازی با هدف توسعه‌ی گردشگری
- بهسازی و توانمندسازی کالبدی، اقتصادی و اجتماعی
- معاصرسازی بهمراه مشارکت مردمی

لزوم باززنده سازی با رویکرد توسعه گردشگری:
يکي از عواملي که «مرمت و باززنده‌سازي شهري» عصر «جهاني شدن» را تحت تاثير قرار مي‌دهد، حضور بيش از پيش گردشگران در عرصه‌ي شهرهاست. گردشگري که آن را اصلي‌ترين «صنعت» عصر جديد مي‌دانند، پديده‌ي فراگير عصر جهاني شدن است. در چند دهه‌ي اخير، نوعي از گردشگري که رواج بيشتري نسبت به انواع متنوع اين صنعت پيدا کرده، «گردشگري شهري و گردشگري جنگ»  مي‌باشد.
درشهرستان خرمشهر بخش عمده‌اي از گردشگري شهري را آثار و بقاياي جنگ تشکيل مي‌دهد که مي‌توان با سياست‌گذاري و ارائه‌ي راهبردهاي توسعه‌ي گردشگري جنگ از طريق ايجاد زيرساخت‌هاي مورد نياز، زمينه‌ي رونق اقتصاد شهري و پيشبرد اهداف باززنده‌سازي بناهاي باقي مانده ازجنگ را فراهم‌ نمود.
براي گسترش چنين رويکردي در شهر و استفاده‌ي بهينه از مرمت و حفاظت شهري، لازم است توانمندسازي اجتماعي را نيز يکي از عوامل مهم و تاثيرگذار دانست. با تغيير در ديدگاه شهروندان نسبت به مقوله‌ي حفاظت و باززنده‌سازي بناهاي باقي مانده از جنگ در راستاي توسعه و رونق گردشگري، مي‌توان بستري مناسب جهت آشتي دادن دو جريان گردشگري و حفاظت شهري ايجاد کرد.
نبايد فراموش کرد که ميراث شهري ايران، واجد عناصر باارزش و تکرار نشدني است، آن هم در نقاطي مشخص و غير قابل جابجايي؛ اما، براي دوام آوردن در اين رقابت، تکيه بر يگانگي عناصر تاريخي و ارزشمند موجود کافي نيست، بلکه مي‌بايست با استفاده از اين تک عنصرها، به مجموعه‌ها و مکان‌هايي ابداعي، شکل داده شود که جذابيت هرچه بيشتري براي يک گردشگر جهاني که اکنون «شهروندي جهاني» نيز شده، داشته باشد. اين تک عنصرها و مکان‌هاي ارزشمند بخشي از حافظه‌ي تاريخي و خاطره‌ي ساکنان هر شهر مي‌باشند که در پي يک واقعه مانند جنگ در شهر باقي مانده‌اند. حفظ خاطرات و توجه به آنها مي‌تواند حس تعلق خاطر به فضا را بيشتر و حس تأثيرگذاري بر فضا را توسط انسان تقويـت كند. مردم همواره، علاقمند به حفاظت از هويت و اصالت بوده و بايـد ايـن امكان فراهم شود كـه نيازهـاي معاصر آنهـا عامل اصلي تصميمات و برنامه‌ريزي‌هاي مهم در احياء و باززنده‌سازي بناهاي واجد ارزش در شهر باشد تا بدين وسيله حس مشارکت آنها در زمينه‌ي توسعه‌ي گردشگري پايدار ايجاد شود.

✍️نویسندگان:
نجلا درخشانی،و؛ كارشناسی ارشد مرمت و احیای بناها و بافت‌های تاریخی 
سجاد پاك‌‌گهر؛ کارشناسی ارشد حفاظت و مرمت آثار فرهنگی تاریخی

کتاب "باززنده سازی بناهای باقی مانده از جنگ در خرمشهر با رویکرد توسعه گردشگری

منطقه شکار ممنوع کرائی در ۲۵ کیلومتری جنوب شرق شهرستان شوشتر و ۳۵ کیلومتری جنوب شهرستان مسجدسلیمان به مساحت ۳۹۳۵۳ هکتار و شامل رشته کوه سیاه (کوه شه) می باشد. این رشته کوه از پیش کوههای زاگرس و حداکثر ارتفاع آن ۶۰۰ متر از سطح دریا می باشد؛ این منطقه از سال ۷۶ به عنوان شکار ممنوع بوده و هم اکنون جهت ارتقاء و تبدیل به حفاظت شده در دستور کار شورای عالی محیط زیست قرار دارد.

راههای دسترسی

جاده آسفالته شوشتر به مسجدسلیمان و سپس راه شنی روستایی معروف به کرائی- راهدار مهمترین راه دسترسی به منطقه است همچنین راه آسفالته نفت سفید به هفتگل از جمله راههای دسترسی به منطقه است.

جاذبه های گیاهی

پوشش منطقه به طور کلی مرتعی و بسیار متنوع است که دامنه های شمالی از پوشش مناسب و خوب و دامنه­ای جنوبی دارای مراتعی فقیر است. وجود بازماندهایی از کنارستان در منطقه و تک درختان انجیر کوهی ، بادام کوهی و کلخنگ نشان از تراکم و تنوع بسیار بالای گیاهی و جنگلی در گذشته داشته که به علت تخریب مراتع و قطع درختان از میان رفته است. از دیگر درختچه های منطقه می توان به رملیک، سریم و گز به صورت تک درخت اشاره کرد. پوشش مرتعی از تیره کاسنی، لگومینوز، گرامینه تشکیل شده و به طور کلی بیش از ۸۶ گونه گیاهی در منطقه شناسایی که تعدادی زیادی گونه دارویی از جمله گل گاو زبان، بارهنگ، بومادران، پونه در میان آنها به چشم می خورد. عمده جامعه گیاهی و شاخص پوشش گیاهی را درخت کنار تشکیل می دهد.

جاذبه های جانوری

مهمترین گونه شاخص منطقه قوچ و میش (گوسفند وحشی) می باشد که به دلیل شرایط منطقه وحفاظت صورت گرفته از جمعیت نسبتاً مطلوبی برخوردار است که به راحتی می توان در منطقه مشاهده نمود. سایر جانوران منطقه شامل گرگ، شغال، تشی، انواع خفاش، گربه وحشی، کاراکال در منطقه زیست می نمایند. مهمترین پرندگان که به وفور در منطقه مشاهده می شود کبک و تیهو می باشد سایر پرندگان از جمله کبوتر چاهی، یاکریم، کمرکولی، دیدمک، دراج نیز در منطقه زیست می نمایند. این منطقه در زمانهای نه چندان دور زیستگاه پلنگ، کل و بز و آهو نیز بوده که به علت شکار بی رویه و تخریب زیستگاه جمعیت آنها نابود شده است.

محل های تجمع حیات وحش

مهمترین محل تجمع حیات وحش منطقه (قوچ و میش) در ارتفاعات مشرف به روستای کرائی علیا است که به دلیل منطقه امن و قرق بودن منطقه زمستانها در آن محل تجمع می نمایند و با شروع فصل گرما به حوالی روستای مخروبه قلعه گره که دارای چشمه و آبشخور مناسب تری است می روند.

.

آثار تاریخی – فرهنگی و مذهبی

از جمله آثار باستانی منطقه می توان به خرابه های معروف به قلعه گره واقع در ۵ کیلومتری شرق روستای کرایی علیا نام برد؛ .همچنین تعداد ۵ مقبره امام زاده در نقاط مختلف از جمله روستاهای راهدار، کرایی علیا، کرایی سفلی، قلعه گره و بردمیل وجود دارد و مورد احترام مردم محلی است.

جاذبه های اکوتوریستی

از جمله آثار باستانی منطقه می توان به خرابه های معروف به قلعه گره واقع در ۵ کیلومتری شرق روستای کرائی علیا نام برد. همچنین تعداد ۵ مقبره امام زاده در نقاط مختلف از جمله روستای راهدار- کرائی علیا، قلعه گره و بردمیل وجود دارد و مورد احترام مردم محلی است در منطقه کرائی در مجموع حدود ۶۰ چشمه، آبشخور و بندهای ذخیره آب وجود دارد از چشمه های کرائی می توان به چشمه راهدار، خرسی، چاه کرا، کرایی قدیم، آبگرمک و… اشاره نمود. منطقه حفاظت شده کرائی تنها زیستگاه قوچ و میش در استان است، که به راحتی می توان این گونه بسیار با ارزش را مشاهده نمود.

یکی دیگر از جاذبه های گردشگری استان خوزستان منطقه شکار ممنوع کرائی می باشد.

منبع : کویرها و بیابانهای ایران/

وقتی باغچه‌ها به تاقچه‌ها کوچ کردند

در گذشته باغ‌ها باغچه شدند و این روزها باغچه‌ها به تاقچه‌ها کوچ کردند تا درختان مثمر حیاط خانه جای خود را به گیاه‌های زینتی آپارتمانی دهند.

به گزارش خبرگزاری فارس از اهواز، خانه به عنوان مهم‌ترین گستره حضور و رشد انسان و همچنین اولین طرح و گسترده‌ترین دستاورد در معماری است که بیشترین کاربری را برای انسان دارد؛ حیاط بخش مهمی از این دستاورد محسوب می‌شود و در نتیجه از اهمیت به سزایی برخوردار است. حیاط محیطی پاسخ ده به مشکلات اقلیمی که ضمن توجه به نیازهای زیبایی شناختی و عمل گیری هماهنگ با شرایط اقلیمی بستر خود شکل می گرفته است.

حیاط مرکز و قلب خانه است و به عنوان نقش حریم تملک، وحدت دهنده چند عنصر خانه، ایجاد محیطی سرسبز و با نشاط و یک هواکش مصنوعی برای گذر جریان باد مناسب ایفای نقش می‌کند برای همین در اغلب خانه‌های سنتی و قدیمی حوض و باغچه نقش مهمی در عناصر زیباشناختی داشتند.

گزارش کامل در ادامه مطلب

جلسه معرفی  رسانه خوزتوریسم 

جلسه معرفی  رسانه خوزتوریسم  نخستین رسانه تخصصی  در حوزه  گردشگری و فرهنگی استان خوزستان در اداره کل میراث استان خوزستان برگزار شد
در این جلسه که با حضور  سید حکمت الله موسوی مدیر کل میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی استان ؛سرکار خانم راکی مشاور مدیر کل و جمعی از فعالان حوزه گردشگری و  مدیر رسانه ابوالفضل  مهدی پور  در اداره کل میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی استان خوزستان برگزار شد ،ضمن معرفی رسانه ،دستاوردهای گروه رسانه ای خوز توریسم در زمینه گردشگری و فرهنگی استان  خوزستان در طول  چند سال اخیر نیز بیان شد.
.
در ادامه جلسه  سید حکمت الله موسوی مدیر کل محترم میراث فرهنگی  گردشگری صنایع دستی استان خوزستان ضمن قدرداتی و ابراز رضایت از دستاوردهای گروه رسانه ای خوزتوریسم؛ در مورد استفاده از فضای مجازی به عنوان فضایی پویا جهت معرفی جاذبه های استان خوزستان و نشان دادن هنر،فرهنگ و تاریخ این خط از کشور توضیحاتی  ارائه دادند.

همچنین مشاور مدیر کل میراث استان خوزستان سرکار خانم راکی  نیز با سپاس و تلاش بی وفقه گروه رسانه ای خوزتوریسم  در انجام رسالت خطیر رسانه در مورد آگاهی بخشی و نشر اخبار  حوزه گردشگری و فرهنگی با سرلوحه قراردادن اصل حقیقت گویی و انتشار اخبار از منابع  موثق و  پرهیز از هرگونه جانبداری و یا غرض ورزی سخنانی ایراد کردند

در پایان جلسه مدیر کل  میراث حمایت همه جانبه  از  گروه رسانه ای خوزتوریسم در زمینه های مختلف از جمله حضور درنمایشگاه ها و جشنواره ها مختلف و...اعلام کردند

پ.ن: گروه رسانه ای خوزتوریسم خرسند است در طول مدت کوتاهی با کسب مجوزهای لازم به عنوان تنها رسانه تخصصی گردشگری و فرهنگی استان خوزستان معرفی و در جشنواره و نمایشگاه های مختلف استان و کشور شرکت و برای استان خوزستان افتخار آفرینی کند که از جمله میتوان
حضور در جشنواره #دزفول_گرام و نیز رسانه برتر و مقام دوم جشنواره رسانه های دیجیتال کشور در سال ۹۸ نام برد

رسانه خوزتوریسم با مجوز رسمی نشر دیجیتال برخط مرکز توسعه فناوری اطلاعات و رسانه های دیجیتالوزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی کشور  به شماره  10187 ثبت شده است 

 اهداف رسانه :

معرفی وشناخت جاذبه های.باستانی.تاریخی طبیعی.مذهبی استان خوزستان
معرفی اقوام و فرهنگ ملی و محلی و آداب و رسوم اقوام خوزستان
منتخب گزارشهای تصویری و رویدادهای حوزه گردشگری و فرهنگی استان خوزستان
برگزاری همایش ها..کارگاه های آموزشی..نمایشگاه هاو جشنواره های درون استانی و برون استانی با محوریت معرفی جاذبه های گردشگری و معرفی اقوام و فرهنگ ملی و محلی و آداب و رسوم اقوام خوزستان و مشاوره وراهنمایی به علاقه مندان و دانشجویان درحوزه گردشگری و فرهنگی استان خوزستان می باشد 

محرمیت در معماری خانه های دزفول (مطالعه موردی:دوران قاجاریه)

معماری ساختمان ها برای پاسخ به نیازهای فرهنگی و محیطی افراد طراحی شده است، هر بخشی از جامعه در طرح این معماری تاثیر می گذارد. تأکید اسلام بر محرمیت و حجاب سبب شده که این مشخصه بر تمامی ابعاد اجتماعی و فرهنگی که یکی از نمودهای آن معماری است اثر گذارد .محرمیت نه تنها ضوابطی را علاوه بر ضوابط دیگر بر مسکن سنتی اعمال کند، بلکه به عنوان مهمترین معیارهای ساخت قلمداد شود. هدف اصلی این پژوهش شناخت میزان و اهمیت محرمیت در معماری خانه های دوره قاجاریه است که خانه های سنتی شهر دزفول به عنوان نمونه انتخاب شده است. دزفول از گذشته به عنوان شهری دارای مردمی مذهبی و پایبند به اصول اسلامی شناخته شده است. محرمیت یکی از ویژگی اصلی خانه های این شهر است که در این مقاله مورد بررسی قرار می گیرد. سوال اصلی پژوهش عبارت است از: "عوامل و عناصر مؤثر در شکل گیری محرمیت در خانه های سنتی دزفول در دوره قاجار کدامند؟ روش تحقیق مورد استفاده توصیفی- تحلیلی می باشد که با مطالعات کتابخانه ای در زمینه محرمیت، معماری شهر دزفول و دوره قاجار و همچنین با مطالعات میدانی به صورت حضور مستقیم محقق در خانه های سنتی دزفول انجام گرفته است. در این پژوهش هشت خانه سنتی شاخص که به روش نمونه گیری غیراحتمالی وضعی انتخاب شده اند؛ مورد مطالعه، تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند. نتایج تحقیق نشان می دهد که تفکیک و تقسیم فضاها در خانه های سنتی دزفول به دو بخش اندرونی و بیرونی بوده و نحوه عرصه بندی عمومی و خصوصی فضاهای خانه، بکارگیری و استفاده از ایوان سرپوشیده، راهروهای میانی و واسط میان فضاها، فضای پیش ورودی اتاق ها، پنجره های کنترل شده و آستانه ی کوتاه در و تمهیدات مشابه، سبب ایجاد محرمیت در خانه های سنتی دزفول شده است. همچنین معماران، با ایجاد سلسله مراتب حرکتی، ایجاد فضاهای واسط جهت عدم دسترسی مستقیم به فضاهای خانه و تمهیدات مختلف معماری، باعث شکل گیری و رعایت قلمرو محرم بودن، شده اند.

برای دانلود روی تصویر زیر کلیک کنید

بازشناسی شهر تاریخی عسکرمکرم براساس متون تاریخی و جغرافیایی

در نزدیکی روستای بندقیر در اسکان خوزستان بازمانده‌های شهر تاریخی عسکرمکرم هنوز به‌شکل پشته‌‌های متعدد بر دوسوی رودخانه‌ی گرگر خودنمایی می‌‌کند. براساس منابع تاریخی و جغرافیایی، این شهر در نیمه‌ی دوم سده‌ی نخست هـ. ق در پی گسترش تدریجی محل اردوی نظامی مکرم‌بن مطرف و یا مکرم‌ فزر غلام حجاج‌بن یوسف ثقفی در محل قریه یا شهر کوچکی از دوران ساسانی با نام رستقباد بنا نهاده شد و از همین‌رو عسکرمکرم نامیده شد. این شهر، رفته‌رفته بردو کرانه‌ی رود مسرقان گسترش یافت و به‌عنوان مرکز کوره‌‌ای با همین‌نام و در مقام یکی از مهم‌ترین شهرهای خوزستان در دوران اسلامی مطرح شد؛ تا آنجاکه نویسندگان مختلف در سده‌ی چهارم هجری و پس از آن از رونق کشاورزی، تجارت، صنعت و علم کلام در عسکرمکرم سخن گفته‌‌اند. موقعیت ویژه‌ی راهبردی و نظامی این شهر بر سر راه عراق و خوزستان به فارس و لرستان که پیش از تأسیس شهر نیز مورد توجه بوده و مهم‌ترین دلیل ایجاد هسته‌ی نخستین عسکرمکرم نیز به‌شمار می‌‌رفت، اهمیت این شهر را دوچندان می‌‌ساخت. به‌نظر می‌‌رسد که با افول سیستم آبیاری نهر مسرقان و فروپاشی اقتصاد کشاورزی منطقه در اواخر سده‌های میانی اسلامی، از اهمیت عسکرمکرم کاسته‌شده و احتمالاً در سده‌ی نه هجری قمری شهر به‌کلی، متروک شده باشد. در این نوشتار کوشش شده تا با واشکافی متون تاریخی و جغرافیایی و هم‌سنجی مطالب، تصویری جامع از این شهر دوران اسلامی ارایه شود.

کهن شهر شوش

دشت خوزستان، بنابر كيفيت خاص جغرافيايي خود از نظر جنس خاك و تعداد رودخانه هاي پرآبي كه از فلات ايران به آن سرازير مي گردد، يكي از حاصل خيزترين دشت هاي جهان است. اين دشت، از دوران هاي قديم محل سكونت گروه هاي بشري بوده و اقوام بسياري در آن مستقر بوده اند كه امروزه بقاياي شهرها و روستاهاي آن ها به شكل تپه هايي ديده مي شود. بزرگ ترين نمونه ي اين تپه ها را مي توان در كنار شهر فعلي شوش مشاهده كرد كه در زير آن ها مجموعه اي از تاريخ و تمدن خوابيده است به دوره اي از تاريخ و تمدن ايران و جهان تعلق دارد. اهميت شهر شوش كه سال ها پايتخت دولت هاي مقتدر ايلام و هخامنشيان بوده و اهميتي كه در جهان امروز دارد ما را بر آن داشت تا نگاهي به گذشته ي اين شهر كهن بيندازيم.

برای دانلود روی تصویر زیر کلیک کنید

دلایل برآمدن و زوال شهرهای مسیر رودخانه کارون در خوزستان قرون4 3 ه .ق

خوزستان به عنوان یک تمدن رودخانه جلگه ا ی در دوره ی قبل و بعد از اسلام، همواره دارای شهرهای متعدد و پررونقی بوده که علاوه بر شهرهای شناخته شده چون شوش، شوشتر، اهواز شهرهایی نیز وجود داشته اند که امروزه آثار چندانی از آنها باقی نمانده است. از جمله می توان به شهرهای مسیر رودخانه ی کارون چون عسکرمُکرم، سوق الاربعاء، جُبی و دورق اشاره کرد. در این مقاله بر آنیم تا با روش تاریخی و با رویکردی توصیفی تحلیلی و با عنایت به رهیافت ماکس وبر در زمینه ی دسته بندی ماهیتی و دگرگونی شهرها به بررسی علل برآمدن و افول این شهرها در خوزستان سده های سوم و چهارم هجری بپردازیم. فرض ما این است که وجود رودخانه های متعدد، به ویژه رودخانه قابل کشتیرانی کارون و ارتباط آن با آب های آزاد همواره عامل و بستری برای شکل گیری و رونق تجاری و فرهنگی شهرها در خوزستان بوده است. یافته ها حاکی از آن است که بنیان اکثر شهرهای خوزستان جز عسکرمکرم و سوق الاربعاء به پیش از اسلام برمی گردد و در سده های سوم و چهارم هجری با تولید انواع کالاها و محصولات از رونق تجاری و اقتصادی و به تبع آن رشد فرهنگی بالایی برخوردار بودند؛ اما به مرور زمان در نتیجه عوامل طبیعی چون طغیان و تغییر مسیر رودخانه و نیز علل تاریخی همچون تاثیر قیام زنگیان، ورود قبایل ترک، تغییر خط سیر تجاری و درگیری میان قدرت های محلی عرب ها، این شهرها حیات و رونق خود را از دست داده اند.

برای دانلود مقاله روی تصویر کلیک کنید

کتاب «۱۰۰ میراث ایران» منتشر شد

کتاب «۱۰۰ میراث ایران» به عنوان نخستین نسخه فارسی از مجموعه ده جلدی «ایران ۱۰۰۱» در قالب پروژه پژوهشی در مجله میراث و گردشگری گیلگمش توسط انتشارات «اگر» در ۲۵۰ صفحه منتشر شد.‌

به گزارش خبرنگار مهر، در مقدمه این کتاب آمده، کم نیستند کسانی که درباره ایران هیچ نمی‌دانند یا کم می‌دانند. از سویی ایران در نگاه آنها که به این کشور سفر کرده اند کشوری‌است کنجکاوی برانگیز، ناشناخته و تا حدودی بکر، دارای فرهنگی کهن و مؤثر در پیشرفت تمدن و از سوی دیگر ایران میراث‌دار گنجینه ارزشمندی‌است که با تاریخ، فرهنگ‌، هنر و ادبیات و بیش از همه قصه و افسانه عجین است.

مجموعه ده جلدی «ایران ۱۰۰۱»، در دست تدوین و انتشار است تا از این پس به هزار و یک دلیل پاسخ مناسبی برای سفر به ایران به گردشگران کنجکاو از سراسر دنیا ارائه شود.

«ایران ۱۰۰۱»، جامع الحکایاتی از میراث ملموس، ناملموس و طبیعی ایران در باب‌های مختلفی چون میراث، مسیرهای سفر، خوراک و نوشیدنی‌ها، جلوه‌های معماری و … خواهد بود تا در آستانه سده نو شمسی (قرن ۱۵ شمسی) بابی باشد برای شناخت هر آنچه از تاریخ، فرهنگ و هنر ایرانی ناگفته مانده است.

در نخستین جلد، میراث ملموس شامل میراث جهانی، قلعه‌ها، نیایشگاه‌ها، آرامگاه‌ها و موزه‌ها؛ میراث ناملموس شامل آداب و رسوم و سبک زندگی، لباس و صنایع دستی و میراث طبیعی شامل پدیده‌های طبیعی، گیاهان، جانوران و روستاها معرفی شده‌اند.